Kapitulo 15

Pagtukod hin Pamilya nga Nagpapasidungog ha Dios

1-3. Kay ano nga an iba diri nakakasulbad han mga problema nga komon ha pag-asawa ngan pagin ginikanan, kondi kay ano nga makakabulig an Biblia?

 PANANGLITAN nagpaplano ka ha pagtukod han imo kalugaringon nga balay. Pinalit ka hin tuna. Samtang madasigon nga ginpapamulat mo ito, nakikita mo an imo bag-o nga balay ha imo hunahuna. Kondi ano man kon waray ka mga garamiton ngan waray kaabtik ha pagtukod? Mapapakyas gud an imo mga pangalimbasug!

² Damu nga mga mag-asawa an nagtitikang ha paghunahuna hin usa ka malipayon nga pamilya, kondi waray han mga garamiton o mga kaabtik nga ginkikinahanglan basi makagtukod hito. Katapos gud han adlaw han kasal, nagtutubo an negatibo nga mga batasan. An araway ngan pagbalingkutay nagigin adlaw-adlaw nga rutina. Kon nagkakaanak na, nadidiskobrehan han bag-o nga amay ngan iroy nga waray hira kaabtik ha pagin ginikanan sugad la nga waray hira kaabtik ha pagkaada malipayon nga pag-asawa.

³ Kondi, makalilipay, makakabulig an Biblia. An mga prinsipyo hito pariho han mga garamiton nga makakahimo ha imo ha pagtukod hin malipayon nga pamilya. (Proberbios 24:3) Kitaon naton kon paonan-o ini mahihimo.

MGA GARAMITON HA PAGTUKOD HIN MALIPAYON NGA PAG-ASAWA

4. Kay ano nga malalaoman an mga problema ha pag-asawa, ngan ano nga mga suruklan an igintatagana ha Biblia?

⁴ Bisan kon baga in magkaangay an mag-asawa, nagkakaiba hira ha emosyon, mga eksperiensia han mga bata pa, ngan gintikangan  nga pamilya. Salit, malalaoman an pipira nga mga problema katapos han kasal. Paonan-o ito aatubangon? Bueno, kon an mga magturukod nagtutukod hin usa nga balay, nakonsulta hira ha mga plano han arkitekto. Mga giya ini nga kinahanglan sundon. An Biblia nagtatagana han mga suruklan han Dios ha pagtukod hin malipayon nga pamilya. Aton usisahon an pipira hini.

5. Paonan-o pinabubug-atan han Biblia an bili han pagkamaunongon ha pag-asawa?

⁵ Pagkamaunongon. Hi Jesus nagsiring: “An gintampo han Dios diri pagbulagon han tawo.” a (Mateo 19:6) Hi apostol Pablo nagsurat: “An pag-asawa magin dungganon ha ngatanan, ngan an higdaan han mag-asawa diri paghugawan, kay huhukman han Dios an mga makihihilawason ngan mga manlilibog.” (Hebreo 13:4) Salit sadang abaton han mag-asawa an obligasyon kan Jehova nga magpabilin nga matinumanon ha kada usa.—Genesis 39:7-9.

6. Paonan-o makakabulig an pagkamaunongon ha pagtipig han pag-asawa?

⁶ An pagkamaunongon naghahatag hin dignidad ngan kasigurohan ha pag-asawa. An maunongon nga mga bana o mga asawa maaram nga, anoman an mahitabu, magbibinuligay hira ha kada usa. (Eklesiastes 4:9-12) Kaiba gud ini han nagbubulag dayon ha siyahan gutiay nga problema! An sugad nga mga indibiduwal madagmit nga nasiring nga hira ‘nakapili hin sayop nga padis,’ nga hira ‘diri na nahigugma ha usa kag usa,’ nga an bag-o nga padis amo an kasulbaran. Kondi ini nga panhunahuna diri naghahatag ha padis hin higayon nga mag-uswag ha emosyon. Lugod, dara pa gihapon han sugad nga mga diri-maunongon an pariho nga mga problema ha bag-o nga mga padis. Kon an usa ka tawo mayada maopay nga balay kondi nagtuturo an atup, sigurado nga mangangalimbasug hiya ha pag-ayad hito. Diri la hiya mabalhin ngadto ha iba nga balay. Sugad man, an pagbag-o hin asawa diri magsusulbad han mga isyu nga hinungdan han away han mag-asawa. Kon nabangon an mga problema, ayaw  pangalimbasug ha pagtapos han pag-asawa, kondi pangalimbasug hin mauyatom nga matipigan ito. Kon mayada sugad nga pagkamaunongon gintatagad an pag-asawa sugad nga usa ka butang nga takos bantayan, igpadayon, ngan mahalon.

7. Kay ano nga an komunikasyon agsub nga makuri para ha mag-asawa, kondi paonan-o makakabulig an pagsul-ot han “bag-o nga personalidad”?

⁷ Komunikasyon. “Napapakyas an mga plano kon waray may pagsarig nga pakiistorya,” siring han usa nga proberbio han Biblia. (Proberbios 15:22) Kondi, makuri an pagkomunikar para ha iba nga mga mag-asawa. Kay ano? Tungod kay an mga tawo mayada magkaiba nga mga estilo ha pagkomunikar. Ini an kamatuoran nga agsub nga nagtutugway ha daku nga diri-pagsinabtanay ngan kapakyasan. Mahimo nga mayada bahin hini an paagi ha pagpadaku han mga ginikanan. Pananglitan, an iba bangin ginpadaku ha usa nga pamilya nga an mga ginikanan pirme nga nag-aaway. Yana sugad nga inasaw-an nga mga adulto, bangin diri hira maaram ha pakiistorya ha ira asawa ha maloloy-on ngan mahigugmaon nga paagi. Kondi, an iyo panimalay kinahanglan diri magin ‘balay nga puno hin araway.’ (Proberbios  17:1) Pinabubug-atan han Biblia an pagsul-ot han “bag-o nga personalidad,” ngan diri ginkukonsintir hito an nakakadaot nga pagpasubo, pagsinggitay, ngan abusado nga pagyakan.—Efeso 4:22-24, 31.

8. Ano an makakabulig kon diri ka nauyon ha imo asawa?

⁸ Ano an pagbubuhaton mo kon mayada diri pagkauroyon? Kon nagtitikang na an kapaso han ulo, maopay nga sundon niyo an sagdon han Proberbios 17:14: “Antes magtikang an away, gumikan ka.” Oo, mahimo mo igtalaan an paghisgot ha iba nga panahon, kon ikaw ngan an imo asawa kalmado na. (Eklesiastes 3:1, 7) Anoman an mahitabu, pangalimbasug nga magin “madagmit ha pagpamati, mahinay ha pagyakan, mahinay ha kasina.” (Jakobo 1:19) An imo tumong amo an pagsulbad han kahimtang, diri pagdaog ha argumento. (Genesis 13:8, 9) Pilia an mga pulong ngan an paagi ha pagyakan nga magpapatugnaw ha imo ngan ha imo asawa. (Proberbios 12:18; 15:1, 4; 29:11) Labaw han ngatanan, ayaw pagpabilin nga nasisina, kondi pamilnga an bulig pinaagi ha pagkomunikar ha Dios nga magkaupod ha mapainubsanon nga pag-ampo.—Efeso 4:26, 27; 6:18.

9. Kay ano nga masisiring nga an komunikasyon nagtitikang ha kasingkasing?

⁹ An usa nga proberbio han Biblia nasiring: “An kasingkasing han makinaadmananon nagtututdo han iya baba nga magpakita hin pagsabot, ngan nagdudugang hin pagsagda ha iya mga im-im.” (Proberbios 16:23) Tinuod, kon sugad, an yawi ha malampuson nga komunikasyon aada ha kasingkasing, diri ha baba. Ano an imo paggios ha imo asawa? Gindadasig han Biblia an mga Kristiano nga magpakita hin “pagpaid.” (1 Pedro 3:8) Mahihimo mo daw ini kon an imo asawa nakakaeksperiensia hin nakakaguol nga pangarit? Kon amo, mabulig ito ha imo nga mahibaro kon paonan-o an pagbaton.—Isaias 50:4.

10, 11. Paonan-o maiaaplikar han bana an sagdon han 1 Pedro 3:7?

¹⁰ Dungog Ngan Pagtahod. An Kristiano nga mga bana ginsusumatan nga mag-ukoy upod han ira mga asawa “sumala han kahibaro, naghahatag ha ira hin dungog sugad han ha maluroluya nga surudlan, an babaye.” (1 Pedro 3:7) An pagpasidungog ha asawa nag-uupod han pagkilala han iya kapulsanan. An bana nga nag-uukoy upod han iya asawa “sumala han kahibaro”  mayada hitaas nga pagtagad ha iya mga pagbati, mga kusog, intelihensia, ngan dignidad. Sadang liwat hibaroan niya kon mationan-o ginhuhunahuna ni Jehova an kababayin-an ngan an karuyag nga pagtrato ha ira.

¹¹ Ha imo balay, sidngon naton nga mayada ka mapulsanon hinduro nga surudlan nga maburuong. Diri ba kakaptan mo ito ha daku nga pagtagad? Bueno, ginamit ni Pedro an termino nga “maluroluya nga surudlan” ha pariho nga kahulogan, ngan sadang magpagios ini ha Kristiano nga bana nga ipakita an mahumok nga pagtagad ha iya hinigugma nga asawa.

12. Paonan-o maipapakita han asawa an hilarum nga pagtahod ha iya bana?

¹² Kondi ano nga sagdon an iginhahatag han Biblia ha asawa? Hi Pablo nagsurat: “An asawa sadang magkaada hilarum nga pagtahod ha iya bana.” (Efeso 5:33) Sugad la han asawa nga kinahanglan umabat nga ginpapasidunggan hiya ngan minahal gud han iya bana, kinahanglan abaton han bana nga gintatahod hiya han iya asawa. An matinalahuron nga asawa diri magsusumat han mga sayop han iya bana, Kristiano man hiya o diri-matinoohon. Diri niya kukuhaan hiya han iya dignidad pinaagi ha pagpakaraut ngan pagminos ha iya ha pribado o ha publiko.—1 Timoteo 3:11; 5:13.

13. Paonan-o maipapahayag an mga panhunahuna ha mamurayawon nga paagi?

¹³ Diri ini nangangahulogan nga an asawa diri na magpapahayag han iya mga opinyon. Kon mayada usa ka butang nga nakakaguol ha iya, matinalahuron nga makakagpahayag hiya han iya kalugaringon. (Genesis 21:9-12) An pagsumat hin usa nga ideya ha iya bana mahimo igpariho ha paglabog hin bola ngadto ha iya. Mahimo niya ilabog ito hin mahumok basi masayon nga masalo niya ito, o mahimo niya ilabog ito nga may puwersa nga nakakadaot ito ha iya. Maoroopay gud kon lilikyan han magpadis an paglabog hin mga sumbong, kondi, lugod, magyakan ha maloloy-on ngan mahumok nga paagi!—Mateo 7:12; Kolosas 4:6; 1 Pedro 3:3, 4.

14. Ano an sadang mo buhaton kon an imo asawa nagpapakita hin gutiay nga interes ha pag-aplikar han mga prinsipyo han Biblia ha pag-asawa?

¹⁴ Sugad han aton hinbabaroan an mga prinsipyo han Biblia  nakakabulig ha imo ha pagtukod hin malipayon nga pag-asawa. Kondi ano man kon ipinapakita han imo padis an gutiay nga interes ha ginsisiring han Biblia? Daku an mahihimo pa gihapon kon imo iaaplikar an kahibaro han Dios ha imo bahin. Hi Pedro nagsurat: “Kamo nga mga asawa, magpasakop kamo ha iyo mga bana, basi nga, kon an bisan hin-o nga diri masinugtanon ha pulong, pagdad-on unta hira ha waray pulong pinaagi han paggawi han ira mga asawa, tungod ha pakakita han iyo putli nga paggawi nga may hilarum nga pagtahod.” (1 Pedro 3:1, 2) Siyempre, pariho an naaplikar ha bana nga an asawa waray interes ha Biblia. Anoman an karuyag han imo padis nga buhaton, pasagdi an mga prinsipyo han Biblia nga maghimo ha imo nga maoroopay nga bana o asawa. An kahibaro han Dios makakahimo liwat ha imo nga maoroopay nga ginikanan.

PAGMANGNO HA KABATAAN SUMALA HAN KAHIBARO HAN DIOS

15. Paonan-o naipapasa usahay an sayop nga mga paagi han mga ginikanan ha pagmangno ha mga anak, kondi paonan-o mababag-o ini nga batasan?

¹⁵ An pagkaada la hin surutso o martilyo diri naghihimo ha usa nga maabtik nga panday. Sugad man, an pagkaada la hin kabataan diri naghihimo ha usa nga maabtik nga ginikanan. Maaram o diri, an mga ginikanan agsub nga nagmamangno ha ira kabataan pariho han pagmangno ha ira hadto. Salit, an sayop nga mga paagi han pagmangno ha kabataan usahay iginpapasa tikang ha usa nga katulinan ngadto ha masunod. An kadaan Hebreo nga proberbio nasiring: “An mga amay an nakaon han hilaw nga mga ubas, kondi an mga ngipon han mga anak an nangingilo.” Kondi, ipinapakita han Kasuratan nga diri kinahanglan sundon han usa ka tawo an paagi nga gintukod han iya mga ginikanan. Makakapili hiya hin iba nga dalan, usa nga naimpluwensiahan han mga balaud ni Jehova.—Esekiel 18:2; 14, 17.

16. Kay ano nga importante an pagtagana para ha imo pamilya, ngan ano an nahiuupod hini?

¹⁶ Ginlalaoman ni Jehova an Kristiano nga mga ginikanan nga maghahatag ha ira kabataan hin husto nga giya ngan pagmangno. Hi Pablo nagsurat: “Kon an bisan hin-o diri nagpapatigayon para hadton iya kalugaringon, ngan labi na gud para hadton mga  membro han iya panimalay, iginlilirong niya an pagtoo ngan mamaraut pa ha waray pagtoo.” (1 Timoteo 5:8) Pagkagamhanan nga mga pulong! An pagtuman han imo bahin sugad nga paratagana, nga nag-uupod ha pagmangno han pisikal, espirituwal ngan emosyonal nga mga panginahanglan han imo kabataan, amo an pribilehiyo ngan responsabilidad han usa ka diosnon nga tawo. An Biblia naghahatag hin mga prinsipyo nga nakakabulig ha mga ginikanan ha pagtukod hin malipayon nga palibot para han ira kabataan. Tagda an pipira hini.

17. Ano an kinahanglanon basi an mga balaud han Dios mahingada ha mga kasingkasing han iyo kabataan?

¹⁷ Ipakita an maopay nga susbaranan. An Israelita nga mga ginikanan ginsugo: “Kinahanglan igtutdo mo [an pulong han Dios] ha imo anak ngan magyakan ka mahitungod hini kon ikaw nalingkod ha imo balay ngan kon ikaw naglalakat ha dalan ngan kon ikaw nahigda ngan kon ikaw nabuhat.” Kinahanglan igtutdo han mga ginikanan an mga suruklan han Dios ha ira kabataan. Kondi ini nga sagdon gintikangan han pahayag: “Ini nga mga pulong nga akon iginsusugo ha imo hini nga adlaw kinahanglan hingada ha imo kasingkasing.” (Deuteronomio 6:6, 7) Oo, diri maihahatag han mga ginikanan kon ano an waray hira. An mga balaud han Dios siyahan kinahanglan maiguhit ha iyo kalugaringon nga mga kasingkasing kon karuyag niyo nga maisurat ito ha mga kasingkasing han iyo kabataan.—Proberbios 20:7; itanding an Lukas 6:40.

18. Ha pagpahayag han gugma, paonan-o ipinapakita ni Jehova an hitaas nga susbaranan para ha mga ginikanan?

¹⁸ Ihatag an pasarig han imo gugma. Ha bawtismo ni Jesus, hi Jehova nagpahayag: “Ikaw an akon Anak, nga hinigugma; ikaw an akon inuuyonan.” (Lukas 3:22) Kinikilala kon sugad ni Jehova an iya Anak, iginpapahayag an pag-uyon ha iya ngan naghahatag hin pasarig han Iya gugma. Hi Jesus ha urhi nagsiring ha iya Amay: “Ginhigugma mo ako antes pa han katukod han kalibotan.” (Juan 17:24) Salit, sugad nga diosnon nga mga ginikanan, ihatag ha iyo kabataan an mga pulong ngan pisikal nga mga kapahayagan han iyo gugma ha ira—ngan buhata ini hin agsub. Hinumdumi pirme nga “an gugma nagpaparig-on.”—1 Korinto 8:1. 

19, 20. Ano an nahiuupod ha husto nga pagdisiplina ha kabataan, ngan paonan-o makakarawat han mga ginikanan an kapulsanan tikang ha susbaranan ni Jehova?

¹⁹ Disiplina. Pinabubug-atan han Biblia an bili han mahigugmaon nga disiplina. (Proberbios 1:8) An mga ginikanan nga nagpapasibaya han ira responsabilidad ha paggiya ha ira kabataan yana sigurado nga maatubang han masurub-on nga mga resulta ha tidaraon. Kondi, ginpapahamangnoan liwat an mga ginikanan nga diri magpasobra. “Kamo nga mga amay,” an iginsurat ni Pablo, “ayaw niyo pag-aringita an iyo mga anak, basi hira diri magturaw.” (Kolosas 3:21) Kinahanglan likyan han mga ginikanan an sobra nga pagsaway ha ira kabataan o pirme nga nagbubusa ha ira mga sayop ngan nagpapakaraut ha ira mga pangalimbasug.

²⁰ Hi Jehova nga Dios, an aton langitnon nga Amay, nagpapakita han susbaranan ha pagtagana hin disiplina. An iya pagsaway diri gud sobra. “Akon ka sisirotan ha husto nga sukol,” siring han Dios ha iya katawohan. (Jeremias 46:28) Sadang subaron han mga ginikanan hi Jehova hini nga butang. An disiplina nga sobra ha makatadonganon nga mga tubtuban o nalahos ha katuyoan han pagsaway ngan pagtutdo sigurado nga makapaaringit.

21. Paonan-o masisiguro han mga ginikanan kon epektibo an ira disiplina?

²¹ Paonan-o masisiguro han mga ginikanan kon epektibo an ira disiplina? Mahimo hira magpakiana ha ira kalugaringon, ‘Ano an nahimo han akon disiplina?’ Sadang ito makagtutdo. Sadang hisabtan han imo anak kon kay ano nga iginpapadapat an disiplina. Sadang mabaraka liwat an mga ginikanan mahitungod han mga epekto katapos han ira pagsaway. Totoo, haros an ngatanan nga kabataan ha siyahan maaaringit ha disiplina. (Hebreo 12:11) Kondi an disiplina diri gud sadang makahimo ha bata nga mahadluk o ginsalikway o tagan hiya han impresyon nga hiya maraut gud. Antes sawayon an iya katawohan, hi Jehova nagsiring: “Ayaw kahadluk, . . . kay ako upod ha imo.” (Jeremias 46:28) Oo, an pagsaway sadang ipadapat ha paagi nga aabaton han iyo anak nga kaupod kamo niya sugad nga mahigugmaon, mabinuligon nga mga ginikanan. 

PAGKAADA “MAABTIK NGA PAGTUGWAY”

22, 23. Paonan-o ka magkakaada han pagtugway nga ginkikinahanglan basi makagtukod hin malipayon nga pamilya?

²² Mapasalamaton kita nga hi Jehova nagtatagana han mga garamiton nga ginkikinahanglan naton ha pagtukod hin malipayon nga pamilya. Kondi an pagkaada la han mga garamiton diri igo na. Kinahanglan magbansay kita ha paggamit hito ha husto nga paagi. Pananglitan, an usa nga magturukod bangin mayada diri maopay nga mga paagi han paggamit han iya mga garamiton. Bangin gamiton niya an iba nga mga garamiton ha sayop nga paagi. Hini nga mga kahimtang, an iya mga paagi sigurado nga magreresulta hin diri maopay nga klase hin produkto. Sugad man, bangin maaram ka yana han diri maopay nga mga batasan nga nasulod ha imo pamilya. An iba nga mga batasan bangin marig-on na ngan makuri na mabag-o. Kondi, sunda an sagdon han Biblia: “An makinaadmananon nga tawo mamamati ngan makarawat hin dugang nga kahibaro, ngan an tawo nga may sarabutan amo an usa nga nagkakaada maabtik nga pagtugway.”—Proberbios 1:5.

²³ Magkakaada ka maabtik nga pagtugway pinaagi ha pagpadayon ha pagkuha hin kahibaro han Dios. Magin alerto ha mga prinsipyo han Biblia nga naaplikar ha kinabuhi han pamilya, ngan paghimo hin mga pagbag-o kon diin an ginkikinahanglan. Pag-obserba ha hamtong nga mga Kristiano nga nagpapakita hin maopay nga susbaranan sugad nga mga mag-asawa ngan mga ginikanan. Pakiistorya ha ira. Labaw han ngatanan, isumat an imo mga kabaraka ngadto kan Jehova ha pag-ampo. (Salmo 55:22; Filipos 4:6, 7) Makakabulig hiya ha imo ha pagpahimulos han malipayon nga kinabuhi han pamilya nga nagpapasidungog ha iya.

[Footnote]

SARIHI AN IMO KAHIBARO

Paonan-o an pagkamaunongon, komunikasyon, dungog, ngan pagtahod naamot ha malipayon nga pag-asawa?

Ha ano nga mga paagi makakapasarig an mga ginikanan han ira gugma ha ira kabataan?

Ano nga mga butang an nahiuupod ha husto nga disiplina?

[Mga Pakiana]

 [Bug-os-pahina nga piktyur ha pahina 147]