Kotou Fakaʼapaʼapa Kia Natou Kua Matutuʼa
“E ke fakaapaapa anai ki te uhiga matua.”—LEV. 19:32.
1. Kotea te aluʼaga fakaʼofaʼofa ʼae ʼe tau mo te tagata ia ʼaho nei?
NEʼE mole he temi neʼe loto ai e Sehova ke maʼuli mamahi te tagata, ke liliu ʼo gaʼegaʼe pea mo matuʼa. Koteʼuhi neʼe ina fakatuʼutuʼu ke maʼu e te hahaʼi tagata mo fafine ia he malolō fakasino haohaoa ʼi te Palatiso. Kaʼe ʼi te temi nei, “e lauga mo mamahi te malamanei katoa.” (Loma 8:22) ʼI takotou manatu kotea ʼae ʼe logoʼi e Sehova ʼi tana sio ifo ki te maʼuli mamahi ʼa te hahaʼi ʼuhi ko te ʼu nunuʼa kovi ʼo te agahala? Pea tahi, tokolahi te hahaʼi matutuʼa ʼe liʼakina natou ʼi te lakaga ʼae ʼe ʼaoga lahi ai kia natou he tokoni, pea ʼe ko he aluʼaga fakaʼofaʼofa ia.—Pes. 39:6; 2 Tim. 3:3.
2. He ko ʼe ʼe lotofakafetaʼi ʼaupito te kau Kilisitiano ki te maʼu ni hahaʼi matutuʼa ʼi te ʼu kokelekasio?
2 Ko te hahaʼi ʼa Sehova ʼe natou lotofakafetaʼi he ʼe ʼi te ʼu kokelekasio ʼe maʼu ai ni hahaʼi matutuʼa. ʼE fua lelei kia tatou ia tonatou poto pea ʼe tou fia faʼifaʼitakiʼi tanatou tui. Pea tokolahi ia tatou ʼe tou famili mo natou ʼaia ʼae ʼe tou ʼofa mamahi ai. Tatau aipe pe tou famili peʼe kailoa mo te ʼu tehina mo tuagaʼane matutuʼa ʼaia, kaʼe ʼe tou fia iloʼi pe ʼe lelei tonatou malolō fakasino. (Kal. 6:10; 1 Pet. 1:22) Koia ʼe ʼaoga anai kia tatou fuli hatatou vakaʼi pe kotea te manatu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi matutuʼa. ʼE tou toe talanoa anai ki te maʼua ʼae ʼo te ʼu famili pea mo te kokelekasio ke natou tokakaga ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼofaina ʼaia.
“AUA NAA KE SIAKI AU”
3, 4. (1) Kotea ʼae neʼe kole fakamalotoloto e te tagata faitohi ʼo te Pesalemo 71 kia Sehova? (2) Kotea ʼae ʼe lava kole e te kau matutuʼa ʼo te kokelekasio ke fai e te ʼAtua?
3 ʼE ui fenei ia Pesalemo 71:9: “Aua naa ke siaki au i toku temi matua; Ka puli toku malohi, aua naa ke siaki au!” Neʼe lagi ko Tavite ʼae neʼe ina tohi te ʼu palalau ʼaia. Neʼe tauhi ia ki te ʼAtua ʼi tona maʼuli katoa pea neʼe fakaʼaogaʼi ia ia e Sehova ke ina fakahoko ni gaue lalahi. (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Hau 2:1-3, 10) Logo pe te lahi ʼo te ʼu gaue ʼae neʼe ina fai maʼa Sehova, kaʼe neʼe liliu pe ʼo matuʼa pea mo ina toe logoʼi te ʼaoga ʼae ke ina kole kia Sehova ke tokaga age kia ia.—Lau ia Pesalemo 71:17, 18.
4 Tokolahi ia ʼaho nei ʼe natou hage pe ko Tavite. Logo la kua natou matutuʼa pea mo natou maʼuli ʼi “te u aho kovi,” kaʼe ʼe natou faiga malohi moʼo fakavikiviki ki te ʼAtua. (Ekl. 12:1-7) ʼE lagi mole kei feala ki te tokolahi ia natou ke lahi ʼanatou gaue ohage ko te temi muʼa, maʼia ʼi te minisitelio. Kaʼe ʼe kei feala pe tanatou kole mamahi kia Sehova ke ina haga tapuakina mo tokaga kia natou. Pea ko te kau matutuʼa ʼaia, ʼe feala hanatou tui papau ko te ʼAtua ʼe tali anai ki ʼanatou faikole. ʼE tou iloʼi te faʼahi ʼaia koteʼuhi neʼe takitaki e Sehova ia Tavite ʼaki tona laumalie maʼoniʼoni ke faikole ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa pe ʼae neʼe toe tuʼania ki ai te hahaʼi matutuʼa.
5. Kotea te manatu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi matutuʼa agatonu?
5 ʼE maʼuhiga ʼaupito kia Sehova te hahaʼi matutuʼa agatonu pea ʼe ina loto ke fakaʼapaʼapaʼi natou e ʼana kaugana. (Pes. 22:25-27; Taag. 16:31; 20:29) ʼE ui fenei ia Levitike 19:32: “E ke tuu anai ki oluga ia mua o te kau ulu hina, pea e ke fakaapaapa anai ki te uhiga matua. E ke mataku anai ki tou Atua. Ko au ko [Sehova].” ʼEi, ko te fakaʼapaʼapaʼi ʼo te hahaʼi matutuʼa ʼi te kokelekasio neʼe ko he maʼua maʼuhiga ia ʼi te temi ʼae neʼe tohi ai te ʼu palalau ʼaia, pea ʼe mole heʼeki fetogi ia ʼaho nei. Kaʼe ko ai koa ʼae ʼe tonu ke tokaga kia natou?
TE MAʼUA ʼO TE FAMILI
6. Kotea te faʼifaʼitaki neʼe tuku e Sesu ʼi tana tokaga ʼae ki tana faʼe?
6 ʼE ui fenei ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua: “Fakaapaapa ki tau tamai mo tau fae.” (Eke. 20:12; Efe. 6:2) Neʼe fakaha lelei e Sesu ia te maʼuhiga ʼaupito ʼo te fakatotonu ʼaia ʼi tana fakatonutonuʼi te kau Faliseo mo te kau sekelipa ʼae neʼe mole natou fia taupau ʼanatou matuʼā. (Mko. 7:5, 10-13) Pea neʼe tuku e Sesu he faʼifaʼitaki lelei. Koteʼuhi logo la tana ʼi te pou fakamamahi, kaʼe neʼe tuʼania ia ʼo ʼuhiga mo tana faʼe, ʼae neʼe lagi kua vitua ʼi te temi ʼaia. Neʼe faiga ia ke tokaga ia tona kaumeʼa mo tisipulo ʼofaina ko Soane ki tana faʼe.—Soa. 19:26, 27.
7. (1) Kotea te pelesepeto ʼae neʼe talanoa ki ai Paulo ʼo ʼuhiga mo te ʼu famili? (2) Kotea ʼae neʼe toe palalau ki ai ia Paulo?
7 ʼI tana tohi kia Timoteo, neʼe ui ai e te apositolo ko Paulo ʼe tonu ke tokakaga te kau Kilisitiano ki tonatou famili. (Lau ia 1 Timoteo 5:4, 8, 16.) Neʼe talanoa ia ki te pelesepeto ʼaia ʼi tana palalau ʼo ʼuhiga mo natou ʼae ʼe feala ke lagolago fakapaʼaga ki ai te kokelekasio. Neʼe ui e Paulo ko te ʼu fanau Kilisitiano, mo te ʼu mokopuna pea mo ʼihi atu kaiga ʼae neʼe maʼua tafitō ke natou tokakaga ki te ʼu finematuʼa vitua. ʼI tanatou fakahoko te faʼahi ʼaia, ʼe feala ai anai ke maʼamaʼa ki te kokelekasio ʼi te faʼahi fakapaʼaga. ʼE toe feia pe ia ʼaho nei, ʼe tou fakaha totatou ʼofa ʼae ki te ʼAtua ʼaki tatatou vakaʼi lelei pe ʼe maʼu e ʼotatou kaiga te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia natou.
8. He ko ʼe ʼe mole maʼu ʼi te Tohi-Tapu ni fakatotonu ʼe talanoa tafitō ki te tokaga ki te ʼu matuʼā ʼae kua matutuʼa?
8 Ko te ʼu fanau ʼae kua lalahi, ʼe ko tonatou maʼua ke natou taupau ʼanatou matuʼā. Neʼe talanoa ia Paulo ʼo ʼuhiga mo te ʼu famili ʼae ʼe tui, kaʼe maʼia mo natou ʼae ʼe mole kau ki te kokelekasio Fakakilisitiano ʼe mole tonu ke liʼakina. ʼE kehekehe te ʼu aluʼaga fakafamili fuli, koia ʼae ʼe tonu ai ke tahi toʼo pe e te famili tana tonu ʼo ʼuhiga mo te faʼahiga tokoni ka natou foaki. Pea ʼe tahi alu pe te tagata mo tona mahaki, mo te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga ki ai pea mo tona ʼuluagaaga. Ko ʼihi hahaʼi matutuʼa ʼe kauga malie ʼanatou fanau kaʼe ko ʼihi ʼe ko tanatou tamasiʼi pe ʼe tahi. ʼE feala ke maʼu tokoni ʼihi kau matuʼa mai te Puleʼaga, kaʼe hala ʼihi. ʼE toe kehekehe foki mo te ʼu faʼahi ʼae ʼe natou leleiʼia. Koia ʼe mole ko he agafakapotopoto anai pea mo ʼofa hatatou valokiʼi te faʼahiga tokaga ʼae ʼe faiga ki ai he tahi ki ʼona kaiga ʼae kua matutuʼa. Pea ko Sehova ʼe ina lava tapuakinaʼi te ʼu tonu fuli ʼae ʼe fakatafito ki te Tohi-Tapu. ʼE feala hana tokoni mai ke iku ʼatatou tonu, ohage pe ko tana fai maʼa tana hahaʼi talu mai te temi muʼa.—Num. 11:23.
9-11. (1) Kotea te ʼu tonu faigataʼa ʼe lagi maʼua ke fai e ʼihi? (Vakaʼi te ʼuluaki pakī.) (2) He ko ʼe ʼe mole tonu ki te ʼu fanau ʼae kua lalahi ke natou tuku fakavilivili tanatou selevisi temi katoa? Kotou tuku mai he faʼifaʼitaki.
9 Ka maʼuli fevahamamaʼoʼaki te ʼu matuʼā mo te fanau, pea ʼe feala ke faigataʼa tanatou foaki te tokoni ʼae ʼe ʼaoga ki ʼanatou matuʼā ʼae kua matutuʼa. ʼE lagi tonu anai ke olo fakavilivili te ʼu fanau ʼo ʼaʼahi tanatou Faʼe pea mo tanatou Tamai he neʼe lagi toka he tahi ia naua, peʼe fasi he koga ʼo tonā sino peʼe ko ʼihi atu aluʼaga kovi. ʼOsi ʼaia, ʼe lagi ʼaoga kia naua he tokoni lolotoga he kiʼi temi peʼe ko he temi loaloaga. *
10 Ko natou ʼae ʼi te selevisi temi katoa ʼae ʼe natou fakahoko mamaʼo ʼanatou gaue fakateokalatike, ʼe lagi maʼua ke natou fai ni tonu ʼe faigataʼa ʼaupito. Maʼa te kau Petelite, mo misionea pea mo taupau feʼoloʼaki, ko te gaue ʼae ʼe natou fai ʼe ko he tapuakina lahi ia mai ia Sehova. Kaʼe kapau ʼe mahahaki ʼanatou matuʼā, pea ʼe lagi natou ʼuluaki manatu anai, ‘ ʼE tonu ke au tuku taku gaue kaʼe au toe liliu ki toku ʼapi ʼo taupau ʼaku matuʼā.’ Kaʼe ʼe lelei ke kotou faikole pea mo fakakaukauʼi pe kotea ʼae ʼe ʼaoga moʼoni pea mo loto ki ai ʼakotou matuʼā. ʼE mole tonu ki he tahi ke ina tuku fakavilivili he gaue neʼe foaki age e Sehova koteʼuhi ʼi ʼihi temi ʼe mole hona ʼaoga. ʼE lagi ko he mahaki ʼe fakatemi pe. Pea ʼe fiafia anai ʼihi ʼi te kokelekasio ʼo ʼakotou matuʼā ʼi te tokoni ki te hahaʼi matutuʼa ke feala ai ki ʼanatou fanau hanatou haga fakahoko tanatou gaue fakateokalatike.—Taag. 21:5.
11 Ohage la, ʼi Saponia ko te taumatuʼa kua matutuʼa ʼe gaue mamaʼo ʼanā tama ʼe tokolua. Ko te tahi ʼe misionea ʼi Paraguay pea ko te tahi ʼe gaue ʼi totatou pilo lahi ʼi Brooklyn, ʼi New York. ʼI te temi ʼae neʼe ʼaoga ai he tokoni ki ʼanā matuʼā, neʼe nā olo mo ʼonā ʼohoana ʼo vakaʼi pe kotea ʼae ʼe tonu ke fai. Ko ia ʼae ʼe misionea mo tona ʼohoana neʼe nā fakakaukauʼi lelei ke nā tuku tanā gaue moʼo taupau ʼanā matuʼā. Pea neʼe telefoni age leva kia naua ia te kau tagata ʼafeā ʼo te kokelekasio ʼa te ʼu matuʼā. Neʼe faipalalau te kau tagata ʼafeā ki te aluʼaga ʼaia pea neʼe natou loto ke toe fualoa atu tanā gaue fakamisionea. Neʼe natou leleiʼia tanā selevisi pea mo natou fia tokoni kia naua ki te taupau ʼo ʼanā matuʼā. ʼE mahino papau ia, neʼe lotofakafetaʼi te famili katoa ki te tokaga ʼofa ʼaia ʼa te kau tagata ʼafeā.
12. Kotea ʼae ʼe tonu ke vakaʼi e he famili Kilisitiano moka natou fai ni tonu moʼo taupau ʼanatou matuʼā ʼae kua matutuʼa?
12 Tatau aipe pe kotea te tonu ʼe toʼo e he famili Kilisitiano moʼo taupau ʼanatou matuʼā, kaʼe ʼe maʼua ke natou tahi vakaʼi tana tonu pe ʼe fakamaʼuhigaʼi ai te huafa ʼo te ʼAtua. ʼE mole tou loto anai ke tou hage ko te kau takitaki lotu ʼo te temi ʼo Sesu. (Mat. 15:3-6) Kaʼe ʼe tou fia fakaʼapaʼapaʼi ia Sehova pea mo te kokelekasio.—2 Ko. 6:3.
TE MAʼUA ʼO TE KOKELEKASIO
13, 14. ʼE fakaha feafeaʼi ʼi te Tohi-Tapu ʼe tonu ke tokakaga te ʼu kokelekasio ki te hahaʼi matutuʼa?
13 ʼE moʼoni ʼe mole feala leva ke tokoni te ʼu kokelekasio fuli kia natou ʼae ʼi te selevisi temi katoa. Kaʼe ʼe fakaha ʼi te Tohi-Tapu ʼe ʼaoga ke gaue malohi te ʼu kokelekasio moʼo tokoni ki te hahaʼi matutuʼa agatonu. ʼI te kokelekasio ʼo Selusalemi ʼi te temi ʼa te kau apositolo, “nee mole he tahi nee fakaofaofa.” ʼE mole fakaʼuhiga leva neʼe natou koloaʼia fuli. Ko ʼihi neʼe masisiva, kaʼe neʼe “fai leva ni tufa kia natou takitahi o mulimuli ki te mea e aoga kia ia.” (Gaue 4:34, 35) Kaʼe ki muli age, neʼe hoko te fihifihia ʼi te kokelekasio ʼaia. Ko ʼihi fafine vitua neʼe mole natou maʼu te meʼa kai ʼae neʼe “tufa i te aho takitahi.” Kotea anai ka fai e te kau apositolo? Neʼe natou hinoʼi te ʼu tagata kua fotufotuʼa ke natou vakaʼi pe gaohi fakaleleiʼi te ʼu fafine vitua pea mo feʼauga tanatou meʼa kai ʼae ʼe tufa age. (Gaue 6:1-5) ʼI te Penikosite taʼu 33 H.T.S., * neʼe kauga malie te kau matapule ʼae neʼe liliu ko ni Kilisitiano pea mo nonofo ʼi Selusalemi moʼo fakamalohiʼi tanatou tui. Logo la neʼe fakatemi pe te tufa ʼo te meʼa kai, kaʼe ʼe ha ʼi te tonu ʼae neʼe fai e te kau apositolo neʼe feala pe ki te ʼu kokelekasio hanatou taupau te ʼu tehina mo tuagaʼane agatonu ʼae kua matutuʼa.
14 Neʼe fakamahino e Paulo kia Timoteo pe ko te temi fea ʼae ʼe lelei ai ke tokoni te kokelekasio ʼi te faʼahi fakasino ki te ʼu fafine vitua Kilisitiano. (1 Tim. 5:3-16) Neʼe takitaki e te ʼAtua ia Sakopo ke ina tohi ʼe maʼua ki te kau Kilisitiano ke natou tokakaga ki te ʼu fanau hala mo tamai pea mo faʼe, mo te kau fafine vitua pea mo ʼihi ʼae ʼe maʼuli mamahi. (Sakp. 1:27; 2:15-17) Neʼe toe fakamahino fenei e te apositolo ko Soane: “Kapau e mau e he tahi te u koloa o te malamanei, pea e sio ia ki te masiva o tona tehina, kae e ina mapunui ona tootooga [peʼe ko tona loto] kia ia, e feafeai ke nofo ia ia te ofa ki te Atua?” (1 Soa. 3:17) Koia kapau ʼe maʼu e te kau Kilisitiano takitokotahi te maʼua ʼae ke natou tokakaga kia natou ʼae ʼe ʼaoga ki ai he tokoni, pea ʼe toe maʼu foki e te ʼu kokelekasio te maʼua ʼaia.
15. Kotea ʼae ʼe feala ke faigataʼa ai te tokaga ki te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae kua matutuʼa?
15 ʼI ʼihi fenua, ʼe feala ke tokoni te puleʼaga ki te hahaʼi matutuʼa ʼaki te ʼu letelete pea mo te tahi ʼu tokoni fakasosiale. (Loma 13:6) Kaʼe ʼi ʼihi fenua, ʼe mole maʼu ai te ʼu tokoni fakasosiale ʼaia. Koia ko te tokoni ʼae ʼe ʼaoga ke foaki e te ʼu famili pea mo te ʼu kokelekasio ʼe fakalogo ia ki te aluʼaga ʼo te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae kua matutuʼa. Kapau ʼe maʼuli mamaʼo te ʼu fanau Kilisitiano mai te ʼu matuʼā, pea ʼe feala ia ke faigataʼa hanatou foaki he tokoni. ʼE ʼaoga ke felogoʼi te ʼu fanau mo te kau tagata ʼafeā ʼo te kokelekasio ʼo ʼanatou matuʼā ke feala ai hanatou mahino ki te ʼu aluʼaga ʼo te famili. Ohage la, ʼe feala ke tokoni te kau tagata ʼafeā ki te ʼu matuʼā ʼo natou kumi pe kotea te ʼu tokoni fakasosiale ʼe lava foaki e te puleʼaga ki te hahaʼi matutuʼa. ʼE toe feala foki hanatou tokagaʼi ni faʼahi ʼe ʼaoga ke iloʼi e te ʼu fanau, ohage la ko ni tohi maʼuhiga neʼe mole heʼeki lau peʼe ko he foʼi ʼakau neʼe mole folo e te ʼu matuʼā. Koia kapau ʼe fakahagatonu mo lelei te felogoʼi ʼa te ʼu fanau mo te kau tagata ʼafeā, pea ʼe feala ai ke natou maʼu ni puleʼaki. Pea moka ko he tahi ʼe vahaʼa fale mo te ʼu matuʼā ʼe tokoni ki te ʼu fanau ʼae ʼe nofo mamaʼo, pea ʼe mole feala ai ke ʼasili kovi age ia he aluʼaga pea mo loto hoha ai te famili.
16. ʼE tokoni feafeaʼi ʼihi Kilisitiano kia natou ʼae kua matutuʼa ʼi te kokelekasio?
16 Ko ʼihi Kilisitiano ʼe natou ʼoʼofa kia natou ʼaia kua matutuʼa, koia ʼe natou fakaʼaogaʼi ai ʼaki he lotolelei ia tonatou temi mo tonatou malohi moʼo tokoni kia natou ʼi te ʼu faʼahi fuli ʼe natou lavaʼi. ʼE natou faiga ke natou tokakaga lelei kia natou ʼae kua vaivavai ʼi te kokelekasio. Pea ʼe lotolelei ʼihi tehina mo tuagaʼane ʼi te kokelekasio ke natou fevaevae mo ʼihi te ʼu gaue ʼo natou fesuisuiʼaki ʼi te tokoni kia natou ʼae kua matutuʼa. Logo pe tanatou mole lava toʼo te selevisi temi katoa, kaʼe ko te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼofa ʼaia ʼe natou lava tokoni ki te fanau ke feala hanatou hoko atu tanatou gaue fakateokalatike. Ko te ʼu tehina ʼaia ʼe ko he ʼu faʼifaʼitaki lelei ʼaupito ia. ʼE moʼoni, tatau aipe pe tokoni ʼihi ki ʼanatou matuʼā, kaʼe ʼe ko te fanau ʼae ʼe maʼua ke natou fai ia meʼa fuli moʼo tokoni ki ʼanatou matuʼā.
TOU FAKAMAʼUHIGAʼI MO FAKALOTOMALOHI NATOU KUA MATUTUʼA
17, 18. Ko te ʼu faʼahi fea ʼae ʼe feala ai ke liliu te tokaga ki te hahaʼi matutuʼa ko he aluʼaga fakafiafia?
17 Kapau ʼe taupau e te hahaʼi matutuʼa pea mo natou ʼae ʼe tokakaga kia natou ia he manatu ʼe lelei, pea ʼe feala ai ke maʼamaʼa he aluʼaga ʼe faigataʼa. ʼI ʼihi temi, ʼe feala ke lotovaivai peʼe lotomamahi he tahi ʼuhi ko te vaivai matuʼa. Koia ʼae ʼe lagi ʼaoga ai ke tou faiga lahi ʼo fakamaʼuhigaʼi pea mo fakalotomalohiʼi te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae kua matutuʼa. ʼE feafeaʼi hakotou lava fai te faʼahi ʼaia? Kotou haga fai ni palalau fakalotomalohi mo natou. Ko natou ʼaia kua matutuʼa neʼe natou nofo agatonu kia Sehova pea ʼe tonu ke vikiʼi natou. ʼE mole galoʼi anai e Sehova ia meʼa fuli ʼae neʼe natou fai ʼi tanatou tauhi kia te ia, ʼo toe feia pe foki mo tatou.—Lau ia Malakia 3:16; Hepeleo 6:10.
18 ʼE faigafua age anai te ʼu gaue ʼo te ʼaho fuli moka gaohi meʼa fakakata ia te hahaʼi matutuʼa pea mo natou ʼae ʼe tokaga kia natou. (Ekl. 3:1, 4) Pea tokolahi te hahaʼi matutuʼa ʼe natou faiga ke mole lahi fau te ʼu meʼa ʼae ʼe natou kole. ʼE mahino kia natou kapau ʼe natou agalelei pea ʼe feala ke tokagaʼi natou pea mo lahi tonatou ʼaʼahi e ʼihi. Tokolahi ʼe natou ʼaʼahi te kau matutuʼa, ʼe natou tau ui, “Neʼe au alu ko te fakalotomalohiʼi ʼo toku kaumeʼa ʼae kua matuʼa, kaʼe ʼi taku mavae ko au ia ʼae neʼe fakalotomalohiʼi.”—Taag. 15:13; 17:22.
19. Kotea ʼae ʼe lava tokoni ki te kau tupulaga mo te hahaʼi matutuʼa ke natou nonofo malolohi ʼi te ʼu faigataʼaia?
19 ʼE tou fakaʼamu ki te ʼaho ʼae ʼe pulihi ai anai te vaivai matuʼa, mo te mamahi pea mo totatou ʼuhiga agahala. ʼO fakatalitali ki te ʼaho ʼaia, ʼe tonu ke tokaga tafitō te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ki tonatou ka haʼu ʼae ʼe mole anai hona gataʼaga. Ko tatatou tui ki te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua ʼae ʼe tou haga nonofo malolohi ai ʼi te ʼu faigataʼaia. Mai tona ʼuhiga ʼae ʼe tou maʼu te tui, koia ‘ ʼe mole tou lotovaivai ai, pea kapau foki e maumau totatou tagata ʼi tuʼa, ʼe fakafoʼou totatou tagata ʼo loto ʼi te ʼaho takitahi.’ (2 Ko. 4:16-18; Hep. 6:18, 19) Kotea te tahi ʼu faʼahi ʼe lava tokoni kia natou ʼae ʼe maʼua ke tokakaga ki te hahaʼi matutuʼa? ʼE hoki tou talanoa anai ki ʼihi tokoni ʼaoga ʼi te alatike ka hoa mai.