Thi thiên 119:1-176
-
Lòng quý trọng đối với lời quý giá của Đức Chúa Trời
-
‘Làm sao người trẻ giữ cho lối mình trong sạch?’ (9)
-
“Con chuộng các lời nhắc nhở của ngài” (24)
-
“Con yêu luật pháp ngài biết dường nào!” (97)
-
“Con thông hiểu hơn tất cả các thầy dạy con” (99)
-
“Lời ngài là ngọn đèn cho chân con” (105)
-
“Toàn bộ lời ngài là chân thật” (160)
-
Ai yêu luật pháp Đức Chúa Trời được bình an (165)
-
א [A-lép]
119 Hạnh phúc cho ai trọn vẹn* trong đường lối mình,Bước theo luật pháp Đức Giê-hô-va.+
2 Hạnh phúc cho ai tuân theo các lời nhắc nhở của ngài,+Hằng tìm kiếm ngài với cả tấm lòng.+
3 Họ không có thói làm điều bất chính,Nhưng hằng bước theo các đường lối ngài.+
4 Ngài đã hạ lệnhPhải cẩn thận giữ các mệnh lệnh ngài.+
5 Mong sao con luôn kiên định,*+Hầu con tuân theo các điều lệ ngài!
6 Bấy giờ con sẽ không phải xấu hổ+Khi con xem xét mọi điều răn ngài.
7 Con sẽ ca ngợi ngài với lòng ngay thẳngKhi học các phán quyết công chính của ngài.
8 Con sẽ tuân theo các điều lệ ngài.
Xin chớ bao giờ hoàn toàn bỏ con.
ב [Bết]
9 Trong tuổi thanh xuân, làm sao giữ cho lối mình trong sạch?
Phải gìn giữ mình theo lời của ngài.+
10 Con tìm kiếm ngài với cả tấm lòng.
Xin đừng để con đi chệch các điều răn ngài.+
11 Trong lòng, con quý trọng* lời phán ngài,+Hầu không phạm tội với ngài.+
12 Lạy Đức Giê-hô-va, nguyện ngài được chúc tụng!
Xin chỉ dạy con các điều lệ ngài.
13 Với môi miệng, con rao raMọi phán quyết ngài đã truyền.
14 Con vui mừng về các lời nhắc nhở của ngài+Hơn mọi thứ quý giá khác.+
15 Con sẽ ngẫm nghĩ* các mệnh lệnh ngài,+Mắt chăm chú nhìn các lối ngài ban.+
16 Con chuộng các luật lệ ngài.
Con sẽ không quên lời ngài.+
ג [Ghi-men]
17 Xin đối xử tốt với kẻ tôi tớ này,Hầu con được sống và tuân theo lời ngài.+
18 Xin mở mắt con để con thấy rõBao điều kỳ diệu trong luật pháp ngài.
19 Con đây chỉ là ngoại kiều trong xứ.+
Xin đừng giấu con các điều răn ngài.
20 Tâm hồn con luôn mòn mỏi mong chờ các phán quyết ngài.
21 Ngài quở trách phường tự phụ,*Là bọn bị rủa, đi chệch các điều răn ngài.+
22 Xin cất khỏi con* sự miệt thị và khinh khi,Bởi con tuân theo các lời nhắc nhở của ngài.
23 Cả khi các quan ngồi với nhau nói nghịch lại con,Kẻ tôi tớ này vẫn ngẫm nghĩ* các điều lệ ngài.
24 Con chuộng các lời nhắc nhở của ngài;+Chính các lời ấy là những cố vấn cho con.+
ד [Đa-lét]
25 Con nằm sải trong bụi.+
Xin bảo toàn mạng con đúng như lời ngài.+
26 Con đã trình lên các đường lối mình, và ngài đáp lại;Xin chỉ dạy con các điều lệ ngài.+
27 Xin cho con hiểu ý nghĩa* của các mệnh lệnh,Hầu con ngẫm nghĩ* công việc diệu kỳ của ngài.+
28 Con trằn trọc không ngủ vì quá đau buồn.
Xin làm con vững mạnh đúng như lời ngài.
29 Xin cất khỏi con đường lối gian dối,+Ban cho con ơn là luật pháp ngài.
30 Con đã chọn theo đường lối tín trung,+Nhận biết các phán quyết ngài đều đúng.
31 Con bám chặt vào các lời nhắc nhở của ngài.+
Đức Giê-hô-va ôi, xin đừng để con thất vọng.*+
32 Con sẽ chạy theo đường lối của điều răn ngàiVì ngài mở lòng để con đón nhận đường ấy.*
ה [Hê]
33 Lạy Đức Giê-hô-va, xin chỉ dạy con+ đường lối của điều lệ ngài,Và con sẽ theo cho đến cuối cùng.+
34 Xin ban trí hiểu hầu con tuân theo,Hết lòng vâng giữ luật pháp của ngài.
35 Xin dẫn dắt con* trên nẻo của điều răn ngài,+Bởi chính nẻo ấy là niềm vui con.
36 Xin khiến lòng con hướng đến các lời nhắc nhở của ngài,Chứ không hướng đến tư lợi.+
37 Xin khiến mắt con quay khỏi điều vô giá trị,+Bảo toàn mạng con trong đường lối ngài.
38 Lời ngài hứa với kẻ tôi tớ này, xin hãy thực hiện,Hầu cho người người đều kính sợ ngài.*
39 Xin hãy cất đi nỗi nhục mà con kinh hãi,Bởi các phán quyết của ngài thảy đều đúng đắn.+
40 Xin hãy xem con trông mong các mệnh lệnh ngài biết bao!
Xin ngài bảo toàn mạng con tùy theo lòng công chính ngài.
ו [Vau]
41 Lạy Đức Giê-hô-va, nguyện con được cảm nghiệm tình yêu thương thành tín,+Ơn giải cứu của ngài, theo lời ngài đã hứa;+
42 Bấy giờ con sẽ đáp lại kẻ khích bác mình,Bởi con tin cậy lời ngài.
43 Xin đừng cất hẳn lời chân lý khỏi miệng con,Bởi con trông đợi phán quyết của ngài.
44 Con sẽ vâng giữ luật pháp của ngài luôn luôn,Cho đến muôn đời bất tận.+
45 Con sẽ bước đi trong chốn an toàn,*+Bởi con tìm kiếm các mệnh lệnh ngài.
46 Trước mặt vua chúa, con sẽ nói về các lời nhắc nhở của ngàiVà không ngượng ngùng chút nào.+
47 Con chuộng các điều răn ngài,Thật, con yêu các điều răn ấy.+
48 Con sẽ giơ tay hướng về các điều răn ngài, là điều con yêu,+Và sẽ ngẫm nghĩ* các điều lệ ngài.+
ז [Da-in]
49 Xin nhớ lời ngài phán với kẻ tôi tớ này;Chính nhờ lời ấy, ngài cho con niềm trông đợi.
50 Đó là nguồn ủi an con trong nỗi khổ sở,+Bởi lời phán ngài bảo toàn mạng con.
51 Dẫu những kẻ tự phụ* miệt thị con quá đỗi,Con vẫn không bao giờ đi chệch luật pháp ngài.+
52 Lạy Đức Giê-hô-va, con nhớ các phán quyết ngài thuở xưa,+Và nhờ các phán quyết ấy, con được an ủi.+
53 Con giận phừng phừng vì bọn gian ác,Những kẻ từ bỏ luật pháp của ngài.+
54 Ở chốn đó đây con đến sinh sống,Các điều lệ ngài là những bài hát cho con.
55 Lạy Đức Giê-hô-va, suốt đêm thâu con nhớ đến danh ngài,+Hầu vâng giữ luật pháp ngài.
56 Ấy là thói quen của con,Vì đã tuân theo các mệnh lệnh ngài.
ח [Hếch]
57 Đức Giê-hô-va là phần của con;+Con đã hứa vâng giữ các lời ngài.+
58 Con hết lòng khẩn cầu với* ngài,+Xin ban ơn+ theo lời ngài hứa.
59 Con xem xét các đường lối mình,Đặng quay bước trở về các lời nhắc nhở của ngài.+
60 Con mau chóng, không hề chậm trễMà vâng giữ các điều răn ngài.+
61 Các dây kẻ ác quấn lấy thân con,Nhưng luật pháp ngài, con không hề quên.+
62 Nửa đêm con dậy để cảm tạ ngài+Vì các phán quyết công chính của ngài.
63 Con là bạn hữu của mọi người kính sợ ngài,Của ai vâng giữ các mệnh lệnh ngài.+
64 Lạy Đức Giê-hô-va, lòng yêu thương thành tín ngài tràn ngập khắp đất;+Xin chỉ dạy con các điều lệ ngài.
ט [Tếch]
65 Ngài đối xử tốt với kẻ tôi tớ này,Đúng như lời ngài, lạy Đức Giê-hô-va!
66 Xin chỉ dạy con sự khôn sáng và tri thức,+Bởi con tin cậy các điều răn ngài.
67 Khi chưa khổ sở, con từng lạc lối,Nhưng nay vâng giữ lời phán của ngài.+
68 Ngài vốn thật tốt+ và làm điều tốt.
Xin chỉ dạy con các điều lệ ngài.+
69 Dẫu phường tự phụ* có nói dối bôi nhọ con,Con vẫn hết lòng tuân theo các mệnh lệnh ngài.
70 Lòng chúng chai lì trơ tráo,*+Còn con chuộng luật pháp ngài.+
71 Nếm trải khổ sở là tốt cho con,+Để con học được các điều lệ ngài.
72 Luật pháp ngài truyền là tốt cho con,+Tốt hơn muôn ngàn vàng bạc.+
י [Giốt]
73 Tay ngài tạo dựng và nắn nên con.
Xin ban trí hiểu để con học về các điều răn ngài.+
74 Ai kính sợ ngài thấy con đều mừng,Con trông đợi lời ngài.*+
75 Lạy Đức Giê-hô-va, con biết rõ rằng các phán quyết ngài đều là công chính,+Rằng ngài vì lòng trung tín mà cho con nếm khổ sở.+
76 Nguyện xin tình yêu thương thành tín ngài+ an ủi conTheo lời ngài hứa với kẻ tôi tớ này.
77 Xin thương xót con để con được sống,+Bởi vì con chuộng luật pháp của ngài.+
78 Nguyện phường tự phụ* phải bị xấu hổ,Bởi chúng vô cớ* gây hại cho con.
Nhưng con ngẫm nghĩ* các mệnh lệnh ngài.+
79 Nguyện những ai kính sợ ngài trở lại với con,Là những người biết các lời nhắc nhở của ngài.
80 Nguyện sao lòng con trọn vẹn khi theo các điều lệ ngài,+Hầu con không phải xấu hổ chút nào.+
כ [Cáp]
81 Con mong mỏi ơn giải cứu của ngài,+Con trông đợi lời ngài.*
82 Mắt con mong mỏi lời phán của ngài;+Con nói: “Chừng nào ngài mới an ủi con đây?”.+
83 Con khác nào bầu da khô đi vì khói,Nhưng các điều lệ ngài, con không hề quên.+
84 Kẻ tôi tớ này phải đợi bao nhiêu ngày nữa?
Khi nào ngài mới xử phạt bọn hành hại con?+
85 Những kẻ tự phụ* đào hố hại con,Là bọn khinh thường luật pháp của ngài.
86 Mọi điều răn ngài đều đáng tin cậy.
Người ta vô cớ hành hại thân con, xin ngài giúp đỡ!+
87 Suýt nữa chúng đã diệt con khỏi đất,Nhưng con chẳng bỏ các mệnh lệnh ngài.
88 Vì tình yêu thương thành tín, xin ngài bảo toàn mạng con,Hầu con vâng giữ các lời nhắc nhở mà ngài phán truyền.
ל [La-mét]
89 Lời ngài trường tồn trên các tầng trờiCho đến muôn đời, lạy Đức Giê-hô-va!+
90 Lòng trung tín ngài trải qua các đời.+
Ngài lập trái đất kiên cố để nó đứng vững.+
91 Nhờ vào các phán quyết ngài, chúng* còn đến nay,Bởi chúng thảy đều là tôi tớ ngài.
92 Nếu như không chuộng luật pháp của ngài,Con đã tiêu vong trong nỗi khổ sở.+
93 Các mệnh lệnh ngài, con sẽ không bao giờ quên;Bởi qua các mệnh lệnh ấy, ngài đã bảo toàn mạng con.+
94 Con thuộc về ngài; xin hãy giải cứu+Vì con tìm kiếm các mệnh lệnh ngài.+
95 Kẻ ác chực chờ để diệt con đi,Nhưng con vẫn chú tâm đến các lời nhắc nhở của ngài.
96 Con thấy mọi sự hoàn hảo đều có giới hạn,Còn điều răn ngài vô hạn vô biên.*
מ [Mêm]
97 Con yêu luật pháp ngài biết dường nào!+
Suốt ngày con ngẫm nghĩ* luật pháp ấy.+
98 Nhờ điều răn ngài, con khôn ngoan hơn kẻ thù,+Vì điều răn ấy ở cùng con đến mãi mãi.
99 Con thông hiểu hơn tất cả các thầy dạy con,+Vì hay ngẫm nghĩ* các lời nhắc nhở của ngài.
100 Con xử sự có hiểu biết hơn các bậc lão thành,Vì con tuân theo các mệnh lệnh ngài.
101 Con chẳng chịu bước trên lối dữ nào,+Để con có thể vâng giữ lời ngài.
102 Con không từ bỏ các phán quyết ngài,Vì ngài là đấng đã chỉ dẫn con.
103 Các lời phán ngài thật ngọt ngào trên lưỡi con,Thật ngọt hơn cả mật ong trong miệng!+
104 Nhờ các mệnh lệnh của ngài, con xử sự có hiểu biết.+
Vì thế con ghét mọi lối giả dối.+
נ [Nun]
105 Lời ngài là ngọn đèn cho chân con,Ánh sáng cho đường lối con.+
106 Con đã thề nguyện, và quyết giữ lời,Rằng sẽ tuân theo các phán quyết công chính ngài.
107 Con khổ sở quá đỗi.+
Đức Giê-hô-va ôi, xin bảo toàn mạng con đúng như lời ngài.+
108 Lạy Đức Giê-hô-va, xin hãy vui lòng về lời ngợi khen con dâng làm lễ vật tự nguyện,*+Và chỉ dạy con các phán quyết ngài.+
109 Mạng con luôn gặp hiểm nguy,*Nhưng con không quên luật pháp của ngài.+
110 Kẻ gian ác đã gài bẫy để hãm hại con,Nhưng con vẫn không đi chệch các mệnh lệnh ngài.+
111 Con xem bao lời nhắc nhở của ngài như sản nghiệp lâu bền,*Bởi các lời ấy là niềm vui của lòng con.+
112 Con quyết* vâng theo các điều lệ ngàiMọi lúc, cho đến cuối cùng.
ס [Sa-méc]
113 Con ghét kẻ không trọn lòng,*+Nhưng con yêu luật pháp ngài.+
114 Ngài là nơi trú ẩn và tấm khiên cho con,+Con trông đợi lời ngài.*+
115 Hỡi những kẻ dữ, hãy tránh xa tôi,+Hầu tôi tuân theo các điều răn của Đức Chúa Trời mình.
116 Xin hãy nâng đỡ hầu con được sống, như lời ngài hứa;+Đừng để hy vọng của con thành nỗi thất vọng.*+
117 Xin ngài nâng đỡ hầu con được cứu;+Bấy giờ, con sẽ luôn chú tâm đến các điều lệ ngài.+
118 Ngài bỏ mọi kẻ đi chệch các điều lệ ngài,+Bởi chúng đều giả dối và gian trá.
119 Ngài loại mọi kẻ gian ác trên đất như cặn bã vô giá trị.+
Vì thế con yêu các lời nhắc nhở của ngài.
120 Lòng kính sợ ngài làm cả thân con run rẩy;Các phán quyết ngài khiến con run sợ.
ע [A-in]
121 Con làm điều phải và điều công chính.
Xin đừng bỏ con cho bọn hà hiếp!
122 Xin ngài bảo đảm kẻ tôi tớ này sẽ được an lành;Nguyện phường tự phụ* không hà hiếp con.
123 Mắt con mỏi mòn đợi ơn giải cứu,+Cũng như lời hứa công chính của ngài.+
124 Xin tỏ lòng yêu thương thành tín với kẻ tôi tớ này+Và chỉ dạy con các điều lệ ngài.+
125 Con đây là tôi tớ ngài; xin ban trí hiểu,+Hầu con được biết các lời nhắc nhở của ngài.
126 Đã đến lúc Đức Giê-hô-va hành động,+Bởi người ta vi phạm luật pháp của ngài.
127 Vì thế con yêu các điều răn ngàiHơn vàng, còn hơn cả vàng tinh luyện.+
128 Thế nên con xem mọi chỉ dẫn* ngài là đúng;+Con ghét mọi lối giả dối.+
פ [Pê]
129 Những lời nhắc nhở của ngài tuyệt vời.
Vì thế con tuân theo những lời đó.
130 Các lời ngài được tiết lộ sẽ mang ánh sáng,+Đem sự hiểu biết cho người nào thiếu kinh nghiệm.+
131 Con há miệng và thở hổn hểnVì khát khao các điều răn ngài.+
132 Xin đoái nhìn và ban ân huệ,+Theo phán quyết dành cho người yêu danh ngài.+
133 Xin dẫn con vững bước bởi lời ngài phán;Nguyện không điều ác nào chế ngự được con.+
134 Xin giải thoát* con khỏi bọn hà hiếp,Con sẽ vâng giữ các mệnh lệnh ngài.
135 Xin cho ánh sáng mặt ngài chiếu trên kẻ tôi tớ này+Và chỉ dạy con các điều lệ ngài.
136 Suối lệ sầu từ mắt con cứ tuôn dài,Vì người ta không vâng giữ luật pháp ngài.+
צ [Xa-đê]
137 Lạy Đức Giê-hô-va, ngài là công chính,+Các phán quyết ngài thảy đều công bằng.+
138 Các lời nhắc nhở ngài ban đều là công chínhVà đáng tin tưởng hoàn toàn.
139 Lòng sốt sắng tiêu nuốt con,+Vì bọn đối địch quên các lời ngài.
140 Lời phán của ngài vô cùng thanh cao,*+Kẻ tôi tớ này yêu lời phán ấy.+
141 Dù con hèn mọn và bị khinh dể+Nhưng vẫn không quên các mệnh lệnh ngài.
142 Sự công chính ngài là sự công chính vĩnh cửu,+Và luật pháp ngài quả là chân thật.+
143 Dù bao khốn khổ, khó khăn ập đến,Nhưng con vẫn chuộng các điều răn ngài.
144 Các lời nhắc nhở của ngài công chính đời đời.
Xin ngài ban cho trí hiểu+ hầu con được sống.
ק [Cốp]
145 Con hết lòng kêu cầu. Đức Giê-hô-va ôi, xin đáp lời.
Các điều lệ ngài, con sẽ tuân theo.
146 Con kêu cầu ngài; xin hãy giải cứu!
Con sẽ vâng giữ các lời nhắc nhở của ngài.
147 Rạng đông chưa đến, con đã thức dậy kêu cứu,+Con trông đợi các lời của ngài.*
148 Canh đêm chưa tàn, mắt con đã mở,Để con ngẫm nghĩ* lời phán của ngài.+
149 Xin nghe tiếng con vì lòng yêu thương thành tín của ngài.+
Lạy Đức Giê-hô-va, xin bảo toàn mạng con theo công lý ngài.
150 Những kẻ có hành vi đáng xấu hổ* tiến đến gần con;Chúng xa rời luật pháp ngài.
151 Nhưng lạy Đức Giê-hô-va, ngài ở gần con,+Mọi điều răn ngài đều là chân thật.+
152 Từ lâu, con đã học về các lời nhắc nhở của ngài,Biết ngài lập các lời ấy để tồn tại mãi.+
ר [Rết]
153 Xin đoái xem nỗi khổ và giải thoát con,+Bởi con không hề quên luật pháp của ngài.
154 Xin hãy bênh vực con và giải thoát con;+Xin bảo toàn mạng này như lời ngài hứa.
155 Ơn giải cứu xa cách những kẻ gian ác,Bởi chúng không tìm kiếm các điều lệ ngài.+
156 Lạy Đức Giê-hô-va, lòng thương xót của ngài bao la.+
Xin bảo toàn mạng con theo công lý ngài.
157 Bọn hành hại con và lũ đối địch đông đảo làm sao,+Nhưng con vẫn không đi chệch các lời nhắc nhở của ngài.
158 Con nhìn quân bội bạc mà thấy ghê tởm,Vì chúng không vâng giữ lời phán của ngài.+
159 Hãy xem con yêu các mệnh lệnh ngài biết bao!
Lạy Đức Giê-hô-va, xin bảo toàn mạng con vì lòng yêu thương thành tín ngài.+
160 Toàn bộ* lời ngài là chân thật.+
Mọi phán quyết công chính ngài còn mãi mãi.
ש [Xin]
161 Dù quan lại vô cớ hành hại con,+Lòng con vẫn kính sợ các lời ngài.+
162 Con vui mừng về lời phán ngài,+Như người được nhiều chiến lợi phẩm.
163 Con ghét sự giả dối, thật sự ghê tởm nó.+
Con yêu luật pháp ngài.+
164 Con ngợi khen ngài mỗi ngày bảy lần,Vì các phán quyết công chính của ngài.
165 Ai yêu luật pháp ngài được bình an tràn đầy;+Chẳng điều gì có thể làm cho họ vấp ngã.
166 Lạy Đức Giê-hô-va, con hy vọng nơi các hành động giải cứu của ngàiVà tuân theo các điều răn ngài.
167 Con vâng giữ các lời nhắc nhở của ngàiVà tha thiết yêu các lời ấy.+
168 Con tuân theo các mệnh lệnh và lời nhắc nhở của ngài,Vì ngài biết mọi việc con làm.+
ת [Tau]
169 Lạy Đức Giê-hô-va, nguyện tiếng con van nài giúp đỡ được thấu đến ngài.+
Đúng như lời ngài, xin cho con trí hiểu.+
170 Nguyện lời con cầu ơn đến trước mặt ngài.
Như lời ngài đã hứa, xin giải cứu con.
171 Nguyện môi con tuôn tràn bao lời ngợi khen,+Bởi ngài chỉ dạy con các điều lệ ngài.
172 Nguyện lưỡi con hát về lời phán của ngài,+Bởi mọi điều răn ngài thảy đều công chính.
173 Nguyện bàn tay của ngài sẵn sàng giúp con,+Vì con chọn vâng theo các mệnh lệnh ngài.+
174 Con trông mong ơn giải cứu, lạy Đức Giê-hô-va,Và con chuộng luật pháp ngài.+
175 Xin để con được sống, hầu ngợi khen ngài;+Nguyện các phán quyết ngài trợ giúp cho con.
176 Con lang thang như chiên lạc bầy.+ Xin tìm kiếm kẻ tôi tớ này,Bởi con chưa quên các điều răn ngài.+
Chú thích
^ Hay “trọn thành”.
^ Ds: “Mong sao các đường lối con được lập vững vàng”.
^ Hay “tích lũy”.
^ Hay “tìm hiểu”.
^ Xem Bảng chú giải thuật ngữ.
^ Ds: “lăn khỏi con”.
^ Hay “tìm hiểu”.
^ Ds: “đường lối”.
^ Hay “tìm hiểu”.
^ Hay “xấu hổ”.
^ Cũng có thể là “Vì ngài cho con lòng tự tin”.
^ Hay “Xin khiến con đi”.
^ Cũng có thể là “Là lời dành cho người kính sợ ngài”.
^ Hay “chốn thoáng đãng”.
^ Hay “tìm hiểu”.
^ Xem Bảng chú giải thuật ngữ.
^ Hay “làm dịu nét mặt”.
^ Xem Bảng chú giải thuật ngữ.
^ Ds: “không cảm biết, như mỡ”.
^ Hay “Bởi lời ngài là niềm hy vọng của con”.
^ Xem Bảng chú giải thuật ngữ.
^ Cũng có thể là “dùng lời nói dối”.
^ Hay “tìm hiểu”.
^ Hay “Bởi lời ngài là niềm hy vọng của con”.
^ Xem Bảng chú giải thuật ngữ.
^ Tức là tất cả công trình sáng tạo.
^ Ds: “rất rộng”.
^ Hay “tìm hiểu”.
^ Hay “tìm hiểu”.
^ Ds: “về lễ vật tự nguyện từ miệng con”.
^ Hay “luôn bị đặt trên bàn tay con”.
^ Hay “phần thừa kế vĩnh cửu”.
^ Ds: “hướng lòng”.
^ Hay “kẻ có lòng phân chia”.
^ Hay “Bởi lời ngài là niềm hy vọng của con”.
^ Hay “xấu hổ”.
^ Xem Bảng chú giải thuật ngữ.
^ Hay “mệnh lệnh”.
^ Ds: “chuộc”.
^ Từ nguyên ngữ Hê-bơ-rơ nói đến việc tinh luyện kim loại bằng cách nấu chảy.
^ Hay “Bởi các lời của ngài là niềm hy vọng của con”.
^ Hay “tìm hiểu”.
^ Hay “hành vi bẩn thỉu”.
^ Hay “Bản chất”.
