JOSEEʼ táan u chooj u kʼíilkab le táan u meyaj tu pasilloil le carceloʼ. Jach táaj choko Kʼiin teʼ táankaboʼ. Ichil le carceloʼ kex éeʼjochʼeʼeneʼ kukupkil yéetel jach choko yooxol. Yoʼolal le bukaʼaj tiempo tsʼoʼok u xáantal teʼeloʼ, Joseeʼ tsʼoʼok u kʼaj óoltik maʼalob le carceloʼ; u yojel tak tuʼux teejel le pakʼoʼ. Kex tsʼaʼan u kanáant le máaxoʼob kʼalaʼanoʼoboʼ tak letiʼ kʼalaʼan.

¡Bukaʼaj wal u kʼaʼajsik u yotocheʼ, u puʼukiloʼob Hebrón bey xan u yalakʼ tamanoʼob u taata! Beoraaʼ chéen ku páajtal u xíimbal ichil le carceloʼ. Baʼaleʼ le yaan kaʼach 17 jaʼab tiʼeʼ, tu xíimbaltaj yaʼab leguas utiaʼal u bin tuʼux túuxtaʼab tumen u taata. U sukuʼunoʼobeʼ taakchaj u kíimskoʼob José tumen tu chʼaʼpʼektoʼob. Tu tsʼookeʼ ka tu konoʼob bey palitsileʼ. Le ka bisaʼab Egiptooʼ tu káajbaleʼ joʼopʼ u meyaj tu yotoch Potifar, juntúul máax meyajtik Faraón, le reyoʼ. Kex lúub utsil tiʼ Potifareʼ juntéenjeakeʼ, taʼak u pool tumen u yatan Potifar. Le koʼoleloʼ tu yaʼaleʼ óotaʼab violartbil tumen José, kex maʼ jaajiʼ. Bey úuchik u yoksaʼal José teʼ carceloʼ (Génesis capítulo 37 yéetel 39). *

Beoraaʼ yaan 28 jaʼab tiʼ José. Tsʼoʼok 10 jaʼaboʼob palitsiltaʼak. Junpuliʼ maʼ tu tuklaj wa letiʼe kuxtal kun antaltiʼoʼ. ¿Yaan wa u kʼuchul u kʼiinil u jóokʼol teʼ carceloʼ? ¿Yaan wa u kaʼa ilik u taata yéetel Benjamín, u yíitsʼin? ¿Baʼax kʼiin ken jóokʼok tiʼ le kʼaakʼas kúuchilaʼ?

Techeʼ ¿yaan wa baʼax kʼiin tsʼoʼok a wuʼuyikaba jeʼex Joseeʼ? Yaan kʼiineʼ le bix kuxlik máakoʼ maʼ letiʼe bix u tukultmaj tu paaliloʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan horaeʼ bey mix bikʼin kun xuʼulul le baʼaxoʼob k-muʼyajtikoʼ. ¿Bix jeʼel u yáantkoʼon u tsikbalil Joseeʼ?

Joseeʼ u yojel mix juntéen pʼaʼatak tumen Jéeoba, u Dios. Le oʼolal Joseeʼ ku yuʼubik yaan u muukʼ utiaʼal u aktáantik jeʼel baʼaxakeʼ. Kex tiaʼan teʼ carceloʼ láayliʼ táan u bendecirtaʼal tumen Jéeobaeʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Yuumtsileʼ tiʼ yaan yéetel Joseeʼ, tu yeʼesajtiʼ ikil lúubik utsil tiʼ u nojchil le [carceloʼ]» (Génesis 39:21-23). Joseeʼ seguernaj u tsʼáaik u yóol meyaj, le oʼolal maʼ xuʼul u bendecirtaʼal tumen Jéeobaiʼ. ¡Jach maʼalob u yuʼubikuba ken u yil mix juntéen pʼaʼatak tumen Jéeoba!

«¿Mix bikʼin wa ken u jóoʼsen Jéeoba teʼ carcelaʼ?», ku tuklik José waleʼ. Mantatsʼ le ku kʼáatik tiʼ Jéeoba. Baʼaleʼ jeʼex suuk u yúuchul tak bejlaʼoʼ, le bix núukaʼabik u oracionoʼ maʼ letiʼe bix u páaʼtik kaʼachoʼ. Junpʼéel kʼiineʼ tu yuʼubaj táan u taasaʼal kaʼatúul máakoʼob ku meyajoʼob kaʼach tu yotoch Faraón. Juntúuleʼ u nojchil le panaderoʼoboʼ, le uláakʼ juntúuloʼ u nojchil le máaxoʼob pichik vino tiʼ le reyoʼ (Génesis 40:1-3).

Kex nojoch kaʼach u puesto le kaʼatúul máakoʼobaʼ, u nojchil le carceloʼ tu tsʼáaj José u kanáantoʼob. *  Junpʼéel áakʼabeʼ le kaʼatúul máakoʼobaʼ tu wayakʼtoʼob baʼaloʼob jelaʼantak. Ka sáaschajeʼ Joseeʼ tu yilaj bey yaan baʼax ku yúuchultiʼobeʼ. Ka túun tu kʼáatajtiʼob: «¿Baʼaxten chiʼichnakeʼex[?]» (Génesis 40:3-7). Maʼ xaaneʼ yoʼolal bix tʼaʼanikoʼobeʼ taakchaj u tsikbaltikoʼob tiʼ José baʼax chiʼichnakkúuntikoʼob. Joseeʼ maʼ tu tuklaj wa yéetel le tsikbal kun káajal u kʼexpajal u kuxtaloʼ. Letiʼeʼ tu yeʼesaj taak u yáantik le máakoʼoboʼ, le oʼolal náatsʼ tsikbal tu yéeteloʼob. ¿Kux túun toʼon? ¿K-eʼesik wa k-kʼáat áant uláakʼ máakoʼob? Wa k-beetkeʼ yaan k-eʼesik yaantoʼon fe tiʼ Dios.

Le kaʼatúul máakoʼoboʼ tu yaʼaloʼob tiʼ José yaan baʼax jelaʼan tu wayakʼtoʼob, yéetel maʼ u yojloʼob baʼax u kʼáat u yaʼaliʼ. Le egipcioʼoboʼ jach kʼaʼanaʼan u yilkoʼob le wayakʼoʼoboʼ, le oʼolal mantatsʼ táan u kaxtikoʼob máax tsoliktiʼob baʼax u kʼáat u yaʼale. Le máakoʼobaʼ maʼ u yojloʼob wa Jéeoba, u Dios José, beet u wayakʼoʼobiʼ. Baʼaleʼ Joseeʼ u yojel. Ka túun tu yaʼalajtiʼob: «¿Maʼ wa ta tuklikeʼex [Dios] máax sáasilkuntik baʼax u kʼáat u yaʼale? [...] Aʼaleʼexten baʼax ta wayakʼtajeʼex» (Génesis 40:8). ¡Jach jaaj le baʼax tu yaʼalaj Joseoʼ! ¡Bukaʼaj maʼalobil wa tuláakal máax xokik le Biblia ka u yeʼes kabal óolaloʼ! Tu lugar u kaʼantal k-icheʼ, unaj k-kʼáatik tiʼ Dios yéetel kabal óolal ka u yáantoʼon k-naʼat baʼax k-xokik teʼ Bibliaoʼ (1 Tesalonicailoʼob 2:13; Santiago 4:6).

U nojchil le máaxoʼob pichik vinooʼ letiʼe máax yáax tʼaanajoʼ. Tu tsikbaltaj tiʼ Joseeʼ tu wayakʼtaj junkúul uva óoxpʼéel u jéejekʼal yéetel piim u yich. Takʼanchaj le uvaoʼ ka túun tu yetsʼaj tu copa Faraón. Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ Joseeʼ tu naʼataj baʼax u kʼáat u yaʼal le wayakʼoʼ. Tu yaʼalaj tiʼ le máakoʼ u yóox jéejekʼal le uvaoʼ u kʼáat u yaʼal óoxpʼéel kʼiin: ichil óoxpʼéel kʼiineʼ yaan u kaʼa tsʼaʼabaltiʼ le meyaj ku beetik kaʼachoʼ. Le máakoʼ kiʼimakchaj u yóol. José túuneʼ tu yaʼalajtiʼ: «Beet uts a tʼaan maʼalob tin woʼolal tiʼ Faraón». Ka tu yaʼalaj xan tiʼ: «Teneʼ okoltaʼaben tu luʼum le hebreoʼoboʼ[;] maʼ u najmal in wantal ichil le [carcelaʼ] tumen maʼ in beetmaj mix junpʼéel loobiʼ» (Génesis 40:9-15).

Le ka tu yuʼubaj le panadero maʼalob baʼax aʼalaʼab tiʼ le máakoʼ, tu tsikbaltaj xan tiʼ José baʼax tu wayakʼtaj. Letiʼeʼ tu yilaj u kʼóochmaj óoxpʼéel xaak chuup yéetel waaj, baʼaleʼ táan u jaantaʼal le waaj tumen le chʼíichʼoʼoboʼ. Jéeobaeʼ tu tsʼáaj tu tuukul José baʼax u kʼáat u yaʼal le wayakʼoʼ. Baʼaleʼ kʼaas baʼax kun úuchul tiʼ le panaderooʼ. Joseeʼ tu yaʼalajtiʼ: «Le óoxpʼéel mejen xaakoʼoboʼ u káat u yaʼal óoxpʼéel kʼiin[.] Ichil óoxpʼéel kʼiineʼ faraoneʼ yaan u xokik bix yanil le tak pool beetaʼan ta wóokʼoloʼ,  ku tsʼoʼokoleʼ yaan a chʼuykíintaʼal tu kʼab junkúul cheʼ, chʼíichʼoʼob ku[n] bin jaantik a bakʼel» (Génesis 40:16-19). Jeʼex suuk u beetik le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ, Joseeʼ maʼ tu chʼaʼaj saajkil u tsʼáaik ojéeltbil baʼax tu yaʼalaj Dios kun úuchul, kex uts wa kʼaas (Isaías 61:2).

Ka máan óoxpʼéel kʼiineʼ béeychaj le baʼax tu yaʼalaj Joseoʼ. Faraoneʼ jach tu kʼiin u kʼaabaʼeʼ —junpʼéel kʼiinbesaj maʼ suuk u beetaʼal tumen le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ—, tu yaʼalaj baʼax kun úuchul tiʼ u kaʼatúul j-meyajoʼob. Jeʼex tu yaʼalil Joseoʼ kíimsaʼab le panaderooʼ, baʼaleʼ u nojchil le máaxoʼob pichik vinooʼ perdonartaʼabeʼ ka suunaj u meyajt le reyoʼ. Chéen baʼaleʼ tu tuʼubsaj José (Génesis 40:20-23).

Tsʼoʼok u máan kaʼapʼéel jaʼab (Génesis 41:1). José waleʼ lubaʼan u yóol. Ka tsʼoʼok u yáantaʼal tumen Jéeoba u naʼat le wayakʼoʼoboʼ, tu tuklaj jach nukaʼaj jóokʼol teʼ carceloʼ. Sáamsamal ken aajkeʼ táan u páaʼtik wal u jóoʼsaʼaleʼ. Baʼaleʼ ken áakʼabchajkeʼ láayliʼ kʼalaʼaneʼ; maʼ xaaneʼ letiʼe kaʼapʼéel jaʼab maas talamchaj tiʼ Joseoʼ. Kex beyoʼ maʼ tu tuklaj wa tsʼoʼok u tuʼubsaʼal tumen Jéeobaiʼ. Le yaayaj baʼax úuchtiʼoʼ chéen tu beetaj u maas muʼukʼaʼantal u fe (Santiago 1:4).

Teʼ kʼiinoʼob jach yaj le kuxtalaʼ, ¿máasaʼ tuláakloʼon unaj u muʼukʼaʼantal k-fe? Utiaʼal maʼ u jach lúubul k-óoleʼ kʼaʼabéettoʼon le paciencia yéetel le muukʼ chéen Jéeoba jeʼel u páajtal u tsʼáaiktoʼonoʼ. Letiʼeʼ yaan u yáantkoʼon jeʼex tu yáantil Joseeʼ (Romailoʼob 12:12; 15:13).

Kex u nojchil le máaxoʼob pichik vino tu tuʼubsaj Joseoʼ, Jéeobaeʼ maʼ tu tuʼubsiʼ. Junpʼéel áakʼabeʼ Jéeobaeʼ tu beetaj u wayakʼtik Faraón kaʼapʼéel baʼal beet u sen chiʼichnaktal. Teʼ yáaxoʼ le reyoʼ tu yilaj táan u jóokʼol teʼ río Nilo siete wakaxoʼob poloktakoʼob yéetel tu yilaj xan siete wakaxoʼob tsʼoyaʼantakoʼob. Le wakaxoʼob tsʼoyaʼantakoʼoboʼ káaj u jaantkoʼob le poloktakoʼoboʼ. Teʼ uláakʼ u wayakʼoʼ tu yilaj siete u yiʼij trigo piim u yich, tu yilaj xan siete yiʼij trigo bekʼechtak yéetel tikintak. Le siete yiʼijoʼob bekʼechtakoʼ káaj u jaantik le siete yiʼij trigo piim u yichoʼ. Le ka aaj le reyoʼ jakʼaʼan u yóol yéetel táan u jéesbal, tumen maʼ u yojel baʼax u kʼáat u yaʼal u wayakʼiʼ. Tu túuxtaj tʼanbil le j-naʼatoʼob yéetel le sacerdoteʼoboʼ, baʼaleʼ mix juntúul tiʼ letiʼob páajchaj u naʼatkoʼob le wayakʼoʼ (Génesis 41:1-8). ¿Mix baʼal wa tu yaʼaloʼob? ¿Joʼopʼ u tʼaanoʼob wa chéen minaʼan u cuentail? Maʼ k-ojliʼ. Baʼaxeʼ Faraoneʼ láayliʼ chiʼichnakeʼ tumen maʼ aʼalaʼabtiʼ baʼax u kʼáat u yaʼal u wayakʼoʼ.

¡Hasta túun ka kʼaʼaj José tiʼ u nojchil le máaxoʼob pichik vinooʼ! Náatsʼ yiknal Faraoneʼ ka tu tsikbaltajtiʼ yaan juntúul táankelem xiʼipal páajchaj u tsolik tiʼ letiʼ yéetel tiʼ le panadero baʼax u kʼáat u yaʼal u wayakʼoʼob le tiaʼanoʼob teʼ carceloʼ. Ka tu yuʼubaj Faraón leloʼ, tu séebaʼanil tu túuxtaj jóoʼsbil José teʼ carceloʼ (Génesis 41:9-13).

Chéen máans ta tuukul bix tu yuʼubiluba José ka tu yilaj u taal le soldadoʼob chʼaʼikoʼ. Tu jáan kʼexaj u nookʼ, tu tsʼikuba, ka tu kʼosaj u pool. Maʼ xaaneʼ tu kʼoliskúuntuba jeʼex suuk u beetik le egipcioʼoboʼ. ¡Bukaʼaj wal úuchik u kʼáatik tiʼ Jéeoba ka xiʼik utsil tiʼ ken bisaʼak tu táan le reyoʼ! Ka kʼuch tu táaneʼ, le reyoʼ tu yaʼalajtiʼ: «Tsʼoʼok u yantalten junpʼéel náay minaʼan mix máak ka páatak u yaʼalikten baʼax ku taasik, baʼaleʼ tsʼoʼok in wojéeltikeʼ, techeʼ le ken a wuʼuy in tsolik in náayeʼ jeʼel u páajtal a waʼalik baʼax ku taaskeʼ». Joseeʼ tu kaʼa núukaj yéetel kabal óolal bey xan yéetel fe: ‹Leloʼ maʼ baʼal ku páajtal in beetik teniʼ, baʼaleʼ Dios bin u tsʼáa u núukil tiʼ le reyoʼ› (Génesis 41:14-16).

Jéeobaeʼ u yaabiltmaj le máaxoʼob kabal u yóoloʼoboʼ, le oʼolal tu tsʼáaj u yojéelt José le baʼax maʼ páajchaj u yojéeltaʼal tumen le sacerdoteʼob yéetel le j-naʼatoʼoboʼ. Joseeʼ tu yaʼalajtiʼeʼ junpʼéeliliʼ le baʼax tu wayakʼtoʼ. Úuchik u wayakʼtik kaʼatéeneʼ u kʼáat u yaʼaleʼ Dioseʼ «u tsʼaamaj tu yóol u beetik», tu séebaʼanil kun úuchul. Le polok wakaxoʼob yéetel le u yiʼij trigo piim u yichoʼ u kʼáat u yaʼaleʼ siete jaʼaboʼob kun sen antal baʼax jaantbil Egipto. Le tsʼoyaʼan wakaxoʼob yéetel le u yiʼij trigo bekʼechtakoʼ u kʼáat u yaʼaleʼ siete jaʼaboʼob kun antal wiʼijil Egipto. Yoʼolal le nojoch wiʼijil kun antaloʼ yaan tak  u tuʼubsaʼal le jaʼaboʼob anchaj baʼal jaantbiloʼ (Génesis 41:25-32).

Le reyoʼ u yojel jaaj le baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Joseoʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel u beetkeʼ? Joseeʼ ku yaʼaliktiʼ ka u kaxt «juntúul máak yaan kʼaj óolal yéetel naʼatil tiʼ» utiaʼal u líiʼsik tiʼ chʼiloʼob le trigo yéetel uláakʼ janalbeʼen neekʼoʼob kun antal ichil le siete jaʼaboʼoboʼ. Beyoʼ ken kʼuchuk u kʼiinil le wiʼijiloʼ jeʼel u páajtal u tʼoxik tiʼ le máakoʼoboʼ (Génesis 41:33-36). Joseeʼ jach letiʼe baʼax tu kanaj u beetoʼ, yéetel noʼojaʼan utiaʼal le meyaj jeʼeloʼ, baʼaleʼ maʼ tu yaʼalaj tiʼ Faraoniʼ. Yoʼolal u kabal óolal yéetel u fejeʼ míin mix tu tuklaj leloʼ. Wa toʼon jach tu jaajil k-kʼubmaj k-óol tiʼ Jéeobaeʼ maʼ kun kʼaʼabéettal k-chʼíikil tu paach taakʼin mix k-máan aʼal baʼax k-ojel k-beet chéen utiaʼal ka tsʼaʼabaktoʼon wa baʼax puestoil. Yaan k-pʼatik tu kʼab Jéeoba tumen k-ojel yaan u beetik u bintoʼon utsil.

Faraón yéetel u j-meyajoʼobeʼ maʼalob tu yililoʼob le baʼax tu yaʼalaj Joseoʼ. Faraoneʼ u yojel tiaʼan Dios yéetel le xiʼipalaʼ. Le oʼolal tu táan tuláakal u j-meyajoʼobeʼ tu yaʼalaj tiʼ José: «Minaʼan uláakʼ máak [maas] yanil u kʼaj óolal yéetel u naʼat tiʼ teech, tumen [Dioseʼ] tsʼoʼok u tsʼáaiktech a wojéelt tuláakal le baʼalaʼ. Techeʼ yaan a chʼaʼik tu yáanal a kanan in jalaʼach najil, tuláakal in kaajaleʼ yaan u yuʼubajtʼantik baʼax ka bin a waʼale. Chéen teen [maas] nojochen tiʼ teech» (Génesis 41:38-41).

Faraoneʼ bey tu beetiloʼ. Tu yaʼalaj ka tsʼaʼabak u nookʼ José de maʼalob lino, tu luʼsaj u anilloeʼ ka tu tsʼáajtiʼ. Tu kʼubaj xan junpʼéel cadena de oro tiʼ, bey xan junpʼéel carreta utiaʼal u bisaʼal jeʼel tuʼuxak kʼaʼabéet u bin tu luʼumil Egiptoeʼ (Génesis 41:42-44). Jach maʼ tu tuklaj José wa séeb kun kʼexpajal u kuxtaliʼ: ka aajeʼ tiaʼan carceleʼ, ka áakʼabchajeʼ tiaʼan tiʼ junpʼéel palacioeʼ. Beoraaʼ chéen Faraón maas yaan u páajtalil tiʼ letiʼ. Teʼ kʼiin jeʼeloʼ chíikpajeʼ maʼalob úuchik u kʼubik u yóol José tiʼ Jéeoba. U Dioseʼ tu yilaj bukaʼaj baʼaloʼob tu muʼyajtaj tu yáamil le jaʼaboʼoboʼ, yéetel ka kʼuch u kʼiinileʼ tu beetaj u xuʼulul u muʼyaj. Baʼaleʼ Dioseʼ maʼ chéen tu beetaj utiaʼal u yáantik Joseiʼ, baʼaxeʼ utiaʼal u kanáantik u chʼiʼibal Israel kun suut nojoch kaajil. Baʼaleʼ leloʼ yaan k-ilik tiʼ uláakʼ xook.

Wa teech úuch káajak a muʼyaj tu yoʼolal wa baʼaxeʼ maʼ u lúubul a wóol. Kʼaʼajaktech José: letiʼeʼ maʼ xuʼul u yeʼesik fe, kabal óolal, mix u yeʼesik utsil tiʼ uláakʼ máakoʼobiʼ. Chúukpaj u yóol tak tu xuul yéetel tu tsʼáaj tuʼux u bendecirtaʼal tumen Jéeoba.