¿Saajkech wa tiʼ le kimenoʼoboʼ?

MAʼ XAANEʼ techeʼ ka waʼalik: «Maʼatech, tumen maʼ tu páajtal u beetkoʼobten mix baʼal». Baʼaleʼ ¿a wojel wa u millonesi máakoʼobeʼ jach saajkoʼob tiʼ le kimenoʼoboʼ? Yaʼab tuʼuxoʼob teʼ yóokʼol kaabaʼ ku creertaʼaleʼ ken kíimik máakeʼ ku jóokʼol bin u pixan yéetel ku bin kajtal yaanal tuʼux.

Jeʼex tu kaajil Benín, África occidentaleʼ, ku creertaʼaleʼ u pixan le kimenoʼoboʼ jeʼel u suutoʼob u kíimsoʼob u láakʼtsiloʼobeʼ. Yaʼab máakoʼobeʼ ku beetkoʼob kʼiimbesajoʼob wa uláakʼ baʼaloʼob utiaʼal maʼ u beetaʼaltiʼob loob tumen le pixanoʼoboʼ. Utiaʼal lelaʼ yaan kʼiineʼ tak u terrenoʼob ku konkoʼob wa ku pʼaxkubaʼob. Yanoʼobeʼ ku binoʼob yiknal utúul j-meen utiaʼal bin u tsikbaloʼob yéetel le kimenoʼoboʼ. Le oʼolaleʼ yaan máakoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob ku yilkoʼob u pixan le máaxoʼob kimenoʼoboʼ wa ku yuʼubikoʼob u tʼaanoʼob.

Utúul tiʼ le máakoʼobaʼ Agboola, letiʼeʼ tiʼ kajaʼan naatsʼ tiʼ Benín yéetel tiʼ Nigeriaeʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Wayeʼ jach yaʼab máakoʼob ku creerkoʼob le baʼaxoʼob yaan yil yéetel le espiritismooʼ, jeʼex ken kíimik utúul máakeʼ, suukaʼan u yisíinsaʼal yoʼolal bin u pʼáatal limpioi utiaʼal u bin teʼ tuʼux yaan uláakʼ pixanoʼoboʼ. Teen kaʼacheʼ kin chʼaʼik u yalab le jabón meyajnajoʼ, ku tsʼoʼoleʼ kin xaʼakʼtik yéetel uláakʼ xíiwoʼob utiaʼal in beetik upʼéel pomada. Le pomadaaʼ kin jiʼik kaʼach tin tsʼoon, le táan in jiʼikoʼ táan xan in waʼalik baʼax baʼalcheʼi in kʼáat in tsʼone. Le baʼax kin beetikaʼ jach suuk u beetaʼal teʼ tuʼux kajaʼanen kaʼachoʼ yéetel yaan horaeʼ ku yúuchul le baʼax ku tuklaʼaloʼ. Baʼaleʼ yaan uláakʼ baʼax maas kʼaas ku beetik u creertaʼal le espiritismooʼ.

»Tumen kaʼatúul tiʼ in paalaloʼob kíimoʼob yéetel maʼ jach ojéeltaʼab baʼax kíimsoʼobeʼ, sajakchajen tumen joʼopʼ in tuklik yaan máax hechizarken. Le oʼolaleʼ binen in wil utúul j-meen ojéelaʼan jach maʼalob u meyaj. Letiʼeʼ tu yaʼalajten jach jaaj le baʼax kin creertik kaʼachoʼ, tsʼoʼoleʼ tu yaʼalajten upʼéel baʼax maas jach kʼaas: ken bin kíimik le máax beet u kíimil in paalaloʼobeʼ yaan bin u palitsiltik u pixanoʼob in paalal. Tu yaʼalaj xan teneʼ bey kun úuchul tiʼ uláakʼ utúul in hijooʼ. Lelaʼ jach bey xan úuchikoʼ tumen maʼ yaʼab kʼiinoʼob u yaʼalteneʼ, kíim in hijooʼ.»

Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ Agboolaeʼ tu kʼaj óoltaj John, utúul j-jaajkunaj tiʼ Jéeoba kajaʼan Nigeria, le sukuʼunaʼ tu yeʼesaj tiʼ Agboola baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le máaxoʼob kimenoʼoboʼ. Le baʼax kaʼansaʼabtiʼoʼ tu yáantaj u kʼex u tuukul, yéetel jeʼel xan u yáantik le máaxoʼob saajkoʼob tiʼ le kimenoʼoboʼ.

¿Jeʼel wa u beetkoʼobtoʼon loob le máaxoʼob kimenoʼoboʼ?

Chéen Jéeoba, le Dios maas jach yaan u páajtalil jeʼel u béeytal u núukik le kʼáatchiʼaʼ. ¿Baʼaxten? Tumen letiʼ tsʼaamil u kuxtal tuláakal le baʼaxoʼob «yaan teʼ kaʼanoʼ yéetel teʼ luʼumoʼ, le baʼaloʼob maʼ tu yilaʼaloʼoboʼ bey xan le baʼaloʼob ku yilaʼaloʼoboʼ» (Colosailoʼob 1:16). Letiʼ beet le angeloʼob utiaʼal u kajtaloʼob teʼ kaʼanoʼ yéetel tu beetaj wíinik bey xan baʼalcheʼob utiaʼal u kajtaloʼob way Luʼumeʼ (Salmo 104:4, 23, 24). Tsʼoʼoleʼ Dios tsʼáaik tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal ka yanak kuxtal way Luʼumeʼ (Apocalipsis 4:11). Le oʼolaleʼ jach maʼalob ka k-il baʼax ku yaʼalik teʼ Biblia yoʼolal le máaxoʼob kimenoʼoboʼ.

Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ letiʼe máax yáax tʼaanaj tiʼ le kíimiloʼ, lelaʼ letiʼe ka tu yaʼalaj tiʼ Adán yéetel Eva yaan u kíimiloʼob wa maʼ tu yuʼubikoʼob u tʼaanoʼ (Génesis 2:17). ¿Baʼax tu yaʼalaj kun úuchultiʼob ken kíimikoʼob? Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Luʼum beetaʼabikecheʼ, luʼum xan bíin suunakech» (Génesis 3:19). Bey túunoʼ ken kíimik máakeʼ ku suut teʼ luʼum tuʼux chʼaʼaboʼ. Leloʼ u káat u yaʼaleʼ xuʼulul ku beetik u kuxtal.

Adán yéetel Evaeʼ maʼ tu yuʼuboʼob u tʼaan Diosiʼ, le oʼolal aʼalaʼabtiʼob yaan u kíimloʼob, baʼaleʼ maʼ letiʼob yáax kíimoʼobiʼ. Le máax yáax kíimoʼ Abel u  hijoʼob, le kíimsaʼab tumen Caín, u sukuʼunoʼ (Génesis 4:8). ¿Sajak wa kaʼach Caín u beetaʼal wa baʼax tiʼ tumen u yíitsʼin tu kíimsoʼ? Maʼatech. Baʼaxeʼ sajak tiʼ le baʼax jeʼel u beetaʼaltiʼ tumen u maasil u láakʼtsiloʼob kuxaʼanoʼoboʼ (Génesis 4:10-16).

Koʼox tʼaan tiʼ uláakʼ baʼax ku yaʼalik le Biblia uchaʼanoʼ. Jujuntúul astrologoʼobeʼ tu yaʼaloʼob tiʼ Herodeseʼ ichil le kaajoʼob ku gobernartikoʼ tsʼoʼok u síijil u reyil le judíoʼoboʼ. Le baʼax tu yaʼaloʼobaʼ tu beetaj u chiʼichnaktal Herodes, le oʼolaleʼ tu túuxtaj kíimsbil tuláakal le mejen xiʼipalaloʼob taʼaytak u tsʼáaik kaʼapʼéel jaʼab tiʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ béeychaj u kíimsik Jesusiʼ tumen utúul angeleʼ chíikpaj tiʼ Joseeʼ ka tu yaʼalajtiʼ: «Líikʼen, chʼaʼa le chan paal yéetel u maamaoʼ, púutsʼen tu luʼumil Egipto».

Ka kíim Herodeseʼ, le angeloʼ tu yaʼalaj tiʼ José ka suunak Israel «tumen tsʼoʼok u kíimil le máaxoʼob u kʼáatoʼob kaʼach u kíimsoʼob le chan paaloʼ» (Mateo 2:19, 20). Le angeloʼ u yojel kaʼacheʼ tumen tsʼoʼok u kíimil Herodeseʼ maʼ tu páajtal u beetik mix baʼal tiʼ Jesús. Bey túunoʼ Joseeʼ minaʼan baʼax oʼolal u chʼaʼik saajkil tiʼ Herodes, maas unaj kaʼach u chʼaʼik saajkil tiʼ Arquelao, le túumben rey kaʼachoʼ. Le oʼolaleʼ bin yéetel u familia kajtal Galilea, upʼéel kaaj maʼ gobernartaʼan tumen le kʼasaʼan reyaʼ (Mateo 2:22).

¿Baʼax k-kanik tiʼ le kaʼapʼéel tsikbaloʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ? K-kanikeʼ le kimenoʼoboʼ maʼ tu páajtal u beetkoʼobtoʼon mix baʼal. ¿Baʼaxten túun ku yúuchul baʼaloʼob jeʼex le úuch tiʼ Agboolaoʼ?

¿U pixan le máaxoʼob kimenoʼoboʼ wa kʼasaʼan angeloʼob?

Ka máan jaʼaboʼobeʼ Jesuseʼ tu jóoʼsaj le kʼaakʼas pixanoʼob okaʼan kaʼach tu wíinklil jujuntúul máakoʼoboʼ. Le kʼaakʼas pixanoʼobaʼ u yojloʼob kaʼach máax Jesús, le oʼolal tu yaʼaloʼobtiʼ «u Paal [Dios]». Jesuseʼ u yojel xan máaxoʼob kaʼachiʼ, le oʼolaleʼ maʼ tu yaʼalaj wa u pixan le máaxoʼob kimenoʼoboʼ, baʼaxeʼ tu yaʼaleʼ «kʼaakʼas pixa[noʼob]» wa kʼasaʼan angeloʼob (Mateo 8:29-31; 10:8; Marcos 5:8).

Le Bibliaoʼ maʼ chéen ku tʼaan tiʼ le kʼasaʼan angeloʼob maʼ tu yuʼuboʼob u tʼaan Diosoʼ, baʼaxeʼ ku tʼaan xan tiʼ uláakʼ angeloʼob jach chúukaʼan u yóol u meyajtoʼob Dios. U libroi Genesiseʼ ku tʼaan tiʼ jujuntúul angeloʼob ku kʼaabaʼintaʼaloʼob querubinoʼob. Letiʼobeʼ tsʼaʼaboʼob tumen Jéeoba tu lakʼinil u jardinil Edén utiaʼal u kanáantikoʼob maʼ u kaʼa okol Adán yéetel Evaiʼ (Génesis 3:24). Lelaʼ letiʼe yáax ka béeychaj u yilaʼal le angeloʼob tumen le wíinikoʼoboʼ.

Ka máan kʼiineʼ uláakʼ angeloʼobeʼ tu sutubaʼob wíinikileʼ ka taaloʼob way Luʼumeʼ. Baʼaleʼ maʼ Jéeoba túuxtoʼobiʼ, chéen letiʼob «tu pʼatajoʼob u kajtaliloʼob» yaan kaʼach teʼ kaʼanoʼ (Judas 6). Letiʼobeʼ chéen u kʼáatoʼob kaʼach yantal baʼax u yiloʼob yéetel le koʼoleloʼob yanoʼob kaʼach way Luʼumeʼ. Ka túun anchaj u paalaloʼobeʼ jach kaʼanchaj u baakeloʼob yéetel kʼaabaʼtaʼaboʼob nefilim. Letiʼobeʼ tu chupoʼob le Luʼum yéetel baʼaloʼob kʼaastakoʼ (Génesis 6:1-5). Yoʼolal lelaʼ Jéeobaeʼ tu chʼaʼatuklaj u xuʼulsik tiʼ le nefilimoʼob yéetel tiʼ uláakʼ máakoʼob ku beetkoʼob baʼaloʼob kʼaastak yéetel upʼéel Búulkabaloʼ. Baʼaleʼ ¿baʼax túun úuch tiʼ le kʼasaʼan angeloʼoboʼ?

Le ka taal le Búulkabaloʼ le kʼasaʼan angeloʼobaʼ tu pʼatoʼob le wíinklil yantiʼoboʼ ka suunajoʼob teʼ kaʼanoʼ. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ maʼ tu chaʼaj u kaʼa pʼáatloʼob teʼ tuʼux yanoʼob kaʼachoʼ (Judas 6). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «Jajal Dioseʼ maʼ tu saʼatsaj le angeloʼob kʼebanchajoʼoboʼ, baʼaleʼ tu pulajoʼob [ichil le Tartarooʼ, NM] ka tu pʼatajoʼob ich éekʼjochʼeʼenil, kʼalaʼanoʼob utiaʼal u kʼiinil le pʼis óoloʼ» (2 Pedro 2:4).

¿Baʼax le Tartarooʼ? Maʼ upʼéel kúuchiliʼ, baʼaxeʼ letiʼe bix pʼáatik le kʼasaʼan angeloʼob ka tsʼoʼok u luʼsaʼal u páajtalil u yantaloʼob ichil le utsul angeloʼoboʼ. Pʼáat maʼ tu páajtal u beetkoʼob tuláakal le baʼax  ku beetkoʼob kaʼachoʼ mix u kaʼa sutkubaʼob wíinikil. Kex beyoʼ láayliʼ yaan páajtalil tiʼob utiaʼal u kʼaskúuntik u tuukul le máakoʼoboʼ wa u beetkoʼob u muʼyajoʼob. Letiʼobeʼ jeʼel u páajtal u yookloʼob ichil u wíinklil wa máaxeʼ wa ichil u wíinklil le baʼalcheʼoboʼ (Mateo 12:43-45; Lucas 8:27-33). Tsʼoʼoleʼ letiʼobeʼ ku beetkubaʼob bey jeʼex le máaxoʼob kimenoʼoboʼ. ¿Baʼaxten ku beetkoʼob lelaʼ? Tumen u kʼáatoʼob ka k-creert yaan u pixan le kimenoʼoboʼ utiaʼal ka táakpajkoʼon tiʼ baʼaxoʼob ku bin tu contra Jéeoba yéetel ka k-náachkuntba tiʼ letiʼ.

Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sajaktal tiʼ le kimenoʼoboʼ

Agboolaeʼ tu tsʼáaj cuenta jach jaaj le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ, yéetel tumen u kʼáat u kan u maasil tu yoʼolal le kimenoʼoboʼ tu yóotaj ka tsʼaʼabak upʼéel xook tiʼ tumen John yéetel le Bibliaoʼ bey xan yéetel uláakʼ publicacionoʼob. Letiʼeʼ jach kiʼimakchaj u yóol ka tu yojéeltaj maʼ kuxaʼan u pixan u paalaliʼ yéetel maʼ kun palitsilbiloʼob tumen u pixan le máax kíimsoʼoboʼ, baʼaxeʼ chéen táan u jeʼeleloʼob teʼ muknaloʼ (Juan 11:11-13).

Tsʼoʼoleʼ, Agboolaeʼ tu naʼatajeʼ maʼ unaj u yantaltiʼ mix baʼal yaan yil yéetel espiritismoiʼ. Le oʼolaleʼ tu láaj tóokaj le baʼaxoʼob yaan kaʼach tiʼoʼ (Beetaʼanoʼob [Hechos] 19:19). Yaan tiʼ u vecinoʼobeʼ tu yaʼaloʼobtiʼ: «¡Yaan a beetik u pʼuʼujul le pixanoʼoboʼ!» Baʼaleʼ letiʼeʼ maʼ sajakchajiʼ. Tu beetaj le baʼax ku yaʼalik Efesoiloʼob 6:11, 12: «Búukinteʼex tuláakal le u nuʼukulil baʼateʼel ku tsʼáaikteʼex Jajal Diosoʼ [...]. Tumen maʼ táan k-baʼateʼel tu contra máakoʼobiʼ, baʼaleʼ tu contra u muukʼ kʼaakʼas pixanoʼob yanoʼob tiʼ le kaʼanilbeʼen kúuchiloʼoboʼ». ¿Baʼaxoʼob táakaʼan ichil le u nuʼukulil baʼateʼel ku tsʼáaiktoʼon Diosoʼ? Le jaajiloʼ, le justicia wa tojiloʼ, le u maʼalob péektsilil le jeetsʼeloʼ, le oksaj óolaloʼ yéetel u Tʼaan Dios wa le máaskab ku tsʼáaiktoʼon le kiliʼich muukʼoʼ. Le u nuʼukuliloʼob baʼatelaʼ letiʼe baʼaxoʼob jach jeʼel u kanáantkoʼonoʼ.

Úuchik u xulik Agboola u táakpajal tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel le espiritismooʼ, pʼektaʼab tumen jujuntúul tiʼ u láakʼtsiloʼob yéetel u amigoʼob. Baʼaleʼ teʼ tu Najil Reino tuʼux ku muchʼtal u j-jaajkunajoʼob Jéeobaoʼ, tu kaxtaj túumben amigoʼob ku creerkoʼob baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ.

Agboolaeʼ tsʼoʼok u kanikeʼ Jéeobaeʼ maʼ kun xáantal ken u luʼs teʼ Luʼum le máaxoʼob kʼasaʼantakoʼoboʼ yéetel yaan xan u xuʼulsik le kʼasaʼan angeloʼoboʼ (Apocalipsis 20:1, 2, 10). Tsʼoʼok u kanik xaneʼ Dioseʼ yaan u kaʼa kuxkíintik «tuláakal le kimenoʼoboʼ» (Juan 5:28, 29). U millonesi máakoʼob yaan u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob, ichiloʼobeʼ tiaʼan Abel yéetel le mejen paalaloʼob túuxtaʼab kíimsbil tumen le rey Herodesoʼ. Agboolaeʼ jach ku creertik yaan xan u kaʼa kuxkíintaʼal u yóoxtúul paalaloʼoboʼ. Lelaʼ bey xan jeʼel u yúuchul yéetel le máaxoʼob k-yaabilmaj tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ. Le ken kaʼa kuxkíintaʼakoʼobeʼ yaan u yaʼalkoʼobtoʼon maʼ tu yuʼuboʼob mix tu yiloʼob mix baʼaliʼ, yéetel mix upʼíit úuchik u yáantaʼaloʼob tumen le baʼaxoʼob suuk u beetaʼal tu yoʼolal le kimenoʼoboʼ.

Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ minaʼan baʼax oʼolal k-chʼaʼik saajkil tiʼ le kimenoʼoboʼ. Baʼaxeʼ jach unaj u kiʼimaktal k-óol tumen k-ojel jeʼel u páajtal k-kaʼa ilik le máaxoʼob k-yaabilmaj tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ. Le táan k-páaʼtik u kʼuchul u kʼiiniloʼ, jach maʼalob ka k-xok le Biblia utiaʼal u muʼukʼaʼantal k-fejoʼ. Jach maʼalob xan ka k-bisba yéetel le máaxoʼob ku creertikoʼob le baʼaxoʼob ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéet k-ilik maʼ u yantal mix baʼal k-il yéetel espiritismo yéetel unaj k-búukintik «tuláakal le u nuʼukulil baʼateʼel ku [tsʼáaiktoʼon] Jajal Diosoʼ» (Efesoiloʼob 6:11). Utiaʼal u yáantkoʼob le máaxoʼob u kʼáatoʼob u beetoʼob beyoʼ, u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ ku tsʼáaikoʼob xook x-maʼ boʼolil yéetel le libro ¿Baʼax jach tu jaajil ku kaʼansik le Bibliaoʼ? *

Bejlaʼeʼ Agboolaeʼ maʼatech u chʼaʼik saajkil tiʼ le kimenoʼoboʼ yéetel u yojel bix jeʼel u kanáantikuba tiʼ le kʼasaʼan angeloʼoboʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Maʼ in wojel baʼaxten kíim in paalaloʼobiʼ. Baʼaleʼ desde ka káaj in meyajtik Jéeobaeʼ, tsʼoʼok u yantal uláakʼ siete in paalal, yéetel mix utúul pixan u beet loob tiʼob».

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 12]

Caineʼ maʼ sajak kaʼach u beetaʼal wa baʼax tiʼ tumen le u yíitsʼin tu kíimsoʼ

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 13]

Bejlaʼeʼ Agboolaeʼ maʼatech u chʼaʼik saajkil tiʼ le kimenoʼoboʼ yéetel u yojel bix jeʼel u kanáantikuba tiʼ le kʼasaʼan angeloʼoboʼ