An Urusahon nga mga Butang ha mga Linarang Naghihimaya kan Jehova

HI Jehova nga Dios labaw nga ginhihimaya kay han mahahanduraw han diri-hingpit nga mga tawo. An iya mga linarang ha tuna ngan ha kalangitan nagdadayaw ha iya ngan nagpupuno ha aton hin kahipausa.—Salmo 19:1-4.

Sugad nga an Maglalarang ngan Soberano han Uniberso, takos gud hi Jehova pamatian kon nagyayakan hiya. Kondi mahipapausa gud kita kon makikiistorya hiya ha aton nga mga tawo la dinhi ha tuna! Pananglitan, kon makiistorya hiya ha imo, bangin pinaagi hin anghel. Sigurado nga mamamati ka. An matadong nga hi Job sigurado nga atentibo gud nga namati han nakiistorya ha iya an Dios mga 3,500 ka tuig na an naglabay. Ano an aton mahibabaroan ha mga pulong han Dios kan Job mahitungod han tuna ngan han kalangitan?

Hin-o an Nagpahamutang han Tuna, Ngan Hin-o an Nagkukontrol han Dagat?

Tikang ha alipuros nga hangin, nagpakiana an Dios kan Job mahitungod han tuna ngan han dagat. (Job 38:1-11) Waray arkitekto nga tawo an nagdesisyon kon ano an sadang magin kadaku han tuna ngan katapos binulig ha paghimo hito. Ha pagtanding han tuna ha usa nga istraktura, an Dios nagpakiana kan Job: “Hin-o an nagbutang han pamag-ang hini?” Diri an tawo! An anghel nga mga anak han Dios nagkikinita ngan nagrarayhak samtang ginhihimo ni Jehova ini nga planeta.

An dagat sugad hin minasus-an kon itanding ha Dios, nga simboliko nga nagbabado hito. Ito “ginawas tikang ha tagoangkan.” Sugad hin kinudalan han Dios an dagat pinaagi hin mga rehas ngan kinandadohan nga mga purtahan, ngan nagkakaada taob ngan paghubas tungod han grabidad han bulan ngan adlaw.

An The World Book Encyclopedia nasiring: “An hangin an hinungdan han kadam-an nga mga balud ha kadagatan, tikang ha gudti ngadto ha dagku hinduro nga mga balud nga nahihimo tungod han bagyo nga naabot hin sobra 100 piye (30 metros) an kahitaas. . . . Pag-undang han hangin, an mga balud padayon nga nagios ha bawbaw han kadagatan ngan nakakaabot hin hirayo hinduro nga mga distansya tikang ha orihinal nga gintikangan hito, ngan nagtitikahamis ngan nagtitikahilaba ito. Ha kataposan, an mga balud naabot ha baybayon, diin napupusak ito.” An dagat nasunod ha sugo han Dios: “Ngada hini umabot ka, kondi ayaw unhan; ngan dinhi magpabilin an imo mapalabilabihon nga mga balud.”

Hin-o an Nagpapahinabo han Pamanagbanag?

Sunod, nagpakiana an Dios kan Job mahitungod han mga epekto han kapawa ngan han iba pa nga mga butang. (Job 38:12-18) Waray tawo an makakakontrol han sikolo han gab-i ngan adlaw. An kapawa han aga simboliko nga nagkakapot han kasidsiran han tuna ngan nagpapadpad han mga magraot. An mga makasasala mahimo magbuhat hin diri matadong ha “pagsirom-sirom.” (Job 24:15, 16) Kondi an kapawa han pamanagbanag nagbubuhayhag han damu nga mga magburuhat han maraot.

 Ha kamot han Dios, an kapawa han aga sugad hin timbre diin an tuna nagkukuha hin mahusay nga hulagway. Tungod han kapawa tikang ha adlaw, makikita an damu nga kolor, salit an globo baga hin nakasul-ot hin magarbo nga mga bado. Waray naibulig hi Job hini ngan waray liwat hiya maglakat-lakat ha tubigon nga kahiladman basi imbentaryuhon an mga bahandi hito. Aw, tubtob yana, limitado la an hinbabaroan han mga parasaliksik mahitungod han mga linarang nga nabubuhi ha dagat!

Hin-o an May-ada mga Bodega han Niebe Ngan Graniso?

Waray tawo an nakaupod na ngadto ha balay han kapawa o han kasisidman o nakasulod na ha mga bodega han niebe ngan graniso nga gintitipigan han Dios para “ha adlaw han away ngan han gubat.” (Job 38:19-23) Han gin-gamit ni Jehova an graniso kontra ha iya mga kaaway didto ha Gibeon, “darodamu ha ira an nagkamatay tungod han mga bato nga yelo kay han pinamatay han mga anak ni Israel pinaagi han kampilan.” (Josue 10:11) Mahimo niya gamiton an mga bato nga yelo nga waray pa hibaroi an kadagku basi bungkagon an magraot nga mga tawo nga ginpapangunahan ni Gog, nga amo hi Satanas.—Esekiel 38:18, 22.

Ha sentro han Probinsya han Henan, Tsina, han Hulyo 2002, 25 ka tawo an namatay ngan 200 nga iba pa an nadaot tungod han mga bato nga yelo nga sugad hin bonay an kadagku. May kalabotan ha usa nga bagyo hin graniso han 1545, an paraukit nga Italyano nga hi Benvenuto Cellini nagsurat: “Sugad hin usa ka adlaw nga biyahe an amon kahirayo ha Lyons . . . han an kalangitan magtikang magdinalugdog ngan mag-inaringasa. . . . Katapos magdalugdog, nagkaada hin daku hinduro ngan makaharadlok nga aringasa ha kalangitan nga kahuna ko inabot na an kataposan; salit ginpaukoy ko anay an akon kabayo, samtang nagtikang umuran hin graniso nga waray gud bisan gutiay nga tubig. . . . Yana an graniso nagtitikapariho ha dagku nga mga aranghita. . . . Nagpabilin nga makusog anay an bagyo, kondi ha kataposan inundang ito . . . Nagpakitaay kami han amon mga kapanggasan ngan mga bun-og; kondi han mausa na ka milya an amon kahirayo, nakita namon an kabungkagan nga nahitabo nga sobra pa han amon gin-antos, ngan diri namon maihulagway ito. An ngatanan nga mga puno hin kahoy nawarayan hin mga dahon ngan nagkautod-utod; an mga hayop ha uma nagkamatay; damu liwat han mga magbarantay hin hayop an namatay; nakita namon an damu hinduro nga mga bato nga graniso nga an kadagku diri makukumkom han duha nga kamot.”—Autobiography (Libro II, 50), Harvard Classics, Tomo 31, pahina 352-3.

Ano an mahitatabo kon abrihan ni Jehova an iya mga bodega han niebe ngan graniso kontra ha iya mga kaaway? Sigurado nga diri hira mabubuhi kon gamiton an niebe ngan graniso ha pagtuman han iya kaburut-on.

Hin-o an Nagbuhat han Uran, Tun-og, Nagbug-os nga Tun-og, Ngan Yelo?

Sunod, nagpakiana hi Jehova kan Job mahitungod han uran, tun-og, nagbug-os nga tun-og, ngan yelo. (Job 38:24-30) An Dios an Usa nga naghihimo han uran, ngan bisan an “kamingawan, nga waray tawo” nakakapahimulos han iya tagana. An uran, yelo, ngan nagbug-os nga tun-og waray tawhanon nga amay o parahimo.

An Nature Bulletin nasiring: “An pinakaurusahon ngan bangin an pinakaimportante nga kalidad [han yelo] amo nga an tubig nadaku samtang nabagtik ito . . . An sugad hin taklap nga yelo nga napuporma ngan nalutaw ha gutiay nga danaw durante  han katugnaw nabulig ha mga tanom ngan mga hayop ha tubig (isda, ngan iba pa) nga magpabilin nga buhi ha tubig ha ilarom hito. Kon . . . an tubig magtikaguti ngan magtikabug-at samtang nabubug-os ito, an yelo magigin mas mabug-at kay han tubig ngan malunod ito. Magdudugang pa an yelo nga mapuporma ha bawbaw tubtob nga bumagtik an gutiay nga danaw. . . . Ha mas matugnaw nga mga bahin han kalibotan, an mga sapa, gudtiay ngan dagku nga mga danaw, ngan bisan an mga kadagatan magigin permanente nga bagtik.”

Mapasalamaton gud kita nga diri nabagtik an mga katubigan! Ngan mapasalamaton gud kita nga sugad nga mga binuhat ni Jehova, an uran ngan tun-og nakakabulig ha maopay nga pagtubo han mga tanom ha tuna.

Hin-o an Naghimo han mga Lagda han Kalangitan?

Sunod, nagpakiana an Dios kan Job mahitungod han kalangitan. (Job 38:31-33) An konstelasyon nga Kimah kasagaran nga ginkikilala sugad nga an Pleyades, usa nga grupo nga ginkukompwesto hin pito nga dagku nga bitoon ngan hin damu nga mas gudti nga mga 380 ka light-year tikang ha adlaw. An tawo diri ‘makakagbugkos’ han konstelasyon nga Kimah, nga gin-uusa ito nga grupo ha usa nga urapong. Waray tawo an ‘makakagbak-ad han mga bakos’ han konstelasyon nga Kesil, nga kinikilala gud yana sugad nga an konstelasyon nga Orion. Bisan kon diri kita maaram kon ano nga mga konstelasyon an Iya gintawag nga Masarot ngan Uso, an tawo diri makakakontrol ngan makakaggiya hito. Diri mababag-o han mga tawo an ‘mga lagda han kalangitan,’ an mga balaud nga nagkukontrol han uniberso.

Ginhimo han Dios an mga balaud nga naggigiya ha mga linarang ha langit, nga nakakaimpluwensya ha klima han tuna, pagtaob ngan paghubas han dagat, atmospera, ngan ha pag-eksister mismo han kinabuhi dinhi hini nga planeta. Tagda pananglitan an adlaw. May kalabotan hito, an The Encyclopedia Americana (1996 nga Edisyon) nasiring: “An sirak han adlaw nagsusuplay ha tuna hin kapaso ngan kapawa, nakakabulig ha pagtubo han mga tanom, nagpapaalisngaw han tubig tikang ha kadagatan ngan iba nga mga katubigan, nakakabulig ha pagkaada hin hangin, ngan naghihimo hin damu pa nga iba nga importante ha pag-eksister han kinabuhi ha tuna.” Ito liwat nga reperensya nasiring: “Basi maapresyar an kadaku han gahum han sirak han adlaw, kinahanglan la hunahunaon han usa nga an ngatanan nga enerhiya nga aada ha mga  hangin ngan ha mga dam ngan mga salog ngan an ngatanan nga enerhiya ha natural nga mga sungo sugad han kahoy, karbon, ngan asyete, enerhiya la nga tikang ha adlaw nga natirok han usa nga gutiay nga planeta [an tuna] nga 150 milyon ka kilometro an kahirayo tikang ha adlaw.”

Hin-o an Naghatag hin Kinaadman ha mga Dampog?

Ginsidngan ni Jehova hi Job nga tagdon an mga dampog. (Job 38:34-38) An tawo diri makakagsugo ha usa nga dampog nga magpakita ngan magbul-iw han tubig hito. Kondi nadepende gud an mga tawo ha sikolo han tubig nga gin-establisar han Maglalarang!

Ano an sikolo han tubig? Usa nga reperensya an nasiring: “An sikolo han tubig ginkukompwesto hin upat nga proseso: pagtirok, pag-alisngaw ngan pagkahimo nga dampog, pag-uran, ngan pag-agos. An tubig puydi matirok hin temporaryo ha tuna; ha kadagatan, mga danaw, ngan mga salog; ngan ha diri natutunaw nga niebe [ice cap] ngan nagkikiwa nga yelo [glacier]. Naalisngaw ito tikang ha bawbaw han tuna, nabubug-os ha mga dampog, nahuhulog ha tuna sugad nga uran o niebe, ngan ha kataposan naagos ngadto ha mga dagat o nabalik-utro ngadto ha atmospera sugad nga alisngaw. Haros an ngatanan nga tubig ha tuna diri na maihap kon pira ka beses nga inagi ha sikolo han tubig.”—Microsoft Encarta Reference Library 2005.

An mga dampog nga puno hin uran pariho hin mga tibod han tubig han langit. Kon gin-iipis ito ni Jehova, mahimo ito magbuhos hin makusog hinduro nga uran salit an tapotapo nagigin lapok ngan an tuna nagigin malagay. An Dios mahimo magpauran o magpugong hito.—Jakobo 5:17, 18.

An uran agsob nga inuupdan hin kidlat, kondi diri ito mapapasunod han tawo. An mga kidlat ginhuhulagway sugad nga naatubang ha Dios ngan nasiring, “Iini kami!” An Compton’s Encyclopedia nasiring: “An kidlat nagpapahinabo hin makatirigamnan nga kemikal nga mga pagbag-o ha atmospera. Samtang nagkikidlat, nagpapagawas ito hin duro nga kapaso nga nag-uusa han nitrohina ngan oksihina basi magin mga nitrate ngan iba pa nga nagkasaralakot nga mga elemento. Inin nagkasaralakot nga mga elemento nahuhulog ha Tuna kaupod han uran. Hini nga paagi, an atmospera padayon nga nakakabulig ha pagliwan han suplay han mga sustansya nga ginkikinahanglan han tuna basi makapatubo hin mga tanom.” Tubtob yana, an bug-os nga kahibaro mahitungod han kidlat nagpapabilin nga misteryo ha tawo, kondi diri ha Dios.

An Urusahon nga mga Butang ha mga Linarang Nagdadayaw ha Dios

An urusahon nga mga butang ha mga linarang naghihimaya gud ha Maglalarang han ngatanan nga mga butang. (Pahayag 4:11) Sigurado nga nadayaw gud ni Job an mga pulong ni Jehova mahitungod han tuna ngan han mga linarang ha kawanangan!

An urusahon nga mga butang ha mga linarang nga aton pa la ginhisgotan diri la amo an mga pakiana ngan mga paghulagway nga iginpresenta kan Job. Kondi, bisan adton aton ginhisgotan na nagpapagios ha aton ha pagsinggit: “Kitaa, an Dios mas mahimayaon kay han aton hinbabaroan.”—Job 36:26, NW.

[Ginkuhaan han Retrato ha pahina 14]

Snowflake: snowcrystals.net

[Ginkuhaan han mga Retrato ha pahina 15]

Pleyades: NASA, ESA and AURA/Caltech; isda: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./William W. Hartley