Hi Jehova an Aton Arayopan
Hi Jehova an Aton Arayopan
‘Tungod kay ikaw nagsiring: Hi Jehova amo an akon arayopan, . . . waray maraot nga mahinanabo ha imo.’—SALMO 91:9, 10.
1. Kay ano nga makakasiring kita nga hi Jehova an aton arayopan?
HI Jehova an totoo nga arayopan han iya katawohan. Kon bug-os nga maunungon kita ha iya, bangin kita ‘gin-iipit ha paluyoluyo, kondi diri nasusuok nga diri na makakakiwa; nagugupong, kondi diri nawawad-an hin paglaom; gintitimaraot, kondi diri ginpapabay-an ha kakurian; iginhulog, kondi diri nadadaot.’ Kay ano? Tungod kay hi Jehova naghahatag ha aton hin “kapin kaopay nga gahum.” (2 Korinto 4:7-9) Oo, an aton langitnon nga Amay nabulig ha aton nga magpadayon ha diosnon nga kinabuhi, ngan sadang pabilhan naton an mga pulong han salmista: ‘Tungod kay ikaw nagsiring: Hi Jehova amo an akon arayopan, an Gihitaasi imo iginbutang nga imo urukyan; waray maraot nga mahinanabo ha imo.’—Salmo 91:9, 10.
2. Ano an masisiring mahitungod han Salmo 91 ngan han iginsasaad hito?
2 Ito nga mga pulong han Salmo 91 bangin iginsurat ni Moises. An sinurat ha igbaw nag-uunabi ha iya sugad nga nagkomposo han ika-90 nga Salmo, ngan an Salmo 91 nasunod hito nga waray mag-unabi hin lain nga parasurat. Bangin an Salmo 91 ginkanta siyahan han usa ka tawo (91:1, 2), nga nabaton an grupo han mga magkaranta (91:3-8). Posible nga sunod nga hinbatian an tingog han usa nga magkaranta (91:9a) ngan ginbaton han usa nga grupo (91:9b-13). Katapos, bangin ginkanta han usa nga magkaranta an ultimo nga mga pulong (91:14-16). Anoman an paagi han pagkanta, an ika-91 nga Salmo nagsasaad hin espirituwal nga kasigurohan ha dinihogan nga mga Kristiano sugad nga usa nga klase ngan naghahatag hin pariho nga pasarig para ha ira dedikado nga mga kaupod sugad nga grupo. a Aton paghisgotan ini nga salmo tikang ha panhunahuna han ngatanan hiton nga mga surugoon ni Jehova.
Talwas ha ‘Tago nga Lugar han Dios’
3. (a) Ano ‘an tago nga lugar han Gihitaasi’? (b) Ano an naieksperyensyahan naton pinaagi han ‘pag-ukoy ilarom han lambong han Usa nga Makagarahum-ha-ngatanan’?
3 An salmista nagkakanta: “Hiya [nga naukoy ha tago nga lugar] han Gihitaasi maukoy ha ilarom han lambong han [Makagarahum-ha-ngatanan]. Masiring ako tungod kan Jehova: Hiya amo an akon arayopan ngan akon kuta; Dios nakon nga ha iya ako matapod.” (Salmo 91:1, 2) ‘An tago nga lugar han Gihitaasi’ usa ka simboliko nga lugar han panalipod para ha aton, ngan labi na para ha mga dinihogan, nga amo an labi nga puntirya han Yawa. (Pahayag 12:15-17) Nabungkag na unta niya kita ngatanan kon waray kita han panalipod nga ginpapahimulsan naton pariho hadton naukoy upod han Dios sugad nga espirituwal nga mga bisita. Pinaagi han ‘pag-ukoy ilarom han lambong han Usa nga Makagarahum-ha-ngatanan,’ naieksperyensyahan naton an nagpapanalipod nga sirongan, o lambong han Dios. (Salmo 15:1, 2; 121:5) Waray mas talwas nga arayopan o mas marig-on nga balwarte kay ha aton Soberano nga Ginoo, hi Jehova.—Proberbios 18:10.
4. Ano nga mga lit-ag an ginagamit han “parapanakop hin mga tamsi,” hi Satanas, ngan paonan-o kita nakakagawas?
4 An salmista nagdudugang: “Babawion ka niya [ Jehova] tikang ha laang han parapanakop hin mga tamsi, ngan tikang ha makamaratay nga peste.” (Salmo 91:3) An parapanakop hin mga tamsi ha kadaan nga Israel agsob nga nakakadakop hin mga tamsi pinaagi han paggamit hin mga lit-ag o mga bitik. Kaupod han mga lit-ag han “parapanakop hin mga tamsi,” hi Satanas, amo an iya maraot nga organisasyon ngan “malimbong nga mga buhat.” (Efeso 6:11, footnote ha NW) An nakatago nga mga lit-ag iginbubutang ha aton dalan basi madani kita ha karaotan ngan madaot kita ha espirituwal. (Salmo 142:3) Kondi, tungod kay iginsalikway na naton an karaotan, an ‘aton kalag sugad hin tamsi nga nakakagawas tikang ha lit-ag.’ (Salmo 124:7, 8) Mapasalamaton gud kita nga hi Jehova nagluluwas ha aton tikang ha maraot nga “parapanakop hin mga tamsi”!—Mateo 6:13.
5, 6. Ano nga “peste” an nagriresulta hin ‘mga kakurian,’ kondi kay ano nga an katawohan ni Jehova diri nadadaog hito?
5 Gin-uunabi han salmista an “makamaratay nga peste.” Pariho han epidemya han matapon nga sakit, may-ada usa ka butang nga “makamaratay” para ha tawhanon nga pamilya ngan para ha mga nasuporta ha pagkasoberano ni Jehova. Mahitungod hini, an historyador nga hi Arnold Toynbee nagsurat: “Tikang ha kataposan han Girra ha Kalibotan II nadoble han nasyonalismo an kadamu han lokal nga independente nga mga estado . . . An paggios han katawohan yana labi nga nagkakabahinbahin.”
6 Ha bug-os nga mga siglo, may-ada mga magmarando nga nag-aaghat pa gud han nagbabahinbahin nga araway ha bug-os nga kalibotan. Iginpipirit liwat nira nga ihatag an pagpasidungog ha ira o ha magkalainlain nga mga imahen o mga simbolo. Kondi diri gud tinutugotan ni Jehova an iya matinumanon nga katawohan nga madaog han sugad nga “peste.” (Daniel 3:1, 2, 20-27; 6:7-10, 16-22) Sugad nga mahigugmaon internasyonal nga pagminagburugto, iginhahatag naton kan Jehova an esklusibo nga debosyon, nagpapabilin kita nga neutral sumala ha Kasuratan, ngan waray pagpasulabi nga kinikilala naton nga “tikang ha ngatanan nga mga nasud hiya nga nahahadlok ha [Dios], ngan nagbubuhat hin matadong, naruruyagan niya.” (Buhat 10:34, 35; Eksodo 20:4-6; Juan 13:34, 35; 17:16; 1 Pedro 5:8, 9) Bisan kon nag-aantos kita hin ‘mga kakurian’ tungod han pagtimaraot sugad nga mga Kristiano, malipayon kita ngan talwas ha espirituwal ‘ha tago nga lugar han Gihitaasi.’
7. Paonan-o nagpapanalipod hi Jehova ha aton ‘pinaagi han iya mga pako’?
7 Tungod kay hi Jehova an aton arayopan, naliliaw kita han mga pulong: “Tatahuban ka niya hiton iya mga barahibo ha pako, ngan ha ubos han iya mga pako maayop ka: An iya kamatuoran amo an taming ngan an takgong.” (Salmo 91:4) An Dios nagpapanalipod ha aton, sugad la han tamsi nga naglulupadlupad ha pagpanalipod ha iya mga piso. (Isaias 31:5) ‘Gintatahuban kita niya pinaagi han iya mga pako.’ Pinaagi han iya mga pako gintatahuban han tamsi an iya mga piso, ginpapanalipdan hira tikang ha mga magdaragit. Sugad hin mga piso, talwas kita ilarom han simboliko nga mga pako ni Jehova tungod kay inayop kita ha iya totoo Kristiano nga organisasyon.—Rut 2:12; Salmo 5:1, 11.
8. Paonan-o an “kamatuoran” ni Jehova usa nga daku nga taming ngan kuta?
8 Nasarig kita ha “kamatuoran,” o pagkamatinumanon. Pariho ito han daku nga taming ha kadaan nga mga panahon, agsob nga pariho han sada han purtahan an korte ngan daku gud basi makatabon han bug-os nga lawas han tawo. (Salmo 5:12) An pagsarig ha sugad nga panalipod nagtatalwas ha aton tikang ha kahadlok. (Genesis 15:1; Salmo 84:11) Sugad han aton pagtoo, an kamatuoran han Dios usa nga daku nagpapanalipod nga taming nga nakakaparong han naglalaga nga mga pana ni Satanas ngan nagpupugong han mga hampak han kaaway. (Efeso 6:16) Sugad liwat ito hin kuta, usa ka bungdo han marig-on nga depensa nga ha luyo hito natindog kita hin marig-on.
‘Diri Kita Mahahadlok’
9. Kay ano nga an gab-i mahimo magin makaharadlok nga panahon, kondi kay ano nga diri kita nahahadlok?
9 Tungod han panalipod han Dios, an salmista nasiring: “Diri ka mahahadlok tungod han kangirhat han kagab-ihon, bisan ngani han pana nga nalupad ha adlaw; Bisan pa han peste nga naglalakat ha kasisidman, bisan pa han kagubaan nga nakakadaot ha udto.” (Salmo 91:5, 6) Tungod kay damu nga karaotan an ginbubuhat nga natatago han kasisidman, an gab-i mahimo magin makaharadlok gud nga panahon. Ha butnga han espirituwal nga kasisidman nga nagtatabon yana han tuna, an aton mga kaaway agsob nga nagbubuhat hin malimbong ha pangalimbasog nga madaot an aton espirituwalidad ngan umundang ha aton pagsangyaw nga buruhaton. Kondi ‘diri kita nahahadlok ha bisan ano nga makaharadlok ha gab-i’ tungod kay hi Jehova nagbabantay ha aton.—Salmo 64:1, 2; 121:4; Isaias 60:2.
10. (a) Ano an posible nga iginpapasabot han “pana nga nalupad ha adlaw,” ngan paonan-o kita nagios ngada hito? (b) Ano an kinaiya “han peste nga naglalakat ha kasisidman,” ngan kay ano nga diri kita nahahadlok hito?
10 An “pana nga nalupad ha adlaw” baga in nagpapasabot hin pag-atake pinaagi han mga pulong. (Salmo 64:3-5; 94:20) Samtang nagpapadayon kita ha pagsumat han kamatuoran, waray mahihimo an sugad dayag nga pagkontra ha aton baraan nga pag-alagad. Dugang pa, diri kita nahahadlok “han peste nga naglalakat ha kasisidman.” Simboliko ini nga peste nga nahitatabo ha butnga han kasisidman hinin may sakit ha moral ngan relihiyon nga kalibotan nga nasandig ha gahum ni Satanas. (1 Juan 5:19) Nakakahimo ito hin makamaratay nga kahimtang han hunahuna ngan kasingkasing, ginpapabay-an an mga tawo nga ignorante mahitungod kan Jehova, han iya mga katuyoan, ngan han iya mahigugmaon nga mga tagana. (1 Timoteo 6:4) Ha butnga hini nga kasisidman, diri kita nahahadlok, tungod kay hura nga nagpapahimulos kita han espirituwal nga kalamrag.—Salmo 43:3.
11. Ano an nahitatabo hadton nakakaeksperyensya han “nakakadaot ha udto”?
11 An “kagubaan nga nakakadaot ha udto” diri liwat nakakapahadlok ha aton. An “udto” mahimo magpasabot han tinatawag nga kahayag han kalibotan. Adton nasunod ha materyalistiko nga mga panhunahuna hito nag-aantos hin espirituwal nga kabungkagan. (1 Timoteo 6:20, 21) Samtang maisugon nga iginpapahayag naton an mensahe han Ginhadian, diri kita nahahadlok ha bisan ano nga aton mga kaaway, kay hi Jehova an aton Parapanalipod.—Salmo 64:1; Proberbios 3:25, 26.
12. Kan kanay ligid ‘natutumba’ an yinukot, ngan ha ano nga paagi?
12 An salmista nagpapadayon: “Usa ka yukot an matutumba ha imo ligid, ngan napulo ka yukot ha imo too nga kamot; Kondi diri ito mapahirani ha imo. Tatan-awon mo la han imo mga mata, ngan makikita nimo an balos ha mga magraot.” (Salmo 91:7, 8) Tungod kay waray tagda hi Jehova nga ira arayopan, damu an ‘natutumba’ ha espirituwal nga kamatayon ha aton “ligid.” Ha tinuod, “napulo ka yukot” an natutumba ha “too nga kamot” han espirituwal nga mga Israelita yana nga panahon. (Galasia ) Kondi dinihogan man kita nga mga Kristiano o ira dedikado nga mga kaupod, talwas kita ha ‘tago nga lugar’ han Dios. Aton la ‘gintatan-aw ngan nakikita an balos ha mga magraot,’ nga nagkakaada kaguol ha komersyo, relihiyon, ngan ha iba nga mga paagi.— 6:16Galasia 6:7.
‘Waray Maraot nga Mahinanabo ha Aton’
13. Ano nga mga kalamidad an diri nahinanabo ha aton, ngan kay ano?
13 Bisan kon napupukan an seguridad hini nga kalibotan, inuuna naton an Dios ngan nagkakaada hin kaisog tikang ha mga pulong han salmista: “Kay ikaw, O Jehova, amo an akon arayopan! An Gihitaasi imo iginbutang nga imo urukyan; Waray maraot nga mahinanabo ha imo, bisan ngani waray peste nga mahirani ha imo payag.” (Salmo 91:9, 10) Oo, hi Jehova an aton arayopan. Kondi, gintatagad liwat naton an Gihitaasi nga Dios nga ‘aton urukyan,’ diin makakabiling kita hin katalwasan. Aton gindadayaw hi Jehova sugad nga Soberano ha Uniberso, ‘nag-uukoy’ kita ha iya sugad nga Surok han aton seguridad, ngan nagpapahayag han maopay nga sumat han iya Ginhadian. (Mateo 24:14) Salit, ‘waray maraot nga mahinanabo ha aton’—bisan mga kalamidad nga iginsaysay ha tinikangan hini nga salmo. Bisan kon naieksperyensyahan naton upod han iba an mga kalamidad sugad han mga linog, makusog nga mga bagyo, mga baha, mga gutom, ngan mga kadaot tungod han girra, diri ini nagbubungkag han aton pagtoo o han aton espirituwal nga seguridad.
14. Sugad nga mga surugoon ni Jehova, kay ano nga diri kita nadadaot han makamaratay nga mga peste?
14 An dinihogan nga mga Kristiano pariho han mga dumuruong nga nag-uukoy ha mga tolda nga bulag tikang hinin presente nga sistema han mga butang. (1 Pedro 2:11) ‘Bisan an peste diri nakakahirani ha ira tolda.’ Langitnon man o tunan-on an aton paglaom, diri kita bahin han kalibotan, ngan diri kita nadadaot han makamaratay nga mga peste ha espirituwal sugad han imoralidad hito, materyalismo, palso nga relihiyon, ngan pagsingba ha ‘ihalas nga mananap’ ngan ha “ladawan” hito, an Nagkakaurosa nga mga Nasud.—Pahayag 9:20, 21; 13:1-18; Juan 17:16.
15. Ha ano nga mga paagi pinahihimulsan naton an bulig han mga anghel?
15 Mahitungod han panalipod nga pinahihimulsan naton, an salmista nagdudugang: “Papagbantayon niya [ Jehova] an iya mga [anghel] ha imo, ha pagbantay ha imo ha ngatanan mo nga mga dalan. Pagdadad-on ka nira dida han ira mga palad, basi diri mahipakdol an imo tiil dida hin bato.” (Salmo 91:11, 12) An mga anghel tinagan hin gahum ha pagpanalipod ha aton. (2 Hadi 6:17; Salmo 34:7-9; 104:4; Mateo 26:53; Lukas 1:19) Ginbabantayan kita nira ‘ha ngatanan nga aton mga dalan.’ (Mateo 18:10) Pinahihimulsan naton an giya ngan pagbantay han mga anghel sugad nga mga parasamwak han Ginhadian ngan diri kita nahipapakdol ha espirituwal. (Pahayag 14:6, 7) Bisan an ‘mga bato’ sugad han mga pagdiri kontra han aton buruhaton waray makapakdol ha aton ngan mawara an pag-uyon han Dios.
16. Paonan-o magkaiba an mga pag-atake han “batan-on nga leon” ngan han “sawa,” ngan paonan-o kita nagios ngada hito?
16 An salmista nagpapadayon: “Pagtatamakan mo an leon ngan an sawa: An batan-on nga leon ngan an halas nga malara imo pagtatamakan ha ilarom han imo tiil.” (Salmo 91:13) Sugad la han nati nga leon nga dayag nga naatake, an iba han aton mga kaaway nagpapakita han ira dayag nga pagkontra pinaagi han paghimo hin mga balaud nga dinisenyo ha pagpaundang han aton pagsangyaw nga buruhaton. Kondi ginhihimo liwat ha aton an diri-ginlalaoman nga mga pag-atake pariho han sawa nga naatake tikang ha tago nga lugar. An mga klero ha tago usahay naatake ha aton pinaagi han mga parahimo hin balaud, mga hukom, ngan iba pa. Kondi pinaagi han suporta ni Jehova, mamurayawon nga gintatadong naton an mga sayop ha mga hukmanan, ha ‘pagdepensa ngan pagparig-on han maopay nga sumat.’—Filipos 1:7; Salmo 94:14, 20-22.
17. Paonan-o naton gintatamakan an “batan-on nga leon”?
17 Gin-uunabi han salmista an pagtamak ha “batan-on nga leon ngan [ha daku nga] halas.” An nati nga leon duro kamabangis, ngan an daku nga halas bangin usa ka daku hinduro nga reptilya. (Isaias 31:4) Kondi, bisan pa kon mabangis an nati nga leon kon dayag nga naatake, simboliko nga gintatamakan naton ito pinaagi han pagsugot ha Dios imbes nga ha sugad-leon nga mga tawo o mga organisasyon. (Buhat 5:29) Salit an peligroso nga “leon” diri nakakadaot ha aton ha espirituwal.
18. ‘An daku nga halas’ bangin nagpapahinumdom ha aton kan kanay, ngan ano an kinahanglan buhaton naton kon inaatake kita?
18 Ha Griego nga Septuagint, ‘an daku nga halas’ tinatawag nga “dragon.” Bangin nagpapahinumdom ini ha aton han “daku nga dragon . . . , an daan nga halas, nga ginngangaranan [nga] Yawa ngan Satanas.” (Pahayag 12:7-9; Genesis 3:15) Pariho hiya han daku hinduro nga reptilya nga makakadaot ngan makakalamoy han biktima hito. (Jeremias 51:34) Kon nangangalimbasog hi Satanas ha paglikos ha aton, pagdaot ha aton pinaagi han mga pag-ipit hini nga kalibotan, ngan paglamoy ha aton, sadang gumawas kita ha iya mga gapos ngan tamakan inin ‘daku nga halas.’ (1 Pedro 5:8) Kinahanglan buhaton ini han dinihogan nga nanhibilin kon karuyag nira makaangbit ha katumanan han Roma 16:20.
Hi Jehova—An Surok han Aton Kaluwasan
19. Kay ano nga naayop kita kan Jehova?
19 Mahitungod han totoo nga magsiringba, an salmista nagrirepresentar ha Dios nga nasiring: “Kay iya iginbutang an iya gugma ha akon, salit akon hiya luluwason: Igbubutang ko hiya ha kahitas-an, kay kinilala niya an akon ngaran.” (Salmo 91:14) An mga pulong nga “akon hiya luluwason” literal nga “igbubutang ko hiya ha kahitas-an,” nga diri maaabot. Naayop kita kan Jehova sugad nga iya mga magsiringba labi na tungod kay ‘nahigugma kita ha iya.’ (Markos 12:29, 30; 1 Juan 4:19) Tungod hito, an Dios ‘nagluluwas ha aton’ tikang ha aton mga kaaway. Diri gud kita mabubungkag ha tuna. Lugod, luluwason kita tungod kay kilala naton an ngaran han Dios ngan tinatawag ito nga may pagtoo. (Roma 10:11-13) Ngan determinado kita nga ‘maglakat ha ngaran ni Jehova ha kadayonan.’—Mika 4:5; Isaias 43:10-12.
20. Ha pagtapos han Salmo 91, ano an iginsasaad ni Jehova ha iya matinumanon nga surugoon?
20 Ha pagtapos han Salmo 91, hi Jehova nasiring mahitungod han iya matinumanon nga surugoon: “Magtatawag hiya ha akon, ngan babatunon ko hiya; Upod ako ha iya ha kakurian: Babawion ko hiya, ngan pagpapakadungganon hiya. Hin hilawig nga kinabuhi akon hiya patutunghon, ngan pakikitaon ko hiya han akon kaluwasan.” (Salmo 91:15, 16) Kon natawag kita ha Dios ha pag-ampo sumala han iya kaburut-on, hiya nabaton ha aton. (1 Juan 5:13-15) Nag-agi na kita hin daku nga kakurian tungod han pagkontra nga igin-aghat ni Satanas. Kondi an mga pulong nga “Upod ako ha iya ha kakurian” nag-aandam ha aton para ha tidaraon nga mga pagsari ngan nagpapasarig ha aton nga an Dios magpapakusog ha aton kon bungkagon na inin maraot nga sistema.
21. Paonan-o ginhihimaya na an mga dinihogan?
21 Bisan pa han mabangis nga pagkontra ni Satanas, an bug-os nga grupo han mga dinihogan nga kaupod naton paghihimayaon ha langit ha itinanda nga panahon ni Jehova—katapos han ‘hilawig nga mga adlaw’ ha tuna. Kondi, an urusahon nga mga pagluwas han Dios nagdara na hin espirituwal nga himaya ha mga dinihogan. Ngan daku an ira dungog ha panguna sugad nga mga Saksi ni Jehova ha tuna hinin kataposan nga mga adlaw! (Isaias 43:10-12) An gidadakui nga pagluwas ni Jehova ha iya katawohan mahitatabo durante han iya daku nga girra han Armagedon kon iya igbindikar an iya pagkasoberano ngan pagbaraanon an iya sagrado nga ngaran.—Salmo 83:18; Esekiel 38:23; Pahayag 16:14, 16.
22. Hin-o an ‘makakakita han pagluwas ni Jehova’?
22 Dinihogan man kita nga mga Kristiano o ira dedikado nga mga kaupod, naglalaom kita ha Dios para han kaluwasan. Durante han “daku ngan makalilisang nga adlaw ni Jehova,” maluluwas adton maunungon nga nag-aalagad ha Dios. (Joel 2:30-32) Kita nga nagkukompuwesto han ‘daku nga panon’ nga maluluwas ngadto ha bag-o nga kalibotan han Dios ngan magpapabilin nga matinumanon durante han ultimo nga pagsari ‘matatagbaw niya pinaagi han hilawig nga mga adlaw’—kinabuhi nga waray kataposan. Babanhawon liwat niya an damu nga katawohan nga nagkamatay. (Pahayag 7:9; 20:7-15) Malilipay gud hi Jehova ha ‘pagpahinabo nga makita naton an kaluwasan’ pinaagi kan Jesu-Kristo. (Salmo 3:8) Tungod hiton urusahon nga mga paglaom naton ha tidaraon, magpadayon kita ha paglaom ha Dios para han bulig ha pag-ihap han aton mga adlaw ha iya himaya. Pinaagi han aton mga pulong ngan mga buhat, hinaot padayon nga pamatud-an naton nga hi Jehova an aton arayopan.
[Footnote]
a An mga parasurat han Kristiano Griego nga Kasuratan waray maghisgot han Salmo 91 sumala ha panhunahuna han Mesianiko nga tagna. Siyempre, hi Jehova an arayopan ngan usa nga balwarte han tawo nga hi Jesu-Kristo, sugad la nga Hiya an arayopan han dinihogan nga mga sumurunod ni Jesus ngan han ira dedikado nga mga kaupod sugad nga grupo hini nga “panahon han kataposan.”—Daniel 12:4.
Paonan-o Mo Babatunon?
• Ano ‘an tago nga lugar han Gihitaasi’?
• Kay ano nga diri kita nahahadlok?
• Paonan-o nga ‘waray maraot nga mahinanabo ha aton’?
• Kay ano nga makakasiring kita nga hi Jehova an surok han aton kaluwasan?
[Mga Pakiana]
[Retrato ha pahina 17]
Maaram ka ba kon paonan-o an kamatuoran ni Jehova usa nga daku nga taming para ha aton?
[Mga Retrato ha pahina 18]
Binubuligan ni Jehova an iya mga surugoon ha pagbuhat han ira ministeryo bisan pa han diri-ginlalaoman nga mga pag-atake ngan dayag nga pagkontra
[Ginkuhaan han Retrato]
Cobra: A. N. Jagannatha Rao, Trustee, Madras Snake Park Trust