Ngam Gagiyegnag e Damumuw Rom Nge Yog ni “Ngam Ngongliy e Ngongol nib Fel’”

“Pi tafager rog, dab mu fulweged ngak be’ taban e kireb ni rin’ ngomed . . . machane ngam ngongliy e ngongol nib fel’ ngam gel ngak e kireb.”​—ROM. 12:19, 21.

1, 2. Mang boch e ngongol nib fel’ ni ke dag boch e walag ni kar uned ko chur?

 I MILEKAG 34 e Pi Mich Rok Jehovah ni ngar uned nga reb e madnom ni fan nga reb e ofis ni kafin toy, machane kar sagaalgad ni bochan e kireb bang ko fare sikoki. Susun taareb e awa ni ngar talgad u reb e sikojo ni ngar feked e fuel, ma bochan e magawon ko fare sikoki ma aram e ra pared u rom ni 44 e awa. Ere kar gafgowgad, ya de gaman e ggan nge ran rorad. Boor e piin nra uned ko re sikoki nem, e rogned e thin nib kireb ngak e piin ni ma maruwel u sikojo. Machane Pi Mich Rok Jehovah e ra pared ni dariy ban’en nra rin’ed.

² Nap’an ni kar tawgad ma ke chugur ni ngan mu’ ko fare madnom. Yugu aram rogon ni kar magar gad ma kar pared u nap’an ni kan mu’ ko fare muulung mu ur sabethingad e pi walag. Munmun ma kar nanged ni gum’an’ nge t’ar laniyan’ ni kar ted e ke guy boch e girdi’. Bagayad e piin ni un u sikoki ni gathi Pi Mich e ke yog ngak girdien e maruwel u sikoki ni gaar: “Chimergin fa 34 e Kristiano nra uned u sikoki, ya faan mang e danga’ ma rib gel e wagey ni yira tay.”

Gad Bay u Ba Ngiyal’ ni Ke Gel e Damumuw ko Girdi’

3, 4. (a) Uw rogon ma uw n’umngin nap’an ni damumuw e be gagiyegnag e girdi’? (b) Gur, rayog ni nge athamgil Kain ni nge dabi damumuw? Mu weliy.

³ Magawon nge yoor pa’ ko re fayleng ney e rayog ni nge k’aring e damumuw ngak e girdi’. (Ekl. 7:7) Ba ga’ ni damumuw ni aram rogon e ra k’aring e fanenikay nge cham. Bay e mahl u lan e binaw ngu thilin e pi’ nam, maku bay e magawon u lan e pi tabinaw. Kab kakrom me sum e magawon ni aram rogon. Kain ni bin som’on i fak Adam nge Efa e li’ Abel ni walagen nge yim’ ni bochan e awan’. I li’ Kain walagen ni yugu aram rogon ni ke fonownag Jehovah, me yog ngak nra flaabnag ni faanra fol.​—Mu beeg e Genesis 4:6-8.

⁴ Yugu aram rogon nde flont Kain, ma rayog ni nge mel’eg e n’en ni nge rin’. Rayog ni nge athamgil ni nge dabki damumuw. Arfan ni ir e ba mil fan ngak wenegan e n’en ni ke rin’. Maku arrogodad nib mo’maw’ ni nge dabkud damumuwgad, ya dawor da flontgad. Maku bay boch e magawon ni be ‘mo’maw’nag’ e par rodad. (2 Tim. 3:1) Ni bod ni magawon ko salpiy, e rayog ni nge magawonnag lanin’dad. Polis nge ulung ni ma ayuweg e tabinaw e ka rogned ni be yoor e girdi’ ni be damumuw nge cham u lan e tabinaw ni bochan e magawon ko salpiy.

5, 6. Mang boch e lem u murung’agen e damumuw nrayog ni nge af ngodad?

⁵ Boor e girdi’ ni gad ma mada’nag, ni yad e girdi’ ni “ke mus ni yad e yad be lemnagrad, ma kar ufanthingad, ma yad ba damumuw.” Mom ni nge af e pi ngongol ney ngodad. (2 Tim. 3:2-5) Yima dag yaan u kachido ngu TV, nib fel’ ni ngan fulweg taban e kireb, ma kub fel’ ni ngan cham ya nge yog ni ngan pithig e magawon. Piin ni ma yaliy e kachido e ba ga’ ni yad baadag ni ngar guyed ni kan li’ e en nib kireb u tomuren fare kachido.

⁶ Kachido ni aram rogon e be dag e “lem nu roy u fayleng” nge ngongol rok Satan, ni ir e be gagiyegnag e girdi’ ko re fayleng ney. (1 Kor. 2: 12; Efe. 2:2; Rev. 12:12) Re lem ko fayleng ney e be gelnag e ar’ar ko kireb ma ba togopluw nga gelngin Got nib thothup. Kenggin e machib ko Kristiano e be yog ndab ni fulweg taban e kireb. (Mu beeg e Matthew 5:39, 44, 45.) Ere uw rogon ni ngar da folgad ko machib ni i tay Jesus?

Kan Dag e Ngongol nib Fel’ nge Ngongol ni Kireb

7. Mang wenegan ni yib ni bochan e de yog ni gagiyegnag Simeon nge Levi e damumuw rorow?

⁷ Ri boor e fonow u Bible u rogon ni ngan gagiyegnag e damumuw, ma ku be weliy angin nra yib ni faan yira gagiyegnag e damumuw nge wenegan ni faanra dab ni gagiyegnag. Mu lemnag e n’en ni buch rok Simeon nge Levi u nap’an ni kar fulwegew taban e kireb ni ke rin’ Shechem ngak Dinah. Be yog e Bible ni “ri da’da’ lanin’rad ngay ma kari kireb u lanin’rad.” (Gen. 34:7) Bin migid me cham fapi pumoon ni fak Jakob ko fare mach rok Shechem mar iringed boch e chugum u rom mar koled e piin ni ppin nge bitir min kalbusnagrad. Pi n’en ni ur rin’ed e gathi kemus ni bochan Dinah, ya ku bochan e kan kirebnag thirad. Kar lemnagew ni n’en ni ke rin’ Shechem e ke k’aring e damumuw ngak Jacob. Machane uw rogon u wan’ Jacob e n’en ni kar rin’ed?

8. Mang e be dag e n’en ni rin’ Simeon nge Levi u rogon ni ngan fulweg taban e kireb?

⁸ Fare n’en ni buch rok Dinah e dabisiy ni ke k’aring e kireban’ ngak Jacob, machane i dabuy e n’en ni rin’ Simeon nge Levi. Mi yow guy rogon ni nge aw nib fel’ e rorow mi yow yog nra gaargow: “Dabiyog ni nggu pagew walagmow nib pin ngan darifannag ni bod be’ nib pin ni ba gathar.” (Gen. 34:31) Machane dawori mus fare magawon ya ri dabun Jehovah e n’en ni kar rin’ew. Tomuren boor e duw me yog Jacob ngorow ni bochan e ngongol rorow ma piin owcherow e bay ra wergad u daken e nam nu Israel. (Mu beeg e Genesis 49:5-7.) Arrogon, bochan e damumuw rorow nib pag rogon, ma aram e da kur fel’gow u wan’ Got nge chitamangirow.

9. Mingiyal’ e ke chugur ni nge dabkiyog ni k’adan’ David ko damumuw rok?

 ⁹ Ba thil e n’en ni rin’ David ni pilung. Boor yay ni mab e kanawo’ ngak ni nge fulweg taban e kireb, machane de rin’. (1 Sam. 24:3-7) Immoy ba ngiyal’ ni chugur ni nge dabkiyog ni nge k’adan’. Nabal ni be’ nib fel’ rogon e ke yog e thin nib kireb ngak e girdi’ ni be un ngak David, ni yugu aram rogon ni ku ur ayuweged e gamanman nge piin ni yad ma ayuweg e pi gamanman rok ney. Ri damumuw David ma ranod ni ngar fulweg taban e kireb ni ke rin’ Nabal ngorad. Ere nap’an ni yad be yan me yog reb e pagel ku Abigail ni ppin rok Nabal e n’en ni ke buch, mi ki yog ngak ni thingar rin’ ban’en ma aram me gurnag Abigail ir nge kunuy boch e chugum nge yan ni pi’ ngak David nib tow’ath. Ke wenig ngak David ni pa’ Nabal, me yog ngak ni dabi rin’ ban’en nib togopluw ku Jehovah. Ma aram e war e damumuw rok David me yog ni gaar: “Nguun pining e magar ngom ya kam talegneg e daba’ ni nge dab gu puog e racha’.”​—1 Sam. 25:2-35.

Lem ko Kristiano

10. Susun uw rogon u wan’ e Kristiano ni ngan fulweg taban e kireb?

¹⁰ N’en ni buch rok Simeon nge Levi nge ku n’en ni buch u thilin David nge Abigail e be dag ni dabun Jehovah e damumuw nib pag rogon nge cham, machane ma tow’athnag Jehovah e piin ni ma maruweliy e gapas. I yoloy Paul ni gaar: “Mu rin’ed urngin e tin nrayog romed ngam pired ni ba aw e gapas u thilmed nge urngin e girdi’. Dab mu fulweged ngak be’ taban e kireb ni rin’ ngomed, machane ngam paged fan ko damumuw rok Got nge mang ir e rin’. Ya be yog e babyor nib thothup ni be gaar, ‘Be gaar Somol, ke mil fan ngog, ni gag e bay gu fulweg taban e kireb.’ Machane mu rin’ed ni bod ni be yog e babyor nib thothup ni be gaar, ‘Faanra yim’ e toogor rom ko bilig, ma ga pi’ e ggan ngak; ma faanra yim’ ko belel, ma ga pi’ e garbod ngak; ya faanra um rin’ed ni aray rogon ma susun e fin gimed be ulunguy e kol ni be yik’ nga daken lolugen, ni aram e be yik’ ko tamra’.’ Dab mu digey e kireb nge gel ngom; machane ngam ngongliy e ngongol nib fel’ ngam gel ngak e kireb.”​—Rom. 12:18-21. *

11. Uw rogon ni fil reb e walag ni ppin rogon ni nge k’adan’ u nap’an ni ke damumuw?

¹¹ Rayog ni ngad folgad ko re fonow nem. Ni bod ni reb e walag ni ppin e yog ngak reb e piilal murung’agen e en ni ga’ ko maruwel rok. Ke yog ngak ni ir be’ nib laniyan’ ma de gol. Ka ri damumuw me yog ni nge tal ko maruwel. I yog fare piilal ngak ni dabi gur nge rin’ ban’en ya ri kalngan’ riy ko tomur. Ke nang fare piilal ni ke gel fare magawon ni bochan e ke damumuw fare pin. (Titus 3:1-3) Me yog ngak ni yugu aram rogon nrayog ni nge pirieg yugu reb e maruwel, machane kub t’uf ni nge thilyeg rarogon u nap’an ni ke mada’nag be’ ni der gol ngak. Ke fonownag me yog ngak ni nge rin’ ko fa ani ga’ ko maruwel rok e tin ir e baadag ni ngan rin’ ngak, ni bod rogon e n’en ni ke yog Jesus ni ngad rin’ed. (Mu beeg e Luke 6:31.) Ke fol ko n’en ni yog fare piilal. Mang angin ni ke yib riy? Munmun, me gol faen ga’ ko maruwel rok ngak, ma i pining e magar ngak ko maruwel ni ma tay.

12. Mang fan nrib gel e kireban’ riy ni faanra sum e magawon u thilin e Kristiano?

¹² Sana dabda gingad ngay nra sum e magawon ni aram rogon ko piin ni gathi yad e Kristiano. Gad manang ni girdi’ ko re fayleng rok Satan ney e yad ba laniyan’ ere ba t’uf ni ngad athamgilgad ndab da damumuwgad ngorad. (Ps. 37:1-11; Ekl. 8:12, 13; 12:13, 14) Machane, faanra sum e magawon u thilmew reb e walag u lan e ulung ma kab gel e kireban’ riy. Reb e walag e yog ni gaar, “Nap’an ni kug fil e tin riyul’ ma rib mo’maw’ ni nggu lemnag ni pi girdi’ rok Jehovah e dawor ra flontgad.” Nap’an ni kad chuwgad ko re fayleng ney ni dariy e t’ufeg riy, ma gad be athapeg ni urngin e girdi’ u lan e ulung e ngar golgad ngorad. Arfan ni  faanra reb e walag ni ba ga’ ni piin ni ke milfan boch e maruwel ngorad u lan e ulung e kar rin’ed ban’en nde puluw ko ngongol ko Kristiano ma rayog ni nge k’aring e damumuw ngodad. Ma rayog ni ngad fithed ni nge lungudad: ‘Rayog ni nge buch ban’en ni aram rogon ko girdi’ rok Jehovah?’ Bin riyul’ riy, ki immoy e magawon ni aray rogon ko pi Kristiano ni kan dugliyrad u nap’an e pi apostal rok Jesus. (Gal. 2:11-14; 5:15; Jas. 3:14, 15) Mang e thingar da rin’ed u nap’an ni ke yib e magawon ngodad ni aray rogon?

13. Uw rogon ni ngaud pithiged e magawon ni ke sum u fithik’dad, ma mang fan?

¹³ Ke yog fare walag ni ppin ni ka fin da weliyed faram ni gaar: “Kug fil rogon ni nggu meybil ni fan ngak e piin ni kar magawonnaged lanin’ug, ma ke yib angin.” Kad beeged u Bible ni yog Jesus ni ngad yibilayed e piin ni yad be ngongliy e kireb ngodad. (Matt. 5:44) Ere ku thingar da yibilayed e pi walagdad. Baadag Jehovah ni pi tapigpig rok u roy u fayleng e ngar pared nib fel’ thilrad. Boch nga m’on ma rayog ni ngad pared u taabang u fithik’ e gapas nge felfelan’, ma ireray e n’en ni be fil Jehovah ngodad e chiney. Ma baadag ni nge taareban’dad nga uda rin’ed e tin ba m’agan’ ngay. Ere faanra sum e magawon u fithik’dad ma ngad pithiged ara ngad n’aged fan ma gad ulul ko pigpig ku Got nib taareban’dad. (Mu beeg e Proverbs 19:11.) Dab da paloggad rok pi walagdad u nap’an ni ke sum e magawon, ya thingarda ayuweged gadad, ma nguud pared u tan pa’ Jehovah ni “manemus.”​—Deut. 33:27.

Ngan Sumunguy ngak Urngin e Girdi’ Ma Ra Yib Angin nib Fel’

14. Uw rogon ni ngad togopuluwgad ko pi n’en ni ma fanay Satan ni nge ruwraba’nagdad?

¹⁴ Satan nge pi moonyan’ rok e yad be guy rogon ni ngar kirebnaged e tabinaw rodad nge ulung ya nge dabkiyog ni ngad wereged fare thin nib fel’. Yad be guy rogon ni ngar ruwraba’naged e girdi’ rok Jehovah ya nge dabkiyog ni ngar pigpiggad ngak. (Matt. 12:25) Thingar da folgad ko fonow ni ke pi’ Paul ya nge yog ni  ngad togopuluwgad ngak Satan. I gaar Paul: “Ya tapigpig rok Somol e thingari dabi un ko tugthin. Thingari munguy ngak urngin e girdi’.” (2 Tim. 2:24) Dab da paged talin ni cham ni gad ma tay e “gathi gadad be cham ngak e girdi’ ya gadad be cham ngak gelngin e kan nib kireb.” Rayog ni ngad gelgad ko re cham ney ni faanra ngad fanayed e talin e cham ko tirok Got nib muun ngay fare “thin Nib Fel’ ni murung’agen e gapas.”​—Efe. 6:12-18.

15. Mang e thingarda rin’ed u nap’an nra magawonnagdad e girdi’ ni gathi tapigpig rok Got?

¹⁵ Girdi’ ni gathi tapigpig rok Jehovah e yad ma magawonnag e girdi’ rok ni yad be par ni yad ba gapas. Maku boch e pi toogor e yad ma li’ e Pi Mich Rok Jehovah. Maku boch i yad e ma gathibthibnagdad. Ireray e n’en ni yog Jesus ni yira rin’ ngak pi gachalpen. (Matt. 5:11, 12) Mang e gad ra rin’? Thingar dabda “sulweged taban” e kireb ko thin nge ngongol rodad.​—Rom. 12:17; mu beeg e 1 Peter 3:16.

16, 17. Mang e skeng e ke yib ngak reb e ulung?

¹⁶ Demtrug ko mang e magawon ni ra fek Moonyan’ i yib ngodad, machane faanra ngad ngongliyed e “ngongol nib fel’” ma rayog ni ngad daged ni gadad e pi tapigpig rok Got nib yul’yul’. Reb e donguch u lan e Pacific e ning e Pi Mich Rok Jehovah reb e naun ni fan e ngar ted fare Puguran ko Yam’ ni tay Jesus riy. Nap’an ni nang e pi tayugang’ u reb e teliw, ma rogned ngak e girdi’ ko re teliw rorad nem ni ngar muulunggad ko re naun nem e ngiyal’ ni nge muulung e Pi Mich rok Jehovah riy. Faen ga’ ko polis e ke yog ni Pi Mich rok Jehovah e ngar muulunggad ko re naun nem. Yugu aram rogon e n’en ni yog fare polis machane der folgad, ya kar muulunggad ko fare naun.

¹⁷ Nap’an ni be guy e polis rogon ni ngar chuweged e girdi’ u lan fare naun me yib reb e ga’ ko fare teliw i fith reb e piilal ni gaar: “Bay ban’en nib ga’ fan ni ngam rin’ed e re blayal’ ney?” Me weliy fare piilal murung’agen e Puguran. Me yog fa en ga’ ko teliw ni gaar: “Dagnang ni er rogon.” Me fulweg reb e polis ni gaar: “Ku gogned ngomed ni daba’ ni kakadbul.” Me yog fa en ni ga’ ko teliw ni gaar: “Ere mang e ngam rin’ed e chiney? Ya ke sug ere naun ney ko girdi’. Gimed ra yog ngak e polis ni ngar tulufed gamad?” Ere rin’ ban’en ni nge m’ug riy ni gowa Pi Mich rok Jehovah e yad ba kireb. Mang e rin’ pi walagdad e ngiyal’ nem?

18. Mang e ke rin’ e pi walagdad u nap’an ni kan rin’ e ngongol nib kireb ngorad, ma mang angin?

¹⁸ Ka rogned nrayog ni ngar muulunggad nga lan e re naun nem ni nap’an baley e awa nge mu’ mfin ra madnomnaged fare Puguran. Ra muulunggad nge pag baley e awa, machane tomuren fare muulung ma aram mfin ra tababnaged fare Puguran. Bin migid me muulung girdien e am kar weliyed e re magawon nem. Mar dugliyed ni nga rogned ngak girdien e re galesiya nem ni ngar rogned ngak e girdi’ rorad ni fa en ni ga’ ko teliw rorad e ir e ke k’aring fare magawon. Ma ke pining girdien e am e magar ngak e Pi Mich rok Jehovah ya kar pithiged e re magawon nem u fithik’ e gum’an’. Bochan e kar ‘rin’ed urngin e tin nrayog rorad ngar pared nib aw e gapas u thilrad nge urngin e girdi’’ ma aram e ke yib angin.

19. Ku mang e ra ayuwegdad nge aw e gapas u thildad?

¹⁹ Reb e kanawo’ nrayog ni ngan fanay ni fan ni nge aw e gapas u thilin e girdi’ e nga nog e thin nib fel’ ngorad. Bin migid e thin e ra weliy ko mang e thin nib fel’ ni nga dogned ma uw rogon ni nrayog ni ngad rin’ed.

[Footnote]

Rayog ni Ngam Weliy?

• Mang fan nrib gel e damumuw ko girdi’ e ngiyal’ ney?

• Mang boch e thin nu Bible ni be weliy angin nra yib ni faan yira gagiyegnag e damumuw nge wenegan ni faanra dab ni gagiyegnag?

• Mang e rayog ni ngad rin’ed ni faanra reb e Kristiano e ke rin’ ban’en ni ke k’aring a damumuw ngodad?

• Mang e thingar da rin’ed ni faanra girdi’ ni gathi bang ko ulung rodad e ke rin’ ban’en nib kireb ngodad?

[Study Questions]

[Picture on page 18]

Simeon nge Levi e fin nra sulow nga tabinaw u tomuren ni kar mu’gow ko cham

[Picture on page 20]

Faan gad ra gol ngak e piin ni darur golgad ngodad ma ra munguy lanin’rad