TIʼ TULÁAKAL yóokʼol kaabeʼ yaan religionoʼobeʼ —jeʼex le Iglesia Católica Romana, le Iglesia Ortodoxa, le budismo yéetel uláakʼoʼoboʼ— ku yaʼalikoʼobeʼ u nuuktakiloʼobeʼ maʼ unaj u tsʼoʼokol u beeloʼobiʼ. Chéen baʼaleʼ yaʼab máax tuklikeʼ leloʼ tsʼoʼok u beetik u yoksikubaʼob tiʼ baʼaloʼob yaan yil yéetel núupkʼeban.

Le oʼolaleʼ maʼalob ka k-tukult lelaʼ: ¿Ku yaʼalik wa le Biblia maʼ unaj u tsʼoʼokol u beel juntúul máax u kʼubmuba u meyajt Diosoʼ? Utiaʼal k-ojéeltikeʼ koʼox ilik tuʼux u taal le kaʼansajaʼ, bix úuchik u bin u maas kʼaʼamal yéetel baʼax ku tuklik Dios tu yoʼolal.

Tu añoil 2006, le ka tu muchʼuba le papa Benedicto XVI yéetel u nuuktakil le Iglesia Catolicaoʼ, tu yaʼaleʼ le maʼ u tsʼoʼokol u beel le máaxoʼob ku kaʼansajoʼob ichil le religionoʼ «junpʼéel baʼal káaj desde le maʼ úuch kíimik le apostoloʼoboʼ».

Chéen baʼaleʼ lelaʼ maʼ junpʼéel baʼal suuk ichil le yáax cristianoʼoboʼ. Tak apóstol Pablo tu yaʼalaj yaan u yantal máakoʼob kaʼansik «baʼaloʼob bey tiʼ Dios u taaloʼobeʼ baʼaleʼ maʼ jaajtakoʼobiʼ» yéetel «yaan u yaʼalikoʼob maʼ unaj u tsʼoʼokol u beel máakiʼ» (1 Timoteo 4:1-3).

Teʼ siglo 2, le iglesiaʼob ku yaʼalikubaʼob cristianoʼoboʼ káaj u prohibirtikoʼob ka tsʼoʼokok u beel u nuuktakiloʼob. Ka máan kʼiineʼ le religionoʼobaʼ kʼuch u beetubaʼob le Iglesia Católica Romanaoʼ. Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ «letiʼe kʼiinoʼob xan ka joʼopʼ u prohibirtaʼal tiʼ tuláakal le Imperio Romano yaʼab baʼaloʼob yaan yil yéetel le relaciones sexualesoʼ» (Celibacy and Religious Traditions).

Teʼ sigloʼob seguernajoʼ le máaxoʼob káajs le Iglesia bey xan u nuuktakil le catolicoʼoboʼ tu chʼaʼtukloʼob maʼ u tsʼoʼokol u beel le sacerdoteʼoboʼ. Ku tuklikoʼobeʼ le relaciones sexualesoʼ ku kʼaskúuntik u tuukul máak yéetel ku bin tu contra le meyaj ku  beetkoʼoboʼ. Kex beyoʼ jeʼex u yaʼalik junpʼéel enciclopediaeʼ «tak teʼ siglo 10, láayliʼ yaan kaʼach sacerdoteʼob yéetel obispoʼob tsʼokaʼan u beeloʼobeʼ» (Encyclopædia Britannica).

Tu añoil 1123 yéetel 1139, tu iglesiail Letrán yaan tu kaajil Romaeʼ chʼaʼatuklaʼab maʼ u tsʼoʼokol u beel le sacerdoteʼoboʼ. Lelaʼ tak bejlaʼa prohibirtaʼan tumen u nuuktakil le catolicoʼoboʼ. Bey úuchik u kanáantik le Iglesia tuláakal u taakʼin yéetel le uláakʼ baʼaloʼob yaantiʼoʼ, wa maʼeʼ le sacerdoteʼoboʼ ku tsʼáaikoʼob kaʼach tu kʼaabaʼ u paalal le baʼaxoʼob u tiaʼal le Iglesiaoʼ.

Dioseʼ juntaatsʼ u yaʼalik teʼ Biblia baʼax ku tuklik yoʼolal le tsʼoʼokol beeloʼ. Teʼeloʼ Jesuseʼ tʼaanaj tiʼ le máaxoʼob tu chʼaʼtuklaj maʼ u tsʼoʼokol u beeloʼob utiaʼal u kʼubikubaʼob u meyajtoʼob «u Reinoil kaʼan» (Mateo 19:12). Le apóstol Pablo xanoʼ tu yaʼaleʼ yaan máaxoʼob tsʼoʼok chʼaʼtuklikoʼob maʼ u tsʼoʼokol u beeloʼob utiaʼal ka páajchajak u maas kʼaʼaytikoʼob «le maʼalob péektsil», jeʼex tu beetil letiʼoʼ (1 Corintoiloʼob 7:37, 38; 9:23).

Chéen baʼaleʼ mix Jesús mix apóstol Pablo táan kaʼach u yaʼalikoʼob maʼ unaj u tsʼoʼokol u beel le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ. Jesuseʼ tu yaʼaleʼ maʼ tiʼ tuláakal u disipuloʼob «tsʼaʼantiʼob u páajtalil» u pʼáatloʼob solteroiliʼ. Apóstol Pablo xaneʼ chéen tu yaʼalaj baʼax ku tuklik yoʼolal le máaxoʼob maʼ tsʼoʼokaʼan u beeloʼoboʼ, le oʼolal tu yaʼalaj: «Mix baʼal tu yaʼalajten Yuumtsil ka in waʼaltiʼob» (Mateo 19:11; 1 Corintoiloʼob 7:25, tsolajil).

Tsʼoʼoleʼ le Bibliaoʼ ku yeʼesikeʼ yaʼab tiʼ le cristianoʼob, jeʼex apóstol Pedroeʼ, tsʼokaʼan u beeloʼob kaʼachi (Mateo 8:14; Marcos 1:29-31; 1 Corintoiloʼob 9:5). Teʼ yáax siglooʼ le romanoʼoboʼ jach yaʼab u kʼebankúunskubaʼob, le oʼolal apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ wa tsʼokaʼan u beel le máax kanáantik le múuchʼuliloʼ «chéen juntúul u yatan» unaj u yantal, tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéet u «yuʼubaʼal u tʼaan tumen u paalal» (1 Timoteo 3:2, 4).

Le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ maʼ prohibirtaʼan kaʼach u yantal baʼax u yiloʼob yéetel u núupoʼobiʼ, tumen le Bibliaoʼ juntaatsʼ u yaʼaliktiʼob: «Le íichamtsiloʼ ka u tsʼáa baʼax kʼaʼabéet tiʼ u yatan». Tsʼoʼoleʼ ku yaʼalikeʼ máax tsʼokaʼan u beeleʼ maʼ unaj «u pʼáatal maʼ u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ u núup» ken yanak baʼax u yil tu yéeteliʼ (1 Corintoiloʼob 7:3-5). Jeʼex k-ilkoʼ Dioseʼ maʼ tu prohibirtaj u tsʼoʼokol u beel le máaxoʼob meyajtikoʼ.

Wa maʼ prohibido u tsʼoʼokol u beel le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ, ¿baʼaxten tu yaʼalaj Jesús yéetel apóstol Pablo maas maʼalob ka pʼáatak máak tu juunal? Tumen beyoʼ jeʼel u páajtal u maas kʼubik u yóol u kʼaʼayt le maʼalob péektsiloʼ, tsʼoʼoleʼ como minaʼantiʼ le chiʼichnakil yaan tiʼ juntúul máax tsʼokaʼan u beeloʼ, maas jeʼel u chʼíikil u meyajt Dioseʼ (1 Corintoiloʼob 7:32-35).

Koʼox tuukul tiʼ David; le xiʼipalaʼ tu pʼataj junpʼéel meyaj yaʼab u náajalil tu noj kaajil Méxicoeʼ ka bin u kaʼans baʼax ku yaʼalik le Biblia tiʼ junpʼéel chan kaaj tu luʼumil Costa Ricaoʼ. ¿Maas wa chéen chʼaʼabil tu yilil David u bin tumen maʼ tsʼokaʼan u beeliʼ? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jaaj, maas chéen chʼaʼabil. Tu káajbaleʼ istikyaj tin wilil in kuxtal jeʼex le máakoʼob kajaʼanoʼob teʼeloʼ, pero como chéen tin juunaleʼ maʼ jach talamchajteniʼ».

Claudia, juntúul x-chʼúupal maʼ tsʼokaʼan u beel táan u meyajtik Dioseʼ, tsʼoʼok u bin áantaj teʼ tuʼuxoʼob maas kʼaʼabéet u yúuchul kʼaʼaytajoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach uts tin tʼaan in meyajtik Dios. Ken in wil bix u kanáantkeneʼ ku muʼukʼaʼantal in fe yéetel kin wuʼuyik maas naatsʼ yanilen tiʼ letiʼ».

U pʼáatal máak solteroileʼ maʼ junpʼéel baʼal kʼaasiʼ. Claudiaeʼ ku yaʼalik: «Kex tsʼokaʼan a beel wa kex maʼeʼ, wa ka tsʼáaik a wóol a meyajt Jéeoba Dioseʼ yaan u yantaltech kiʼimak óolal» (Salmo 119:1, 2).