¿Ku yaʼalik wa Dios ka k-kanáant k-taataʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼoboʼ?
Baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ
Le hijotsiloʼoboʼ unaj u kanáantik u taataʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼobeʼ «táanil tu yotochoʼob unaj u kanik u yeʼesoʼob jach u kʼubmaj u yóoloʼob u meyajtoʼob Dios, yéetel unaj u boʼotkoʼob tiʼ u taataʼob [...] le baʼax u pʼaxmoʼobtiʼoboʼ, tumen lelaʼ kʼambeʼen tu táan Dios» (1 Timoteo 5:4). Kéen u kanáantoʼob tubeel u taataʼobeʼ ku yeʼeskoʼob táan u respetarkoʼob jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ (Efesios 6:2, 3).
Le Bibliaoʼ maʼ tu jach aʼalik bix unaj u kanáantik máak u taataʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼoboʼ, chéen baʼaleʼ ku yaʼalik baʼax tu beetaj jujuntúul máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakil. Ku yaʼalik xan baʼax jeʼel u páajtal u beetik le máaxoʼob kanáantik juntúul máax tsʼoʼok u chʼíijloʼ.
¿Baʼax tu beetaj jujuntúul máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakil?
Cada juntúuleʼ jejeláas baʼax tu beetaj.
Le ka chʼíij Jacobeʼ Joséeʼ náach kajaʼan kaʼach tiʼ letiʼ. Chéen baʼaleʼ le ka béeychajeʼ tu beetaj u bin kajtal Jacob naatsʼ teʼ tuʼux yanoʼ. Letiʼeʼ tu tsʼáaj tuláakal baʼax kʼaʼabéet tiʼ u taata bey xan junpʼéel lugar tuʼux u kajtal (Génesis 45:9-11; 47:11, 12).
Ruteʼ bin kajtal teʼ luʼum tuʼux kajaʼan u suegraoʼ yéetel jach tu kanáantaj (Rut 1:16; 2:2, 17, 18, 23).
Le jach taʼaytak u kíimiloʼ Jesúseʼ tu kʼubéentaj ka kanáantaʼak u maama. Maʼ xaaneʼ teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ Maríaeʼ tsʼoʼok u kíimil u yíicham (Juan 19:26, 27). a
¿Bix u yáantik máak le Bibliaoʼ?
U jaajileʼ jach jeʼel u kaʼanal máak ikil u kanáantik u taataʼob tsʼoʼok u chʼíijloʼoboʼ chéen baʼaleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalik jujunpʼéel baʼaloʼob jeʼel u yáantik máakeʼ.
Respetart a taataʼob.
Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Respetart a papá yéetel a maama» (Éxodo 20:12).
¿Bix jeʼel a beetkeʼ? Tak tuʼux ku páajtaleʼ chaʼa tiʼ a taataʼob ka u beetoʼob jujunpʼéel baʼaloʼob yéetel ka u yiloʼob bix u kʼáat ka kanáantaʼakoʼob. Eʼes a wutsil tiʼob yéetel ilawil a wáantkoʼob. Chéen baʼaleʼ maʼ u tuʼubultech kʼaʼabéet a respetarkoʼob.
Tsʼáaba tu lugaroʼob yéetel perdonartoʼob.
Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le naʼatoʼ ku beetik maʼ u jáan pʼuʼujul máak jatsʼuts u yilaʼal maʼ u beetik u cuentail le baʼax ku beetaʼaltiʼoʼ» (Proverbios 19:11).
¿Bix jeʼel a beetkeʼ? Maʼ xaaneʼ a taataʼobeʼ jeʼel u beetkoʼob u yaatal a wóoleʼ. Wa maʼ xaaneʼ maʼ tu tsʼáaikoʼobtech gracias yoʼolal le baʼaxoʼob ka beetik tu yoʼolaloʼoboʼ. Wa beyoʼ tukulte: «¿Bix jeʼel in wuʼuyikinba wa yaʼab baʼaxoʼob maʼ tu páajtal in beetkeʼ? ¿Jeʼel wa u yaatal in wóoleʼ?». Wa ka tsʼáaikaba tu lugaroʼob yéetel ka perdonarkoʼobeʼ yaan a maas biskabaʼex tubeel.
Tsikbalnen yéetel u maasil.
Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le baʼaloʼob chéen tu juunal máak ku chʼaʼtuklikoʼ maʼatech u jóokʼol maʼalobil, pero le baʼax ku chʼaʼtuklaʼal tumen yaʼab máakoʼobeʼ ku jóokʼol utsil» (Proverbios 15:22).
¿Bix jeʼel a beetkeʼ? Ilawil bix ken a wáantil a taataʼob kʼojaʼanoʼoboʼ. Kʼáat wa ku tsʼaʼabal áantaj tiʼ le máaxoʼob chʼijaʼanoʼob teʼ lugar tuʼux kajaʼanechoʼ. Tsikbalnen yéetel uláakʼ máaxoʼob táan xan u kanáantkoʼob u taataʼoboʼ. Wa yaan a sukuʼunoʼob bey xan a wíitsʼinoʼobeʼ tsikbalteʼex bix ken a kanáantil a taataʼex, beyoʼ maʼ chéen juntúul kun aaltal u kuuchiʼ.
Kʼáat áantaj tiʼ u maasil.
Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le máax maʼ tu taaskuba nojbaʼaliloʼ ku yeʼesik yaan u naʼat» (Proverbios 11:2).
¿Bix jeʼel a beetkeʼ? U jaajileʼ tuláakal máak ku kaʼanal, le oʼolaleʼ yaan kʼiineʼ maʼ tu páajtal k-áantik k-taataʼob jach jeʼex k-kʼáateʼ. Wa ka wuʼuyik ka jach kaʼanal ikil a kanáantik a taataʼobeʼ kʼáat u yáantaj a láakʼtsiloʼob wa u yáantaj uláakʼ máaxoʼob jeʼex le ku meyajoʼob teʼ tuʼux ku kanáantaʼal le chʼijaʼanoʼoboʼ.
Kanáantaba.
Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Mix máak ku pʼektik u wíinklil, baʼaxeʼ ku tséentik yéetel ku kanáantik» (Efesios 5:29).
¿Bix jeʼel a beetkeʼ? Kex kʼaʼabéet a kanáantik a taataʼobeʼ unaj xan a wilik a kanáantkaba, tsʼoʼoleʼ wa tsʼokaʼan a beeleʼ unaj xan a kanáantik a núup yéetel a paalal. Kʼaʼabéet a chan jeʼelel, a janal yéetel a wenel tubeel (Eclesiastés 4:6). Tsʼoʼoleʼ yaan kʼiineʼ yaan u kʼaʼabéettal a náaysik a wóol. Wa ka beetik beyoʼ yaan u kiʼimaktal a wóol kéen a kanáant a taataʼob.
¿Ku yaʼalik wa le Biblia ka kanáantaʼak le taatatsiloʼob tu yotochoʼoboʼ?
Le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik bix unaj u beetaʼal lelaʼ. Yaan taatatsiloʼobeʼ taak u pʼáatloʼob tu yotochoʼob, le paalaloʼob túunoʼ ku chaʼikoʼob ka pʼáatkoʼob le bukaʼaj tiempo ku páajtaleʼ. Chéen baʼaleʼ yaan kʼiineʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u yilkoʼob maas maʼalob ka kanáantaʼakoʼob teʼ tuʼux ku bisaʼal le chʼijaʼanoʼoboʼ wa uláakʼ bixi. U jaajileʼ maʼalob ka u muchʼuba tuláakal le familia utiaʼal ka u tsikbaltoʼob baʼax ken u beetoʼoboʼ (Gálatas 6:4, 5).
a Matthew Henry, juntúul máax xakʼaltik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ, ku yaʼalikeʼ maʼ xaaneʼ teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ tsʼokaʼaniliʼ u kíimil José, u yíicham María, le oʼolal Jesús kanáantik u maama. Bey túunoʼ le jach taʼaytak u kíimiloʼ Jesúseʼ tu kaʼanseʼ tuláakal le paalaloʼoboʼ unaj u kanáantkoʼob u taataʼob.