1. Kotea ia te fealagia ʼae ʼe tokoni mai ke tou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova?

NEʼE fakatupu tatou e Sehova mo te fealagia ʼae ke tou mahino pe kotea ʼae ʼe logoʼi e te hahaʼi, maʼia pe neʼe mole heʼeki hoko kia tatou te aluʼaga ʼaia. (Lau ia Efeso 5:1, 2.) ʼE tokoni feafeaʼi mai ia te fealagia ʼaia ke tou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova? Pea he koʼe ʼe tonu ke tou tokakaga ki tatatou fakaʼaogaʼi te fealagia ʼaia?

2. Kotea ʼae ʼe logoʼi e Sehova moka ʼe tou mamahi?

² Neʼe fakapapauʼi mai e Sehova ia he ka haʼu taulekaleka ʼe mole toe maʼu ai he mamahi. ʼE feala ki te kau fakanofo pea mo te tahi ʼu “ovi” ke natou maʼuʼuli ʼo heʼe gata ʼi te lagi peʼe ʼi te kele. (Soane 10:16; 17:3; Loma 2:6, 7) Kaʼe ʼe lotomahino ia Sehova ki te ʼu mamahi ʼae ʼe tou logoʼi moka hoko kia tatou ia he ʼu malaʼia ia ʼaho nei. ʼI te temi muʼa, neʼe mamahi te loto ʼo Sehova ʼi tana sio ki te maʼuli mamahi ʼo tana hahaʼi ʼi Esipito. “Nee ina logoi . . . i tona loto te u mamahi o Iselaele.” (Tui Fakamaau 10:16) Ki muli age, neʼe matataku tana hahaʼi ki ʼonatou fili ʼi tanatou olo ʼo fakatuʼu ia tona fale lotu, pea neʼe  lotomahino ia Sehova ʼo ʼuhiga mo natou. Koia, neʼe ina ui fenei: “Ko ae e fafa kia koutou e fafa ki te kanoi mata o [toku] foi mata.” (Sakalia 2:8) Ohage ko he faʼe ʼe ʼofa ki tana tamasiʼi, ʼe ʼofa ia Sehova ki ʼana kaugana pea ʼe fia tokoni kia natou. (Esaia 49:15) ʼE tou faʼifaʼitakiʼi te ʼofa ʼo Sehova moka ʼe tou faiga ke tou lotomahino pe kotea ʼae ʼe logoʼi e ʼihi.—Pesalemo 103:13, 14.

3. Kotea ʼae neʼe logoʼi e Sesu ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi?

³ Neʼe lotomahino ia Sesu ki te ʼu meʼa ʼae neʼe logoʼi e te hahaʼi moka neʼe natou mamahi maʼia pe neʼe mole heʼeki tau mo ʼonatou aluʼaga. Ohage la, neʼe ina iloʼi ko te maʼuli ʼa te hahaʼi neʼe faigataʼa. Neʼe loiʼi natou e te kau takitaki lotu pea neʼe natou fakatuʼu ia he ʼu lao kaʼe neʼe mole ko he ʼu lao mai te ʼAtua. Neʼe matataku ia te hahaʼi ki te kau takitaki lotu ʼaia. (Mateo 23:4; Maleko 7:1-5; Soane 7:13) Tatau aipe pe neʼe mole mataku ia Sesu kia natou pea mo tui ki ʼanatou loi, kaʼe neʼe feala ke lotomahino ki te faʼahi ʼae neʼe logoʼi e te hahaʼi. Neʼe lotomamahi ia Sesu ʼi tana sio ki te gaohi koviʼi ʼo te hahaʼi. Neʼe mole ʼi ai honatou tokoni “o hage ko ni ovi ae e hala tauhi ovi.” (Mateo 9:36) Neʼe ako e Sesu mai tana Tamai ia te ʼofa ki te hahaʼi pea mo ‘lototokaga mo manavaʼofa.’—Pesalemo 103:8.

4. Kotea ʼae neʼe fai e Sesu ʼi tana sio ki te mamahi ʼo te hahaʼi?

⁴ ʼI te sio ʼa Sesu ki te maʼuli mamahi ʼa te hahaʼi, neʼe tokoni kia natou koteʼuhi neʼe ʼofa kia natou. Neʼe hage pe ko tana Tamai. Ohage la, ʼi te tahi ʼaho neʼe faifagona ai ia Sesu mo ʼana apositolo ʼi he ala loaloaga moʼo faifakamafola, neʼe natou gaʼegagaʼe pea neʼe tonu ke natou malolō ʼi he koga meʼa lavaki. Kaʼe neʼe sio ia Sesu ki he hahaʼi ʼe natou fakatalitali ki ai. Neʼe mahino ki ai neʼe ʼaoga kia natou tana tokoni. Logo la tona gaʼegaʼe, kaʼe “nee ina kamata ako . . . kia natou ni mea lahi.”—Maleko 6:30, 31, 34.

5, 6. Kapau ʼe tou ʼofa ohage ko Sehova, kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai? Kotou tuku mai he faʼifaʼitaki. (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

⁵ Kapau ʼe tou ʼofa ohage ko Sehova, kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai? Kotou fakakaukauʼi age muʼa ia te aluʼaga ʼaeni. Ko he tehina tupulaga ʼe higoa ko Alan. ʼE nofo ʼo manatuʼi ia he tehina kua vaivai ʼe mole kei lava haʼele pea ʼe mole kei sio lelei. ʼE manatuʼi e Alan ia te ʼu palalau ʼaeni ʼa Sesu: “Ko te mea ae e kotou loto ke fai e te tagata kia koutou, koutou fai [feia] kia natou.” (Luka 6:31) Koia, ʼe feʼekeʼaki fenei ia Alan: ‘Kotea ʼae ʼe au loto ke fai mai e ʼihi kia au?’ ʼE ina ui fenei: ‘ ʼE au loto ke natou gaoʼi fiti polo mo au.’ Kaʼe ʼe mole feala ki te tehina ʼaia kua vaivai ke lele pea mo gaoʼi fiti polo. Koia, ʼe tonu ai kia Alan ke ina fai ia te fehuʼi ʼaeni: ‘Kapau neʼe ko au ia te tehina ʼaia, kotea ʼae ʼe au loto anai ke fai mai e ʼihi kia au?’

⁶ Logo la ia te kei tupulaga ʼa Alan kaʼe ʼe faiga ke ina fakakaukauʼi pe kotea ʼae ʼe ina logoʼi mo kapau kua matuʼa. Neʼe ina fakaʼaogaʼi tona temi ke nofo mo te tehina vaivai ʼaia pea mo fakalogo lelei ki ʼana palalau. Pea ʼe kamata mahino ai ʼe faigataʼa ki te tehina ia tana lau te Tohi-Tapu pea mo tana alu ʼi te ʼu ʼapi ʼo faifakamafola. ʼE vakaʼi e Alan pe ʼe lava tokoni feafeaʼi ki ai pea mo fia fai ia meʼa fuli moʼo tokoni ki ai. Moka tou mahino pe kotea ʼae ʼe logoʼi  e ʼihi pea mo tou fakaha ʼe tou ʼoʼofa ia natou, ʼe tou faʼifaʼitakiʼi ai ia Sehova.—1 Kolonito 12:26.

7. ʼE tou lava mahino feafeaʼi ki te ʼu mamahi ʼo ʼotatou tehina?

⁷ ʼE mole ko he meʼa faigafua ia te mahino ki te ʼu mamahi ʼae ʼe felaveʼi mo te hahaʼi tafitō la mo kapau ʼe mole heʼeki tou fakalaka ʼi te aluʼaga ʼaia. Ohage la, tokolahi ʼotatou tehina ʼe natou maʼuli mamahi koteʼuhi ʼe natou mahahaki peʼe natou lavevea peʼe kua natou vaivavai. Ko ʼihi ʼe natou lotomamahi ʼaupito peʼe natou hoha fau koteʼuhi neʼe gaohi koviʼi natou ʼi muʼa atu. Pea ko ʼihi ʼe natou taupau tokotahi ʼanatou fanau peʼe natou maʼuʼuli ʼi he famili ʼe mole natou tauhi kia Sehova. ʼE tou tau fuli mo te ʼu fihifihia, kaʼe ʼe tou tahi alu pe mo tona fihifihia. Kaʼe ʼe tou fia fakaha ʼe tou ʼoʼofa ʼi ʼihi pea ʼe tou fia tokoni kia natou. Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai? ʼE kehekehe ia te meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia tatou takitokotahi. Koia, kapau ʼe tou fakalogo lelei pea mo faiga ke tou mahino pe kotea ʼae ʼe logoʼi e te kilisitiano ʼaia, ʼe tou iloʼi ai anai pe ʼe tou lava tokoni feafeaʼi ki ai. ʼE lagi feala ke tou fakamanatuʼi age pe kotea ʼae ʼe logoʼi e Sehova ʼo ʼuhiga mo tona fihifihia. Peʼe lagi tou tokoni kia ia ʼi hona tahi age ʼu aluʼaga. Ka tou fai ia te faʼahi ʼaia, ʼe tou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova.—Lau ia Loma 12:15; 1 Petelo 3:8.

8. Kotea ʼae neʼe tokoni kia Sesu ke agalelei?

⁸ ʼE agalelei ia Sehova ki te hahaʼi fuli. (Luka 6:35) Pea ʼe toe agalelei mo Sesu ohage pe ko tana Tamai. Kotea ʼae neʼe tokoni kia Sesu ke agalelei mo te hahaʼi ʼi tana ʼi te kele? Neʼe fakakaukauʼi e Sesu pe ʼe malave feafeaʼi anai ʼana palalau pea mo ʼana gaue ki te hahaʼi. Ohage la, neʼe haʼu kia ia he fafine neʼe ina fai ia he ʼu meʼa ʼe kovi. Neʼe tagi pea neʼe hali ʼona loʼimata ki te ʼu vaʼe ʼo Sesu. Neʼe feala ke sio ia Sesu ki te lotomamahi ʼaupito ʼa te fafine ki te ʼu meʼa kovi ʼae neʼe ina fai pea neʼe fakahemala moʼoni. Neʼe mahino kia Sesu kapau neʼe mole agalelei ki ai, ʼe feala ke ʼasili kovi age ia tona lotomamahi. Koia, neʼe ina vikiʼi ia ia pea neʼe fakamolemole ki ai. Pea neʼe toe palalau ia Sesu ʼaki he agalelei ki te Faliseo ʼae neʼe mole manatu tahi mo te faʼahi ʼae neʼe ina fai maʼa te fafine ʼaia.—Luka 7:36-48.

9. Kotea ʼae ʼe tokoni mai ke tou agalelei ohage ko Sehova? Kotou tuku mai he faʼifaʼitaki.

⁹ ʼE tou lava agalelei feafeaʼi ohage ko Sehova? ʼE tonu muʼa ke tou fakakaukauʼi ʼatatou palalau peʼe ko ʼatatou gaue ke feala hatatou agamalu mo ʼihi pea ke ʼaua naʼa lavea ʼonatou loto ʼi ʼatatou palalau. Neʼe ui e Paulo ‘ ʼe mole tonu ke laga ke ia he Kilisitiano, kaʼe ke agalelei ia ki te  hahaʼi fuli.’ (2 Timoteo 2:24). Ohage la, kotou fakakaukauʼi age muʼa pe ʼe kotou lava fakaha feafeaʼi ʼe kotou agalelei ʼi te ʼu aluʼaga ʼaeni: Kapau ʼe mole fakahoko lelei e tokotou patolo ia tana gaue, kotea ka kotou fai anai? Kapau ʼe haʼu he tehina ki te ʼu fono kaʼe neʼe kua fualoa tana mole kei kau ki te ʼu fono, kotea ka kotou ui age anai ki ai? Kapau ʼe kotou faifakamafola pea ʼe kotou felaveʼi mo he tahi ʼe ina ui atu ʼe maʼumaʼua fau, ʼe kotou fakaha feafeaʼi anai ʼe kotou agalelei ki ai? ʼU tagata ʼohoana, kapau ʼe fehuʼi atu e tokotou ʼohoana pe koʼe neʼe mole kotou fakaha age ʼakotou fakatuʼutuʼu, ʼe kotou tali age anai koa ki ai ʼaki he agalelei? ʼE tonu ke tou fakakaukauʼi pe ʼe malave feafeaʼi ʼatatou palalau kia natou. Pea ʼe tou iloʼi ai anai pe kotea ʼae ʼe tonu ke tou ui pea mo fai ke feala ai hatatou faʼifaʼitakiʼi te agalelei ʼa Sehova.—Lau ia Taaga Lea 15:28.

10, 11. Kotea ʼae ʼe tou lava ako mai te faʼifaʼitaki ʼo Sehova ke tou liliu ai ʼo fakapotopoto? Kotou tuku mai he faʼifaʼitaki.

¹⁰ ʼE fakapotopoto ia Sehova pea ʼe feala ke ina iloʼi pe kotea ʼae ka hoko anai ʼi te ka haʼu. Tatau aipe pe ʼe mole tou iloʼi te ka haʼu kaʼe ʼe toe feala mo tatou ke tou fakapotopoto. ʼO feafeaʼi? ʼI muʼa ʼo hatatou toʼo ia he tonu, ʼe tonu ke tou fakakaukauʼi pe ʼe malave feafeaʼi kia tatou pea mo ʼihi. ʼE mole tonu ke tou hage ko te kau Iselaele. Neʼe mole natou manatu ki te ʼu nunuʼa ʼae ʼe hoko anai mo kapau neʼe natou talagataʼa kia Sehova. Pea neʼe mole natou manatu ki ʼanatou felogoʼi mo Sehova pea mo te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe ina fai maʼa natou. Neʼe mahino kia Moisese ia te aluʼaga ʼaia pea neʼe ina iloʼi ai ʼe fai anai e te kau Iselaele ia te meʼa ʼae ʼe kovi. Neʼe ina ui fenei: “Ko Iselaele ko he puleaga ae e hehe o tupu ko tona loto, e mole mau ia natou he atamai. Ka na nee natou poto, e natou mahino anai ki te mea aeni, e natou manatu anai ki te mea ae e hoko anai kia natou ki amuli.”—Tetelenome 31:29, 30; 32:28, 29.

¹¹ Ohage la, kapau ʼe kotou fakatahi mo he tahi, kotou manatuʼi moka kotou manako ki he tahi, ʼe faigataʼa ia te lolomi ʼakotou manatu pea mo ʼokotou holi ki te ʼu felaveʼi fakasino. Koia, ʼaua naʼa kotou fai ia he meʼa ʼe ina maumauʼi anai ʼakotou felogoʼi lelei mo Sehova. Kaʼe ʼe tonu ke tou agafakapotopoto pea mo tekeʼi ia he aluʼaga fakatupu tuʼutamaki. Kotou fakalogo ki te tokoni fakapotopoto ʼaeni ʼa Sehova: “E sio te tagata poto ki te kovi pea e nono ia ia; kae e fakaovi ki ai te kau vale pea e tauteai ai natou.”—Taaga Lea 22:3.

12. ʼE feala ke fakatupu kovi feafeaʼi ʼatatou manatu?

¹² Ko he tahi ʼe fakapotopoto ʼe tokaga ki ʼana manatu. ʼE feala ki ʼatatou manatu ke tokoni mai peʼe ke fakatupu kovi, ohage pe ko he afi. Kapau ʼe tou fakaʼaogaʼi lelei  te afi pea ʼe feala ke tou fakaʼaogaʼi moʼo fai ʼaki he meʼa kai. Kaʼe kapau ʼe mole tou fakaʼaogaʼi lelei pea ʼe feala ke vela totatou ʼapi pea mo tou mamate ai. ʼO toe feia pe mo ʼatatou manatu. Ka tou manatu ki te ʼu meʼa ʼae ʼe tou ako mai ia Sehova, ʼe ko he faʼahi ʼe lelei kia tatou. Kaʼe kapau ʼe tou haga manatu ki te ʼu aga heʼe ʼaoga pea mo tou fakakaukauʼi ʼe tou lolotoga fai ia te ʼu aga ʼaia, pea ʼe feala ke tou fakahoko moʼoni anai ia te ʼu holi ʼaia. Pea ʼe feala ai ke mole tou taupau maʼu ʼatatou felogoʼi mo Sehova.—Lau ia Sakopo 1:14, 15.

13. Kotea ʼae neʼe fakakaukauʼi e Eva ʼo ʼuhiga mo tona maʼuli?

¹³ Tou vakaʼi pe kotea te ako ʼe feala ke tou taʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼo te ʼuluaki fafine, ko Eva. Neʼe fakatotonu e Sehova kia Atama mo Eva ke ʼaua tanā kai ki “te akau o te iloilo o te lelei mo te kovi.” (Senesi 2:16, 17) Kaʼe neʼe ui fenei e Satana kia Eva: “E mole kolua mamate anai; kae e iloi e te Atua, i te aho ae e kolua kai anai ki ai, e ava anai okolua mata, pea e kolua tatau anai mo te Atua, o kolua iloi anai te lelei mo te kovi.” Neʼe fakakaukauʼi e Eva ʼe lelei age anai tona maʼuli mo ka na pau neʼe ina filifili pe e ia totonu ia te meʼa ʼae ʼe lelei pea mo te meʼa ʼae ʼe kovi. Pea neʼe haga manatu aipe ki te faʼahi ʼaia pea neʼe sio leva ia ia “nee lelei te akau ki te kai, mo matalelei ki te mata.” Kotea ʼae neʼe hoko? “Nee ina tolii leva he fuai akau, o kai, pea nee ina toe foaki foki ki tona ohoana, ae nee tuu i ona tafa, pea nee kai leva ia ia ki ai.” (Senesi 3:1-6) Koia, neʼe ‘ulu ai te agahala ki te malamanei pea neʼe ina ʼaumai ai ia te mate.’ (Loma 5:12) Neʼe tonu ke mole haga manatu ia Eva ki te meʼa ʼae ʼe kovi.

14. Kotea ia te ʼu fakatokaga ʼe foaki mai ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te aga heʼe ʼaoga?

¹⁴ ʼE moʼoni ia, neʼe mole fai e Eva ia he aga heʼe ʼaoga. Kaʼe ʼe fakatokaga lelei mai ʼi te Tohi-Tapu ke ʼaua naʼa tou haga fakakaukauʼi ia he aga heʼe ʼaoga ʼe tou lolotoga fai. Neʼe ui fenei e Sesu: “Ko ae e [haga] sio ki he fafine i he sio manumanu, kua tono ia ia mo te fafine aena i tona loto.” (Mateo 5:28) Pea tahi, neʼe fakatokaga fenei ia Paulo: “Ke aua naa kotou tokaga ki te sino o mulimuli ki ona holi.”—Loma 13:14.

15. Ko te ʼu koloa fea ʼae ʼe tonu ke tou tokakaga tafitō ki ai, pea kotea tona tupuʼaga?

¹⁵ ʼE toe ui ʼi te Tohi-Tapu ʼe tonu ke tou tokakaga tafitō ki te ʼu faʼahi ʼae ʼe fiafia ai ia Sehova. Pea ke ʼaua naʼa tou manatu ke tou fia maʼu koloa. Maʼia pe ʼe maʼu koloa he tahi, kaʼe ʼe mole feala ki tana falā ke ina puipui ia ia. (Taaga Lea 18:11) Neʼe ui e Sesu ʼe mole ko he agafakapotopoto moka ʼe tanaki e he tahi he ʼu koloa maʼa ia, kaʼe ʼe mole ina fakatuʼu ki muʼa ia Sehova ʼi tona maʼuli. ʼE “mole mau koloa ia ki te Atua.” (Luka 12:16-21) Moka tou tanaki “ni koloa i selo” ʼaki tatatou fai ia te ʼu meʼa ʼae ʼe leleiʼia e Sehova, ʼe tou fakafiafiaʼi ai tona loto pea ʼe tou toe fiafia ai mo tatou. (Mateo 6:20; Taaga Lea 27:11) Pea ko ʼatatou felogoʼi mo Sehova ʼae ʼe maʼuhiga age.

16. Kotea ʼae ʼe feala ke tokoni mai moka tou tuʼania?

¹⁶ Kapau ʼe tou faiga ke tou maʼu koloa ʼi te malama ʼaeni, ʼe feala ke tou felaveʼi mo he ʼu fihifihia. (Mateo 6:19) Neʼe ui e Sesu ko natou ʼae ʼe hoha tuʼumaʼu ki te paʼaga, ʼe faigataʼa anai tanatou haga fakamuʼamuʼa ia te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼi  tonatou maʼuli. (Mateo 13:18, 19, 22) Pea tahi, ko ʼihi ʼe natou tuʼaniaʼi tuʼumaʼu ia te ʼu meʼa kovi fuli ʼae ʼe feala ke hoko kia natou. Kapau ʼe tou haga tuʼania, ʼe feala ke tou mahahaki peʼe feala ke kamata puli ai tatatou tui ʼae kia Sehova. Kaʼe ʼe tonu ke tou falala kia Sehova ʼe tokoni mai anai. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu “e fakavaivaii e te tuania te loto o te tagata, kae e fakapelepelei ia e he palalau ofa.” (Taaga Lea 12:25) Koia, kapau ʼe tou hoha ki he meʼa, kotou palalau ki he tahi ʼe tauhi kia Sehova pea mo ina iloʼi lelei koutou. ʼE feala ki he tahi ʼo ʼakotou matuʼā, peʼe ko tokotou ʼohoana, peʼe ko hokotou kaumeʼa lelei ke ina fakalotomalohiʼi koutou ke kotou falala kia Sehova pea mo tokoni atu ke ʼaua naʼa kotou tuʼania fau.

17. ʼE tokoni feafeaʼi mai ia Sehova moka ʼe tou tuʼania?

¹⁷ ʼE mole he tahi ʼe mahino lelei age kia tatou gata tokotahi pe kia Sehova. Pea ʼe feala ke tokoni mai ke ʼaua naʼa tou tuʼania. Neʼe tohi fenei e Paulo: “Aua naa koutou tuania o uhiga mo he mea e tahi, kae koutou fakaha ki te Atua te u mea ae e aoga kia koutou aki ni kole, mo ni kolekole, pea mo ni fakafetai, pea ko te tokalelei o te Atua, ae e fakalaka age i te u atamai fuli, e ina taupau anai okotou loto mo akotou manatu ia Sesu-Kilisito.” (Filipe 4:6, 7) Koia moka kotou tuʼania, kotou manatuʼi ia te tokoni ʼae ʼe foaki atu e Sehova ke kotou haga taupau malohi ʼakotou felogoʼi mo ia. Pea kotou toe manatuʼi ia te tokoni ʼae ʼe tou maʼu mai ʼotatou tehina mo tuagaʼane, mo te kau tagata ʼafeā, mo te tagata faifekau agatonu, mo te kau ʼaselo pea mo Sesu.

18. ʼE lava tokoni feafeaʼi mai ʼotatou fealagia fakakaukau kia tatou?

¹⁸ Ohage ko tatatou vakaʼi ʼi te alatike ʼaeni, ʼe tou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova moka ʼe tou fakaʼaogaʼi ʼotatou fealagia ke tou mahino pe kotea ʼae ʼe logoʼi e te hahaʼi. (1 Timoteo 1:11; 1 Soane 4:8) Moka ʼe tou fakaha ki ʼihi ia te ʼofa mo te agalelei, mo tou manatu ki te ʼu fua lelei ʼo tatatou aga pea mo tou faiga ke mole tou tuʼania tuʼumaʼu, ʼe tou fiafia ai anai. Tou fakakaukauʼi age muʼa pe ʼe feafeaʼi anai totatou maʼuli moka ʼafio ia te Puleʼaga pea mo tou faiga malohi ke tou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova.—Loma 12:12.