1-3. Ano an iginpapakiana han mga tawo mahitungod han kamatayon, ngan ano an mga baton han magkalainlain nga mga relihiyon?

MGA pakiana ini nga ginhuhunahuna han mga tawo hin yinukot ka tuig na. Importante ini nga mga pakiana. Hin-o man kita o diin man kita naukoy, importante ha kada usa ha aton an mga baton hito.

² Ha nahiuna nga kapitulo, aton ginhisgotan kon paonan-o an halad nga lukat ni Jesu-Kristo nag-abri han dalan ngadto ha kinabuhi nga waray kataposan. Aton hinbaroan liwat nga an Biblia nagtatagna hin usa ka panahon nga diin “mawawaray na kamatayon.” (Pahayag 21:4) Samtang yana, kita ngatanan namamatay. “An mga buhi maaram nga hira mapatay,” siring han maaramon nga hi Hadi Salomon. (Eklesiastes 9:5) Nangangalimbasog kita nga mabuhi tubtob nga mahihimo. Kondi, karuyag naton mahibaro kon ano an mahitatabo ha aton kon kita mamatay.

³ Kon namamatay an aton mga hinigugma, nasusubo kita. Ngan bangin magpakiana kita: ‘Ano an nahitatabo ha ira? Nag-aantos ba hira? Nagbabantay ba hira ha aton? Mabubuligan ba naton hira? Makikita pa ba naton utro hira?’ An mga relihiyon ha kalibotan may-ada iba-iba nga mga baton hini nga mga pakiana. May-ada nagtututdo nga kon matadong an imo pagkinabuhi, makadto ka ha langit kondi kon maraot an imo pagkinabuhi, masusunog ka ha usa nga lugar para ha pagsakit. An iba nga mga relihiyon nagtututdo nga ha kamatay, an mga tawo napakadto ha lugar han mga espirituhanon basi makaupod han ira mga kaapoy-apoyan. An iba pa nga mga relihiyon nagtututdo nga an mga  patay napakadto ha kalibotan han mga patay basi hukman ngan katapos natatawo utro ha iba na nga lawas.

4. Ano an basihan nga ideya mahitungod han kamatayon diin magkapariho an damu nga mga relihiyon?

⁴ Ini ngatanan nga katutdoan han mga relihiyon may-ada uusa nga basihan nga ideya—nga may-ada bahin naton nga nagpapadayon nga buhi ha kamatay han pisikal nga lawas. Sumala ha haros ngatanan nga relihiyon, ha naglabay ngan yana, ha anoman nga paagi nabubuhi kita ha kadayonan nga may abilidad ha pagkita, pamati, ngan paghunahuna. Kondi, paonan-o ito posible? An aton mga sentido, upod na an aton panhunahuna, ngatanan konektado ha paggios han aton utok. Ha kamatay, an utok diri na nagios. An aton mga panumdoman, mga pagbati, ngan mga sentido diri nagpapadayon ha paggios hin independente ha misteryoso nga paagi. Diri ito natatalwas ha kadaot han aton utok.

5, 6. Ano an igintututdo han Biblia mahitungod han kahimtang han patay?

⁵ An nahitatabo ha kamatay diri misteryo kan Jehova, an Maglalarang han utok. Maaram hiya han kamatuoran, ngan ha iya Pulong, an Biblia, iya iginsasaysay an kahimtang han mga patay. An matin-aw nga katutdoan hito amo ini: Kon an tawo namatay, diri na hiya naeksister. An kamatayon amo an kabaliktaran han kinabuhi. An patay diri nakakakita o nakakabati o nakakahunahuna. Waray bisan usa nga bahin naton an nagpapadayon nga buhi ha kamatay han lawas. Waray kita kalag o espiritu nga diri-mamaratyon. *

⁶ Katapos maobserbahan ni Salomon nga an buhi maaram nga hira mapatay, hiya nagsurat: “Kondi an mga patay diri maaram han bisan ano.” Katapos, dugang nga iginsaysay niya iton importante nga kamatuoran pinaagi han pagsiring nga an patay diri na makakahimo paghigugma bisan pagdumot ngan nga “waray buruhaton, o paghunahuna, o hibaro, o kinaadman, didto ha [lubnganan].” (Eklesiastes 9:5, 6, 10) Sugad man, an Salmo 146:4 nasiring nga kon an tawo namamatay, “an iya mga hunahuna  nawawara.” Mamaratyon kita ngan diri nagpapadayon nga buhi ha kamatay han aton lawas. An kinabuhi nga pinahihimulosan naton pariho ha laga han usa nga kandila. Kon napaparong ito, diri ito napakadto ha bisan diin. Waray na gud ito.

7. Paonan-o iginsaysay ni Jesus kon ano an kapariho han kamatayon?

⁷ Hi Jesu-Kristo nagsaysay mahitungod han kahimtang han mga patay. Iya ginbuhat ito may kalabotan kan Lasaro, usa nga lalaki nga kilala gud niya ngan namatay. Hi Jesus nagsiring ha iya mga disipulo: “An aton sangkay nga hi Lasaro nahingaturog [“napahuway,” NW].” Naghunahuna an mga disipulo nga karuyag ipasabot ni Jesus nga hi Lasaro napahuway la nga nakaturog, basi mag-opay tikang ha sakit. Sayop hira. Hi Jesus nagsiring: “Hi Lasaro namatay.” (Juan 11:11-14) Tigamni nga iginpariho ni Jesus an kamatayon ha pagpahuway ngan pagkaturog. Hi Lasaro waray hingadto ha langit o ha naglalaga nga impyerno. Waray hiya igkita hin mga anghel o mga kaapoy-apoyan. Hi Lasaro waray matawo utro sugad nga lain nga tawo. Pinahuway hiya ha kamatayon, sugad hin nakaturog hin hilarom nga waray mga inop. Ha iba nga mga teksto iginpapariho liwat an kamatayon ha pagkaturog. Pananglitan, han an disipulo nga hi Esteban ginbato tubtob mamatay, an Biblia nasiring nga hiya “nahingaturog.” (Buhat 7:60) Sugad man, hi apostol Pablo nagsurat mahitungod han pipira nga mga tawo ha iya panahon nga “nangangaturog na” ha kamatayon.—1 Korinto 15:6.

8. Paonan-o kita nahibabaro nga diri katuyoan han Dios nga mamatay an mga tawo?

⁸ Orihinal ba nga katuyoan han Dios nga an mga tawo mamatay? Diri gud! Ginhimo ni Jehova an tawo basi mabuhi ha kadayonan dinhi ha tuna. Sugad han aton hinbaroan na ha nahiuna nga bahin hini nga libro, iginbutang han Dios an siyahan nga mag-asawa ha makaruruyag nga paraiso. Iya ginbendisyonan hira  hin hingpit nga kahimsog. Maopay gud la an karuyag ni Jehova para ha ira. Maruruyag ba an bisan hin-o nga mahigugmaon nga ginikanan nga mag-antos an iya mga anak han kasakitan tungod han kalagas ngan kamatayon? Syempre diri! Hinigugma ni Jehova an iya mga anak ngan karuyag niya nga magpahimulos hira han waray kataposan nga kalipayan dinhi ha tuna. Mahitungod han mga tawo, an Biblia nasiring: “[Kan Jehova] iginpahamutang an kadayonan ha ira kasingkasing.” (Eklesiastes 3:11) Ginlarang kita han Dios upod an hingyap nga mabuhi ha kadayonan. Ngan naghimo hiya hin paagi basi matuman ito nga hingyap.

9. Ano an igindiri ni Jehova kan Adan, ngan kay ano nga ini nga sugo diri makuri sugton?

⁹ Niyan, kay ano man nga an mga tawo namamatay? Basi hibaroan an baton, kinahanglan tagdon naton kon ano an nahitabo han usa pa la an lalaki ngan usa pa la an babaye dinhi ha tuna. An Biblia nagsasaysay: “Tikang ha tuna naghimo hi Jehova nga Dios pagpaturok han tagsa nga kahoy nga matahom ha paniplatan, ngan mag-opay nga karan-on.” (Genesis 2:9) Kondi, may-ada usa nga igindiri. Hi Jehova nagsiring kan Adan: “Ha tagsa nga kahoy han tanaman makakahimo ikaw pagkaon hin waray makauulang. Kondi ha kahoy han kinaadman han kaopayan ngan han karaotan, diri ka makakakaon: kay ha adlaw nga ikaw kumaon hito, ikaw gud mamamatay.” (Genesis 2:16, 17) Ini nga sugo diri makuri sugton. Damu an iba pa nga mga puno nga kahoy nga makukuhaan hin pagkaon ni Adan ngan ni Eva. Kondi ini nga sugo naghatag ha ira hin talagsahon nga higayon ha pagpakita han ira pagpasalamat ha Dios nga naghatag ha ira han ngatanan, upod na an hingpit nga kinabuhi. An ira pagsugot magpapakita liwat unta nga ira gintatahod an awtoridad han ira langitnon nga Amay ngan naruruyag hira ha iya mahigugmaon nga giya.

10, 11. (a) Paonan-o gintalapas an Dios han siyahan nga tawhanon nga mag-asawa? (b) Kay ano nga seryoso an pagtalapas ni Adan ngan ni Eva?

¹⁰ Makasurubo, ginpili han siyahan nga mag-asawa nga talapason hi Jehova. Ha pagyakan pinaagi han usa nga halas, hi Satanas nagpakiana kan Eva: “Ngay-an nagsiring ba an Dios: Diri ka kumaon bisan ano nga kahoy dida ha tanaman?” Hi Eva binaton: “Ha bunga han mga kahoy ha tanaman kami makakakaon: kondi ha bunga han kahoy nga aada ha butnga han tanaman, an Dios nagsiring: Diri kamo kumaon hito, bisan pagkamkam hito, bangin kamo mamatay.”—Genesis 3:1-3.

¹¹ “Kamo diri gud mapatay,” siring ni Satanas. “An Dios maaram nga ha adlaw nga kamo kumaon hito, an iyo mga mata mapupukrat, ngan kamo mahinunugad ha Dios, nga mag-inaramon na han kaopayan ngan han karaotan.” (Genesis 3:4, 5) Karuyag ni Satanas nga tumoo hi Eva nga magpapahimulos hiya pinaagi han pagkaon han igindidiri nga bunga. Sumala ha iya, may-ada katungod hi Eva ha pagdesisyon kon ano an husto ngan kon ano an sayop; may-ada hiya katungod ha pagbuhat han iya karuyag.  Nag-akusar liwat hi Satanas nga hi Jehova nagbuwa mahitungod han mga resulta han pagkaon han bunga. Tinoo hi Eva kan Satanas. Salit kinuha hiya hin pipira nga bunga ngan ginkaon ito. Katapos, iya tinagan an iya bana, ngan kinaon liwat hiya. Diri tungod ha pagkaignorante nga ginbuhat nira ito. Maaram hira nga ginbubuhat nira an eksakto nga ginsiring han Dios ha ira nga diri nira buhaton. Ha ira pagkaon han bunga, tinuyo nga gintalapas nira an simple ngan makatadunganon nga sugo. Nagpakita hira hin dayag nga kawaray pagtahod ha ira langitnon nga Amay ngan ha iya awtoridad. An sugad nga kawaray-pagtahod ha ira mahigugmaon nga Maglalarang diri-mapapasaylo!

12. Ano an mahimo makabulig ha aton nga masabtan kon ano an inabat ni Jehova han hi Adan ngan hi Eva nagtalapas ha iya?

¹² Ha pag-ilustrar: Ano an aabaton mo kon imo ginpadaku ngan  ginmangnoan an usa nga anak nga lalaki o babaye nga katapos hito nagtalapas ha imo ha paagi nga nagpapakita nga hiya waray pagtahod o gugma ha imo? Makakabido gud ito ha imo. Salit, hunahunaa la an daku nga kasubo nga inabat ni Jehova han hi Adan ngan hi Eva pariho nagtalapas ha iya.

13. Ano an ginsiring ni Jehova nga mahitatabo kan Adan ha kamatay niya, ngan ano an karuyag ipasabot hini?

¹³ Hi Jehova waray hinungdan nga tugotan nga umiksister ha kadayonan an matinalapason nga hi Adan ngan hi Eva. Hira namatay, sugad la han ginsiring ni Jehova ha ira. Hi Adan ngan hi Eva waray na umiksister. Waray hira magpakadto ha lugar han mga espirituhanon. Maaram kita hini tungod han ginsiring ni Jehova kan Adan katapos atubangon hiya tungod han iya pagtalapas. An Dios nagsiring: ‘Ikaw hiuuli ha tuna kay tumikang ka dinhi; kay tapotapo ka man, ngan ha tapotapo ikaw hiuuli.’ (Genesis 3:19) Ginhimo han Dios hi Adan tikang ha tapotapo han tuna. (Genesis 2:7) Antes hito, diri naeksister hi Adan. Salit, han hi Jehova nagsiring nga hi Adan mahibabalik ha tapotapo, karuyag Niya ipasabot nga hi Adan mabalik ha kahimtang han pagin diri naeksister. Hi Adan magigin waray-kinabuhi sugad la ha tapotapo nga tikang hito ginhimo hiya.

14. Kay ano nga kita namamatay?

¹⁴ Buhi unta yana hi Adan ngan hi Eva, kondi namatay hira tungod kay ginpili nira nga magtalapas ha Dios ngan salit nakasala hira. An hinungdan nga kita namamatay amo an makasasala nga kahimtang ni Adan ngan an kamatayon nga naipasa niya ha ngatanan nga iya katulinan. (Roma 5:12) Ito nga sala pariho hin makangingirhat nga sakit nga napanunod nga waray bisan usa nga makakalikay hito. An resulta hito, nga kamatayon, usa nga sirot. An kamatayon usa nga kaaway, diri sangkay. (1 Korinto 15:26) Mapasalamaton gud kita nga hi Jehova nagtagana han halad nga lukat basi luwason kita tikang hinin makaharadlok nga kaaway!

15. Kay ano nga nakakaliaw an pakahibaro han kamatuoran mahitungod han kamatayon?

¹⁵ Nakakaliaw an igintututdo han Biblia mahitungod han kahimtang han mga patay. Sugad han aton hinbaroan, an mga  patay diri nag-aantos hin kasakit o kasubo. Diri kita angay mahadlok ha ira, kay diri hira makakadaot ha aton. Diri hira nagkikinahanglan han aton bulig, ngan diri hira makakabulig ha aton. Diri naton hira makakaistorya, ngan diri nira kita makakaistorya. Damu nga mga lider han relihiyon an buwa nga nasiring nga makakabulig hira ha mga namatay, ngan an mga tawo nga natoo ha sugad nga mga lider naghahatag ha ira hin kwarta. Kondi an pakahibaro han kamatuoran nagpapanalipod ha aton nga diri malimbongan hadton nagtututdo hito nga mga buwa.

16. Hin-o an nakakaimpluwensya ha mga katutdoan han damu nga mga relihiyon, ngan ha ano nga paagi?

¹⁶ An imo ba relihiyon nauyon ha igintututdo han Biblia mahitungod han mga patay? Kadam-an an diri nauyon. Kay ano? Tungod kay an ira mga katutdoan naimpluwensyahan ni Satanas. Ginagamit niya an palso nga relihiyon basi tumoo an mga tawo nga katapos mamatay an ira lawas, magpapadayon hira nga buhi ha lugar han mga espirituhanon. Ini nga buwa igintatampo ni Satanas ha iba pa nga mga buwa basi ipahirayo an mga tawo kan Jehova nga Dios. Paonan-o?

17. Kay ano nga an katutdoan mahitungod han waray kataposan nga pagpasakit nagpapasipara kan Jehova?

¹⁷ Sugad han gin-unabi na, an iba nga mga relihiyon nagtututdo nga kon an usa ka tawo nagkikinabuhi ha maraot nga paagi, katapos mamatay makadto hiya ha usa nga naglalaga nga lugar para ha pagpasakit basi mag-antos ha kadayonan. Ini nga katutdoan nagpapasipara ha Dios. Hi Jehova usa nga mahigugmaon nga Dios ngan diri gud niya paaantuson an mga tawo hini nga paagi. (1 Juan 4:8) Ano an aabaton mo mahitungod han usa ka tawo nga nagsirot ha matinalapason nga anak pinaagi han pagsunoga han iya mga kamot ha kalayo? Tatahuron mo ba ito nga tawo? Ha totoo la, maruruyag ka ba nga makilala hiya? Diri gud! Posible nga maghuhunahuna ka nga hiya madarahog hinduro. Kondi, karuyag ni Satanas nga tumoo kita nga an mga tawo ginpapasakitan ni Jehova ha kalayo ha waray kataposan!

18. An pagsingba ha mga patay iginbasar ha ano nga buwa nga katutdoan han relihiyon?

¹⁸ Ginagamit liwat ni Satanas an iba nga mga relihiyon ha  pagtutdo nga katapos mamatay, an mga tawo nagigin mga espirituhanon nga kinahanglan tahuron ngan pasidunggan han mga buhi. Sumala hini nga katutdoan, an mga espiritu han mga patay mahimo magin gamhanan nga mga sangkay o makaharadlok nga mga kaaway. Damu nga mga tawo an natoo hini nga buwa. Nahahadlok hira ha mga patay ngan ira ito ginpapasidunggan ngan ginsisingba. Ha kabaliktaran, an Biblia nagtututdo nga an mga patay sugad hin nakaturog ngan nga sadang singbahon naton an amo la nga totoo nga Dios, hi Jehova, an aton Maglalarang ngan Paratagana.—Pahayag 4:11.

19. An pakahibaro han kamatuoran mahitungod han kamatayon nabulig ha aton nga masabtan an ano nga iba pa nga katutdoan han Biblia?

¹⁹ An pakahibaro han kamatuoran mahitungod han mga patay nagpapanalipod ha imo nga diri malimbongan han buwa nga mga katutdoan han relihiyon. Nabulig liwat ito ha imo nga masabtan an iba nga mga katutdoan han Biblia. Pananglitan, kon maaram ka nga an mga tawo diri napakadto ha lugar han mga espirituhanon ha ira kamatay, nagkakaada totoo nga kahulogan para ha imo an saad nga kinabuhi nga waray kataposan ha paraiso nga tuna.

20. Ano nga pakiana an paghihisgotan naton ha masunod nga kapitulo?

²⁰ Maiha na nga panahon an naglabay, an matadong nga tawo nga hi Job nagpakiana: “Kon an usa ka tawo mamatay, mabubuhi ba hiya liwat?” (Job 14:14) An tawo ba nga waray-kinabuhi nga sugad hin nakaturog ha kamatayon mahimo mabuhi utro? Nakakaliaw gud an igintututdo han Biblia mahitungod hini, sugad han ipapakita ha masunod nga kapitulo.