HA USA nga surbey han 2015 ha mga nagtatrabaho hin bug-os-panahon ha walo nga nasud, damu an nagsiring nga nakukurian hira ha pagbalanse han ira obligasyon ha trabaho ngan ha pamilya. An hinungdan nag-uupod han pagdamu han buruhaton ha trabaho o ha balay, pagdamu han kagarastohan, ngan pagtrabaho hin damu ka oras. Pananglitan ha Estados Unidos, an bug-os-panahon nga empleyado nagtatrabaho ha aberids nga 47 ka oras kada semana. Haros 1 ha 5 an nagsiring nga nagtatrabaho hira hin 60 ka oras o sobra pa!

Ha usa pa nga surbey ha 36 nga nasud, sobra 25 porsyento han ginsurbey an nagsiring nga agsob nga naabat hira nga gin-aapura hira bisan ha panahon han ira pagpahalibway! An kabataan mahimo liwat maapektohan kon sobra kadamu an ira buruhaton nga kinahanglan tapuson.

Kon pirme kita nangangalimbasog nga buhaton an sobra kay han igintutugot han panahon, mahimo kita maistres o mapresyur tungod han limitado nga panahon. Kondi posible ba nga magkaada mas timbang nga kinabuhi? Ano an naibubulig han aton mga gintotoohan, desisyon, ngan tumong? Tagdon anay naton an upat nga rason kon kay ano nga may mga tawo nga okupado hinduro.

“Nagtatrabaho ako hadto ha sulod hin pito ka adlaw kada semana,” siring han tatay nga hi Gary. “Ginhimo ko ito tungod kay karuyag ko pirme maihatag an mas maopay ha akon mga anak. Karuyag ko magkaada hira han mga butang nga waray ako han bata pa ako.” Bisan pa kon maopay an intensyon han mga kag-anak, kinahanglan usisahon nira an ira mga prayoridad. Iginpapakita han pipira nga pag-aram nga an mga adulto ngan kabataan nga naghahatag hin daku nga importansya ha kwarta ngan materyal nga mga butang mas may tendensya nga magin diri sugad kamalipayon, diri sugad kakontento, ngan diri sugad kahimsog kay han mga diri materyalistiko.

Basi masiguro nga maglalampos an ira mga anak ha tidaraon, sobra nga ginpupuno hin buruhaton han pipira nga kag-anak an ira eskedyol pati an eskedyol han ira mga anak. An resulta, nag-aantos an mga anak ngan mga kag-anak.

Ginkukombinse kita han mga adbertisment nga daku gud nga kalugian kon waray kita han pinakabag-o nga mga produkto. An The Economist nagsiring: “Tungod han pagtikadamu han mga paraliton, inabat han mga tawo nga waray na hira igo nga panahon,” kay “namumroblema hira ha pagpili kon ano an ira papaliton o kikitaon o kakaunon” ha ira limitado la nga panahon.

Han 1930, usa nga popular nga ekonomista an nagsiring nga tungod han pag-uswag ha teknolohiya mas magkakaada na oras para ha kaliawan an nagtatrabaho. Kondi sayop gud hiya! “Imbes nga temprano nga matapos [ha trabaho],” siring ni Elizabeth Kolbert nga journalist han New Yorker nga magasin, an mga tawo “nakakabiling hin bag-o nga mga kinahanglan”—ngan ini nga mga butang nagkikinahanglan hin kwarta ngan panahon.

May mga empleyado nga damu ka oras nga nagtatrabaho basi malipay an ira agaron. An mga katrabaho mahimo liwat makapresyur kon ira ginkukonsensya an iba nga diri nag-oobertaym. Ngan aada liwat an krisis ha ekonomiya nga nag-aaghat ha mga tawo nga magtrabaho hin mas damu ka oras o magin available pirme kon pagkinahanglanon ha trabaho.

Ha pariho nga paagi, an mga kag-anak mahimo mapresyur nga subaron an okupado nga eskedyol han iba nga pamilya. Kon diri nira ito susubaron,  bangin makonsensya hira nga may-ada hira “diri iginhahatag” ha ira mga anak.

Hi Tim nga taga-Estados Unidos nagsiring: “Hinigugma ko an akon trabaho, ngan pirme ako naniniguro ha akon trabaho. Para ha akon, kinahanglan ko pamatud-an an akon kalugaringon.”

Pariho kan Tim, damu an naghuhunahuna nga an ira pagin okupado o diri pagin okupado nakakaapekto ha ira reputasyon. An resulta? “An pagin okupado nagin pangirilal-an han estado han usa ha sosiedad,” siring ni Elizabeth Kolbert nga gin-unabi kanina. Hiya nagdugang: “Kon mas busy ka, baga hin mas importante ka.”

Igin-aaghat han Biblia an pagin maduruto ngan an pangalimbasog ha trabaho. (Proberbios 13:4) Kondi pati liwat an pagin timbang. “Maoroopay an usa ka harup, dara an kalinaw, kay han duha ka harup dara an kabudlay ngan an panalinguha ha hangin,” siring han Eklesiastes 4:6.

An pagkaada timbang nga kinabuhi mapulsanon ha aton mental ngan pisikal nga kahimsog. Kondi, posible gud ba mag-iban hin trabahoon o maghinay-hinay? Oo. Tagda an upat nga suhestyon:

Normal la nga maghingyap kita hin kasigurohan ha pinansyal. Pero pira kadamu nga kwarta an igo na? Ano an nahiuupod ha pagin malampuson? Iginbabasar la ba ito ha kita o materyal nga mga panag-iya? Ha kabaliktaran, an duro nga pagpahuway o pagpahalibway mahimo liwat magresulta hin duro nga kapresyur.

Hi Tim nga gin-unabi kanina nagsiring: “Gin-usisa gud namon nga mag-asawa an amon kinabuhi ngan nagdesisyon nga pasimplihon ito. Iginsurat namon an amon presente nga sitwasyon ngan bag-o nga mga tumong. Gin-istoryahan namon an epekto han amon mga desisyon hadto ngan kon ano an kinahanglan namon himoon basi maabot an amon mga tumong.”

An Biblia nagsasagdon nga kontrolon naton an aton “hingyap han mga mata.” (1 Juan 2:15-17) An mga adbertisment mahimo makaaghat han sugad nga mga hingyap salit napipiritan an usa nga magtrabaho hin damu ka oras o magpatagbaw ha sobra o magasto nga kaliawan. Oo, bangin diri mo malikyan an ngatanan nga adbertisment. Pero malilikyan mo an kaimpluwensyahi hito. Mahimo mo liwat usisahon kon ano gud an imo kinahanglan.

Hunahunaa liwat nga puydi makaimpluwensya gud ha imo an imo mga kaupod. Kon naniniguro gud hira ha pagkab-ot hin materyal nga mga butang o kon iginbabasar nira an kalamposan ha materyal nga mga butang, mas maaramon nga mamiling ka hin kasangkayan nga mas maopay an prayoridad. “Lakat kaupud han mga tawo nga makinaadmanon, ngan ikaw makikinaadmanon,” siring han Biblia.—Proberbios 13:20.

Pakiistorya ha imo agaron mahitungod han imo trabaho ngan mga prayoridad. Ngan ayaw kakonsensya  tungod la kay may-ada ka iba nga buruhaton. An libro nga Work to Live nasiring: “Adton nagbubulag han ira trabaho ngan panimalay o nagbabakasyon nahibaro han usa nga kamatuoran: Diri mabubungkag an kalibotan tungod la kay waray ka.”

Hi Gary nga gin-unabi kanina, may daku nga kita, salit nagdesisyon hiya nga ibanan an oras han iya pagtrabaho. “Nakiistorya ako ha akon pamilya ngan nagsuhestyon nga pasimplihon an amon kinabuhi,” siring niya. “Katapos hinay-hinay nga ginhimo namon ito. Naghangyo liwat ako ha akon agaron nga ibanan an adlaw han akon trabaho kada semana, ngan tumugot hiya.”

An mag-asawa kinahanglan maggahin hin panahon ha kada tagsa, ngan an kabataan nagkikinahanglan hin panahon kaupod han ira mga kag-anak. Salit ayaw subara an okupado nga eskedyol han iba nga pamilya. “Magkaada panahon ha pagpahuway,” siring ni Gary, “ngan ayaw himoa an mga buruhaton nga diri importante.”

Kon kaupod mo an imo pamilya, ayaw tuguti nga maibulag ka ha ira han telebisyon, celfon, o iba pa nga gadyet. Magkaada urosa nga pangaon sugad nga pamilya bisan usa la ka beses kada adlaw, ngan gamita ito nga panahon ha pag-iristorya. Kon ginsusunod han mga kag-anak iton simple nga sagdon, nagigin mas malipayon an ira mga anak ngan mas nangangalimbasog ha eskwelahan.

Pakianhi an imo kalugaringon: ‘Ano an akon karuyag ha kinabuhi? Ano an akon karuyag para ha akon pamilya?’ Kon karuyag mo hin mas malipayon ngan may katuyoan nga kinabuhi, paghimo hin mga prayoridad uyon ha masasarigan nga kinaadman nga mababasa ha Biblia.