Muṅwe na muṅwe o vhuyaho a lingedza u rwa thunzi u a zwi ḓivha uri zwi a konḓa. Nḓila ine thunzi ya fhufha ngayo nga luvhilo i ita uri zwi konḓe u i rwa kana u i bata.

 Vhorasaintsi vho wana uri mufuda wa thunzi i vhidzwaho fruit fly u a kona u khona u fana na bufho ḽa nndwa. Fhedzi yeneyi thunzi i zwi ita nga u ṱavhanya nga fhasi ha muthethe. Muphurofesa Michael Dickinson o amba uri: “Dzi a kona u fhufha nga nḓila khulwane na musi dzi tshi kha ḓi tou bva u bebwa. Zwi tou nga u vhea lutshetshe bufhoni ḽa nndwa nahone onoyo ṅwana a kona u tshimbidza ḽeneḽo bufho.”

 Vhaṱoḓisisi vho dzhia vidio ya yeneyi thunzi i tshi khou fhufha, vha wana uri kha muthethe i vha yo fhufhisa maphapha ayo lwa 200. Ya ita zwenezwo luthihi fhedzi zwi vha zwo eḓana uri i kone u vha na maanḓa a u shavha khombo.

 Hu pfi mini nga tshifhinga tshine ya tshi fhedza u itela u shavha khombo? Vhaṱoḓisisi vho wana uri dzenedzi thunzi dzi a kona u shavha nga luvhilo u fhiraho 50 u poidza ha ḽiṱo ḽa muthu. Dickinson o ri: “Yeneyi thunzi i vhalela nga u ṱavhanya uri khombo i ngafhi na uri yone i tea u shavhela ngafhi.”

 A hu na a no ḓivha nḓila ine yeneyi thunzi ya shumisa ngayo vhuluvhi hayo vhuṱuku-ṱuku u ita zwenezwi, fhedzi vhaṱoḓisisi vha khou ṱoḓa u zwi ḓivha.

 Inwi ni zwi vhona hani? Naa vhukoni ha yeneyi thunzi vhu mangadzaho ho sokou bvelela kana yo sikwa i naho?