LABEKA ŵatandite kugawona malo gamagangagangape kusa kuli mkuswa. Jwalakwe ŵajesile ulendo welewu kwa yijuma yejinji ali akwesile ngamila. Pandaŵi aji ŵaliji ali asyoŵelele kwela ngamilasyo. Ku Halani kuŵakulile kwaliji kwakutalika mnope. Komboleka kuti ngasawoneganasoni ni ŵamwiŵasa mwakwe. Kombolekasoni kuti mumtwe mwakwe mwatandite kwenda yiwusyo yejinji ligongo lyakuti ŵaliji aŵandicile kwakwawula.

Wosope ŵaŵaliji ni Labeka ni ngamila syawo ajesile mkuli welewu mu Kanani mwati asigele panandi kwika ku Negebu. (Genesis 24:62) Ngatukukayicila kuti paŵapitaga mu Kanani, Labeka ŵasiweni ngondolo syejinji. Ŵandu ŵalesile kalakala kulima mumkuli waŵajendagawu, akusagamba kulicisya yilango. Mundu jwacikulile juŵamlongolelaga paulendowu ŵagamanyililaga cenene maloga. Munduju jwasacililaga ali ŵasalile ambujegwe ngani jambone jakuti Labeka caŵe ŵamkwakwe Isaki. Pakuŵa Labeka ŵaliji mkanawonegane ni Isaki, kombolekasoni kuti ŵaliwusyaga kuti, ‘Ana cingatameje umi watuli? Ana Isaki jucakaŵe ŵamkwangu ali mundu jwatuli? Ana cakanonyele? Ana none cingamnonyele?’

M’yilambo yejinji masiku agano, acinangolo ŵangasagulila ŵanace ŵawo mundu jwakulombana najo. Nambo m’yilambo yine malombelaga gali gakuwanda. Cinga wawojo ŵakulile kwapi, nambope mpaka ajiticisye kuti Labeka ŵajawulaga kumalo kwangakumanyilila soni kuja kusimana ni mundu jwanganammanyililaga. Jwalakwe jwaliji jwakulimba mtima soni jwakwete cikulupi. Mpela Labeka, m’wejisoni tukusosekwa kola ndamo syelesi patusimene ni kucenga kulikose paumi wetu. Nambo panasoni ndamo sine syaŵakwete Labeka pakwamba ya kulupicika kwakwe.

Yayatendece paumi wa Labeka yaliji yindu yakuti nganiyimtendecelejepo. Komboleka kuti jwalakwe ŵapagwile soni kulila mu msinda wa Halani ku Mesopotamiya. Acinangologwe ŵaliji ŵakulekangana ni ŵandu ŵajinji ŵa ku Halani. Ŵanduwo ŵalambilaga mlungu jwa mwesi lina lwakwe Sini. Nambo acinangolo ŵa Labeka ŵalambilaga Yehofa.—Genesis 24:50.

Labeka ŵaliji msikana jwakusalala mnope, nambo jwaliji jwakupikanila. Ŵaliji jwakulimba mtima soni jwakwete ndamo syambone. Acinangologwe ŵakwete ŵamasengo ŵajinji nambo jwalakwe nganatendaga yindu mpela jwakucimbicika. Jwakamulaga masengo mwamtawu. Mpela asikana ŵane wosope, jwalakwe ŵakwete masengo gamajinji, kupwatikapo kuteka mesi. Kumagulo kulikose ŵanyakulaga mlulo pekoyo kwawula kucisima kukuteka mesi.—Genesis 24:11, 15, 16.

Ligulo line, Labeka paŵapite kukuteka mesi ŵacingangene ni mundu jwine jwacikulile. Mundujo ŵam’wutucile Labeka ni kum’ŵenda kuti: “Mungaŵile mesi ga mu mlulo wenu panandi kuti mwe nawo.” Munduju ŵaŵendile mwakulinandiya. Labeka ŵamanyilile kuti mundujo ajesile ulendo welewu. M’yoyo mwacitema ŵatusile mlulowo mwati mundu jula ŵamwele mesigo mpaka njota kumala. Labeka ŵayiwenisoni kuti ngamila 10 syasyatindiŵele ciŵandika mundujo syaliji mkanisimwe mesi soni mu cakumwela yinyamayi mwaliji mwangali mesi. Labeka ŵayiweni kuti mundujo akumlolecesyape mwalung’wanu, m’yoyo ŵasacile kusitecelasoni mesi ngamilasyo. Jwalakwe ŵaŵecete kuti: “Tingasitecelesoni ngamila syenu mesi mpaka sikwanile kumwa.”—Genesis 24:17-19.

Labeka ŵalipelece mnope kusitecela ngamilasyo mesi mwati syosope syakwanile. Naga ngamila jikwete njota mnope mpaka jimwe mesi ciŵandika ndowa mcece. Naga ngamila 10 syosyope syakwete njota mnope nikuti Labeka ŵasosekwe kamula masengo  mwamtawu kwa ndaŵi jelewu. Nambope yikuwoneka kuti ngamilasi nganisikola njota mnope. * Nambo ana Labeka ŵamanyililaga yeleyi paŵalipelekaga kamula masengoga? Iyayi. Jwalakwe ŵaliji jwakusacilila kamula masengo mwamtawu kwa mundu jwanganammanyililagaju. Mundujo ŵakundile cikamucisyo ca Labeka. Jwalakwe ŵagambaga kumlolecesya mwalung’wanu Labeka ali mkuteka mesi ni kusulilaga mu cakumwela yinyama.—Genesis 24:20, 21.

Cisyasyo ca Labeka cikusatujiganya yejinji masiku agano. Tukutama mu ndaŵi jele kulinonyela kuli palipose. Mpela mwajaŵecetele Baibulo kala, ŵandu masiku agano ali “ŵakulinonyela acimsyene,” ŵangasaka kupikanila ya ŵane. (2 Timoteo 3:1-5) Aklistu ŵakulimbana ni kucenga kwa yindu paumi wawo, mpaka atende cenene ganicisya cisyasyo ca m’Baibulo cakwamba ya Labeka ali mkuteka mesi mwakuwilisyawilisya pacisima.

Labeka ŵamanyililaga kuti mundu jwacikulilejo akumlolecesya. Nambo munduju nganamlolaga mwakulemweceka. Ŵagambaga kusimonga, soni kusangalala basi. Labeka paŵamalisisye kutecela mesi ngamilasyo, mundujo ŵampele yibangili yakusalala. Kaneko ŵam’wusisye kuti: ‘Ana mmweji mli mwanace jwaŵani? Ana kunyumba kwa baba ŵenu kwana malo gakuti mpaka m’weji tukagone?’ Labeka paŵasasile yakwamba liŵasa lyakwe, mundujo jwasangalele mnope. Nombe najo Labeka, ligongo lya kusangalala ŵajonjecesye kuti: “Tukwete malo gagona yinyamayi ni yakulya yakwe, tukwetesoni malo gagona jemanja.” Jwalakwe ŵaliji jwakusacilila kuti wosope ŵaŵaliji yalumo ni mundujo akagone kumangwakwe atamose kuti ŵapali ŵajinji. Kaneko Labeka ŵawutucile kumangwakwe kukwasalila mamagwe pakwamba yayatendeceyo.—Genesis 24:22-28, 32.

Kusala yisyene, acinangologwe Labeka ŵamjiganyisye kuti aŵe jwakoloŵa magasa. Ŵandu ŵajinji masiku agano ŵangali ndamo jeleji. Lyelelitu lili ligongo lyambone lyatukusosecela kusyasya cikulupi ca Labeka. Kulupilila Mlungu kutukamucisyeje kuŵa ŵakoloŵa magasa. Yehofa ali jwakoloŵa magasa kwa wosope. M’yoyo akusasaka kuti ŵakutumicila ŵakwe aŵejesoni ŵakoloŵa magasa. Kuŵa ŵakoloŵa magasa atamose kwa ŵandu ŵele ngaŵa mkutuwucisya cilicose, kukusamsangalasya Yehofa jwali Atati ŵetu ŵakwinani.—Matayo 5:44-46; 1 Petulo 4:9.

Ana mundu jwacikulile jwaŵaliji pacisimapo jwaliji ŵani? Jwaliji jwamasengo jwa Abulahamu, m’cimwenegwe jwa angangagwe ŵalume ŵa Labeka. Ligongo lya yeleyi, liŵasa lya Betueli, babagwe Labeka lyampocele cenene. Lina lya jwamasengoju lyaliji Eliyesa. * Paŵampele cakulya, jwamasengoju jwakanile kulya. Jwalakwe jwatite kuti ngalya mpaka ali asasile lisosa lya ulendo wakwe. (Genesis 24:31-33) Komboleka kuti jwalakwe paŵaŵecetaga jwasangalalaga mnope ligongo lyakuti ŵaliji ali agaweni maumboni gakuti Mlungu jwakwe, Yehofa, akujaliwa ulendo wakwe wakusosekwa mnopewu.

Agambe ganicisya kuti Eliyesa akusala yayicile kwa Betueli, babagwe Labeka soni mcimwenegwe Labeka ali mkupikanila mwalung’wanu. Ni akwasalila kuti Yehofa amjaliwe mnope Abulahamu m’cilambo ca Kanani soni kuti Abulahamu ni Sala akwete mwanace lina lyakwe Isaki. Akwasalilasoni kuti Isaki ni jucacijigala yindu yosope ya Abulahamu. Abulahamu ŵampele masengo gakusosekwa mnope gakuti jwalakweju atende. Ŵamsalile kuti ajawule ku Halani akamsosele Isaki jwamkongwe sikati ja acanasi ŵa Abulahamu.—Genesis 24:34-38.

Abulahamu ŵamsalile Eliyesa kuti alumbile kuti ngamjigalila Isaki jwamkongwe Jwacikanani. Ligongo cici nganasakaga jwamkongwe Jwacikanani? Ligongo ŵandu ŵa ku Kanani nganalambilaga Yehofa Mlungu. Abulahamu ŵamanyililaga kuti Yehofa ciŵajonanje ŵandu ŵakusakala ŵa mu msindawo. Abulahamu nganasakaga kuti mwanagweju ajigalile ndamo syakusakala sya ŵandu Ŵacikanani. Jwalakwe ŵamanyililagasoni kuti yindu yejinji yaŵalagucisye Mlungu yicikwanilicikwa kupitila mwa Isaki.—Genesis 15:16; 17:19; 24:2-4.

Eliyesa ŵajendelecele kulisalila liŵasali kuti ŵapopesile kwa Yehofa Mlungu paŵagambile kwika pa cisima cacili ciŵandika msinda wa Halani. Kutenda yeleyi kwaliji mpela kumsalila Yehofajo kuti amsagulile Isaki jwamkongwe. Eliyesa ŵam’ŵendile Mlungu kuti jwamkongwe jwakusaka alombegwe ni Isaki ayice ku cisimako. Soni kuti pacam’ŵende mesi gakumwa, asitecele ni ngamila syakwe. (Genesis 24:12-14) Yakusangalasya ni yakuti Labeka ni juŵatesile yeleyi. Naga Labeka ŵapikene yosope yaŵasasile Eliyesa, mwangakayicila ŵasangalele mnope.

Betueli ni Labani ŵasangalele mnope paŵapikene yaŵaŵecete Eliyesa. Kaneko ŵaŵecete kuti: “Yeleyi yityocele kwa Yehofa.” Mwakamulana ni misyungu jawo, ŵakamulene kuti amjigale Labeka kuti akaŵe ŵamkwakwe Isaki. (Genesis 24:50-54) Nambo ana Labeka ŵagambile kwiticisya yeleyi, ngaŵeceta cilicose?

Eliyesa mkananyakuce kwawula ku Halani, ŵam’wusisye Abulahamu ciwusyo cakulandana ni celeci. Ŵatite, “Nambi wuli naga jwamkongwejo akakane kwika ni une?” Abulahamu ŵamjanjile kuti, “Timciŵa ŵagopoka ku cilangaci.” (Genesis 24:39, 41) Liŵasa lya Betueli lyapelece upile kwa Labeka wakusala nganisyo syakwe. Eliyesa ŵaliji jwakusacilila kuti yayicile yikombolece. Kundaŵi kwakwe ŵaliŵendile liŵasa lya Betueli naga mpaka likunde kuti mwanagwawo ajawuleje ku Kanani ni jwalakwejo lisiku lilyolyo. Nambo liŵasali lyasakaga kuti litame ni mwanagwawoju kwa masiku 10. Kuti amasye nganiji ŵatite, “Kwende tum’ŵilanje mwaliju kuti tum’wusye.”—Genesis 24:57.

Pelepatu Labeka ŵasosekwaga kutenda cakusagula cekulungwa mnope paumi wakwe. Paŵam’wusisye yeleyi, ana ŵajanjile yatuli? Ana akacondelele babagwe, soni mlumbugwe kuti akamkunda kwawula kumalo kwakuti ngakukumanyilila? Kapena akakanile kwawula ni mundu jwangakummanyilila ligongo lyakwaganicisya mnope babagwe, soni mlumbugwe? Kapena ana ŵawuweni kuŵa upile wakwe wakamucisya payindu yayiwonece kala kuti Yehofa ni jwakuyilongolela? Kwanga kwakwe kwalosisye mwaŵajiwonelaga nganiji, atamose kuti kwaliji kucenga kwakusisimucisya. Labeka ŵajanjile kuti, “Elo cinjawule.”—Genesis 24:58.

Labeka pelepatu ŵalosisye mtima wakulipeleka! Lelo jino, yakusatenda ŵandu pangani sya ulombela mwine mpaka yiŵe yakulekangana ni yeleyi, nambo mpaka tulijiganye cine cakwe kwa Labeka. Jwalakwe nganalongosyaga yakusaka yakwe, nambo ya Yehofa, Mlungu jwakwe. Maloŵe ga Mlungu gakusatusalila yejinji yakutukamucisya pangani ja ulombela. Gakusatusalila ndamo syakusosekwa kwa mundu jwatukusaka kulombana najo, soni yampaka tutende kuti tuŵe jwamlume kapena jwamkongwe jwambone. (2 Akolinto 6:14, 15; Aefeso 5: 28-33) Tukusosekwa kujigalila cisyasyo cambone ca Labeka. Ndaŵi syosope tutendeje yindu mwakusacila Mlungu.

Liŵasa lya Betueli lyampele majali Labeka. Kaneko jwalakwe pampepe ni Debola, juŵaliji jwamasengo jwakwe kutandila ali mwanace, soni ŵamasengo ŵane ŵacakongwe ŵanyakwice yimpepe ni Eliyesa ni ŵandu ŵaŵayice nawo. (Genesis 24:59-61; 35:8) Ulendo wosope, kutyocela ku Halani kwawula ku Kanani waliji makilomita 800. Yikuwoneka kuti ŵajesile kwa yijuma yitatu. Walijitu ulendo wakupesya kwa Labeka. Atamose kuti Labeka ŵaŵele ali mkusiwona ngamila kwa yaka yejinji, nambo tukayicila naga ŵaliji jwakombola cenene kwela ngamilasyo. Baibulo jangasala kuti liŵasa lyakwe lyajawulaga pa ngamila kumalo gakulekanganalekangana kukutenda yamalonda. Jikusagamba kusala kuti lyalangaga ngondolope. (Genesis 29:10) Ŵandu ŵakutanda kwene kwela ngamila, akusadandawula atamose ali agambile kwenda ulendo wamnono.

Nambope, Labeka ŵajembeceyaga mwalung’wanu kuja kwika ku Kanani. Paulendowu, komboleka kuti ŵam’wusyaga Eliyesa ya Isaki ni liŵasa lyakwe. Cilo pakota moto, komboleka kuti mundu jwacikulileju ŵamsalilaga Labeka yiŵalagucisye Yehofa kwa Abulahamu. Ŵamsalilaga kuti Mlungu cacikoposya mwanace kutyocela mu msela wa Abulahamu. Mwanacejo caciyikasya majali kwa ŵandu wosope. Ngatukukayicila kuti Labeka ŵasangalele mnope paŵapikene kuti yiŵalagucisye Yehofa yicikwanilicikwa kupitila mwa Isaki ni jwalakwejo.—Genesis 22:15-18.

Kaneko lyayice lisiku lya yakutendekwa yayili kundanda yila. Ŵayice m’cilambo ca Negebu kusa kuli kutandite kuswa. Kaneko Labeka ŵam’weni jwamlume jwine ali mkwenda m’migunda. Munduju ŵawonekaga kuti yipali yakuganicisya mwakusokoka. Paŵagambile kum’wona mundujo, Baibulo jikusati Labeka “ŵatulwice pa ngamila jiŵakwesile.” Komboleka kuti nganajembeceya kuti ngamilajo jijime kuti atuluce. Kaneko ŵam’wusisye Eliyesa kuti, “Ana ŵani ŵakwenda mumgunda kwika kutucingamilawo?” Paŵamsalile kuti ali Isaki, Labeka ŵaliwunicile ngope jakwe ni nguwo. (Genesis 24:62-65) Ligongo cici ŵatesile yeleyi? Kwaliji kumcimbicisya mundu jucaŵe ŵamkwakwe. Ŵajinji masiku aganotu mpaka ajile kuti yeleyi yili yacikala. Yili yisyene. Nambo acalume ni acakongwe mpaka apate lijiganyo lyambone pa kulinandiya kwa Labeka. Ana pana mundu jwampaka ajile kuti kulinandiya kukusamnyalaya?

Pandaŵiji Isaki ŵaliji ni yaka 40. Jwalakwe komboleka kuti ŵadandawulagape ya ciwa ca Sala, mamagwe, ŵaŵawile yaka yitatu yipiteyo. Yeleyi yikulosya kuti Isaki ŵaliji mundu jwacinonyelo, soni jwanonyelega mnope mamagwe. Isaki ŵawuwenitu kuŵa upile wekulungwa kupata jwamkongwe jwakulimbicila masengo, jwakoloŵa magasa, soni jwakulinandiya! Ana kaneko yamasile wuli? Baibulo jikusagamba kusala kuti, “Isaki ŵamnonyele Labeka mnope.”—Genesis 24:67; 26:8.

Atamose apano yipite yaka yejinji citendekwele yeleyi, nambo mpaka tulijiganye yejinji kutyocela kwa Labeka. Tukusasangalala ni kulimba mtima kwakwe, kulimbicila masengo, koloŵa magasa, soni kulinandiya kwakwe! M’yoyo, cinga tuli ŵanace kapena ŵacikulile, ŵalume kapena ŵakongwe, tuli peŵasa kapena iyayi, kwende wosope tusyasyeje cikulupi ca Labeka!