Mwaakha wa 1970, alipa-oothipa mapuro yaakhaliwa khalai, yaavara muteko aya oEin Gedi. Muttetthe owo onikhala wIsarayeli mpantta onikela nsuwa wa Ephareya Yookhwa. Opuro ole, okathi yaathipa aya yaahiphwanya muttetthe waapwetexiwe iyaakha 500 aahiiso 600. Nave yaahiphwanya esinagoga yaapahiwe, musinagoga mme yaahiphwanya eroolu yookhuttuvala. Eroolu ele yaari yoohiloka ni khivaaweryaneya osoma etthu yaalempwale. Nave khivaaweryaneya otthukula mwaha woowi yampereya. Hata vaari siiso, erumeeliwaka etekonologia 3-D, vaahiweryaneya osommwa ni otaphuleliwa eroolu ele. Nave arumeeliwaka asoftwares anikumiherya ilatarato, asomi yaahiwerya osuwela etthu yaalempwale murooluni mme.

Yaaphwanyiwe exeeni? Yaaphwanyiwe yoolepa ya mBiibiliyani. Mpantta owo saari iveersu soopacerya sa eliivuru ya Onamukuttho. Iversu iyo saahikhalana eTetragrama, aahiiso nsina na Muluku nttaava na eHeeberi. Nto woonasa wene, eroolu ele yaalempwale eriyari ya iyaakha 50 ni 400 nuumala Kristu orwa. Eyo eroolu ya nenli erina soolepa sa eHeeberi sa mBiibiliyani okhuma vaavale yaaphwanyiwe aya eroolu oQumran. Olavulaka sa otthuneya waya eroolu ele, jornalista oEin Gedi a ejornaale The Jerusalem Post, olempe so: “Ehinatthi olempwa ni otaphuleliwa eroolu ya oEin Gedi yaarina yoolepa ya Onamukuttho, waahikhala okathi wa iyaakha ekonto emosa (1000) ni iroolu sa Ephareya Yookhwa”. Moovarihana ni asomi, eroolu ele yaataphuleliwe ennooniherya wira soolepa massorético sa Torá “saahikhapeleliwa oratteene hata saavinre iyaakha sinceene, nave soovonya sa alipa-oolepa khasihononne etthu yaaphavela ohimmwa”.