MA’A te kau Sutea ’ae ne’e ma’u’uli ’i te Kele ’o Te Fakapapau, ne’e kamata ia te ta’u ’i te temi ’ae ne’e fuli ai te kele pea mo to ai te pulapula, kia tatou ko te mahina ’o Sepetepeli ki Oketopeli.

’E nounou age te ta’u ’ae ’e fakafuafua tona lau ki te mahina (ko ’aho ’e 29 pe’e 30 ’i te mahina takitahi) ʼi te ta’u ’ae ’e fakafuafua tona lau ki te la’a. Ke ’aua na’a vaha loa te ta’u ’i te ’u kaletalio ’aia ’e lua, ne’e lahi te ’u pule’aki ne’e faka’aoga’i. Ne’e feala ’i te lolotoga ’o te ta’u ke hilifaki ’ihi ’aho, pe’e tautau hilifaki he mahina katoa ’i te faka’osi ’o he ta’u. ’I tona fai ’aia, ne’e feala ai ke to tonu te kaletalio mo te temi ’ae ’e fuli ai te kele pea mo to ai te pulapula.

Koia ’i te temi ’o Moisese, ne’e fakatu’u ai leva e Sehova he kaletalio fakalotu, ne’e tonu ke kamata mai te mahina ’o Apipi (’ae ’e toe higoa ko Nisani), ’i te temi ʼae ʼe matala ai te ʼu fisiʼi ʼakau. (Eke. 12:2; 13:4) ’I te mahina ’aia, ne’e fai ai te ’aho lahi ’o te ta’ukai olose.​—Eke. 23:15, 16.

Neʼe fakamahino fenei e te tagata poto ko Emil Schürer: “Neʼe faigafua ia te iloʼi pe ʼe tonu ke hilifaki he mahina katoa peʼe kailoa ʼi te taʼu, he neʼe tonu ke fai te Pasikate ʼi te tatai ʼo te mahina, ’i te mahina ’o Nisani (’aho 14 ’o Nisani) ’i te temi ʼae ʼe matala ai te ʼu fisiʼi ʼakau. Ka fakafuafua atu ʼi te fakaʼosi ʼo te taʼu ʼe to anai te Pasikate ʼi muʼa ʼo te temi ʼae ʼe matala ai te ʼu fisiʼi ʼakau, ne’e fakatu’utu’u ai leva ke hilifaki he tahi age mahina ’i mu’a ’o te mahina ’o Nisani.”

’E mulimuli ia te kau Fakamo’oni ’a Sehova ki te fa’ahiga fai ’aia ke feala hanatou ilo’i te ’aho ’ae ’e tonu ke fai ai te Taumafa ʼa Te ʼAliki. ʼE fai ia te ʼaho ʼaia ʼi te temi ʼae ʼe matala ai te ʼu fisiʼi ʼakau pea ʼe to ʼi te ʼaho 14 ʼo Nisani ʼi te kaletalio Fakahepeleo. ʼE fakaha fakatomuʼa ki te ʼu kokelekasio fuli ʼi te malamanei katoa te ʼaho ʼaia. *

Kae ne’e ilo’i feafea’i e te kau Iselaele pe ’e faka’osi ’i te temi fea he mahina pea mo te kamata’aga ’o te mahina ’ae ’e hoa mai? ’I te temi nei, kua feala ke tou vaka’i ’i he kaletalio ne’e ta pe’e ’i he ki’i masini. Kae, ne’e mole faigafua ’i te temi mu’a.

ʼI te temi ʼo te Tulivio, ne’e fakafuafua ko te loaloaga ’o he mahina ko ’aho ’e 30. (Sen. 7:11, 24; 8:3, 4) Kae ki muli age, ma’a te kau Iselaele, ne’e mole kei ’aho 30 totonu ia he mahina katoa. Ne’e kamata ia te mahina ’i te temi ’ae ’e tuʼu afiafi ai te mahina, ko tona faka’uhiga ia ’aho ’e 29 pe’e 30 hili te kamata ’o te mahina kua hili.

’I te tahi ’aho, ne’e talanoa ia Tavite mo Sonatane ki te kamata’aga ’o he mahina fo’ou, ’i tanā ui fenei: “Apogipogi ʼe tuʼu afiafi ai te mahina.” (1 Sam. 20:5, 18) Koia, ʼi te 11 sekulo I.M.T.S., neʼe kua ilo’i fakatomu’a ia te kamata’aga ’o te ’u mahina. Kae ne’e lava ilo’i feafea’i e te haha’i te temi ’ae ’e kamata ai he tahi mahina? Ne’e ma’u ’ihi manatu ’i te Mishna, ko he tohi ’e tu’u ai te ’u lao ne’e palalau’i gutu pe pea mo te ’u talatisio Fakasutea. Ne’e fakaha ai ’i te hili ’o te ’aunofo ’i Papiloni, ne’e fakalogo ia te fa’ahi ’aia ki te Sanetualio, ia te telepinale lahi ’o te kau Sutea. Lolotoga mahina ’e fitu, ne’e natou fakatahitahi ’i te ’aho 30 ’o te mahina, pea natou fakatu’utu’u ai pe ’e kamata ’i te temi fea ia te mahina ’ae ’e hoa mai. Kae kotea ’ae ne’e natou fakatafito ki ai?

Ne’e fekau’i ni tagata ke olo ’o tutu’u ’i te ’u tafa’aki ’o Selusalemi, ’i he koga me’a ’e feala ai ’i te po’uli ke natou sisio lelei ai ki te lagi, ʼo lamalama te ʼuluaki ha ʼo te tuʼu afiafi ’o te mahina. ’I te temi ’ae kua ha ai, ne’e natou fakaha leva ki te Sanetualio. Ka fakafuafua e te Sanetualio kua natou ma’u feʼauga he ’u fakamo’oni kua fanoloa te mahina, ne’e natou tala kua kamata te mahina fo’ou. Kae kotea ’ae ne’e natou fai mo kapau ’e kau’aoa pea mo kakapu ’o mole feala ai ki te ’u tagata ke natou sisio ki te tuʼu afiafi ’o te mahina? Ne’e natou tala ai leva kua katoa te ʼu ’aho 30 ʼo te mahina  pea ’e hoki kamata anai ia te mahina ’ae hoa mai ’i te ’aho ’ae ’e hoa mai.

Ne’e fakamahino fenei ’i te Mishna, ne’e fakaha ia te tonu ’ae ’e to’o e te Sanetualio ’aki tanatou tafu he afi ’i te mo’uga ’o Oliveto, ’ae ne’e mole mama’o mo Selusalemi. Ko te faka’iloga ’aia ne’e toe fai ’i ’ihi atu mo’uga ’o Iselaele ke mafola ia te logo ’aki tanatou tafu he ’u afi. Ki muli age, ne’e olo leva he ’u tagata ’ave logo ’o fakaha ia te logo ’aia. Ko tona fa’ahiga fai ’aia ne’e feala ai ki te kau Sutea ’ae ’e ma’u’uli ’i Selusalemi, mo te fenua katoa pea mo ’ihi atu potu fenua mama’o, ke natou ilo’i kua kamata ia te mahina fo’ou. Koia, ne’e feala ai leva ke natou fakahoko te ’aho lahi ’aia ’i he temi pe ’e tahi.

’E tokoni atu anai te pāki ’ae ’e alu tahi mo te alatike ’aeni ke kotou ilo’i te ’u mahina, mo te ’u ’aho lalahi pea mo te ’u temi ’o te kaletalio Fakahepeleo.