1-3. Ginipai si akodaha ka mangasunge fu Mbori na ‘ziazia kpotoseyo’? Oni funga kpiapai.

WANGIA ani kpakpa aboro, ani namanga aingahe amanga dedede. Ono tie, ani na tambuahe nga, Yekova amanganga rani ringbisihe “kuti gaani ingaapai te” ka si du nga ani nasa berãrani na kidu na idapase ka sanako riimburu ga Yesu motumo tumorii. (Tam. 103:10) Ono tie, a wa Davide agumbaha fu Soromo, tipa gupai nga Yekova idi na gaani irisombori, ani duwa ka ani ‘amanga pa ko na kpotorani yo ni ziazia ha’ watadu na kpotorani dunduko. (1 Peka 28:9) Wangia ani kpakpa aboro, wai du rengbe ani ka manga gipai re?

² Tipa ka undo rani ani mangi gipai re, ani rengbe ka wisigo gu kparakparapai naadu dagba gu raka nangia ga Bakindo Asa na gu nangia ga Bakindo Amasaya. Agu abakindo aYudo re dunduko amangi gupai naru aru bangiri Yekova, ono Asa tigako amangihe na kpotokoyo dunduko. (2 Peka 15:16, 17; 25:1, 2; Snz. 17:3) Agu abakindo re dunduko angia kpakpa aboro na i anaamanga aingahe amanga. Ono wa si avura duwo, Asa aambunga pekafuo ga Mbori agene te mbiko ko aima fu kpotokoyo dunduko fu Mbori. (1 Peka 28:9) Ono tipa Amasaya tigako, ko aafunga tiko fu Yekova  dunduko te. Tingbafuo ko sovura na avura Mbori na ki dibeyo, ko ayego na gayo ambori na ki tona ka irisoho.—2 Peka 25:11-16.

³ Mangasunge fu Mbori na ‘ziazia kpotoseyo’ nakoda gu futise fuko adunga digidoho ti ni ya. Rogo Ziazia Kekeapai yo, gu fugo nga ‘kpotoseyo’ dedede nakoda agu apai dunduko du rogo boro yo. Si nakoda gani nyemuapai, berãpai, sino mangaapai, tandu, agu apai nafõngbaduniyo ni mangipai, gbiati gani asasa. Sidu, gu boro namangasunge fu Yekova na kpotoniyo dunduko amanganga sunge fuko na biriki te. Ni airisongo Yekova gbua mbiko si nga gupai si aida ni mangihe te. Na ginipai tipa rani tigaani? Wa vura duhe nga ani nga kpakpa aboro, ka ani fu tirani kindi fu Mbori zanga na biriki, ani mangisunge amanga fuko na ngbaduraniyo dunduko.—2 Peka 19:9.

4. Ginipai ani ka wisigoho awere?

⁴ Tipa ka rugatise na gupai mangasunge fu Mbori na kpotoseyo dunduko ayugoho, ani wisigingo pai tipa gu raka nangia ga Asa gbiati gu kura abakindo nga ga Yuda yo nga aguyo namangisunge fu Mbori na ranigose, agu abakindo re nga Yosafata, Izikiya, na Yosiya. I dunduko biama naima manga aingahe, ono Yekova ki idi na yo kindi. Tipagine du Mbori abiyo ti ni nga i amangisunge fuko na ngbaduyo yo dunduko, na wai du rengbe ani ka wirika gayo kpiapai?

5. Gini nyanyaki apai Asa amangihe?

⁵ Asa nangia gu biata bakindo nga ga Yuda tingbafuo gu kindo kparatihe naadu ku nodiyo nangia ga aYisaraere nga gu naadu na angbatunga bawe. Ko agbarasi irisokpiahe rogo gako kindo na ki dandi airabäri akumba kusayo. Zavura ko ki di titako kusayo ti du ni “nakindo, a nangia Maka, bambiko ri ambakadi gbegberẽ kere kpiahe.” (1 Aba. 15:11-13) Kurigure, Asa angarasi gako aboro “i gbata Yekova, . . . ka amanga pa rugute na ndika.” Nirengo, ko asonosi ndikidi irisombori.—2 Peka 14:4.

6. Wai du Asa amangipai ho aboro Etiopia ayeni na vura sa gako ringara?

⁶ Yekova afu zereda fu ringara Yuda vuru gu tonatona agarã bawe nangia ga ga Asa zogarago. Fuani, Zera boro Etiopia ki ye na vura kuti Yuda na aborovura nga mirioni sa gbiati angbagidavura 300. (2 Peka 14:1, 6, 9, 10) Wai du Asa amangipai kuti gi kpakaraapai re? Ko adu na bakere kido kuti Yekova. (Oni gedi 2 Pekapai 14:11.) Mbori akaragapai kuti ga Asa kparakpee na ki fu diabese fuko, ko ki nyasiriipa agu aborovura nga ga Etiopia kpäkäyä. (2 Peka 14:12, 13) Zavura ho abakindo anaadunga ni ni ruruyo fu Yekova ya, ko anifu diabese afu fuyo kurii avurayo mbikopa rimoko. (1 Aba. 20:13, 26-30) Ono tie, Asa akido kuti Mbori na Yekova ki karagapai kuti gako kparakpee. Nirengo, ti gu kura regbo sa kusa, Asa amangipai zanga na tatamana. Ni kpiapai, ko agbata undo be gu bakindo nangia ga Suria kuba gupai nga ko gbataha be Yekova. (1 Aba. 15:16-22) Wa si avura duwo, Mbori abi gupai nga “kpoto Asa yo adu ni ziazia ha koyo du Yekova ni ti ragoko dunduko.” Wai du rengbe ani ka wirika gu kpiapai nga ga Asa ni manga ani gupai du ni wenehe?—1 Aba. 15:14.

7, 8. Wai du rengbe mo ka wirika ga Asa kpiapai wa mo amangasunge fu Yekova?

⁷ Boro na boro si aida ni wisigi kpotoniyo ka bihe singia si dunduko ni nafuhe fu Mbori. Mo sana tiro nga, ‘Ya mo mi ima diaberã ka sa ngbarago ti Yekova, ka songodapai kubara ndikidi irisombori yo, na ka banda gako aboro be gbegberẽ maapai kurii?’ Oni berẽnga kina pa gu wingbaduse si aaida Asa du na ni tipa ka dia Maka kusayo nga guri nangia “nakindo” rogo ringara! Si nawira wa boro ho mo naini ni nga guni namangapai wa ri te, ono kura aregbo ima rengba kadu ho nga gu rengbe mo ka wirika ga Asa kakaka nyemuse. Ni kpiapai, ginipai ka mangi ka si du nga boro  dagba gamo aborokporo watadu wene bakureamo mangi ingapai, ka ni aidanga ka saberã ni ya, na i ki kusi ni kusayo rogo dungurati? Ya mo mo amangapai nyanyaki ki mbu koda tiro na ni? Ginipai rengbe kpotoroyo ka fõ ro mo mangihe?

⁸ Wakina Asa, mo rengbe ka yugoho nga ngbaduroyo dunduko fu Mbori ni kido mo kutiko ho mo agbia tiro ni na sogote nga gu rengbe agu akuraha ka ngera wa ka boro dinga behe te. Aboro ima rengba ka sawia ro sukuru yo mbiko gupai nga mo nga Dezire Yekova. Watadu akuaro basunge yo ima rengba ka sawia ro mbiko gupai nga mo nadia uru ongoda basunge yo tipa ka manga agu apai nga ga toro watadu mbiko mo aidanga ka mangasunge ki kuru kugii regbo yo tipa ka gbia bakere marã te. Ti ngbatunga regbo wa gure, mo kpari fu Mbori kina wai Asa amangihe. Mo du na wingbaduse ki kido kuti Yekova, ki ru nyanyaki tipa gupai mo nainihe nga si nga rengo na du ni patatamana. Mo tingidi gupai nga, Mbori anyakasi Asa na ki undoko, na Ko nika undoro aundo a.

9. Wai du rengbe ani ka sa ngbarago ti Yekova ho ani atungusapai ni?

⁹ Ga Mbori amoyambu aberãnga kina patiyo sa te. Asa asonosi ndikidi irisombori. Wakina gure a, ani naundo kura aboro tipa “i gbata Yekova.” Nairiwo gu ngbarago du Yekova na ni ho ko abi gupai ni nga ani nafura fu gaani amurakporo na fu gu kura aboro tipa ko, kini mangihe wo mbiko ndikidi nyemuse koyo du ko ni na mbiko nyemu gupai nga aboro du wenengai nyeanye kindi!

10, 11. Wai du rengbe mo ka pekafuo ga Yosafata kpiapai?

¹⁰ Wiri Asa nangia Yosafata “apeka kina sino Asa nangia bako.” (2 Peka 20:31, 32) Ngba gini gene? Yosafata angarasi aboro i gbata Yekova kina wai bako amangihe. Ko amangihe wo ni mangako mbakadapai tipa gu tua nga ga yugopai nga gu i amangisunge na “ga Yekova kitabu rugute” ka yugopai rogoho. (2 Peka 17:7-10) Zavura ko ki ndu ku rogo gu dagbarago nangia ga gu kindo nangia ga aYisaraere naadu ku nodiyo, ku rogo ringara abaagangara Efuraima, tipa ka “karaga yo berewe koyo du Yekova ni.” (2 Peka 19:4) Yosafata angia gu bakindo nga guko “nanagbata Yekova na kpotoko yo dũ.”—2 Peka 22:9.

¹¹ Ani dunduko rengbe arengba ka fubee tipa gu bakere tua nga ga yugopai Yekova amangaha areme. Ya mo gamo sasa du nga ka yugo Fugo Mbori fu kura aboro rogo adiwi dũ, kini asadi ka fõngbaduyo yo i mangisunge fu Mbori? Ka mo mangi bakere asadatise na mbiko ga Yekova amaku, mo ima rengba ka bi boro ka tona wisigo Ziazia Kekeapai na ni. Ya mo gure nga gu sasa mo naakpara tipaha? Ya mo mo na nyemu ka ida gipai naima rengba kadu ni kpakarakpakaraha re, zavura ka mbupa gu regbo dungu aboro abihe nga regbo ongoda? Kina wai Yosafata andu ku rogo gu dagbarago nga ga Efuraima tipa ka undo agu aboro naadu yo i karagatiyo tipa ndikidi irisombori, kinawo a rengbe ani ka ndu fuo agu aboro naima zera rogo toro yo. Kurigure, agu abaakumba nga ga dungurati yo namanga mbakadapai ka ndu ka bi agu aboro i aima kusa yo rogo dungurati du rogo gu dagbarago nga ga gayo dungurati nga aguyo naima mbu gayo iraira mangaapai.

12, 13. (a) Ho Yosafata agbiatiko ni na gu kpakarapai naaba gunde tiko, wai du ko amangipai? (b) Tipagine si aida ani wiriki Yosafata ti ni nibipa idapa gaani arungbura?

¹² Yosafata adu wakina bako nangia Asa, ko akakuti gako futise fu Mbori zavura ho ko agbiatiko ni na badungu abasovura nga ga avurako. (Oni gedi 2 Pekapai 20:2-4.) Gunde aima zio Yosafata! Ono wa si avura duwo, ko ‘afu tiko ka gbata Yekova.’ Ho ko aakparakpee ni, umbasitise asako ko idi kuti gupai nga gako aboro aadunga na ‘ome tiyo  kuti gi bakere rimbasa’ re te na ko gbiati gako aboro ainongo gupai ka i amangihe te. Ko akido kuti Yekova na kpotokoyo dunduko na ki ya: “Bangirani ti kina ro.”—2 Peka 20:12.

¹³ Ti gu kura aregbo, ani rengbe kadu kina wai Yosafata adu, zanga ino gupai ka ani mangihe na zavura kidu na gunde. (2 Kor. 4:8, 9) Ono oni tingidi gupai nga Yosafata aidi kuti gupai rogo gako kparakpee yo gbayaga nga ko gbiati gako aboro aabitiyo ni rurungbura yo. (2 Peka 20:5) Agu aboro nangbembatayo rogo toro yo rogo akporo rengbe ka wirika Yosafata ni ngera yo koyo du Yekova ni tipa ko yugu gene fuyo na tipa ko fu ome fuyo i sovura kuti gayo kpakaraapai. Ka zee zingo ro nga gamo aborokporo nika gia gu ngbatunga akpesarawatise re ya. I nika ino gupai nga mo nakido kuti Yekova. Mbori aundo Yosafata, na ko nika undo ro aundo a.

14, 15. Wai du Izikiya ayugu bakere kido kuti Mbori?

¹⁴ Apai aadunga tipa Izikiya wa gu si adu tipa Yosafata te, tipa gupai nga i iniko ni gu boro ‘nakakuti Yekova,’ si aaida ko sovura kuti gu gbegberẽ maapai kurii nangia ga bako nga guko naana irisokpiahe. Izikiya “ki rogo gu tumbatumba arago ku sa yo, ki kuadi duadua ambia, ki dewe aAsera nga ngbama. Ko ki futuka gu sesekpia wo Mose ambakadi he,” nga gu aboro asaha ni kpiahe kaa irisoho. Ko aima futiko dunduko fu Yekova, mbiko ‘ko aka kuti agu arugute Yekova arugu Mose na ni.’—2 Aba. 18:1-6.

¹⁵ Zavura ho Asura nga gu ringara naadu na ome ti ni kisusi rogo zegino dunduko ti gu regbo re ayeni na vura sa Yuda na ki serekpohe ka nyasariipa Yerusarema kpäkäyä, Izikiya akido kuti Yekova na ngbaduko yo dunduko. Gu Bakindo aAsuro nangia Saneriba asoi pai kuti Yekova na kini asadi ka gundesi Izikiya ko futiko kubeko. Ono tie, ho Izikiya aakparakpee ni, ko ayugu bakere kido kuti ga Yekova ome batasahe. (Oni gedi Yesaya 37:15-20.) Mbori akaragapai kuti gako kparakpee nikeda ko maraika ko ye ki imi aAsuro nga 185,000.—Yes. 37:36, 37.

16, 17. Wai du rengbe mo ka wirika gu kpiapai nga ga Izikiya wa mo amangasunge fu Mbori?

¹⁶ Kusa, kaza azi Izikiya ko kini samba asamba. Ko azungodi Yekova ko tingidipa wai ko anaata Barabangiriko. (Oni gedi 2 Abakindo 20:1-3.) Yekova akaragapai kuti gako kparakpee na ki husi ko. Ani ima ino gupai rogo Ziazia Kekeapai yo nga ani arakanga awere ti gu regbo rengbe ani ka sana Mbori ko husi rani ngba iʹiriwo gene watadu ka gizosi raka rani te. Ono wa vura duhe wo, kina wai a Izikiya amangihe, ani ni basasa dunduko rengbe ka ya fu Yekova rogo kparakpee yo wẽ: “Mi anata bara bangiro rogo rengo na ziazia kpotore yo.” Ya mo mo idi kuti gupai nga Yekova na rengba beko na ko na nyemu ka undo ro zavura ho mo awoka ni?—Tam. 41:3.

¹⁷ Ho ani aberã ni kurii gu kpiapai nga ga Izikiya, ani ima rengba ka bi guhe naka na gaani pagume na Mbori nga gu si aida ani dihe kusayo watadu nga gu nagbeberã rani kusayo ti ndikidi irisombori. Si tie ziazia nga, ani aidanga ka pekafuo agu aboro rogo zegino namangasunge na agu aũfugo nga ga Internet kaa mangapa kura aboro wakina ambori te. Rengo ngaha nga, kura aKristano ima rengba ka gbia ngbarago ti fura na gayo aborokporo watadu wene abakureayo na gu ngbatunga ahe re. Ono badungu aboro rogo zegino namangasunge na aũfugo nga ga Internet ni bakerehe kisusi, kini pekefuo agu akumba watadu adee i ainongo yo ya. Watadu i nagberesa bakere regbo kina kuti biko asura agu aboro re watadu kaa geda apai tipa yo. Gupai rengbe kaa ngera wa taatapai re ima rengba kadu na kere maapai kurirani. Rukö ima rengba ka zio Kristano mbikopa nge agu aboro ngba gaani asura tiyo watadu agu apai ni akekaha rogo Internet, na zavura  rago ki gberẽ tini ka si du nga aboro ima mbu biko agu apai ni amaaha ku rogo Internet. Ya mo ani rengbe ka berã gupai nga gu mokedi nangia Pauro watadu Akuira na Puriseka arengbe ka gberesa bakere regbo naaʹuru dunduko kina kuti maa asura rogo Internet watadu biko agu apai gu boro angianga wirina ya amaaha rogo Internet? Ani nageda gupai nga Pauro ambu “gako regbo nâ ba ha tie tipa kina tungusa . . . wene pangbanga.” Na aPuriseka na Akuira amangisunge na gayo regbo tipa ka sakarogo gupai yo fu gu kura aboro “wenengaĩ nzuũnzu, du tipa sino gu raka Mbori a ida aboro ni raki he.” (Amo. 18:4, 5, 26, The New Testament in Zande.) Ani rengbe ka sana tirani nga, ‘Ya mo mi naane mangapa kura aboro wa ambori watadu kaa gberesa bakere regbo kina kuti agu apai anyakanga paha ya?’—Oni gedi AEfeso 5:15, 16.

18, 19. Ngba gini agene du mo aida kadu wa Yosiya?

¹⁸ Bakindo Yosiya nangia tita wiri Izikiya akakuti ga Yekova arugute a “na kpotoko yo dũ.” (2 Peka 34:31) Ho ko adu ni kindi nga paranga kumbagude, “ko atona ka gbata ga Dawidi Mbori,” na ti gu regbo garãko ada nga 20, ko ki tona ka gbarasa irisokpiahe kusayo Yuda yo. (Oni gedi 2 Pekapai 34:1-3.) Yosiya adu zaaza ka manga gupai nasa ngbarago ti Mbori, kisusi gu kura badungu abakindo nangia ga Yuda. Wa si avura duwo, ho i akuru bara gu ndikidi kekeapai ni nga ga Moize aNdiko na ki gedihe fu Yosiya, ko abi gupai nga si naida ko mangi ga Mbori pai ni bakerehe kisusi. Ko angarasi kura aboro i mangisunge fu Yekova. Ni sangbanaha, aboro “ambu nga peka fuo Yekova” ti rago Yosiya te.—2 Peka 34:27, 33.

¹⁹ Kina wai Yosiya amangipai, si naida paranga aboro tona ka gbata Yekova mbuyo kindi rukutu. Si rengbe kadu nga Bakindo Manase nga guko naasa berãko aima yugopai fu Yosiya tipa ga Mbori inapai. Paranga aboro, oni du mbembedi na gu ruru sosono aboro du rogo gaoni ngbadimokporo na rogo gaoni dungurati na ki wirikipai tipa gu weneapai Yekova namangihe fuyo. Berewe a, oni tingidi gupai nga geda Ziazia Kekeapai azi ngbadu Yosiya yo na ki fõngbadukoyo ko mangipai. Pa geda mo Fugo Mbori rengbe ka fõngbaduroyo mo mangi gupai nika kiiso gamo ngbarago na ki nyakasi gamo pagume na Mbori na berewe a ki fõ ro mo undo kura aboro i gbata Mbori. (Oni gedi 2 Pekapai 34:18, 19.) Ka mo awisigo Ziazia Kekeapai, si rengbe ka undo ro a mo ini agu agene rengbe mo ka mbakada gamo sunge fu Mbori wenengai ngbaha. Ka mo mangihe wo, mo fu tiro kina wai Yosiya afutiko.

20, 21. (a) Ginipai naaima du tipa agu abakindo biama i nafura tipa yo re dunduko? (b) Ginipai ani ka sakapai tipaha rogo gu kekeapai naye fuo gere?

²⁰ Ya mo mo bi gu undo du ti fugöpai tipa wai agu abakindo biama nangia ga Yuda ani nawisigipai tipa yo re amangisunge fu Yekova na kpotoyo yo dũ? I adu zaaza ka manga ga Mbori pai na ki futiyo tipa ka digisoho. I akakuti manga ga Mbori pai. I amangihe zavura ho i agbiatiyo ni na kere avurayo. Gu nyakipaha anyaka gbe nga, gu ndupai i aamangasunge ti ni fu Yekova adu ni ziaziaha.

²¹ A wa ani nika bihe rogo gu kekeapai ngbefuo gere, agu abakindo biama ani nawisigipai tipa yo re dunduko aima manga aingahe. Ono wa si avura duwo, ho Bawisigi kpotose yo angere ni ku kpotoyo yo, ko abi gupai nga kpotoyo yo adu naabaha kina fuko. Ani a nga kpakpa aboro. Ho Yekova awisigo rani ni, ya mo ko dakuti gupai nga ani namangasunge fuko na kpotorani yo dunduko? Ani nika fura tipa gipai re rogo gu kekeapai ngbefuo gere.