Đi tìm nguồn hướng dẫn thiết thực

Thời nay, nếu bạn có nhu cầu cần tư vấn về bất cứ vấn đề nào thì có thể dễ dàng tìm được nhiều thông tin. Ngành tư vấn là một trong những ngành đang phát triển nhanh chóng. Ở nhiều nơi trên thế giới như Anh Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản và châu Mỹ La-tinh, sách tư vấn là loại sách bán chạy nhất. Những cuộc hội thảo, chương trình truyền hình và video chuyên mục tư vấn cũng ngày càng được ưa chuộng. Điểm thu hút người ta là họ có thể tự giải quyết vấn đề mà không cần gặp trực tiếp một nhà tâm lý học, tư vấn hôn nhân hoặc tu sĩ nào. Vậy các đề tài nào thường được tư vấn?

Một số đề tài được tư vấn nhiều nhất là làm sao thành công trong đời sống, trong tình yêu và nuôi dạy con cái. Người ta cũng quan tâm đến cách đối phó với chứng trầm cảm, đau buồn và nhiều vấn đề do tình trạng ly dị gây ra. Một số đề tài phổ biến khác là làm thế nào để cai chứng thèm ăn, nghiện rượu và thuốc lá. Rõ ràng, đề tài tư vấn rất đa dạng nhưng lời khuyên đưa ra có thiết thực không? Đôi khi có, nhưng thường thì không. Vì vậy, chúng ta nên khôn ngoan nhớ đến lời cảnh báo này của Kinh Thánh: “Kẻ dại nghe gì cũng tin, người khôn đắn đo suy nghĩ”.—Châm-ngôn 14:15, Trịnh Văn Căn.

Sách tư vấn rất khác với sách cẩm nang. Sách cẩm nang thì dạy các kỹ năng như chụp ảnh, kế toán hoặc học ngoại ngữ. Đọc sách cẩm nang là giải pháp hiệu quả, ít tốn kém khi người ta không muốn tham gia một khóa học. Nhưng sách tư vấn thì khác. Dù nói về sự nghiệp, hôn nhân, nuôi dạy con cái hay sức khỏe tinh thần, sách tư vấn thường cổ vũ một lối sống hoặc một quan niệm sống nào đó. Thế nên, điều khôn ngoan là chúng ta xem xét: “Ai đưa ra lời khuyên? Người đó lấy thông tin từ đâu?”.

Lời khuyên của các nhà tư vấn không phải lúc nào cũng dựa trên những thông tin chọn lọc kỹ lưỡng. Một số người có thể đưa ra  những lời tư vấn nghe xuôi tai với độc giả, nhằm thu được lợi nhuận cao. Thật vậy, chỉ trong một quốc gia, mỗi năm ngành tư vấn kiếm được hơn tám tỉ Mỹ kim!

Sách tư vấn có thật sự thiết thực?

Khi đọc sách tư vấn, chúng ta mong muốn tìm được những lời khuyên thiết thực, nhưng trên thực tế, chúng ta thường thấy những lời khuyên chung chung hoặc mơ hồ. Chẳng hạn, một lời khuyên điển hình là: “Chỉ cần suy nghĩ lạc quan, bạn chắc chắn sẽ thành công. Bất cứ thứ gì bạn muốn, dù là tiền bạc, sức khỏe, tình bạn hoặc tình yêu, bạn sẽ có được nếu có tinh thần lạc quan”. Những lời khuyên như thế có thực tế không? Có giúp bạn đối mặt với thực tại và những thất vọng trong cuộc sống không?

Thí dụ, hãy xem những sách tư vấn về cách ứng xử trong gia đình và ngoài xã hội, là một trong những đề tài đang được nhiều người quan tâm nhất. Chúng có giúp người ta xây dựng gia đình bền vững và hạnh phúc không? Không luôn luôn như vậy. Nói về tác giả của một cuốn sách tư vấn tình yêu được công chúng nồng nhiệt đón nhận ở châu Mỹ La-tinh, một nhà phê bình cho biết ông ấy “đưa ra những chỉ dẫn giúp độc giả tạo mối quan hệ tốt đẹp và xây đắp lòng tự trọng”. Tuy nhiên, tác giả sách này lại cho rằng nếu một mối quan hệ không được tốt đẹp như ý muốn mà vẫn chấp nhận kéo dài là tự phản bội mình. Quan điểm này ngụ ý điều ưu tiên là làm sao để bản thân cảm thấy thoải mái, chứ không cần nhận ra vấn đề và tìm cách giải quyết.

Ngoài ra, bên cạnh một số lời khuyên hữu ích, cũng có không ít lời khuyên tai hại trong các sách tư vấn. Một nhà tư vấn có thể cho lời khuyên hữu ích về vấn đề nào đó, nhưng về vấn đề khác thì lời khuyên của người ấy có thể làm tình hình tệ hơn. Thật khó phân biệt đâu là lời khuyên tốt vì có quá nhiều lời khuyên và thường mâu thuẫn với nhau. Đâu là lời khuyên đáng tin cậy? Bạn hãy cân nhắc những yếu tố sau: “Lời khuyên ấy có cơ sở đáng tin cậy không, hay chỉ theo quan điểm chủ quan của người tư vấn? Động cơ của người tư vấn có trong sáng không, hay người ấy đưa ra lời khuyên vì lợi nhuận hoặc để nổi tiếng?”.

Có một cuốn sách đã chứng thực là kim chỉ nam cho mọi thời đại, đó là Kinh Thánh. Cuốn sách này đưa ra lời khuyên thiết thực về những đề tài mà các sách tư vấn thường nói đến, và nhiều đề tài khác nữa. Kinh Thánh đã thúc đẩy hàng triệu người làm theo lời khuyên sau: “Phải làm nên mới trong tâm-chí mình... mặc lấy người mới” (Ê-phê-sô 4:23, 24). Kinh Thánh giúp chúng ta sáng suốt nhận ra cốt lõi của vấn đề, và hướng dẫn cách đối phó. Quan trọng hơn hết, Kinh Thánh cho chúng ta động lực mạnh mẽ để làm điều đúng. Như thế nào? Xin hãy xem bài kế tiếp.