Usa nga Waray Hustisya nga Kalibotan

NAUYON ka ba nga nagkikinabuhi kita ha waray hustisya nga kalibotan? Waray ruhaduha nga nauyon ka. Ha pagkamatuod, anoman an aton mga abilidad ngan mationan-o man kamaaramon an aton pagplano han aton mga kinabuhi, waray igin-gagarantiya ha aton nga karikohan o kalamposan bisan pagkaon pa ngani. Agsob nga an resulta hito sugad han siring han maaramon nga hi Hadi Salomon han naglabay: “Diri ngani an tinapay ha makinaadmananon, diri ngani an bahandi ha mga tawo nga may sarabotan, diri ngani an pagpalabi ha mga tawo nga senate.” Kay ano? Tungod kay, hi Salomon nagpadayon, “an panahon ngan an higayon nahinanabo ha ira ngatanan.”—Eklesiastes 9:11.

Kon an Maraot nga Panahon Nahitatabo ha Hinanali

Oo, “an panahon ngan an higayon,” nga agsob mangahulogan han pagin aada ha sayop nga lugar ha sayop nga panahon, agsob makadaot han aton gin-andam hin maopay nga mga plano ngan mga gin-uungara. Sumala kan Salomon, kita “sugad han kaisdaan nga nakukuha ha maraot nga pukot, ngan sugad han katamsihan nga nagkadadakop ha bitik, . . . ha maraot nga panahon, kon ini ha hinanali nahuhulog” o nahitatabo. (Eklesiastes 9:12) Pananglitan, minilyon han mga tawo an sugad hin diri nakakapoy ha pagkinultibar han tuna basi makakuha hin pagkaon para ha ira mga pamilya, kondi tigda nga nabibiktima hira han “maraot nga panahon” kon diri nauran ngan namamatay an ira mga tanom tungod han huraw.

Nangangalimbasog an iba ha pagbulig, kondi agsob nga diri makatadunganon bisan an bulig nga iginhahatag han kalibotan ha mga biktima han “maraot nga panahon.” Pananglitan, ha pakig-away kontra ha gutom, ha diri pa la maiha nga tuig, “an bulig nga nakarawat han bug-os nga kontinente [han Aprika] ikalima la ka bahin han kwarta nga igin-gahin para ha girra ha Gulpo,” siring han usa nga nangunguna nga ahensya nga naghahatag hin bulig. Makatadunganon ba nga an kantidad nga gin-gasto han mga nasud nga may kwarta para ha pakig-away ha usa nga girra mas daku hin lima ka pilo kay han ira gin-gasto ha pag-iban han kasakit ngan pag-antos tungod han gutom ha usa ka bug-os nga kontinente? Makatadunganon ba nga durante han panahon nga damu an bahandianon ha materyal, 25 porsyento han mga umurukoy ha tuna an pobre pa gihapon hinduro o minilyon nga kabataan an namamatay kada tuig tungod han mapupugngan unta nga mga sakit? Diri gud!

Syempre, diri la “an panahon ngan an higayon”  an nahidadabi ‘kon an maraot nga panahon ha hinanali’ nahitatabo. An gamhanan nga mga pwersa nga diri naton makukontrol nakakaapekto liwat ha aton kinabuhi ngan nakakaimpluwensya ha kon ano an nahitatabo ha aton. Ito gud an kahimtang ha Beslan, Alania, han katrakdag han 2004, han namatay ha usa nga brutal nga araway han mga terorista ngan mga militar an ginatos nga mga tawo, diin damu ha ira an kabataan nga pag-ieskwela pa la ha siyahan nga higayon. Oo, tápang gud la kon hin-o an namatay ngan kon hin-o an nakatalwas dida hito nga trahedya—kondi an siyahan nga hinungdan hiton “maraot nga panahon” amo an araway han tawo.

Pirme ba Magigin Sugad Hini?

“Kondi sugad hito an kinabuhi,” siring han pipira kon nag-iistorya hira mahitungod han mga kawaray hustisya. “Pirme na sugad hito, ngan pirme ito magigin sugad hito.” Sumala ha ira, an mga magkusog pirme magtatalumpigos ha mga magluya, ngan an mga riko pirme man-aabuso ha mga pobre. Ito, upod “an panahon ngan an higayon,” siring nira, makakaapekto ha aton samtang naeksister an tawhanon nga pamilya.

Kinahanglan gud ba nga magin sugad hini an kahimtang? Magigin posible ba nga an mga tawo nga nagamit han ira mga abilidad ha intelihente ngan maaramon nga paagi mag-ani hin makatadunganon nga balos ha ira maduruto nga pagbuhat? May-ada ba makakahimo hin bisan ano ha pagpahinabo hin permanente ngan nagpapadayon nga pagbag-o ha usa nga kalibotan nga waray hustisya? Tagda kon ano an isisiring han masunod nga artikulo mahitungod hini.

 [Ginkuhaan han Retrato ha pahina 2]

KOBRE: Lalaki nga may kinugos nga bata: UN PHOTO 148426/McCurry/Stockbower

[Ginkuhaan han Retrato ha pahina 3]

MAXIM MARMUR/AFP/Getty Images