1, 2. 1) ¿Baʼax beetik u chiʼichnaktal le taatatsiloʼoboʼ? 2) ¿Baʼaxoʼob jeʼel u páajtal u beetik le paalaloʼob tu táankelmiloʼob wa tu x-lóoʼbayaniloʼoboʼ?

KEN okjaʼanak u paalal le taatatsiloʼoboʼ jach ku kiʼimaktal u yóoloʼob. * Tu kantúulal u paalal Bereniceeʼ okjaʼanajoʼob antes u tsʼáaik catorce años tiʼob. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Ka okjaʼanajoʼobeʼ jach kiʼimakchaj k-óol yéetel jach t-tsʼáaj u graciasil tiʼ Jéeoba úuchik u chʼaʼtuklik u meyajtikoʼob. Chéen baʼaleʼ tumen táan u yookloʼob tu táankelmiloʼobeʼ yaʼab baʼaloʼob ken u aktáantoʼob». Maʼ xaaneʼ jeʼex Bereniceeʼ, teech xaneʼ chiʼichnakech tumen táan u káajal u táankelemtal wa u x-lóoʼbayantal a paalal.

² Juntúul psicologoeʼ ku yaʼalikeʼ le táan u yokol le paalal tu táankelmiloʼoboʼ yaʼab chiʼichnakiloʼob ku yantal tiʼ letiʼob bey xan tiʼ le taatatsiloʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ le taatatsiloʼoboʼ mix juntéen unaj u tuklikoʼob wa ku pʼáatal bey minaʼan u naʼat u paalaloʼob ken káajak u chʼaʼak u táankelmiloʼobeʼ. Le psicologooʼ ku yaʼalik xaneʼ teʼ época beyaʼ le paalaloʼoboʼ yaʼab baʼaloʼob taak u kankoʼob, jejeláas bix u yuʼubikubaʼob yéetel chéen taak u yantaloʼob yéetel u amigoʼob. Jeʼex túun k-ilkoʼ teʼ epocaaʼ le taatatsiloʼoboʼ kʼaʼabéet u yilik u yáantik u  paalaloʼob utiaʼal ka u natsʼubaʼob tiʼ Jéeoba, jeʼex úuchik u beetik Jesús tu paaliloʼ (xok Lucas 2:52). Ken táankelemchajak wa ken x-lóoʼbayanchajak le paalaloʼoboʼ jeʼel xan u páajtal u maas maʼalobkíintik bix u kʼaʼaytajoʼobeʼ yéetel u maas tsʼáaik u yóoloʼob u meyajtoʼob Dios. Tsʼoʼoleʼ maʼalob xan ka u chʼaʼtukloʼob tu juunaloʼob baʼax ken u beetoʼob, jeʼex u kʼubik u kuxtaloʼob tiʼ Jéeoba yéetel u beetkoʼob baʼax uts tu tʼaan. Chéen baʼaleʼ, ¿bix jeʼel u páajtal a kaʼansik a paalal u meyajtoʼob Jéeobaeʼ? Jeʼel u yáantkech a wilik bix tu yeʼesil Jesús yaabilaj, kabal óolal yéetel naʼatil ka tu kaʼansaj u disipuloʼoboʼ.

3. ¿Bix tu tratartil Jesús u apostoloʼob?

³ Jesuseʼ maʼ chéen tu yilaj u kaʼansik u apostoloʼobiʼ, baʼaxeʼ tu yilaj u amigotikoʼob (xok Juan 15:15). Úuchjeakileʼ le tsʼuuloʼoboʼ maʼatech u tsikbaltikoʼob tiʼ u palitsiloʼob baʼax ku tuklikoʼob wa bix u yuʼubikubaʼob. Chéen baʼaleʼ Jesuseʼ maʼ bey tu tratartil u apostoloʼobiʼ. Letiʼeʼ tu yaabiltoʼob yéetel tu yilaj u máansik tiempo tu yéeteloʼob. Jesuseʼ yéetel kiʼimak óolal tu tsikbaltaj tiʼ u apostoloʼob baʼaxoʼob ku tuklik yéetel bix u yuʼubikuba, tsʼoʼoleʼ ken u yaʼal le apostoloʼob baʼaxoʼob ku tuklikoʼob yéetel bix u yuʼubikubaʼoboʼ tu chʼenxikintoʼob (Mar. 6:30-32). Lelaʼ tu beetaj u jach biskubaʼob maʼalob yéetel tu preparartaj le disipuloʼob utiaʼal u beetkoʼob le meyaj kʼubéentaʼabtiʼoboʼ.

4. Taatatsileʼex, ¿bix jeʼel a amigotikeʼex a paalaleʼexeʼ? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)

⁴ Kex yaantech autoridad yóokʼol a paalaleʼ, jeʼel xan u páajtal a amigotikoʼobeʼ. Le amigotsiloʼoboʼ suuk u jóoʼskoʼob tiempo utiaʼal u tsikbaloʼob. Le oʼolaleʼ utiaʼal a máansik yaʼab tiempo yéetel a paalaleʼ, maʼ a chʼíikil sen meyaj wa a beetik uláakʼ baʼaloʼob. Kʼáat u yáantaj Jéeoba yéetel tukult tubeel baʼax ka beetik yéetel a tiempo. Tsʼoʼoleʼ utiaʼal a amigotik a paalaleʼ ilawil baʼaxoʼob uts tu yichoʼob, jeʼex baʼax paaxil jatsʼuts u yuʼubikoʼob, baʼax peliculail uts tu tʼaan u chaʼantikoʼob wa baʼax deporteil uts tu yichoʼob. Tsʼoʼoleʼ le ken a múul beet tu yéeteloʼob le baʼaxoʼob uts tu yichoʼoboʼ beet u yuʼubikoʼob kiʼimak a wóol. Ilaria, kajaʼan Italiaeʼ, ku yaʼalik: «In papá yéetel in maamaeʼ jatsʼutschaj kaʼach u yuʼubikoʼob le paaxoʼob kin wuʼuyikoʼ. In papaeʼ kʼuch u beetuba in amigo yéetel maʼ saajken kaʼach in tsikbalttiʼ jeʼel baʼaxakeʼ». Kex ka a beetaba u amigo a paalal yéetel ka a wáantoʼob u natsʼubaʼob tiʼ Jéeobaeʼ, maʼ tu xuʼulul u yantal a autoridad tu yóokʼoloʼob (Sal. 25:14). Wa ku yilik a paalal a yaabiltmoʼob yéetel ka respetartikoʼobeʼ, maas maʼ kun talamtaltiʼob u tsikbaltikoʼobtech le baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikoʼoboʼ.

5. ¿Baʼax kun taasik kiʼimak óolal kaʼach tiʼ le disipuloʼoboʼ?

⁵ Jesuseʼ u yojleʼ wa ku tsʼáaik u yóol u disipuloʼob u meyajtoʼob Jéeoba yéetel ku tsʼáaik u yóoloʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ yaan u yantal kiʼimak óolal tiʼob. Le oʼolal tu yaʼalajtiʼob ka u tsʼáa u yóoloʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ yéetel tu yaʼalajtiʼob xaneʼ yaan u yáantikoʼob (Mat. 28:19, 20).

6, 7. Le taatatsiloʼob ku yeʼeskoʼob yaabilajoʼ, ¿baʼaxten u kʼáatoʼob ka kaanbalnak u paalaloʼob tiʼ Jéeoba?

⁶ Techeʼ, ¿máasaʼ a kʼáat ka u maas bisuba a paalal yéetel Jéeoba? Jéeoba xaneʼ u kʼáat ka a kaʼans yéetel ka a tsolnuʼuktoʼob tubeel. Tiʼ teech u tsʼaamaj u autoridadil a beetik (Efe. 6:4). Le oʼolaleʼ maʼ u xuʼulul a kaʼansik a paalal. Tukult lelaʼ: Techeʼ ka túuxtik a paalal escuela tumen a wojel le kaʼansaj ken u kʼamoʼoboʼ yaan u kʼaʼabéettaltiʼob ken nuukchajkoʼob, tsʼoʼoleʼ a kʼáat xan ka u kanoʼob túumben baʼaloʼob. Wa ka wilik kʼaʼabéet u binoʼob escuelaeʼ, ¿maʼ wa túun maas kʼaʼabéet a wilik u kaanbaloʼob teʼ muchʼtáambaloʼob, teʼ asambleaʼob yéetel teʼ Adoración ich Familiaoʼ? Le kaʼansaj ku tsʼáaik Jéeobaaʼ maas kʼaʼabéet tumen letiʼ kun áantkoʼob utiaʼal ka u salvartubaʼob. Le oʼolaleʼ ilawil a wáantik a paalal utiaʼal ka jatsʼutschajak u yilik u kaanbaloʼob tiʼ Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ áant u yiloʼobeʼ chéen Jéeoba jeʼel u yáantkoʼob utiaʼal ka yanak naʼat tiʼobeʼ (Pro. 24:14).  Kaʼans xan tiʼ a paalal u kʼaʼabéetil u jóokʼloʼob kʼaʼaytaj mantatsʼ. Jeʼex Jesuseʼ, áantoʼob utiaʼal ka kiʼimakchajak u yóoloʼob ikil u kaʼanskoʼob tiʼ uláakʼ máakoʼob baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ.

⁷ ¿Bix jeʼel u yáantik a paalal a tsʼáaik xook tiʼob, a biskoʼob muchʼtáambal yéetel a biskoʼob kʼaʼaytajeʼ? Erin, kajaʼan Sudáfricaeʼ, ku yaʼalik: «Kaʼach t-paalileʼ maʼ uts t-tʼaan kaʼach k-xokik le Bibliaoʼ, maʼ uts t-tʼaan k-bin muchʼtáambaliʼ mix k-jóokʼol kʼaʼaytaj. Yaan horaeʼ le táan le Adoración ich Familiaoʼ k-óoliliʼ k-beet wa baʼax utiaʼal ka jáan tsʼoʼoksaʼakeʼ. Kex beyoʼ in papá yéetel in maamaeʼ chúukpaj u yóoloʼob u kaʼansoʼon». Erineʼ jach ku tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼ u papá yéetel u maama úuchik u yáantaʼal u yil baʼax maas kʼaʼabéet ichil u kuxtal. Bejlaʼeʼ le kiikaʼ wa ku pʼáatal maʼ u bin muchʼtáambal wa kʼaʼaytaj tu yoʼolal wa baʼaxeʼ ku chiʼichnaktal yéetel tu séebaʼanil ku yilik baʼax ken u beet utiaʼal maʼ u kaʼa úuchul.

8. 1) ¿Bix úuchik u yeʼesik kabal óolal Jesús? 2) Le kabal óolal tu yeʼesaj Jesusoʼ, ¿bix úuchik u yáantik u disipuloʼob?

⁸ Kex Jesús minaʼan u kʼebaneʼ tu yeʼesaj kabal óolal, letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼobeʼ kʼaʼabéet u yáantaʼal tumen u Taata (xok Juan 5:19). Lelaʼ ¿tu beetaj wa u xuʼulul u yeʼesaʼal tsiikil tiʼ tumen u disipuloʼob? Maʼatech. Letiʼobeʼ úuchik u yilkoʼob ku confiar Jesús tiʼ Jéeobaeʼ, maas confiarnajoʼob xan tiʼ letiʼ. Ka máan kʼiineʼ letiʼobeʼ tu yeʼesoʼob xan kabal óolal jeʼex Jesuseʼ (Bax. 3:12, 13, 16).

9. Ken u reconocert le taatatsiloʼob yaan baʼax maʼ maʼalob tu beetoʼob yéetel ken u kʼáatoʼob perdonoʼ, ¿baʼax utsil ku taasik tiʼ le paalaloʼoboʼ?

⁹ Mix máak ku páajtal u kuxtal jach jeʼex Jesuseʼ tumen tuláakal máak j-kʼeban yéetel ku beetik baʼax maʼ maʼalobiʼ, le oʼolal le taatatsiloʼoboʼ jach unaj u yeʼeskoʼob kabal óolal. Tsʼoʼoleʼ unaj u kʼaʼajskoʼobeʼ maʼ tuláakal baʼax jeʼel u páajtal u beetkoʼobeʼ yéetel wa ku beetkoʼob baʼax maʼ maʼalobeʼ unaj u reconocertikoʼob (1 Juan 1:8). Wa ku beetkoʼob beyoʼ, le paalaloʼoboʼ maʼ kun talamtal u yaʼalikoʼob yaan baʼax maʼ maʼalob tu beetoʼobiʼ, tsʼoʼoleʼ maas yaan u respetartik u taataʼob. Koʼox ketik beyaʼ: ¿Máax maas chéen chʼaʼabil u respetartaʼal? ¿Juntúul patrón ku kʼáatik perdón ken u beet baʼax maʼ unajiʼ wa juntúul patrón maʼatech u kʼáatik perdón? Rosemary, juntúul kiik óoxtúul u paalaleʼ, letiʼ yéetel u yíichameʼ suuk kaʼach u kʼáatkoʼob perdón ken u beetoʼob baʼax maʼ maʼalobiʼ. Le kiikaʼ ku yaʼalik: «Lelaʼ le áant k-paalal utiaʼal u tsikbaloʼob t-éetel ken yanaktiʼob wa baʼax problemail». Ku yaʼalik xan: «Toʼoneʼ t-kaʼansaj tiʼ k-paalal tuʼux jeʼel u kaxtikoʼob áantaj ken yanak problemaʼob tiʼobeʼ. Ken kʼaʼabéetchajak áantaj tiʼobeʼ k-aʼaliktiʼob ka u xokoʼob le publicacionoʼoboʼ tsʼoʼoleʼ k-múul orar tu yéeteloʼob».

10. ¿Bix tu yeʼesil kabal óolal Jesús ka tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob baʼax unaj u beetkoʼob?

¹⁰ Jesuseʼ yaan kaʼach u autoridadil tiʼ utiaʼal u yaʼalik tiʼ u disipuloʼob baʼax unaj u beetkoʼob. Chéen baʼaleʼ tumen kabal u yóoleʼ mantatsʼ tu tsolajtiʼob baʼaxten unaj u beetkoʼob wa baʼax. Jeʼex le ka tsʼoʼok u yaʼaliktiʼob ka u kaxtoʼob táanil u Reino Dios yéetel u justiciaeʼ, tu yaʼalaj xan tiʼob: «Tuláakal túun le uláakʼ baʼaloʼobaʼ yaan xan u tsʼaʼabalteʼex». Tsʼoʼoleʼ ka tu yaʼalaj xan tiʼob maʼ u juzgartikoʼob mix máakeʼ, tu yaʼalaj: «Xuʼuluk a juzgareʼex utiaʼal maʼ a juzgartaʼaleʼex, tumen jeʼel bix a juzgareʼexeʼ bey xan kan juzgartbileʼexoʼ» (Mat. 6:31–7:2).

11. Le taatatsiloʼoboʼ, ¿baʼaxten maʼalob ka u tsoloʼob tiʼ u paalaloʼob baʼaxten ku yaʼalaʼaltiʼob ka u beetoʼob wa baʼax?

¹¹ Ilawil baʼax súutukil maas maʼalob utiaʼal a tsolik tiʼ a paalal baʼaxten ka waʼaliktiʼob wa baʼax yéetel baʼaxten bey a kʼáat ka u beetoʼoboʼ. Wa ka beetik beyaʼ maas chéen chʼaʼabil ken u obedecertechoʼob. Barry, yaan kantúul u paalaleʼ, ku yaʼalik: «Ken a tsol tiʼ a paalal baʼaxten a kʼáat ka u beetoʼob wa baʼaxeʼ ku maas confiaroʼob tiʼ teech». Le paalaloʼoboʼ yaan u tsʼáaikoʼob cuentaeʼ maʼ chéen tumen yaantech autoridad ka chʼaʼtuklik wa baʼaxiʼ, baʼaxeʼ ka chʼaʼtuklik tumen letiʼe baʼax  jeʼel u taasik utsil tiʼoboʼ. Maʼ u tuʼubultecheʼ bejlaʼeʼ tsʼoʼok u táankelemtaloʼob wa u x-lóoʼbayantaloʼob, maʼ mejen paalaloʼobiʼ. Le oʼolaleʼ táan u kanik u chʼaʼtukloʼob tu juunaloʼob baʼax ken u beetoʼob (Rom. 12:1). Barryeʼ ku yaʼalik xan: «Le paalaloʼoboʼ kʼaʼabéet u kanik u chʼaʼtukloʼob tu juunaloʼob baʼax ken u beetoʼob, maʼ chéen ka jáan joʼopʼok u beetkoʼob wa baʼaxiʼ» (Sal. 119:34). Ken a waʼal tiʼ a paalal ka u beetoʼob wa baʼaxeʼ eʼes kabal óolal yéetel tsoltiʼob baʼaxten bey a kʼáat ka u beetoʼoboʼ. Wa ka beetik beyaʼ, letiʼobeʼ yaan u kanik u chʼaʼtukloʼob tu juunaloʼob baʼax ken u beetoʼob, yaan u yilkoʼob ka respetartikoʼob yéetel yaan u tsʼáaikoʼob cuenta maʼ mejen paalal a wilkoʼobiʼ.

12. ¿Bix úuchik u yáantaʼal Pedro tumen Jesús?

¹² Jesuseʼ tu yeʼesaj naʼatil le oʼolal tu tsʼáaj cuenta kʼaʼabéet áantaj tiʼ u disipuloʼob. Jeʼex ka tu yaʼalaj Jesús tiʼ u disipuloʼob yaan u kíimsaʼaleʼ, Pedroeʼ tu yaʼalajtiʼ: «Yuumtsil, chʼaʼtech óotsilil». Jesuseʼ u yojel yaabiltaʼan tumen Pedro, pero tu tsʼáaj cuenta maʼ maʼalob bix u tuukuliʼ. ¿Bix úuchik u yáantaʼal Pedro yéetel u maasil disipuloʼob tumen Jesús? Yáaxeʼ tu yaʼalaj tiʼ Pedro maʼ maʼalob bix u tuukuliʼ. Tsʼoʼoleʼ tu tsolaj xan tiʼob baʼax kun úuchul tiʼ le máaxoʼob ku xuʼulul u meyajtikoʼob Jéeoba tumen ku yilkoʼob talamoʼ. Tu yaʼalaj xan tiʼobeʼ le máaxoʼob maʼ tu tuukuloʼob chéen tiʼ u yutsiloʼoboʼ yaan u bendecirtaʼaloʼob tumen Jéeoba (Mat. 16:21-27). Pedroeʼ tu kʼexaj bix u tuukul (1 Ped. 2:20, 21).

13, 14. 1) ¿Bix jeʼel a wilik wa táan u pʼáatal minaʼan u fe a paalaleʼ? 2) ¿Bix jeʼel a wojéeltik baʼax áantajil kʼaʼabéet tiʼ a paalaleʼ?

¹³ Kʼáat tiʼ Jéeoba ka u tsʼáatech naʼatil utiaʼal ka páajchajak a wilik bix ken a wáantil a paalal (Sal. 32:8). Maʼ xaaneʼ yaan a wilkeʼ maʼ jach kiʼimak u yóol jeʼex kaʼacheʼ wa ku joʼopʼol u tʼaan kʼaas tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ. Maʼ xaan xaneʼ yaan a tsʼáaik cuentaeʼ yaan baʼax maʼatech u tsikbaltiktech. Ken a wil u beetik a paal lelaʼ, ¿yaan wa a jáan tuklik táan u beetik baʼax kʼaas? * Maʼ xaaneʼ maʼ ken a tukult wa táan u beetik baʼax kʼaas, pero kʼaʼabéet a wilik a wojéeltik baʼax ku yúuchultiʼ, maʼ a pʼatik chéen beyoʼ. Ilawil wa kʼaʼabéet a wáantik utiaʼal ka maas nojochchajak u fe.

¹⁴ Utiaʼal a wilik bix jeʼel u páajtal a wáantik a paalaleʼ, beet kʼáatchiʼobtiʼob, baʼaleʼ kanáant bix ken a beetil. Lelaʼ bey jeʼex ka a páayt jaʼ tiʼ junpʼéel chʼeʼeneʼ. Wa jáajan páaybil ka a beet le  jaʼoʼ, yaan u láaj wéekel. Lelaʼ láayliʼ xan bey jeʼel u yúuchultech yéetel a paalaleʼ, wa ka jáajan beetik kʼáatchiʼobtiʼob utiaʼal u yaʼalikoʼobtech baʼax ku tuklikoʼob wa bix u yuʼubikubaʼobeʼ maʼ ken u yaʼaloʼobtech mix baʼal (xok Proverbios 20:5). Ilariaeʼ ku yaʼalikeʼ kaʼach tu x-lóoʼbayanileʼ, uts tu tʼaan u yantal tu yiknal u yéet xookoʼob kex u yojel maʼ maʼalobiʼ. Chéen baʼaleʼ u papá yéetel u maamaeʼ tu yiloʼobeʼ yaan baʼax ku yúuchultiʼ. Ilariaeʼ ku yaʼalik: «Junpʼéel áakʼabeʼ letiʼobeʼ tu yaʼaloʼobteneʼ tsʼoʼok u tsʼáaikoʼob cuenta lubaʼan in wóol, ka tu kʼáatoʼobten baʼax ku yúuchulten. Teneʼ túupʼ in wokʼol, tin waʼalajtiʼob baʼax ku yúuchulten yéetel tin waʼalajtiʼob ka u yáantenoʼob. Letiʼobeʼ tu méekʼenoʼob, tu yaʼaloʼob ku naʼatkoʼob bix in wuʼuyikinba ka tu yaʼaloʼobten yaan u yáantkenoʼob». U papá yéetel u maama Ilariaeʼ tu séebaʼanil káaj u yáantikoʼob utiaʼal ka káajak u yantal u amigoʼob teʼ múuchʼuliloʼ.

15. ¿Bix úuchik u yeʼesik naʼatil Jesús?

¹⁵ Yoʼolal le naʼatil yaan tiʼ Jesusoʼ tu yilaj le jatsʼuts modos yaan tiʼ u disipuloʼoboʼ. Jeʼex ka tu yojéeltaj tu kaajil Nazaret u taal Jesuseʼ, Natanaeleʼ tu yaʼalaj: «¿Jeʼel wa u yantal juntúul jach maʼalob máak tu kaajil Nazareteʼ?» (Juan 1:46). Wa ka yanakech kaʼach teʼeloʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel a tuklik kʼaas bix u tuukul Natanaeleʼ, u pʼekmaj le nazaretiloʼoboʼ wa tsʼoʼok u pʼáatal minaʼan u fe. Chéen baʼaleʼ Jesuseʼ maʼ bey úuchik u tuukuloʼ. Yoʼolal le naʼat yaantiʼoʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ Natanaeleʼ chéen táan kaʼach u yaʼalik baʼax ku tuklik, le oʼolal tu yaʼalaj Jesús: «Le máakaʼ juntúul israelita, juntúul máak jach tu jaajil maʼatech u tuus» (Juan 1:47). Jesuseʼ jeʼel u páajtal u yilik baʼax yaan tu puksiʼikʼal máakeʼ, lelaʼ le áant utiaʼal u yilik baʼax jatsʼuts modosil yaan tiʼ le máakoʼoboʼ.

16. ¿Bix jeʼel a wáantik a paalal u maas eʼesoʼob jatsʼuts modoseʼ?

¹⁶ Kex maʼ tu páajtal a wilik baʼax yaan tu puksiʼikʼal u maasil jeʼex Jesuseʼ, jeʼel u páajtal a weʼesik naʼatileʼ. Jéeobaeʼ jeʼel u yáantkech a wil le jatsʼuts modos yaan tiʼ a paalaloʼoboʼ. Kex wa tsʼoʼok u beetik baʼax kʼaaseʼ, maʼ a waʼaliktiʼ wa deporsi kʼasaʼan yéetel terco. Mix a beetik u tuklik leloʼ. Baʼaxeʼ aʼaltiʼ baʼax jatsʼuts modosil yaantiʼ yéetel aʼaltiʼ ka tsʼáaik cuenta taak u beetik baʼax maʼalob. Ken a wil táan u beetik baʼax maʼalobeʼ felicitarte. Wa ka wilik jeʼel u páajtaleʼ tsʼáa uláakʼ baʼaxoʼob u beete, beyoʼ yaan u kanik u yeʼes uláakʼ jatsʼuts modosoʼob. Jesuseʼ bey tu beetil yéetel u disipuloʼoboʼ. Año y medio u kʼaj óolt Natanael wa Bartolomeeʼ, Jesuseʼ tu tsʼáaj junpʼéel jatsʼuts meyaj u beete. Tu beetaj u apostolil yéetel chúukpaj u yóol u beet le meyajaʼ (Luc. 6:13, 14; Bax. 1:13, 14). Bey túunoʼ maʼ a beetik u yuʼubik a paalal mix baʼal maʼalob ku beetkoʼob, baʼaxeʼ ilawil a líiʼsik u yóoloʼob yéetel a wáantkoʼob. Beet u tsʼáaikoʼob cuentaeʼ jeʼel u páajtal u beetkoʼob u kiʼimaktal a wóoleʼ yéetel jeʼel u kiʼimakkúuntkoʼob u yóol Jéeobaeʼ. Tsʼoʼoleʼ aʼaltiʼobeʼ jeʼel u páajtal u meyajtiʼob le jatsʼuts modos yaantiʼob utiaʼal u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ.

17, 18. Wa ku tsʼáaik u yóol le taatatsiloʼob u kaʼans u paalaloʼoboʼ, ¿baʼax utsil ken u kʼamoʼob?

¹⁷ Maʼ xaaneʼ jeʼel a wuʼuyikaba jeʼex le apóstol Pablooʼ. Letiʼeʼ jach ku tuukul kaʼach tu yoʼolal le máaxoʼob ku yilik bey u paalaloʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yáantoʼob utiaʼal ka u kʼaj óoltoʼob Jéeoba yéetel jach tu yaabiltoʼob. Tak chéen u tuklik jeʼel u xuʼulul u meyajtaʼal Jéeoba tumen jujuntúul tiʼ letiʼobeʼ ku yaatal u yóol (1 Cor. 4:15; 2 Cor. 2:4). Victor, juntúul sukuʼun óoxtúul u paalaleʼ, ku yaʼalik: «Maʼ chéen chʼaʼabil u kaʼansaʼal le paalaloʼob ken joʼopʼok u yookloʼob tu táankelmiloʼoboʼ. Kex beyoʼ yaʼab baʼaloʼob jatsʼutstak ku máansik máak yéetel u paalal. Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ bejlaʼeʼ jach maʼalob k-bisikba yéetel k-paalal».

¹⁸ Taatatsileʼex, utiaʼal a weʼeskeʼex tiʼ a paalaleʼex jach a yaabiltmeʼexeʼ tsʼáa a wóol a kaʼanseʼexoʼob. Maʼ a pʼatkeʼexoʼob chéen beyoʼ. Chéen tukulteʼex bukaʼaj kun kiʼimaktal a wóoleʼex ken a wileʼex u chʼaʼtuklaʼal u meyajtaʼal Jéeoba tumen a paalaleʼex ichil tuláakal u kuxtaloʼob (3 Juan 4).