Jach yanchaj u fejoʼob

Utúul koʼolel jach tu yeʼesaj naʼat

KA TU yilaj Abigail u taal le xiʼipaloʼ, tu tsʼáaj cuenta tsʼoʼok u yokskubaʼob ich talamil. Le xiʼipaloʼ jach jakʼaʼan u yóol tumen táan kaʼach u taal cuatrocientos soldadoʼob u kíimsoʼob tuláakal le xiiboʼob yanoʼob teʼeloʼ. ¿Baʼaxten táan kaʼach u taal kíimsbiloʼob?

Tu yoʼolal le baʼax tu beetaj Nabal u yíicham Abigailoʼ. Jeʼex suukileʼ Nabaleʼ tu beetaj upʼéel baʼax maʼ maʼalobiʼ. Baʼaleʼ tu yoksuba yéetel utúul máak yaʼab u soldadoʼob yéetel jach u yojloʼob baʼateʼel. Le oʼolaleʼ utiaʼal maʼ u kíimsaʼaloʼobeʼ utúul tiʼ u j-meyajoʼob Nabaleʼ bin u yaʼal tiʼ Abigail ka u yil baʼax jeʼel u beetikeʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel u páajtal u beetik utúul koʼolel tu contra le bukaʼaj soldadoʼob ku taaloʼoboʼ?

Táanil tiʼ k-ilik baʼax tu beeteʼ, koʼox ilik bix Abigail. ¿Bix kaʼach u modos? ¿Baʼaxten taak kaʼach u kíimsaʼaloʼob? Yéetel ¿baʼax ku kaʼansiktoʼon le fe anchajtiʼoʼ?

Jach yaan u naʼat yéetel kiʼichpan

Maʼ tu páajtal k-aʼalik wa upʼéeliliʼ bix u modos Nabal yéetel Abigail. Letiʼeʼ bin utsil tiʼ tumen tu kaxtaj utúul maʼalob atantsil, baʼaleʼ tiʼ Abigaileʼ bin kʼaasil. Nabaleʼ ku taaskuba jach nojbaʼalil tumen ayikʼal, baʼaleʼ maʼ maʼalob u lúubul tiʼ u maasiliʼ. Le Bibliaoʼ maʼatech u jach tʼaan kʼaas tiʼ uláakʼ máakoʼob jeʼex tiʼ Nabaleʼ. Tak u kʼaabaʼ le máakaʼ u kʼáat u yaʼal «j-maʼ naʼat» wa «j-maʼ tuukul». Le kʼaabaʼaʼ maʼ ojéelaʼan wa le tsʼaʼab tiʼ ka síijiʼ, wa chéen upʼéel pat kʼaabaʼ. Baʼaleʼ jach maʼalob u taal le kʼaabaʼ tiʼaʼ. Nabaleʼ utúul «máak jach tsʼíik u tʼaan yéetel kʼaakʼas máak». Letiʼeʼ jach nojbaʼal u taaskuba yéetel yaʼab u káaltal, utúul máak jach chʼaʼan saajkil tiʼ yéetel pʼektaʼan (1 Samuel 25:2, 3, 17, 21, 25).

Baʼaleʼ Abigaileʼ yaanal bix u modos. U kʼaabaʼeʼ u kʼáat u yaʼal: «In taataeʼ kiʼimakchajaʼan u yóol». Tuláakal taatatsil yaan u hija kiʼichpameʼ ku kiʼimaktal u yóol tu yoʼolal, maases wa yaan jatsʼuts modos tiʼ. U suukaʼanileʼ le x-chʼúupaloʼob kiʼichpantakoʼoboʼ maʼatech u yilik u yantaltiʼob jatsʼuts modos jeʼex le naʼat, le fe yéetel le maʼ u chʼaʼabal saajkiloʼ. Baʼaleʼ Abigaileʼ kex kiʼichpameʼ anchaj le modos tiʼaʼ. Jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ letiʼeʼ «sen kiʼichpam yéetel yaan u naʼat», lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ ku tuklik tubeel baʼax ku beetik (1 Samuel 25:3).

¿Baʼaxten túun tsʼoʼok u beel yéetel utúul máak jach minaʼan u naʼat? Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ jach ku chʼaʼabal en cuentai le baʼax ku yaʼalik le taatatsiloʼob utiaʼal u tsʼoʼokol u beel máakoʼ. Yaʼab tiʼ le taatatsiloʼoboʼ letiʼob kaxtik yéetel máax kun tsʼoʼokol u beel u paalaloʼ. Kex wa maʼ bey úuchik yéetel Abigailoʼ, maʼ xaaneʼ yanchaj baʼax u yil u taataʼob utiaʼal ka tsʼoʼokok u beel yéetel Nabal. Maʼ xaaneʼ tu beetoʼob tumen jach ayikʼal yéetel tumen jach kʼaj óolaʼan, wa tumen minaʼan kaʼach taakʼin tiʼob. Baʼaleʼ kex jeʼel bukaʼaj taakʼin yaan kaʼach tiʼ Nabaleʼ, maʼ utúul maʼalob íichamtsiliʼ.

Le taatatsiloʼob yantiʼob le naʼat ku tsʼáaik le Bibliaoʼ ku kaʼansik tiʼ u paalaloʼob u yeʼesoʼob tsiikil tiʼ le tsʼoʼokol beeloʼ. Le oʼolaleʼ maʼatech u sen aʼalik tiʼ u paalaloʼob ka tsʼoʼokok u beeloʼob yéetel wa máax chéen tumen yaan taakʼin tiʼ, mix tech u yaʼalikoʼob ka tsʼoʼokok u beeloʼob wa minaʼan u jaʼabil tiʼob (1 Corintoiloʼob  7:36). Baʼaleʼ Abigaileʼ tsʼoʼokaʼaniliʼ u tsʼoʼokol u beeleʼ yéetel maʼ tu páajtal u pʼatik chéen bey Nabaloʼ, le oʼolal tu yilaj u beetkuba utúul maʼalob atantsil.

Tu kʼaakʼas núukaj u tʼaanoʼob

Nabaleʼ tu yoksuba ichil upʼéel nojoch talamil. Tumen tu yaʼalaj baʼaloʼob kʼaastak tiʼ David utúul máax meyajtik Dios yéetel yéeyaʼan tumen Samuel utiaʼal u beet u reyil ken tsʼoʼokok u reinar Saúl (1 Samuel 16:1, 2, 11-13). Tumen taak u kíimsaʼal kaʼach tumen Sauleʼ, David yéetel 600 u soldadoʼobeʼ bin u taʼakubaʼob teʼ desiertooʼ.

Kex Nabal kajakbal kaʼach Maoneʼ, maʼ xaaneʼ yaan kaʼach u yalakʼ tamanoʼob yéetel u terrenoʼob naatsʼ tiʼ u noj kaajil Carmelo. * Le kúuchilaʼ jach maʼalob tumen tu luʼumil le kaʼapʼéel kaajoʼobaʼ jach yaan xíiwoʼob utiaʼal u janal kaʼach le 3,000 tamanoʼob yaan tiʼ Nabaloʼ. Tuláakʼ u tséel u luʼumil le kaajaʼ jach tikin yéetel minaʼan mix baʼaliʼ: tu noojoleʼ tiaʼan kaʼach u desiertoi Paraniʼ, yéetel tu laakʼineʼ yaan witsoʼobiʼ yéetel pachil tiʼobeʼ tiaʼan le mar Saladooʼ. Teʼ kaʼach ku taʼakkuba David yéetel u soldadoʼobiʼ, le oʼolal jach talam u kaxtik baʼal u jaantoʼob. Maʼ xaaneʼ suuk u yilkoʼob kaʼach u j-kanan tamanoʼob Nabal.

¿Bix u tratartaʼal kaʼach le j-kanan tamanoʼobaʼ? Kex jeʼel u páajtal kaʼach u yoklaʼal le tamanoʼob tiʼobaʼ le soldadoʼobaʼ maʼ tu beetoʼobiʼ, baʼaxeʼ tu kanáantoʼob kaʼach u j-meyajoʼob Nabal bey xan u yalakʼ tamanoʼob (1 Samuel 25:15, 16). Tsʼoʼoleʼ u meyaj kaʼach le j-kanan tamanoʼobaʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Tumen jach yaan tsʼíitsʼik baʼalcheʼobiʼ, yéetel tu noojol tuʼux ku tsʼoʼokol u luʼumil Israeloʼ yaan táanxel luʼumiloʼob ku yookoloʼobiʼ. *

Utiaʼal Davideʼ maʼ chéen chʼaʼabil u tséentik kaʼach le yaʼabach máakoʼob teʼ desiertooʼ. Le oʼolaleʼ upʼéel kʼiineʼ tu túuxtaj diez máakoʼob u kʼáatoʼob áantaj tiʼ Nabal. Davideʼ tu yéeyaj upʼéel kʼiin jach maʼalob, u kʼiinil u kʼoʼosol u tsoʼotsel le tamanoʼoboʼ, tumen teʼ kʼiinoʼobaʼ jach suuk u beetaʼal yaʼab jaanliʼ. Tsʼoʼoleʼ tu yéeyaj jatsʼuts tʼaanoʼob utiaʼal u kʼáatik u yáantaj Nabal. Tumen tu yilaj maas yaʼab u jaʼabil tiʼ letiʼeʼ tu yeʼesaj tsiikil tiʼ jeʼex u beetik utúul hijotsil tiʼ utúul taatatsileʼ, le oʼolal meyajnajtiʼ le tʼaan «a paal Davideʼ». ¿Baʼax túun tu beetaj Nabal? (1 Samuel 25:5-8.)

¡Letiʼeʼ jach pʼuʼuji! Le xiʼipal ku meyaj tiʼ Nabaloʼ tu yaʼalaj tiʼ Abigaileʼ «kʼaas úuchik u kʼáat [núuktaʼal] u tʼaan» u soldadoʼob David. Nabaleʼ tu yaʼaleʼ Davideʼ chéen utúul kʼasaʼan máak táan u púutsʼul yéetel tu yaʼalaj maʼ ken u tsʼáa waaj, jaʼ mix bakʼ tiʼob. Nabaleʼ tu pʼaʼastaj yéetel tu jach mixbaʼalkuntaj. Maʼ xaaneʼ Nabaleʼ jach tu yaʼalaj baʼal tiʼ David jeʼex u beetik kaʼach Sauleʼ. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ jach u yaabiltmaj David yéetel u tukulmeʼ letiʼ ken u beet u reyil Israel, le oʼolal maʼatech u yilik bey utúul kʼasaʼan máakeʼ (1 Samuel 25:10, 11, 14).

Le ka aʼalaʼab tiʼ David baʼax tu yaʼalaj Nabaleʼ, tu yaʼalaj tiʼ u soldadoʼob «líiksabaʼex baʼatel». Bey túunoʼ letiʼ yéetel 400 soldadoʼobeʼ jóokʼoʼob yéetel u tuukulil u kíimskoʼob tuláakal le xiiboʼob yanoʼob teʼ tuʼux yaan Nabaloʼ  (1 Samuel 25:12, 13, 21, 22). Yaan baʼax oʼolal u tsʼíikil kaʼach David, baʼaleʼ le baʼax u kʼáat u beetoʼ maʼ maʼalobiʼ. Jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ «le máax [pʼuujuloʼ] maʼ táan u beetik baʼax utstutʼaan Jajal Dios» (Santiago 1:20). ¿Baʼax túun kaʼach jeʼel u beetik Abigail utiaʼal maʼ u beetik le baʼax u tukulmaj Davidoʼ?

Kiʼikiʼtʼantaʼakech yoʼolal a naʼat

Abigaileʼ yaan baʼax tu beetaj utiaʼal u yutskíintik le baʼax tu beetaj Nabaloʼ. Letiʼeʼ tu yuʼubaj le baʼax tu yaʼalaj le xiʼipaloʼ. Le xiʼipaloʼ tu yaʼaleʼ Nabaleʼ «maʼ tu páajtal u yaʼalaʼal mix baʼal tiʼ» (1 Samuel 25:17). * Nabaleʼ jach nojbaʼal u yuʼubkuba le oʼolal maʼatech u beetik u cuentai le baʼaxoʼob ku yaʼalaʼaltiʼoʼ. Le modos beyaʼ jach tiʼ yaʼab máakoʼob yaan xan bejlaʼeʼ. Le xiʼipaloʼ u yojleʼ Abigaileʼ maʼ bey u modosoʼ le oʼolal bin u yaʼaltiʼ le baʼax u úuchoʼ.

Ka tu yilaj Abigail jach u yoksmubaʼob tiʼ upʼéel nojoch talamileʼ «tu séeblakil» tu yilaj baʼax ken u beete. Letiʼeʼ utúul koʼolel jach ku beetik baʼax ku tuklik. Teʼ tsikbalaʼ kantéen ku chíikpajal le tʼaan «tu séeblakil» tu yilaj baʼax ken u beete. ¿Baʼax túun tu beetaj? Tu kaxtaj baʼaloʼob u bis tiʼ David jeʼex waaj, vino, u bakʼel taman yéetel kʼéelbil neekʼoʼob, bey xan waajoʼob tsʼaʼan pasas yéetel higoʼob tu tsʼuʼ. Abigaileʼ jach x-meeyjil le oʼolal jach u yojel baʼaxoʼob yantiʼ. Letiʼeʼ bey jeʼex le atantsil chʼaʼachiʼitaʼab tu libroi Proverbios ka máan kʼiinoʼ (Proverbios 31:10-31). Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ u meyajoʼob ka xiʼikoʼob táanil. Baʼaleʼ jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ «maʼ tu yaʼalaj mix baʼal tiʼ u yíichamiʼ» (1 Samuel 25:18, 19).

¿Lelaʼ u kʼáat wa u yaʼal maʼatech u yeʼesik tsiikil tiʼ u yíicham? Maʼatech. Yoʼolal le baʼax tu beetaj Nabal tiʼ le máax yéeyaʼan tumen Diosoʼ yaʼab máakoʼob kun kíimsbil. Wa letiʼ maʼ u beetik kaʼach mix baʼaleʼ, ¿jeʼel wa u páajtal u yaʼalaʼal tak tiʼ letiʼ yanchaj u culpai le baʼax tu beetaj u yíichamoʼ? Maʼ k-ojliʼ. U jaajileʼ Abigaileʼ u yojel maas jach unaj u yuʼubik u tʼaan Dios ke u yíicham.

Le ka kʼuchoʼob tu yiknal David yéetel u soldadoʼobeʼ, Abigaileʼ éem tu séebaʼanil yóokʼol u burroeʼ ka xolaj tu táan David (1 Samuel 25:20, 23). Yéetel kabal óolal bey xan tu jaajil u yóoleʼ, tu kʼáataj ka chʼaʼabak óotsilil tiʼ u yíicham yéetel tiʼ le máakoʼob yaan tu yotochoʼ. Koʼox ilik baʼax tu yaʼalaj tiʼ David utiaʼal u péeksik u yóol u puksiʼikʼal.

Abigaileʼ tu yaʼalaj tiʼ letiʼ yanchaj u culpai le baʼax tu beetaj Nabaloʼ yéetel tu kʼáataj ka perdonartaʼak tumen David. Ka tsʼoʼokeʼ tu yaʼaleʼ u yíichameʼ jach minaʼan u naʼat, jeʼex le baʼax u kʼáat u yaʼal u kʼaabaʼoʼ. Yéetel le tʼaanoʼobaʼ tu tsʼáaj u naʼat Davideʼ chéen de maas ka xiʼik baʼateʼel yéetel Nabal. Tsʼoʼoleʼ tu yeʼesaj xaneʼ ku yilik kaʼach David bey utúul máax túuxtaʼan tumen Dios úuchik u yaʼaliktiʼ «techeʼ táan a baʼateʼel tu yoʼolal Yuumtsil». U yojel xaneʼ yaan u beetaʼal reyil David tumen Jéeoba, letiʼeʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ yaan u tsʼáaik David u «beet u nojochil Israel». Tu yaʼalaj xan tiʼ David maʼ u kíimsik mix máak tumen wa maʼeʼ yaan u pʼáatal chiʼichnak u conciencia (1 Samuel 25:24-31). ¡Jach túun tu yeʼesaj yaan u naʼat yéetel le baʼaxoʼob tu yaʼalaʼ!

 ¿Baʼax túun tu beetaj David? Le ka tsʼoʼok u tsʼaʼabal le siibal tiʼoʼ tu yaʼalaj: «Kiʼitʼantbil Yuumtsil u [Dios] Israel tu túuchiʼitaj tiʼ teech a nuptáanten, u kiʼtʼantech xan Yuumtsil tu yoʼolal a maʼalob tuukul, tumen bejelaʼeʼ, tsʼoʼok a [beetik maʼ] in wekik kʼiʼikʼ». Tsʼoʼoleʼ Davideʼ tu kiʼikiʼtʼantaj tumen maʼ tu chʼaʼaj saajkil u bis le baʼax kʼáataʼaboʼ, yéetel tu yaʼalajtiʼeʼ chéen tu yoʼolaleʼ maʼ tu beetaj le baʼax kʼaas u tukulmoʼ. Tu yaʼalajtiʼ: «Jeʼel u páajtal a bin yéetel jéetsʼel ta wotocheʼ». Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj yéetel kabal óolal tiʼeʼ tsʼoʼok in wuʼuyik «tuláakal baʼax ta waʼalaj tiʼ teen» (1 Samuel 25:32-35).

Way yaan a palitsileʼ

Maʼ xaaneʼ le táan u suut Abigailoʼ tuukulnaj tiʼ le tsikbal anchaj tiʼoboʼ. Letiʼeʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ jach jatsʼuts u modos David maʼ jeʼex le máax yéetel tsʼokaʼan u beeloʼoʼ. Kex beyoʼ letiʼeʼ u yojel maʼ tu páajtal u beetik mix baʼal. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ ka tsʼoʼokeʼ Abigaileʼ suunaj teʼ tuʼux yaan Nabaloʼ. Lelaʼ ku yeʼeskeʼ suunaj tu yotoch utiaʼal u seguer u beetkuba utúul maʼalob atantsil. Tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéet kaʼach u suut utiaʼal u yaʼalik tiʼ Nabal tu bisaj siibaloʼob tiʼ David utiaʼal maʼ u kíimsaʼaloʼob. Lelaʼ upʼéel baʼal jach unaj u yojéeltik Nabal. Abigaileʼ tu chʼaʼatuklaj u yaʼalik tiʼ Nabal le baʼax úuchoʼ tumen u yojel maas kʼaas ka u yojéelt tu chiʼ yaanal máak. Baʼaleʼ maʼ béeychaj u yaʼaliktiʼ ka kʼuch tu yotochiʼ tumen Nabaleʼ táan kaʼach u beetik upʼéel kʼiimbesaj yéetel jach kalaʼan (1 Samuel 25:36).

Abigaileʼ tu kaʼa eʼesaj jach yaan u naʼat, tumen tu páaʼtaj u jóomol u yóol utiaʼal u yaʼaliktiʼ. Úuchik u beetik beyaʼ tu yeʼesaj xan maʼ saajkiʼ, kex u yojel kaʼach jeʼel u kʼeʼeyleʼ. Maʼ xaaneʼ tu tuklaj kaʼach Abigaileʼ yaan u pʼuʼujul Nabal yéetel yaan u jaʼatsʼal. Baʼaleʼ ka tu yaʼalaj tiʼeʼ, Nabaleʼ pʼáat bey tuuncheʼ (1 Samuel 25:37).

¿Baʼax túun úuch tiʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ bey kíimi tu beetaj u puksiʼikʼaleʼ. Maʼ k-ojel baʼax úuch tiʼiʼ. Baʼaleʼ diez kʼiinoʼob úuchuk lelaʼ ka kíimi. Maʼ tu páajtal k-aʼalik wa chéen tsaʼay upʼéel kʼojaʼanil tiʼ, le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Nabaleʼ «loobiltaʼab tumen Yuumtsileʼ, ka kíimi» (1 Samuel 25:38). Le baʼax tu beetaj Jéeobaaʼ tu beetaj u xuʼulul u muʼyaj Abigail. Bejlaʼeʼ Dioseʼ maʼatech u beetik baʼaloʼob beyaʼ. Baʼaleʼ le tsikbalaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ Jéeobaeʼ maʼatech u chéen ilik u beetaʼal loob wa u jaʼatsʼal utúul koʼolel.

Jach kiʼimakchaj wal u yóol Abigail úuchik u xuʼulul u muʼyaj yoʼolal Nabaloʼ, baʼaleʼ Jéeobaeʼ yaan uláakʼ baʼax tu beetaj utiaʼal u kiʼimaktal u yóol. Ka tu yojéeltaj David tsʼoʼok u kíimil Nabaleʼ tu túuxtaj aʼalbil tiʼ Abigail wa jeʼel u yóotik tsʼoʼokol u beel tu yéeteleʼ. ¿Baʼax túun tu yaʼalaj letiʼ? Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Teneʼ chéen juntúul x-palitsilen utiaʼal David, bíin in pʼoʼo u yookoʼob u palitsiloʼob». ¿Máasaʼ jach tu yeʼesaj kabal óolal? Úuchik u yaʼalik u beetik lelaʼ tu yeʼesaj maʼ ken u taasuba nojbaʼalil kex yaan u beetkuba u yatan David. Abigail túuneʼ bin tu séeblakil tu yiknal David (1 Samuel 25:39-42).

Ka tsʼoʼok lelaʼ, ¿mantatsʼ wa túun anchaj kiʼimak óolal tiʼ Abigail jeʼex u yaʼalaʼal teʼ cuentoʼoboʼ? Maʼatech, tumen u beetkuba atantsil tiʼ utúul máak jeʼex Davidoʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Davideʼ tsʼokaʼaniliʼ u beel yéetel Ahinoam, le oʼolaleʼ Abigaileʼ anchaj xan u aktáantik le talamiloʼob anchaj tiʼ le máaxoʼob kuxlajoʼob úuchjeakil anchaj maas tiʼ utúul u yatnoʼoboʼ. * Tsʼoʼoleʼ táanil tiʼ u beetkuba reyil Davideʼ yaʼab talamiloʼob ken u aktáant kaʼachi. Kex beyoʼ le kuxtal tu máansaj Abigail yéetel Davidoʼ tu taasaj yaʼab kiʼimak óolal tumen jach yaabiltaʼan kaʼachi yéetel jach ku kanáantaʼal, tsʼoʼoleʼ yanchaj utúul u chaambaloʼob. Utéenjeakeʼ bin u salvart Abigail tiʼ le máaxoʼob okoltoʼ (1 Samuel 30:1-19). Lelaʼ ku yeʼesikeʼ Davideʼ jeʼex Jéeobaeʼ jach noj baʼal yilik le naʼat, le x-maʼ saajkil yéetel le chúukaʼan óolal yaan tiʼ le koʼoleloʼoboʼ.

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 25]

Abigaileʼ ku beetik u cuentai baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ, maʼ jeʼex u yíichameʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 26]

Ka tsikbalnaj yéetel Davideʼ, Abigaileʼ tu yeʼesaj kabal óolal, naʼat yéetel x-maʼ saajkil