Nap’an ni yag ni nggu pioneer ma aram mi ri thil e yafos rog u reb e kanawo’ nda gu lemnag nra thil riy. (Efe. 3:20) Machane sana ga ra lemnag ko uw rogon ni buch e re n’ey. Son nggu tabab i weliy ko tabolngin.

In e pul nga tomuren ni tabab e Bin L’agruw e Mahl ko Fayleng ko duw ni 1939, min gargelnageg u reb e binaw ni bay u Chiyamen ni ka nog yu Berlin ngay. Nap’an ni chugur ni nge m’ay e re mahl ney ko duw ni 1945, ma aram mi i changeg bogi sikoki ko salthaw u daken yu Berlin ni be pag e donmach. Bay bayay nni pag reb e pi donmach ney nge aw nga daken e kanawo’ ni bay u tooben e naun ni gamad ma par riy. Ere gu milgad chon e tabinaw rog nggu warod nga bangi ban’en ni ma yan i mith e girdi’ ngay ya nge dab ra maad’adgad ko donmach. Boch nga tomuren mug warod nga Erfurt ko gin nni gargeleg e chitinag riy, ya nge dabi buch ban’en romad.

Chitinag e ri baadag ni nge pirieg e tin riyul’. Ere i beeg boch e babyor ni ke yoloy boch e girdi’ ni yima yog ni yad ba llowan’ miki fil murung’agen boch e teliw, machane der fel’ u wan’ e tin ni be pirieg. Bang ko duw ni 1948 me yib l’agruw e Pi Mich Rok Jehovah nga tabinaw romad ni yow be machib. I piningrow e chitinag nga naun ma aram mi i fith boor e deer ngorow. De gaman reb e awa nga tomuren me gaar ngomow walageg nib pin nib bitir ngog, “Kug pirieg e tin riyul’!” Tomuren e re n’ey, ma aram mug tababgad e chitinag nge walageg nib pin ni ngaug warod ko muulung ni yima tay u rom u Erfurt.

Nap’an e duw ni 1950 ma aram mug sulod bayay nga Berlin, ma aram mu ug uned nga reb e ulung rodad u rom ni ka nog e Berlin-Kreuzberg Congregation ngay. Nap’an nug thilyeged e gin ni gamad ma par riy u Berlin, ma aram mu ug uned nga reb e ulung rodad ni ka nog e Berlin-Tempelhof Congregation ngay. Munmun ma aram me un e chitinag ko taufe, machane gag e gu lemnag dawori bung rogog ni nggu un ko taufe. Mang fan?

Ba mo’maw’ ngog ni nggu mon’og ko pigpig ni gu be tay ngak Jehovah ni bochan e ri gub tamra’. L’agruw e duw ni ug un ko machib, machane dariy be’ ni ug non ngak. Machane me thil boch ban’en u nap’an nug tabab ni ngaug chag ngak boch e walag ni kar micheged ndarur rusgad ni ngar pigpiggad ngak Jehovah mar pared ni yad ba yul’yul’ ngak. Bay boch ko pi walag ney ni un kalbusnagrad ko pi concentration camp ko Nazi ara pi kalbus ni immoy ko Ngek u Chiyamen. Bay boch e pi walag ney ni ur mithaged e pi babyor rodad ngaur feked  ko Ngek u Chiyamen ni yugu aram rogon ni yad manang ni faan yira kolrad ma rayog ni nga non’rad nga kalbus. Re n’ey e ri pi’ e athamgil nga lanin’ug. Gu lemnag ni faanra ke tay e pi walag ney e yafos rorad nga thatharen e riya’, mu kur rin’ed e re n’ey ni fan ngak Jehovah nge pi walagdad ni yugu aram rogon ni yad manang ni yira yon’rad nga kalbus, me ere susun ni nggu athamgil nge war boch e tamra’ rog.

I tabab ni nge war boch e tamra’ rog u nap’an nug un ko machib nni tay u boch e binaw u nap’an e duw ni 1955. Bay bangi babyor nni yoloy ngan tay nga lan fare babyor ni ka nog e Informant * ngay ni bay e thin rok Brother Nathan Knorr riy ni be yog nre maruwel ko machib ney ni ke yarmiy e ulung rodad e aram e re maruwel ni boor e binaw ni yira rin’ riy. I yog ni faanra gubin e tamachib nra un ko re maruwel ney, “ma aram e ireray e re pul nrib fel’ rogon e machib ni yira tay riy u ga’ngin yang e fayleng.” Riyul’ e re n’ey! De n’uw nap’an nga tomuren, ma aram mug ognag e yafos rog ngak Jehovah ko duw ni 1956, ma aram min taufenagmad e chitamag nge walageg nib pin. Machane de n’uw nap’an nga tomuren, ma aram me t’uf ni ngkug dugliy ban’en nib ga’ fan.

Boor e duw ni gu manang nsusun e nggu tabab ko pioneer, machane gu ma lemnag ni bay fini boch ngaram mug rin’ e re n’ey. Som’on e gu dugliy ni nggu skulnag rogon ni ngaug chuw’iy ma gu be pi’ nchuway’ boch e chugum nge yan nga boch e siyobay ni bay u boch e nam. Tomuren e re n’ey, ma aram mug adag ni nggu ulul i rin’ e re maruwel ney ya nge yag nug salap riy u m’on ni nggu tabab ko pioneer. Ere nap’an e duw ni 1961, ma aram mug un nga reb e maruwel ni bay u Hamburg nreb e binaw u Chiyamen nib ga’ e gampek riy. Bochan nri gu baadag e re maruwel ney, ma aram fan ni ug lemnag ni bayi boch ngaram mfin gu un ko pioneer. Ere mang e nggu rin’?

Ri gub felfelan’ ni ke fanay Jehovah boch e walag ni pumoon ni ngar ayuweged gag u fithik’ e t’ufeg ni nggu nang ni pigpig ngak Jehovah e aram e n’en nth’abi ga’ fan. Bay boch e tafager rog nra tababgad ko pioneer, mar daged e kanawo’ nib manigil nrayog ni nggu folwok riy. Maku reb e, bay reb e walag ni pumoon ni ka nog Erich Mundt ngak ni immoy u reb e concentration camp ni pi’ e athamgil ngog ni nge pagan’ug ngak Jehovah. I yog ni pi walag ni ur moyed ko re concentration camp nem e ra meewargad ko pigpig rorad ni bochan e yad e i pagan’rad ngorad. Machane piin ni pagan’rad ngak Jehovah u polo’ i lanin’rad e ra pared ni yad ba yul’yul’ miki yag ni ngar ayuweged e ulung rok Jehovah.

Ku bay reb e walag ni pumoon ni ka nog Martin Poetzinger ngak ni boch nga tomuren me mang reb i girdien fare Ulung ni Ma Pow’iyey ni ma pi’ e athamgil nga laniyan’ e pi walag ni pumoon. Ba ga’ ni ma gaar, “Ga ra dugliy u lanin’um ni ngam par ndab mu rus, ma aram e n’en nra yag ngom nth’abi ga’ fan!” Tomuren nug fal’eg i lemnag e pi thin ney, ma aram mug tal ko maruwel rog nggu tabab ko pioneer ko June ko duw ni 1963. Ireray e n’en nth’abi fel’ nug dugliy ni nggu rin’! Tomuren l’agruw e pul u m’on ni nggu sapnag reb e maruwel ni nggu un ngay, ma aram mi nog ni nggu mang reb e special pioneer. Boch e duw nga tomuren me tow’athnageg Jehovah nib pag rogon ko tin nug lemnag. I taw e thin ngog ni nggu un ko bin ni 44 e class ko fare Skul u Gilead.

Reb e ban’en nib ga’ fan ni ma yog Brother Nathan Knorr nge Lyman Swingle nug filed ban’en riy e ma lungurow, “dab mu gur nge mulan’um ko maruwel ni kan pi’ ngom.” Ra piew e athamgil nga lanin’mad ni nggu ululgad nggu rin’ed e maruwel romad ni yugu aram rogon nib mo’maw’. I yog Brother Knorr ni gaar: “Mang e ga ra par ni ga be lemnag? Ga ra lemnag e but’, nge chachangeg, nge gafgow ni ga be tay? Fa ga ra lemnag e gek’iy, nge floras, nge girdi’ ni yad ba felfelan’. Mu guy rogon ni nge t’uf e girdi’ rom!” Immoy reb e rran u nap’an ni be weliy Brother Swingle ngomad fan ni ma gur boch e walag nge mulan’rad, ma aram me sugsug e lu’ nga owchen. I tal ko welthin rok nge mada’ ko ngiyal’ ni ke gapas nrayog ni ngki ulul bayay ko welthin. Re n’ey e ri taw nga gum’irchaeg ma aram mug dugliy ndab gu kirebnag laniyan’ Kristus ara pi walagen ni yad ba yul’yul’.​—Matt. 25:40.

Nap’an nug nanged e gin ni ngan pi’mad ngay ko machib, ma bay boch e walag u Bethel nra fithed boch i gamad ko ngan e nggu warod ngay. Ba manigil e n’en ni u rogned u murung’agen e gin ni nge yan be’ nge be’ ngay. Machane gag e nap’an nug gaar: “Congo (Kinshasa),” ma aram mar talgad ko numon, me lungurad ngog: “Ah Congo! Manga yigi ayuwegem Jehovah!” Ngiyal’ nem e boor ban’en ni un weliy ko news u murung’agen e girdi’ u Congo (Kinshasa) ni yad be cham ngaur lied yad. Machane ug par ni gu be lemnag e n’en ni kug fil u Gilead. De n’uw nap’an nga tomuren nug mu’gad ko skul ko September ko duw ni 1967, ma aram ma gamad yan Heinrich Dehnbostel, nge Claude Lindsay nga Kinshasa ko gin ni bay e tochuch nu Congo riy.

Tomuren nug tawgad nga Kinshasa mug filed e thin ni French u lan dalip e pul, ma aram mug warod u sikoki nga Lubumbashi. Re binaw nem e unog yu Elisabethville ngay kafram mab chugur ko mathil u Zambia ni bay ko yimuch u Congo. Gu warod gu pared nga tafen e missionary ni bay u lukngun e tochuch ko re mach nem.

Ba ga’ yang u Lubumbashi e dawori taw e machib ngay, ere ri gamad ba felfelan’ ni gamad e som’on nug warod gu machibnaged e tin riyul’ ko girdi’ u rom. De n’uw nap’an nga tomuren, ma dakuriy e tayim ni nggu filed e Bible ngak urngin e girdi’ u rom ni bochan e boor e girdi’ ni baadag ni nge un ko fol Bible. Gu machibnaged boch e pumoon ni yad ma maruwel ko am nge ku boch ni yad e polis. Boor i yad e ri ma tayfan e Thin rok Got nge machib ni gamad ma tay. Pi girdi’ ney e ba ga’ ni yad ma non ni thin ni Swahili, ere gu filew Claude Lindsay e re thin ney. De n’uw nap’an nga tomuren, ma aram min pi’mow nga reb e ulung ni yima non riy ko thin ni Swahili.

Yugu aram rogon ni boor ban’en nib fel’ ni buch romad, machane ku bay e magawon ni ug mada’naged. Ba ga’ ni gamad ma mada’nag e salthaw ni yad ba chingaw ma yad be fek e boyoch, nge pi polis ni yad ba damumuw. Pi cha’ney e ba ga’ ni yad ma t’ar e thin nga dakenmad u boch ban’en ndawor gu rin’ed. Bay bayay ni yib ba ulung i polis ni bay e boyoch rorad ko gin ni yibe muulung riy ngar feked gag nge boch e walag ni pumoon nga tafen e polis. Ra ted gamad u rom ni kug pared nga but’ nga daken e but’ nge yan i mada’ nga bang ko ragag e kolok nnep’ mfin nra paged gamad.

Nap’an e duw ni 1969 mi nog ngog ni ngaug lekag e ulung. Nap’an nug un i lekag boch e ulung u Africa ma yu ngiyal’ e gu ma yan u but’ nib n’uw yang ni gu be yan u fithik’ e bar nge pan nib n’un’uw. Bay reb e binaw nug wan ngay nra nep’ ma bay ba alabal nge bogi parok ni fak ni yad ma yib ra molod nga tan e bet rog. Ri dab gu  pagtalin rogon ni ma pugeg ni tanirran ko chorool ni ma tay. Ma yib ngan’ug e pi blayal’ ni gamad ma par e pi walag u tooben e nifiy ni kan k’oreg ni nge mogawolnagey ngaug weliyed e tin riyul’ u lan e Bible.

Reb e magawon nrib ga’ nug mada’naged e aram e girdi’ ni ur dake yad boch e Pi Mich Rok Jehovah, machane bin riyul’ riy e yad bang ko fare ulung ni Kitawala fithingan. * Bay boch i yad nra uned ko taufe ngar manged boch e piilal u lan e ulung. Boor ko pi girdi’ ney ni yad bod e “malang nib mith” u lan e ulung e de yag ni ngar bannaged e pi walag ni yad ba yul’yul’. (Jude 12, NW) I chuweg Jehovah e pi girdi’ ney u lan e ulung. Tomuren e re n’ey ma boor e girdi’ nra bad ko tin riyul’.

Nap’an e duw ni 1971 mi nog ngog ni nggu maruwel ko branch ofis u Kinshasa nib thilthil e maruwel ni gu ma rin’. Bod ni gu ma maruwel ko gin ni yima yoloy e babyor riy ngan pi’ ko ulung, ma nap’an ni ku ra yoloy e ulung e babyor maku aram e gin ni ma yib ngay. Ku ug maruwel ko gin ni yima chumongnag e babyor riy, nge gin ni yima ayuweg e ulung riy ko tin nib t’uf rorad. Maku reb e, ug fil rogon ni nggu yarmiy e maruwel rodad u boch e nam nib gagang’ ndawori mon’og e par ko girdi’ riy. Bay yu ngiyal’ ni gamad ra pi’ e chugum ni nge yan ko pi ulung, ma boor e pul ni ma yan mfini taw ngorad. Pi chugum nem e nap’an ni yira fek u sikoki nga but’, ma aram min tay ko bowoch ni nge fek i yan ko pi ulung nem. Machane nap’an e bayi yan e pi bowoch nem, me yan i mit u fithik’ ba mit e ban’en ni bod e pan ni ma tugul u maran nib dub’ag, me par u rom ni boor e wik. Machane i yag ni ngan mu’nag e maruwel ni yugu aram rogon ni un mada’nag e pi magawon ney nge ku boch e magawon.

Kug gin nga rogon ni ma yarmiy e pi walag rogon ni ngan tay e pi convention nib gagang’ ni yugu aram rogon nde yoor e salpiy ni bay romad. Yad ma thirthir yungi but’ nib thuthuw nga lang ni ke toy e ngal tafen ngay ni nge mang e gin ni ngan sak’iy ngay ngan pi’ e welthin, mar fanayed ba mit e pan ni bod yaan e uchel ni nge mang rungrung, mu kun thumiy boch ni ngan par nga daken. Yad ma fanay e mor ni nge mang duga’ ko pi naun nem, mi yad fanay e rouy ni kan ngongliy ni bod e chob ni nge mang chig ara tebel. Bochan ndariy e richib rorad, ma aram e yad ma fanay fiteyru’ ba mit e gek’iy nib el’el ni nge mang richib rorad. Gubin ngiyal’ ni gu ma ngat nga rogon gelngin e maruwel ni ma tay e pi walag ney, nge rogon ni yad ma fanay e salap rorad ya nge yag nra yarmiyed rogon ni ngan tay e pi convention ney. Bochan e pi n’ey ma aram mi ri gel farad t’uf rog! Rug tawrengnagrad u nap’an nni pieg nga reb maruwel nib beech!

Nap’an e duw ni 1974, ma aram min pieg ni nggu pigpig ko branch ofis u Nairobi ni bay u Kenya. Boor e maruwel ni gamad ma rin’ u rom ni bochan e branch nu Kenya e ir e ma ayuweg e machib u ragag e nam nib chugur ko gin ni bay e re branch ney riy. Bay boch e pi nam ney ni kan taleg e machib riy. Boor yay ni un pieg nggu wan ko pi nam ney, nib ga’ ni fare nam nu Ethiopia. Aram e gin ni un gafgownag pi walagdad riy e ngiyal’ nem, maku boor e skeng nib gel ni ur mada’naged. Boor i yad e rib gel e gafgow ni un tay ngorad, maku yibe yon’ boch i yad nga kalbus, ma boch i yad e nni li’rad ngar m’ad. Machane ur athamgilgad u fithik’ e yul’yul’ ni bochan e ba fel’ e tha’ u thilrad Jehovah nge pi walagrad.

Nap’an e duw ni 1980 me buch ban’en rog nrib manigil ya gu leay Gail Matheson. Gail e be’ nu Canada ma gamow nga taab class u Gilead. Gamow ma yol ngomow ngaug piew e athamgil nga lanin’mow. Ngiyal’ nem e be pigpig Gail u Bolivia ni ir reb e missionary. Ere tomuren 12 e duw, ma aram mug mada’gow bayay u New York. De n’uw nap’an nga tomuren mug mabgolgow u Kenya. Rib ga’ fan Gail u wan’ug ni bochan e gubin ngiyal’ ni ma lemnag boch ban’en nrogon ni ma lemnag Jehovah, ma kub fel’ u wan’ e tin ni bay rok ban’en. Ke mada’ ko chiney ni ka ma ayuwegeg u fithik’ e t’ufeg.

Nap’an e duw ni 1986 mi nog ngomow Gail ni ngaug lekagew e ulung, ma kug be pigpig ni gag reb i girdien e Branch Committee. Pi ulung ni ug lekagew e ba muun ngay e pi ulung ni bay ko pi nam u tan e branch u Kenya.

Reb e ban’en ni ka ma yib ngan’ug ni gu ma felfelan’ ngay e nap’an ni gamad be fal’eg rogon reb e convention nni tay u Asmara (ni bay u Eritrea) ko duw ni 1992. Ngiyal’ nem e dawor ni taleg e machib rodad u rom. Kemus nib naun ni tafen e gamanman e gu pirieged nrayog ni ngan tay e convention riy. Re naun nem e ba kireb yaan u wuru’ ma ga ra yan nga langgin ma kab gel e kireb riy. Machane rofen ni ngan tay e convention, ma rug ngat nga feni fel’ yaan fare naun ni ke ngongliy e pi walag  rogon nrayog ni ngan liyor riy ngak Jehovah. Boor e tabinaw nra feked yungi mad nib fel’ yaan ngar ngongliyed nib fel’ rogon ngar ted ko yungi n’en ni bay ko re naun nem ni ke kireb. Rug felfelan’gad ko re convention nem nug ted, ma 1,279 e girdi’ nra bad ra uned ko re muulung nem.

Boor ban’en ni thil ko par romow u nap’an nug tababgow i lekag boch e ulung ni bochan e gubin e wik mab thilthil e gin ni gamow be par riy. Immoy bayay nug parew u reb e naun nib manigil mab ga’ ni bay u tooben e day. Machane immoy bayay nug parew u boch yang i naun nib kirkireb ni kan ngongliy ko kobre’ nib pag 300 e fit (100 m) palogin ko kolosis. Machane demtrug e gin ni ug pigpiggow riy, ma pi n’en nrib ga’ fan u wan’mow nda gur pagew talin e aram e ngiyal’ ni ug machibgad e pi pioneer nge pi tamachib u taabang ni yad ba pasig. Nap’an ni kun pi’ reb e maruwel ngomow nib beech, ma aram e thingar kug chuwgow ko gin bay e pi fager romow riy nri yad ba t’uf romow nri gamow ma tawrengnagrad.

Nap’an ni chugur nga tungun e pi duw ni tabab ko 1980 i yan nga tabolngin e pi duw ni tabab ko 1990, ma aram e bay boch e nam u tan e branch u Kenya ni pi’ e am mat’awun e ulung rodad riy nrayog ni ngan machib. Bochan e re n’ey ma aram min ngongliy yugu boch e branch ofis ko pi nam nem. Nap’an e duw ni 1993 ma aram mi nog ngomow ni nggu warow gu pigpiggow u reb e ofis ni bay u Addis Ababa u lan yu Ethiopia. Re nam ney e boor e duw ni ke yan ni ud rin’ed e maruwel rodad riy nib mith, machane ngiyal’ nem e ke puf mat’awdad nrayog ni ngad rin’ed e maruwel rodad u rom.

Ri tow’athnag Jehovah e maruwel ni un tay u Ethiopia. Boor e pi walag nra uned ko pioneer. Ba pag 20 e pasent e pi tamachib ni yad ma un ko pioneer u gubin e duw ni ka nap’an e duw ni 2012. Maku reb e, bay boch e skul ni yima tay ko ulung rodad u rom ni fan ko pi walag, mab pag 120 e Tagil’ e Liyor ni kan toy u rom. Nap’an e duw ni 2004, ma aram me yan i par e pi walag u Bethel nga reb e naun nib beech, mu kun toy reb e Assembly Hall ko gin ni bay e re naun nem riy. Re n’ey e ku aram reb e tow’ath.

U lan e pi duw ni ke yan ma kari chugur e tha’ u thilmad Gail nge pi walag u Ethiopia. Ri yad ba t’uf romow ni bochan e ri yad ba gol ma yad ma dag e t’ufeg. Chiney e ku m’argow, ere kan sulwegmow ko branch u Central Europe. Aray e gin ni yibe ayuwegmow riy u fithik’ e t’ufeg, machane ri gamow be tawrengnag e pi fager romow u Ethiopia.

Kug guyew rogon ni ke ayuweg Jehovah e maruwel rok ni nge mon’og. (1 Kor. 3:6, 9) Bod nnap’an nug tabab i machibnag e girdi’ nu Rwanda ni kar bad nga Congo ni yad be gay e bronze, ma dariy e tamachib u Rwanda. Machane chiney e ke pag 30,000 e walag ni yad bay ko re nam nem. Nap’an e duw ni 1967, ma sogonap’an 6,000 e tamachib ni bay u Congo (Kinshasa). Ma chiney e ke gaman sogonap’an 230,000 e pi tamachib ni bay u rom, mab pag reb e milyon urngin e girdi’ nra uned ko Puguran ko duw ni 2018. Gubin e pi nam ni immoy u tan e branch u Kenya kafram e ke pag 100,000 urngin e tamachib riy e chiney.

Ke pag 50 e duw ni ke fanay Jehovah boch e walag ni pumoon ni ngar ayuweged gag ni nggu pigpig u polo’ e tayim rog. Yugu aram rogon ni ku gub tamra’, machane kug fil rogon ni ngari pagan’ug ngak Jehovah. N’en ni buch rog u Africa e ke ayuwegeg ni nggu fil rogon ni ngaug gum’an’ me fel’ u wan’ug e tin ni bay rog ban’en. Ri gamow ma tayfan Gail e pi walag nga rogon farad gol, nge rogon ni ur athamgilgad u fithik’ boch e magawon nib gel ni i yib ngorad, nge rogon ni be pagan’rad ngak Jehovah. Rib ga’ fan u wan’ug e runguy ni ke dag Jehovah ngog. Riyul’ ni kari tow’athnageg nib pag rogon ko tin nug lemnag.​—Ps. 37:4.