¿Baʼax jach u kʼáat u yaʼal u yaabiltik máak u prójimo?
¿Baʼax jach u kʼáat u yaʼal u yaabiltik máak u prójimo?
«Yaabilt a láakʼ jeʼel bix ka yaabiltkabaeʼ» (MATEO 22:39.)
1. ¿Baʼax táakaʼan ichil u yaabiltaʼal Dios?
¿BAʼAX ku páaʼtik Jéeoba ka u beet máaxoʼob meyajtik? Yéetel upʼíit tʼaanoʼobeʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj: le yáax leyoʼ ku yaʼalik, «yaabilt túun Yuumtsil a Jajal Dios yéetel tuláakal a puksiʼikʼal, yéetel tuláakal a pixan [wa a wóol], yéetel tuláakal a tuukul, yéetel tuláakal a muukʼ» (Mateo 22:37; Marcos 12:30). Jeʼex t-kanaj teʼ xook máanikoʼ, u yaabiltaʼal Dios jeʼex tu yaʼalil Jesuseʼ u kʼáat u yaʼal k-beetik baʼax u kʼáat yéetel k-yaabiltik jeʼex u yaabiltmailoʼonoʼ. Toʼon k-yaabiltmaj Jéeobaeʼ jach ku kiʼimaktal k-óol k-beetik baʼax u kʼáat (Salmo 40:8; 1 Juan 5:2, 3).
2, 3. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-jach ilik k-tsʼoʼokbesik le ley ku yaʼalik ka k-yaabilt projimooʼ, yéetel baʼax kʼáatchiʼiloʼob ku beetaʼal?
2 Jesuseʼ tʼaanaj xan tiʼ uláakʼ ley jach nojoch yéetel jach yaan yil yéetel u yaabiltaʼal Jéeoba, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Yaabilt a láakʼ [wa a prójimo] jeʼel bix ka yaabiltkabaeʼ» (Mateo 22:39). Jach kʼaʼabéet k-ilik beetik jeʼex u yaʼalik le leyaʼ, tumen bejlaʼeʼ óoliʼ tuláakal máak ku kaxtik chéen u yutsil, ku yaabiltik yaanal baʼaloʼob yéetel maʼatech u yeʼesik yaabilaj tiʼ u yéet máakil. Le ka tʼaanaj «tiʼ u tsʼoʼok jaʼaboʼobeʼ», le apóstol Pablooʼ tu tsʼíibteʼ le wíinikoʼoboʼ maʼ ken u yaabilt u projimoʼob, baʼaxeʼ chéen yaan u kaxtkoʼob u yutsiloʼob, u ayikʼaltaloʼob yéetel u tsʼoʼokbesik u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob «maʼ túun yantal u yaakunajoʼob» tiʼ mix máak, mix tiʼ u familiaʼob (2 Timoteo 3:1-4). Tsʼoʼoleʼ, Jesucristoeʼ tu yaʼalaj xan: «[Yaʼabeʼ] yaan u chʼaʼapʼektikubaʼob, yéetel yaan u paklan kʼubikubaʼob yéetel tuus. [...] Yaʼab kun u jáaws u yaabiltikubaʼobiʼ» (Mateo 24:10, 12).
3 Baʼaleʼ, Jesuseʼ maʼ tu yaʼalaj wa tuláakal máax kun jáawal u yeʼesik yaabilajiʼ. Úuchileʼ yanchaj máaxoʼob yaabilt Dios, yéetel bejlaʼeʼ láayliʼ yaan xan máaxoʼob ku tsʼáaikoʼob tiʼ Jéeoba le yaabilaj ku kʼáatikoʼ. Le máaxoʼob ku yaabiltkoʼob Jéeobaoʼ ku yilkoʼob u projimoʼob jeʼex u yilaʼaloʼob tumen Diosoʼ. Baʼaleʼ ¿máax túun le k-láakʼ wa k-prójimo kʼaʼabéet k-yaabiltikoʼ, yéetel bix jeʼel k-eʼesik yaabilaj tiʼeʼ? Le Bibliaoʼ, ku yáantkoʼon utiaʼal k-núukik le kʼáatchiʼobaʼ.
¿Máax túun in prójimo?
4. Jeʼex u yaʼalik le capítulo 19 tiʼ Levíticooʼ, ¿le judíoʼoboʼ tiʼ máaxoʼob unaj xan u yeʼeskoʼob yaabilaj kaʼach?
4 Le ka tu yaʼalaj Jesús tiʼ le fariseo unaj u yaabiltik máak u prójimo jeʼel bix u yaabiltikuba máakeʼ, u jaajileʼ tu chʼaʼachiʼitaj upʼéel ley úuch tsʼaʼabak tiʼ u kaajil Israel yéetel tiʼ yaan tu libroi Levítico 19:18. Teʼ capituloaʼ aʼalaʼab tiʼ le judíoʼob unaj xan u yilkoʼob uláakʼ máakoʼob bey u projimoʼobeʼ maʼ chéen u yéet israelitailoʼobiʼ. Le versículo 34 ku yaʼalik: «Bisabaʼex yéetel [le j-táanxel luʼumil] bey láakʼtsileʼ; yaabilteʼex tumen letiʼeʼ bey jeʼel bixeʼex teʼexeʼ. Uláakʼ baʼaleʼ teʼexeʼ ta beetabaʼex a j-táanxel luʼumil Egipto». Jeʼex túun k-ilkoʼ le judíoʼoboʼ unaj u yeʼeskoʼob yaabilaj tiʼ le máaxoʼob maʼ judíoʼoboʼ yéetel maases tiʼ le máaxoʼob táan u adorarkoʼob Jéeoba tu yéeteloʼoboʼ.
5. ¿Chéen máaxoʼob ku tuklik le judíoʼob unaj u yaabiltkoʼoboʼ?
5 Baʼaleʼ le máaxoʼob ku kaʼanskoʼob le Ley tu kʼiiniloʼob Jesusoʼ maʼ bey u tuukuloʼobiʼ. Yaan tiʼ letiʼobeʼ ku kaʼansikoʼobeʼ chéen unaj u yaʼalaʼal «prójimo», «amigo» wa «láakʼ» tiʼ le máaxoʼob judíoʼoboʼ, yéetel ku kaʼanskoʼobeʼ unaj u pʼektaʼal le máaxoʼob táanxel luʼumiloʼoboʼ. Kʼuch tak u yaʼaloʼobeʼ, le máax ku adorartik Dioseʼ unaj u pʼektik le máax maʼ tu adorarkoʼ. Upʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ, ikil u sen kaʼansaʼal le jeʼelaʼ, óoliʼ tuláakal le judíoʼoboʼ kʼuch u pʼektoʼob le máaxoʼob táanxel luʼumil u taaloʼoboʼ.
6. ¿Baʼax kaʼapʼéel baʼaloʼob tu tsʼáaj naʼatbil Jesús le ka tu yaʼalaj máaxoʼob unaj u yaabiltaʼaloʼob?
6 Teʼ tsikbal tu beetaj Jesús teʼ puʼukoʼ, tu yaʼalaj tiʼ máaxoʼob unaj u yeʼesaʼal yaabilaj: «A wuʼuymajeʼex j-aʼalaʼab úucheʼ: Yaabilt a wéet bisajba [wa a prójimo] yéetel pʼekt a j-pʼek óoloʼob, baʼaleʼ teneʼ kin waʼalik tiʼ teʼex: Yaabilt a j-pʼeekoʼob, payalchiʼineneʼex tu yoʼolal le máaxoʼob pochʼikeʼexoʼ yéetel ku chʼaʼapachtikeʼexoʼ. Beyoʼ teʼexeʼ bíin paalaltaʼakeʼex tumen a Taataʼex yaan teʼ j-kaʼanoʼ, tumen letiʼ beetik u jóokʼol kʼiin tu yóokʼol kʼaakʼas máakoʼob yéetel tu yóokʼol utsil máakoʼob; ku túuxtik cháak tu yóokʼol máaxoʼob toj u kuxtaloʼob yéetel tu yóokʼol máaxoʼob maʼ toj u kuxtaloʼobiʼ» (Mateo 5:43-45). Yéetel le tʼaanoʼobaʼ, Jesuseʼ tu tsʼáaj naʼatbileʼ, Jéeobaeʼ uts yéetel máaxoʼob ku beetkoʼob baʼax maʼalob bey xan yéetel le máaxoʼob maʼatech u beetkoʼoboʼ, yéetel tu tsʼáaj xan naʼatbileʼ unaj k-beetik jeʼex Diosoʼ.
7. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon u kettʼaanil le samaritanooʼ?
7 Tuláakʼ kʼiineʼ, utúul judío jach u kʼaj óol baʼax ku yaʼalik le Leyoʼ, tu kʼáataj tiʼ Jesús: «¿Máax túun in láakʼ?». Jesuseʼ tu núukaj tiʼ beyaʼ: utúul máak Samaria u taaleʼ, tu yilaj utúul judío okoltaʼab yéetel kʼas kimen ikil loʼoloxaʼabik. Le máakaʼ u yojel kaʼach bukaʼaj pʼektaʼanil le samariailoʼob tumen le judíoʼoboʼ, kex beyoʼ tu yilaj u tsʼakik u yajiloʼob le judíooʼ yéetel tu bisaj tiʼ upʼéel kúuchil tuʼux jeʼel u páajtal u kanáantaʼaleʼ. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon lelaʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ ichil le máaxoʼob unaj k-yaabilkoʼoboʼ táakaʼan xan le yaanal u razaʼob wa u religionoʼoboʼ bey xan le máaxoʼob yaanal u luʼumiloʼoboʼ (Lucas 10:25, 29, 30, 33-37).
¿Baʼax jach u kʼáat u yaʼal u yaabiltik máak u prójimo?
8. ¿Bix u yaʼalik Levítico 19 unaj u yeʼesaʼal yaabilaj?
8 Jeʼex u yaabiltaʼal Dioseʼ, bey xan unaj u yaabiltaʼal le prójimooʼ, maʼ chéen unaj u yaʼalaliʼ, unaj u yeʼesaʼal. Le leyaʼ yaan k-maas naʼatik wa xokik le uláakʼ baʼaxoʼob ku yaʼalik Levítico 19, tuʼux ku yaʼalaʼal tiʼ le máaxoʼob meyajtik Dios ka u yaabiltoʼob u projimoʼob jeʼex u yaabiltikubaʼobeʼ. Teʼ capítulo 19 k-xokikeʼ, le israelitaʼoboʼ unaj u pʼatkoʼob kaʼach u meentsʼulil u paakʼaloʼob tiʼ le máaxoʼob óotsiloʼoboʼ yéetel tiʼ le táanxel luʼumiloʼoboʼ. Le capituloaʼ ku yaʼalik xaneʼ, maʼ unaj u yookoloʼob, u tuusoʼob mix u líiʼskoʼob tʼaan tu contra wa máaxiʼ yéetel ken pʼis óolnakoʼobeʼ unaj u beetkoʼob yéetel tojil. Tsʼoʼoleʼ ken xan u yutskíintoʼob u beel le máax beetik baʼax kʼaasoʼ, maʼ unaj u tuʼubskoʼob le baʼax aʼalaʼabtiʼobaʼ: «Maʼ a tʼilkúuntik ta puksiʼikʼal pʼektajil tu yóokʼol a sukuʼun». Le ley tsʼaʼabtiʼobaʼ bey xan yaʼab uláakʼ leyoʼobeʼ táakaʼanoʼob ichil le tʼaanoʼobaʼ: «Yaabilt a láakʼ, tumen jach beyechoʼ» (Levítico 19:9-11, 15, 17, 18).
9. ¿Baʼaxten tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ le israelitaʼob ka u kanáantubaʼob tiʼ le uláakʼ kaajoʼoboʼ?
9 Kex tumen le israelitaʼob kʼaʼabéet kaʼach u yeʼeskoʼob yaabilaj tiʼ u projimoʼobeʼ, unaj xan u kanáantikubaʼob tiʼ le máaxoʼob ku adorarkoʼob yaanal diosoʼoboʼ. Aʼalaʼabtiʼob baʼax talmiloʼob jeʼel u taasiktiʼob u jach bisikubaʼob yéetel le máaxoʼob maʼatech u meyajkoʼob Diosoʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ le israelitaʼob baʼax maʼ unaj u beetkoʼobiʼ: «Maʼ [...] unaj a láakʼtsiltikabaʼex yéeteloʼobiʼ, mix a tsʼoʼoksikeʼex u beel a j-xibil paalaleʼex wa a x-chʼupul paalaleʼex yéetel u chʼúupalalil wa u xiʼipaliloʼob le máakoʼoboʼ, tumen letiʼobeʼ bíin u beetoʼob u kʼéechel a paalaleʼex tiʼ u beel Yuumtsil utiaʼal u [adorartoʼob] uláakʼ [diosoʼob]; leloʼ bíin u kʼuuxbes Yuumtsil utiaʼal u xuʼulsikeʼex jun súutuk» (Deuteronomio 7:3, 4).
10. Toʼon k-meyajtik Dioseʼ, ¿baʼax k-kanáantik maʼ k-beetik?
10 Toʼon k-meyajtik Dios bejlaʼeʼ, k-kanáantik xan maʼ k-jach bisikba yéetel le máaxoʼob jeʼel u beetikoʼob u xuʼulul k-meyajtik Diosoʼ (1 Corintoiloʼob 15:33). Le Bibliaoʼ ku yaʼaliktoʼon: «Maʼ a nupkabaʼex yéetel máaxoʼob maʼ tu yoksaj óoloʼoboʼ» wa le máaxoʼob maʼ tu meyajtkoʼob Diosoʼ (2 Corintoiloʼob 6:14). Tsʼoʼoleʼ, ku yaʼaliktoʼon xan ka tsʼoʼokok k-beel chéen yéetel utúul máax yaan ichil u kaajal Dios (1 Corintoiloʼob 7:39). Baʼaleʼ, leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan k-pʼektik le máaxoʼob maʼatech u meyajtkoʼob Jéeobaoʼ. Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ, Jesuseʼ kíim tu yoʼolal le kʼeban wíinikoʼoboʼ, yéetel tu kʼiiniloʼobeʼ yaʼab tiʼ le máaxoʼob beetik baʼax kʼaasoʼ tu kʼexaj u kuxtaloʼob ka kʼuch u meyajtoʼob Dios (Romailoʼob 5:8; 1 Corintoiloʼob 6:9-11).
11. ¿Bix jeʼel k-jach eʼesik yaabilaj tiʼ le máaxoʼob maʼatech u meyajtkoʼob Jéeobaoʼ, yéetel baʼaxten unaj k-beetik?
11 Ken k-eʼes yaabilaj tiʼ máaxoʼob maʼatech u meyajtkoʼob Dioseʼ, maas maʼalob ka k-beet jeʼex u beetik Jéeobaeʼ. Letiʼeʼ, kex tumen u pʼekmaj le baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼaloʼ, ku yeʼesik u yutsil tiʼ le máaxoʼob ku lúubloʼob tiʼ kʼebanoʼ, lelaʼ ku beetik ikil u tsʼáaiktiʼob u páajtalil utiaʼal u pʼatkoʼob le baʼax kʼaas ku beetkoʼoboʼ, utiaʼal beyoʼ ka yanak xan tiʼob u páajtalil u kuxtaloʼob minaʼan u xuuloʼ (Ezequiel 18:23). Jéeobaeʼ «u kʼáat ka u kʼex u tuukul tuláakal máak» (2 Pedro 3:9). Letiʼeʼ «u kʼáat ka [u salvartuba] tuláakal máakoʼob yéetel ka kʼuchuk u chúukaʼan kʼaj óoltoʼob le jaajoʼ» (1 Timoteo 2:4). Le oʼolal Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob ka kʼaʼaytajnakoʼob, ka kaʼansajnakoʼob yéetel ka xiʼikoʼob «tiʼ u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼobeʼ ka [u beetoʼob] j-kaambaloʼob» (Mateo 28:19, 20). Ken táakpajkoʼon teʼ nojoch meyajaʼ, k-eʼesik yaabiltmaj Jéeoba bey xan k-prójimo tuʼux táakaʼan xan tak le máaxoʼob pʼekmailoʼonoʼ.
Unaj k-eʼesik yaabilaj tiʼ k-sukuʼunoʼob
12. Apóstol Juaneʼ, ¿baʼax tu yaʼalaj yoʼolal k-yaabiltik k-sukuʼunoʼob?
12 Le apóstol Pablooʼ tu tsʼíibtaj: «Unaj k-beetik uts tiʼ tuláakal, yáax táanileʼ tiʼ le sukuʼunoʼob tiʼ le oksaj óolaloʼ» (Galaciailoʼob 6:10). Jeʼex túun k-ilkoʼ, kʼaʼabéet k-yaabiltik tuláakal k-sukuʼunoʼob ku múul meyajtkoʼob Jéeoba t-éeteloʼ. Baʼaleʼ ¿jach wa kʼaʼabéet k-beetik? Le apóstol Juanoʼ tu tsʼíibtaj: «Tuláakal le máax ku pʼektik u sukuʼuneʼ juntúul j-kíimsaj wíinik [...]. Baʼaleʼ wa yaan máax ku yaʼalik: Teneʼ in yaabiltmaj Jajal Dios, baʼaleʼ u pʼekmaj u sukuʼuneʼ, juntúul j-tuus. Tumen wa juntúul máak [maʼatan] u yaabiltik u sukuʼun, máax táan u yilikeʼ, [maʼatan] u páajtal u yaabiltik Jajal Dios máax [maʼatan] u yilik» (1 Juan 3:15; 4:20). Le tekstoaʼ, máasaʼ jach u puul u yaʼalik bix utúul máak maʼatech u yaabiltik u sukuʼun, tsʼoʼoleʼ kʼaʼajaktoʼon xaneʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ le Kʼaasilbaʼaloʼ, utúul «j-kíimsaj wíinik» yéetel «juntúul j-tuus» (Juan 8:44). ¿Máasaʼ maʼ k-kʼáat ka aʼalaʼak xan toʼon beyoʼ?
13. ¿Bix jeʼel k-eʼesik yaabilaj yoʼolal k-sukuʼunoʼobeʼ?
13 Jéeobaeʼ, ku kaʼansiktoʼon bix unaj k-paklan yaabiltikba yéetel k-sukuʼunoʼob (1 Tesalonicailoʼob 4:9). Ku kaʼansiktoʼoneʼ maʼ unaj «k-yaakunaj chéen yéetel le baʼax k-aʼalik yéetel k-chiʼoʼ; baʼaleʼ unaj k-yaakunaj yéetel jaaj bey xan yéetel baʼax k-beetik», maʼ yéetel «kaʼapʼéel ichil[iʼ]» (1 Juan 3:18; Romailoʼob 12:9). Le yaabilajoʼ ku péekskoʼon k-eʼes utsil tiʼ k-sukuʼunoʼob, k-chʼaʼik óotsilil tiʼob, k-perdonarkoʼob yéetel k-eʼesik chúukaʼan óolal tiʼob, tsʼoʼoleʼ ku péekskoʼon xan utiaʼal maʼ k-pʼektikoʼob, maʼ k-taasikba nojbaʼaloʼon yéetel maʼ k-kaxtik chéen k-utsil (1 Corintoiloʼob 13:4, 5; Efesoiloʼob 4:32). Tsʼoʼoleʼ ku péekskoʼon xan utiaʼal k-paklan meyajtikba «[t-]baatsileʼex yéetel yaakunaj» (Galaciailoʼob 5:13). Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob ka u yaabiltubaʼob tu baatsiloʼob jeʼex úuchik u yaabiltaʼaloʼob tumen letiʼoʼ (Juan 13:34). Le oʼolaleʼ, wa ku kʼaʼabéettaleʼ, unaj k-óotik tsʼáa tak k-kuxtal tu yoʼolal k-sukuʼunoʼob.
14. ¿Bix k-eʼesik k-yaabiltmaj le máaxoʼob yanoʼob ichil k-familiaoʼ?
14 Le cristiano xanoʼ unaj u jach eʼesik yaabilaj tiʼ u familia, maases tiʼ le máax yéetel tsʼokaʼan u beeloʼ. Pabloeʼ, le ka tʼaanaj tiʼ le nojoch yaabilaj unaj u yantal ichil le íichamtsil yéetel le atantsiloʼ tu yaʼalaj: «Le íichamtsiloʼoboʼ unaj u yaabiltikoʼob u yatanoʼob, jeʼel bix u yaabiltikoʼob u wíinkliloʼobeʼ». Tsʼoʼoleʼ ka tu yaʼalaj xan: «Le máax u yaabilmaj u yataneʼ u yaabiltmajuba letiʼ» (Efesoiloʼob 5:28). Tsʼoʼoleʼ teʼ versículo 33 láayliʼ tiʼ le capítulo 5 tiʼ Efesoiloʼoboʼ tu kaʼa kʼaʼajsaj le baʼax táant k-xokikoʼ. Le íichamtsil u yaabiltmaj u yatanoʼ, maʼ ken u pʼat u yatan yoʼolal uláakʼ koʼolel, jeʼex úuchik u beetik le israelitaʼob tu kʼiiniloʼob Malaquíasoʼ (Malaquías 2:14). Baʼaxeʼ, yaan u yaabiltik jeʼex yaabiltaʼanil le múuchʼulil tumen Cristooʼ. Tsʼoʼoleʼ le yaabilaj xanaʼ, yaan u péeksik le atantsil utiaʼal ka u yeʼes tsiikil tiʼ u yíichamoʼ (Efesoiloʼob 5:25, 29-33).
15. Yaʼab máakoʼobeʼ, ¿baʼax tu yaʼaloʼob le ka tu yiloʼob bix u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ, yéetel baʼax tu beetoʼob ka tsʼoʼoki?
15 Le yaabilajaʼ le kun eʼesik máaxoʼob u disipuloʼob Jesús, tumen letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Wa ka yaabiltkabaʼex ta baatsileʼexeʼ tuláakal yóokʼol kaab kun u kʼaj óolteʼ teʼexeʼ in j-kaambaleʼex» (Juan 13:35). Le yaabilaj k-eʼesikoʼ ku beetik u náatsʼal yaʼab máakoʼob tiʼ le Dios k-meyajtik yéetel k-yaabilmajoʼ. Jeʼex tu luʼumil Mozambiqueeʼ, upʼéel familia j-jaajkunajoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob baʼax úuchtiʼob: «Mix utéen k-il kaʼach upʼéel baʼal beyaʼ. Le ka káaj u chíinil le kʼiinoʼ, káaj upʼéel jach kʼaʼamkach iikʼal yéetel u cháakil bey xan yéetel u batil. Le kʼaʼamkach iikʼoʼ tu pulaj u laminai k-otoch yéetel tu láaj jutaj xan u kolóojcheʼiloʼob. Le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ múuchʼuliloʼob maʼ náach teʼ tuʼux kajaʼanoʼonoʼ, taaloʼob u yáantoʼonoʼob utiaʼal k-jeel beetik le najoʼ. K-vecinoʼobeʼ jach jaʼakʼ u yóoloʼob yéetel tu yaʼaloʼobtoʼon: “Teʼexeʼ, jach maʼalob le religión tuʼux yaneʼexoʼ. Toʼoneʼ mix utéen áantaʼakoʼon tumen k-religión jeʼex a wáantaʼaleʼexoʼ”. Toʼon túuneʼ, t-eʼesaj tiʼob le baʼax ku yaʼalik Juan 13:34, 35. Bejlaʼeʼ yaʼab tiʼ letiʼobeʼ tsʼoʼok u yóotik u xokoʼob le Biblia t-éeteloʼ».
Unaj k-yaabiltik tak le máax talam u yaabiltaʼaloʼ
16. Yaan kʼiineʼ, ¿máaxoʼob jeʼel u talamtal k-yaabiltkoʼobeʼ?
16 Maʼ talam u yaabiltik máak u múuchʼ máakoʼobiʼ. Baʼaleʼ, yaan kʼiineʼ ku talamtal tiʼ máak u yeʼesik yaabilaj tiʼ utúul wa máax. Yaʼab máakoʼobeʼ, ku yaʼalikoʼob táan u yaabiltikoʼob u projimoʼob ken u síioʼob taakʼin tiʼ upʼéel kúuchil tuʼux ku kanáantaʼal paalaloʼob wa nojoch máakoʼob. U yaʼalik máak u yaabilmaj u projimoeʼ maʼ talmiʼ, baʼaleʼ maʼ chéen chʼaʼabil k-yaabiltik utúul máax maʼ uts k-lúubul tiʼiʼ, wa utúul k-amigo wa k-vecino tu beetajtoʼon upʼéel baʼax kʼaas.
17, 18. Jesuseʼ, ¿bix tu yeʼesil maʼ chéen u múuchʼ máakoʼob unaj u yaabiltaʼaliʼ, yéetel baʼaxten tu yeʼesaj u yaabilaj tiʼ jujuntúul máakoʼob?
17 Jesús, le máax tu yeʼesaj u jatsʼuts modos Diosoʼ, ku kaʼansiktoʼon bix jeʼel u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼ utúul wa máaxeʼ. Kex tumen taal way Luʼum utiaʼal u salvartik tuláakal wíinikoʼobeʼ, baʼaleʼ tu yeʼesaj xan yaabilaj tiʼ jujuntúul máakoʼob: tiʼ utúul koʼolel kʼojaʼan, utúul máak yaan lepra tiʼ, tiʼ utúul chan chʼúupal bey xan tiʼ uláakʼ máakoʼob (Mateo 9:20-22; Marcos 1:40-42; 7:26, 29, 30; Juan 1:29). Toʼon xaneʼ, k-eʼesik yaabilaj tiʼ k-prójimo yoʼolal bix k-tratartik le máaxoʼob k-kʼaj óoloʼoboʼ.
18 Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ ken k-eʼes yaabilaj tiʼ k-projimoeʼ k-eʼesik yaabilaj xan tiʼ Jéeoba. Jesuseʼ tu yáantaj le óotsiloʼoboʼ, tu tsʼakaj le máaxoʼob kʼojaʼanoʼoboʼ, tu tséentaj le máaxoʼob minaʼan baʼal u jaantoʼoboʼ yéetel tu kaʼansaj xan yaʼab máakoʼob. ¿Baʼaxten tu beetaj lelaʼ? Tumen u kʼáat u yáantoʼob utiaʼal u natsʼkubaʼob tiʼ Dios (2 Corintoiloʼob 5:19). Letiʼeʼ tu yilaj u beetik tuláakal le baʼaloʼob utiaʼal u nojbeʼenil Dios, yéetel mix utéen tuʼub tiʼ u yeʼesik bix u jatsʼuts modos u Taata (1 Corintoiloʼob 10:31). Wa k-beetik jeʼex Jesuseʼ, jach tu jaajil yaan k-yaabiltik k-prójimo, baʼaleʼ yaan k-kanáantikba tiʼ le kʼasaʼan máakoʼob maʼ tu meyajtkoʼob Diosoʼ.
¿Baʼax u kʼáat u yaʼal k-yaabiltik prójimo jeʼex k-yaabiltikbaeʼ?
19, 20. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal k-yaabiltik prójimo jeʼex k-yaabiltikbaeʼ?
19 Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Yaabilt a láakʼ jeʼel bix ka yaabiltkabaeʼ». Jeʼex k-ilkoʼ maʼ kʼaas ka u yaabiltuba máakiʼ. Tumen wa kʼaas u yaabiltkuba máakeʼ, maʼ tu páajtal u tsʼoʼokbesaʼal le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ. Baʼaleʼ u yaabiltikuba máakeʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan k-tsʼuʼuttaliʼ, mix u kʼáat yaʼal wa chéen yaan k-kaxtik utsiliʼ, jeʼex le máaxoʼob tiʼ le tʼaanaj Pablo tu cartai 2 Timoteo 3:2. Baʼaxeʼ u kʼáat u yaʼal u yuʼubikuba máak yaan u tojol. Utúul máak ku xokik baʼax u kʼáat u yaʼal u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ, tu yaʼaleʼ lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ «unaj u tsʼáaik máak u pʼiis u yaabiltikuba, maʼ u tuklik máak: “teneʼ utúul diosen” mix xan u tuklik “teneʼ mix baʼalen”».
20 K-yaabiltik uláakʼ máakoʼob jeʼex k-yaabiltikbaeʼ u kʼáat u yaʼal k-tratarkoʼob jeʼel bix k-kʼáat ka u tratartoʼonoʼobeʼ. Yoʼolal lelaʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Beeteʼex mantatsʼ tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax a kʼáateʼex ka u beetoʼob tiʼ teʼexoʼ» (Mateo 7:12). Teʼ tekstoaʼ, Jesuseʼ maʼ tu yaʼalaj ka k-kʼaʼajs mantatsʼ upʼéel baʼax kʼaas beetaʼantoʼoniʼ mix xan ka sut u jeel le baʼax beetaʼabtoʼonoʼ. Baʼaxeʼ, tu yaʼalajtoʼon ka k-tukult bix k-kʼáat ka tratartaʼakoʼon yéetel ka k-beet xan beyoʼ. Tsʼoʼoleʼ, Jesús xaneʼ maʼ tu yaʼalaj wa chéen k-sukuʼunoʼob yéetel k-amigoʼob unaj k-tratarkoʼob maʼalobiʼ; teʼ tekstoaʼ tu chʼaʼachiʼitaj le tʼaan «uláakʼ máakoʼob», utiaʼal u yeʼesik unaj k-tratartik maʼalob tuláakal máax.
21. ¿Baʼax ken k-eʼes wa k-yaabiltik k-éet máakiloʼob?
21 K-yaabiltik projimoeʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-beetik baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ, jeʼex tu yaʼalil apóstol Pablo le ka tu tsʼíibtaj: «Le [leyoʼ] ku yaʼalik: Maʼ a núupkʼebantal, maʼ a kíimsik wíinik, maʼ a wookol, maʼ a líikʼsik tuus tu yoʼolal mix máak, maʼ a tsʼíiboltik baʼax utiaʼal yaanal, baʼaleʼ lelaʼ yéetel uláakʼ aʼalmaj tʼaanoʼobeʼ jumpʼéelkuntaʼan tiʼ le tʼaanoʼobaʼ: Yaabilt a láakʼ jeʼel bix a yaabiltikaba techeʼ. Le máax yaan u yaakunaj tiʼeʼ maʼ tu beetik kʼaas tiʼ u láakʼ» (Romailoʼob 13:9, 10). Le yaabilajoʼ yaan xan u péekskoʼon k-beet uts tiʼ uláakʼ máakoʼob. Wa k-yaabiltik k-éet máakiloʼobeʼ, yaan k-eʼesik yaabiltmaj Jéeoba, le máax beet wíinikoʼ (Génesis 1:26).
¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?
• ¿Máaxoʼob unaj k-yaabiltik, yéetel baʼaxten?
• ¿Bix k-eʼesik yaabilaj tiʼ máaxoʼob maʼatech u meyajtkoʼob Jéeoba?
• Le Bibliaoʼ, ¿bix u yaʼalik unaj k-yaabiltik k-sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ?
• ¿Baʼax u kʼáat yaʼal k-yaabiltik prójimo jeʼex k-yaabiltikbaeʼ?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 20]
«¿Máax túun in láakʼ?»
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 21]
Jesuseʼ tu yeʼesaj maʼ chéen u yaabiltmaj u múuchʼ máakoʼobiʼ