1. Ginipai rengbe ka sa ramukporo si du na ngbarago?

YEKOVA MBORI naida gaoni ramukporo du na ngbarago. Sangbako nga Ziazia Kekeapai nafu arugute fu aborokporo ni basasa dunduko. Si nagumba agu apai si aida i naamangaha wadu yo ni basasa dunduko. Ho aborokporo amanga gayo asunge ni ringbisihe kuti ga Mbori arugute, sangbanaha nadu ni bawenehe. Yesu aya: “Aboro maku nga agu yo . . . nagia ga Mbori pai, ki nika kuti ni!”—Ruka 11:28.

2. Ginipai ka ani idi kutini ani ki gbia ngbarago rogo gaani kporo?

² Gu banguapai nasa gupai nga ngbarago du rogo ramukporo nga, ida kuti gupai nga Yekova nga “Barani” naenge gupai nga ga ramukporo. (Matayo 6:9) Yekova ini gupai nasa ramukporo si du na ngbarago. Ani bingo agu apai Ziazia Kekeapai agumbapaha nibipa agu apai si aida aborokporo nimangihe tipa ka sa ngbarago si du rogo gayo kporo.

3. Wai Ziazia Kekeapai aringbisapa tona ramukporo, na ani naino wai ya rengo du si agumbaha?

³ Yekova akusi bambata aboro, nangia Adamu na Eva, ki kpamiayo ni kumba na diako. Ko amoiyo rogo gu bawene ati nangia paradizo, ki ya fuyo i vungu agude. Sangbako adu fuyo nga: “Oni zúga azuga, ki nge ange, ki hisi kpotosende.” (Bambata Pai 1:26-28; 2:18, 21-24) Anga kungbo paturẽ nga gipai re te, bambiko Yesu ayugu gupai nga kina rengo du nga gupai Bambata Pai agumbaha re. (Matayo 19:4, 5) Wa vura duhe nga ani nagbia tirani areme na dungu fudifudiapai na raka awere wa gu Mbori aidi si du te, ani bingo wai rengbe aboro arengba ka gbia ngbarago rogo gayo ramukporo.

4. (a) Wai rengbe agu aboro du kporo dunduko ni basasa ka mangapai tipa ka sa ngbarago rogo gayo kporo? (b) Tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai aborokporo wirikipai tipa ga Yesu raka?

⁴ Aborokporo dunduko ni basasa rengbe ka sa ngbarago si du rogo kporo ni wirikayo Mbori rogo yugo nyemuse yo. (AEfeso 5:1, 2) Ono wai rengbe ani ka wirika Mbori wadu he nga ani arengbanga ka biko te? Ani rengbe ka wirikapai tipa ga Mbori mangaapai bambiko ko aima keda bambata Wiriko ngbangbaturũ yo ku sende no. (Yoane 1:14, 18) Ho Yesu Kristo adu ni auru kpotosende, ko aima wirika Bako wenengai gbe rogo mangaapai yo, si kidu wa gu boro nabi Yesu kini gi agu apai ko agumbaha, ní nabi kina boro Yekova na kini gi agu apai Ko agumbaha. (Yoane 14:9) Sidu tie, ka ani wirikipai tipa gu nyemuse Yesu ayuguhe na kini pekefuo gako kpiapai, ani dunduko ni basasa ka mangipai tipa ka sa gaani ramukporo si du na ngbarago gbe.

5, 6. (a) Wai Yesu amoi wene kpiapai fu akumbakuadee? (b) Ginipai si aida ani nimangihe tipa Mbori nimbupai furani ti gaani aingapai?

⁵ Ziazia Kekeapai naya wẽ akumba nimangi adiayo kina wai Yesu anaamanga gako abawiriki. Mo bingo gi wene rugute Ziazia Kekeapai afuhe re: ‘Akumba, oni kpínyemu adiaroni, a wa Kristo akpinyemu kanisa a, ki fu tiko tipaha. . . . Kinawo ka akumba kpínyemu adiayo a wa boroyo. Guni nakpinyemu diani, ni nakpinyemu tini. Bambiko anga boro sa nasoga boroni te, kina mbu ti ni na bandaha, wakina Kristo na kanisa a.’—AEfeso 5:23, 25-29.

⁶ Gu nyemuse Yesu adu na ni tipa kanisa, watadu gako abawiriki, si nga bawene kpiapai fu akumbakuadee. Yesu ‘akpinyemuyo akpi kindi dati yangara rago,’ ki fu ungako tipa yo, wa i avurangia kpakpa aboro. (Yoane 13:1; 15:13) Wakina gure a, i naruga akumbakuadee niya: “Akumba, oni nikpí nyemu adiaroni ka ngbaduroni ími nga fu yo ya.” (AKorosaio 3:19) Ginipai rengbe ka undo kumbakudee ko mangisunge na gi rugute re, gbe, ka si du nga diako namanga kura apai amanga angbanga tiko ya? Si naida ko tingidi gupai nga ko naaingapai ainga a, na ki berẽpa gupai si aida ko nimangihe tipa Mbori nimbupai fuko. Ginipai du ngaha? Si naida ko nimbupai ambu fu agu aboro nainga kutiko, du diako nga guni sa. Kina gu bangisapai re si aida dee nimangihe a. (Mo gedi Matayo 6:12, 14, 15.) Si du kura aboro naaya ti ni wẽ wene ramukporo naye mbiko gu kpamiatise nga ga agu aboro ue nambupai dagbayo.

7. Wai Yesu anaaberãpa gako abawiriki, na wai du gupai re ni kpiapai fu akumbakuadee?

⁷ Si naida akumbakuadee tingidi gupai a nga, Yesu anaaberãpa gako abawiriki ti aregbo dũ. Ko anaaberãpa omeyo aberã na gayo azingo. Ni kpiapai, ho i adu ni na mbugo, ko aya fuyo: “Oni yé ni sa roni ku nvuo yo, ka ongoda toni.” (Marako 6:30-32) Kinawo a si aida akumba niberẽpa adiayo. Ziazia Kekeapai naya wẽ ‘ome adee arengbanga na ga akumba te,’ na si naida akumba ‘ni irisiyo’ airisa. Tipagine? Bambiko akumba na adee dunduko ‘nadia gu undahe nga ga unga wa sa.’ (1 Petero3:7) Si naida akumbakuadee tingidi gupai nga, padu boro ni ruruni du nasa ní pani nyaki bangiri Mbori, angianga padu ní ni kumba watadu dee ya.—Atambuahe 101:6.

8. (a) Wai duhe nga gu kumba “nakpi nyemu diani ni nakpi nyemu tini”? (b) Ginipai si aida kumba nimangihe wadu ko ni borose “sa” na diako?

⁸ Ziazia Kekeapai naya wẽ gu kumba “nakpi nyemu diani ni nakpi nyemu tini.” Si wo mbiko gupai nga, ho kumba na dee arogatiyo ni, i ‘adunga ue berewe te, ono i nadu sa,’ a wa Yesu agumbaha. (Matayo 19:6) Si aidanga kumbakudee ndu fuo kura dee te, na si aidanga diakumba ndu fuo kura kumba a te. (Asanza 5:15-21; AEbere 13:4) Gupai rengbe ka undoyo gbe rogo gi bangiriba re nga ka guni aberãpa gu nyemupai nga ga kurani. (1 AKorindo 7:3-5) Si ni nyanyakipa pai a kumba nitingidi gupai nga: ‘Anga boro sa nasoga boroni te, kina mbu ti ni na bandaha.’ Si naida akumba nikpinyemu adiayo a wa i akpinyemu tiyo, na kini tingidi gupai nga Yesu Kris­to nga riyo nika sanayo asana ka i amanganga adiayo wenengai ya.—AEfeso 5:29; 1 AKorindo 11:3.

9. Gini sino Yesu gumbayo paha rogo AFiripoio 1:8, na tipagine si aida ti ni akumba du na gu sino re tipa adiayo?

 ⁹ Gu mokedi nangia Pauro afura tipa gu “weneringise nga ga Kristo Yesu.” (AFiripoio 1:8) Ga Yesu weneringise angia bawene sino, na gu sino re aima ngba ti agu adee nada ni gako abawiriki. (Yoane 20:1, 11-13, 16) Na adee nakpinyemu gupai nga akumbayo nimangiyo ni weneringise na wesewese nyemuse.

10. Wai Yesu amaa wene kpiapai fu dereakumba?

¹⁰ Kporo nga guhe si aida boro duadu ho ni bariihe. Zavura Yesu, Boro kinaho nga Riko. ‘Rii Kristo nga Mbori’ a wa du ‘rii dee nga kumba.’ (1 AKorindo 11:3) Pa ra Yesu fu Mbori nga bawene kpiapai furani, bambiko ani dunduko du na boro ho si aida ani ra funi.

11. Gini bipai si aida dee du na ni tipa kumbari, na si rengbe ka sa kumbari ko du wai?

¹¹ Ani nga kpakpa aboro namanga ingahe amanga, na mbiko gipai re, akumba arengbanga kaa manga kina weneapai kindi zanga ingapai te te. Sidu tie, ginipai si aida diakumba mangihe? Si aidanga ri naabi agu apai kumbari amangaha wa kungbohe te, na si aidanga ri asadi kadu kuriko a te. Si naida diakumba naatingida gupai nga, gupai ngba bangiri Mbori nga dee du na bayee toro na kidu zezeredi. (1 Petero 3:4) Ka ri du na gu toro re, si du furi ni taatapai ri ra fu kumbari, zavura ho duhe ni ni mbumbuhe. Kurigure, Ziazia Kekeapai naya: “Dia boro nigunde agunde ti kumbani.” (AEfeso 5:33) Ono na ka si du nga kumba abingo Kristo ni riko te, ginipai si aida dee  mangihe? Ziazia Kekeapai nafura tipa gere niya: ‘Kina a wo dereakumba, oni rá fu kina akumbaroni; ya kangia aguyo aidanga sangba Mbori ya, i aye ka ida pako mbiko gaoni mangaapai. Si arengbanga oni gumba fugo te; wa i nabi gaoni rurupai du na gunde ti ni.’—1 Petero 3:1, 2.

12. Tipagine adunga ha ti ni ni gbegberẽpai fu dee ri gumba gari berãpai ni irisa fu kumbari ya?

¹² Singia kumba nga idipase watadu idipase nga ko te, ka diako gumba gari berãpai fuko ngba iriiri gene, gbegberẽpai ngaha te. Gari berãpai rengbe arengba kadu ni ruruhe, na si ki rengbe arengba ka undo ri na kumbari a ka ko gihe. Wa Abarayama avura soga gupai diako nangia Sara aya fuko ko mangihe nibi gupai nakuru kpuyo, Mbori aya fuko: ‘Mo idi gupai ri nagumbaha ki mangi kinaha.’ (Mo gedi Bambata Pai 21:9-12.) Ono ho kumba amanga diaberã ni tipa kurapai nga gu agberãnga bangiri Mbori ya, si naida diako idi aida na ni.—Amokedi 5:29; AEfeso 5:24.

13. (a) Ginipai Tito 2:4, 5 aruga adee i nimangihe? (b) Ginipai Ziazia Kekeapai agumbaha tipa kparaka na mbutise?

 ¹³ Ka dee amanga agu asunge si aida ri nimangihe, ramukporo duadu wenengai. Ni kpiapai, Ziazia Kekeapai naya wẽ dereakumba “nikpi nyemu akumbayo, ki nikpi nyemu awiriyo. I du ni airarugatise, ni ruru ade, ni amangi sunge kporo yo, ni weneringi yo, nira fu kina akumbayo.” (Tito 2:4, 5) Gu diakumba na naagude namanga agi apai re, aborokporo dunduko nakpinyemuni na kini irisini. (Mo gedi Asanza 31:10, 28.) Ono wa duhe nga rogatise nga gu kpamiatise nga ga kpakpa aboro, kura kereapai kinaho rengbe  ka sa gupai nga arogotise kparaka watadu ka mbutiyo. Ziazia Kekeapai nagumbapa kura apai agumba rengbe ka sa gupai nga arogotise kparaka. Ono tie, anga kungbo wiri taatapai du gbua si aida aboro guagu sani te, mbiko Ziazia Kekeapai nafu rugute niya: “Ka de guari nga pati kumbari ya, . . . [na] ka kumba mbu nga diako a ya.” (1 AKorindo 7:10, 11) Na kinagu ka boro mangi bari, si rengbe ka fu gene tipa mbutise.—Matayo 19:9.

14. Wai Yesu anaamanga agude, na ginihe agude aidaha be avunguyo?

¹⁴ Yesu amoi bawene kpiapai fu avunguagude rogo gu gene ko anaamanga agude ngbaha. Ho aboro aidi ka za agude ni ka i mbedinga koyo du Yesu ni ya, ko aya: “Oni hé rukutu agude i ye fuo re; ka oni káraga nga yo ya.” Fuo gure, “ko ki aka yo beko, ki moi beko auru yo, ki fu maku fu yo.” (Marako 10:13-16) Wadu he nga Yesu adi regbo adia ka sungo na rukutu agude, anga kina gu bangisapai re si aida mo naamangaha na awiro te? Awiro aidanga regbo bero gbua tooni te, ono bakere regbo. Si naida mo naadia regbo adia na yo kaa yugopai fuyo, bambiko gure nga gupai Yekova aruga avunguagude i naamangaha.—Mo gedi Pa Fu Rugute ni Ue he 6:4-9.

15. Ginipai rengbe avunguagude ka mangaha ka banda awiriyo?

¹⁵ Wa gi zegino re agberã kina ku mbatayo si naida avunguagude naabanda awiriyo abanda be agu aboro naida ka mangayo gbegberẽ, wa be agu aboro nagbirisapa rukutu agude. Mo bingo wai Yesu abanda gako abawiriki, ko aya tiyo ni nunga wẽ “rukutu agude.” Ho i azi Yesu ni ka ndu na ko ka imoko, ko  amangipai tipa ka bandayo be kerepai. (Yoane 13:33; 18:7-9) Ka mo du na agude bero, si naida mo naaberãpa agu agbina aberã Bakitingbanga arẽhe tipa awiro. Si naida mo ima rugayo mbu apai koyo kindi. (1 Petero 5:8) Awere nga gu regbo nzunzu du dungu apai ho rengbe ka gberesa agude rogo toro yo, ti boro yo, na rogo gayo mangaapai yo.

16. Ginipai rengbe avunguagude ka wirikaha ti gu gene Yesu amangipai ngbaha sa gu zangarengba nga ga gako abawiriki?

¹⁶ Rogo gu yuru naadu mbata fu kpi Yesu, gako abawiriki atikango dagbayo nibipa gu boro pani akii gbe dagbayo. Yesu aazinganga na yo te, ono ko azungodiyo ni nyemuse rogo fugo yo na rogo gako mangaapai yo. (Ruka 22:24-27; Yoane 13:3-8) Kangia vunguagude nga mo, ya mo mo bi gu gene rengbe mo ka wirika ga Yesu kpiapai rogoho nibipa fu rugute fu awiro? Kina rengo du nga si naida mo naafu mbusa afu fuyo, ono si naida si du rengbearengba, na si aidanga mo fuhe ho du mo ni rogo zinga te. Si aidanga a mo fura wa “baso sa rũ he” te. (Yeremaya 30:11; Asanza 12:18) Si naida mo rugu gude ngba gu gene gude nika bihe abi kusa nga si arẽarẽ.—AEfeso 6:4; AEbere 12:9-11.

17. Rogo gini agene Yesu amoi wene kpiapai fu agude?

¹⁷ Ya mo apai ho rengbe agude ka wirikaha be Yesu? Ii, si kinaho. Ga Yesu kpiapai nitihe nayugo gupai nga si naida agude nigisangba avunguyo. Ko ayaa: “Kina gu Buba ayugu fere, si mi agumba.” Fuo gure, ko aya: “Mi namanga kina agu apai ngba ti ko waragoagira.” (Yoane 8:28, 29) Yesu anaagia sangba Bako du ngbangbaturũ yo ti aregbo dũ, na  Ziazia Kekeapai naya fu agude wẽ i nigi sangba avunguyo. (Mo gedi AEfeso 6:1-3.) Wa Yesu avura du ni rengberengbe gude zanga ingapai tiko, ko anaagia sangba avunguko agia, nangia Yosefa na Maria, si ki vura du vurũ nga i angia kpakpa aboro. Gupai re aima sa gupai nirengo nga ngbarago du rogo gayo kporo!—Ruka 2:4, 5, 51, 52.

18. Tipagine Yesu anaagiasangba Bako ti ni ti aregbo dũ, na ada nagbia ngbarago ho agude agiasangba avunguyo ni areme?

¹⁸ Aguroni nga agude, ya mo oni nabi agu agene rengbe oni ka wirika Yesu ngbaha na ki sa ngbarago ti avunguroni? Si nirengo nga, kura aregbo kinaho duhe ni kpakarapai fu agude i gisangba avunguyo, ono gure nga gupai Mbori aida i mangihe. (Asanza 1:8; 6:20) Aregbo dunduko Yesu anaagiasangba Bako du ngbangbaturũ yo, zavura ho si anidu ni ni kpakarapai vurũ. Ti kura regbo sa, ho Mbori aidi gupai ni nga Yesu mangi banyanyakipai, Yesu aya: “Mo dí gi inga be re re,” watadu mo di gipai re rire kusayo. Ono tie, Yesu aima manga gupai Mbori aidi ko mangihe, bambiko ko aini gupai nga Bako ini gupai ngba kisusi gu iniko ho. (Ruka 22:42) Ka agude wiriki gupai nga kaa giasangba avunguyo, i sa ngbarago asa ti avunguyo na ti gu Bayo a du ngbangbaturũ yo. *—Asanza 23:22-25.

19. (a) Wai Satana aˈasada agude? (b) Ginipai rengbe ka ye kurii avunguagude mbiko gu gbegberẽ mangaapai nga ga agude?

¹⁹ Bakitingbanga aˈasadi Yesu, na kinawo ko aˈasada agude areme a i mangi gbegberẽpai. (Matayo 4:1-10) Satana Bakitingbanga nayeaye a na soapai be  akurase, nga gu rengbe kadu ni kpakarakpakaraha ka diabehe. Si ni nyanyakipa pai tie ka agude naasungongo na amangi gbegberẽ apai ya! (1 AKorindo 15:33) Wiri Yakobo nangia Dina anaasungo na agu aboro naangianga airisi Yekova ya, na gipai re aye na dungu kereapai. (Bambata Pai 34:1, 2) Mo berẽnga pa gu gberãrago rengbe ka ye ku kporo ka boro sa dagba aborokporo mangi wasiwasi kodaba!—Asanza 17:21, 25.

20. Tipa ka sa ngbarago si du rogo ramukporo, ginipai si aida aborokporo naamangaha wa du yo ni basasa dunduko?

²⁰ Si rengbe kadu taata fu aborokporo i dibe gu kpakaraapai nakura kporo ka i amangasunge na agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai. Mangasunge na agu arugute re nga gu banguapai naye na ngbarago ku rogo kporo. Sidu tie, akumbakuadee, oni kpinyemu adiaroni, kini mangiyo a wa Yesu anaamanga gako ­abawiriki. Dereakumba, oni rafu akumbaroni, kini pekefuo gu kpiapai nga ga  gu wene sino dee gumbayo pari rogo Asanza 31:10-31. Avunguagude, oni raba awironi. (Asanza 22:6) Abaagude, ‘oni zogo awironi ni zera.’ (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8) Agude, oni gisangba avunguroni. (AKorosaio 3:20) Boro ho dagba aborokporo nga rengberengbe boro te, bambiko aboro dunduko naingapai ainga. Sidu tie, mo du na umbasitise, kini hõmbupai.

21. Gini bawene apai du furani ku mbatayo, na wai rengbe ani ka gbia ngbarago awere rogo gaani ramukporo?

²¹ Nirengo, Ziazia Kekeapai na badungu arugute rogoho nga gu rengbe ka undo aborokporo. Kurigure, Ziazia Kekeapai nayugopai furani tipa ga Mbori vovo zegino na wai Mbori nika sa kpotosende ni paradizo nga gu nika hi be agu aboro nairisoko. Agu aboro re nikaa raka na ngbarago. (Yugoti 21:3, 4) Nga gu bawenepai du ku mbatayo re! Zavura awere, ani rengbe arengba kaa raka gu ramukporo du na ngbarago ka ani amangasunge na agu arugute du rogo Sangba Mbori yo, nga Ziazia Kekeapai.