Naa U Daha Ndi Tshivhi?

TAMBANI

Bivhili i a fhindula

Bivhili a i ambi nga ha u daha a kana dziṅwe nḓila dza u shumisa fola. Naho zwo ralo, i katela maitele ane a sumbedza uri Mudzimu ha takaleli mikhuvha i si yavhuḓi na i songo kunaho, zwine zwa ita uri u daha hu vhe tshivhi.

U ṱhonifha vhutshilo. ‘Mudzimu . . . u ṋea vhathu vhoṱhe vhutshilo na muya wa u fema na zwithu zwoṱhe.’ (Mishumo 17:24, 25) Samusi vhutshilo vhu tshifhiwa tshi bvaho ha Mudzimu, ri songo ita zwithu zwine zwa ḓo pfufhifhadza vhutshilo hashu, zwi ngaho u daha. Shangoni ḽoṱhe u daha ndi zwiṅwe zwa zwithu zwine zwa nga thivhelea uri vhathu vha si fe.
U funa wahau. “U tea u funa wahau vhunga u tshi ḓifuna.” (Mateo 22:39) U daha vhukati ha vhathu a zwi sumbedzi lufuno. Vhane vha dzula vhe tsini na vhathu vhane vha khou daha, vha khomboni khulu ya u vha na malwadze ane vhathu vhane vha daha vha vha nao.
Ṱhoḓea ya u dzula wo kuna. “Ni ṋekedze mivhili yaṋu sa tshiṱhavhelo tshi tshilaho, tshikhethwa, tshi ṱanganedzeaho kha Mudzimu.” (Vharoma 12:1) “Kha ri ṱambe tshikha dzoṱhe dza ṋama na dza muya, uri ri vhe vhakhethwa nga ho engedzeaho musi ri tshi ofha Mudzimu.” (2 Vhakorinta 7:1) U daha a zwi tshimbidzani na u vha mukhethwa—zwine zwa vha u kuna na u sa vha na tshika—ngauri vhadahi vha zwidzidzivhadzi vha zwi daha nga khole nahone zwenezwi zwi vhaisa mivhili yavho.

Naa Bivhili i amba nga ha u ḓimvumvusa u tshi shumisa mbanzhe kana zwiṅwe zwidzidzivhadzi?

Bivhili a i ambi nga ha mbanzhe kana zwiṅwe zwidzidzivhadzi. Fhedzi i katela maitele ane a sa tendelani na u shumisa zwidzidzivhadzi zwo raloho. Kha maitele o bulwaho mathomoni, ri nga dovha ra shumisa zwi tevhelaho:

Ri tea u langa mihumbulo yashu. “U tea u funa Yehova Mudzimu wau . . . nga muhumbulo wau woṱhe.” (Mateo 22:37, 38) “Dzulani no dzivhuluwa nga ho fhelelaho.” (1 Petro 1:13) Muthu ha koni u langa muhumbulo wawe musi ana dzema ḽa u daha, nahone vhathu vhanzhi vha na ḽeneḽo dzema. Mihumbulo yavho i livhisa ṱhogomelo kha u ṱoḓa u shumisa zwidzidzivhadzi, nṱhani ha u fhaṱa mihumbulo yavho.—Vhafilipi 4:8.
U fhulufhedzea kha milayo ya shango. Ni ‘ḓiṱukufhadze na u thetshelesa mivhuso na vhavhusi.’ (Tito 3:1) Mashangoni manzhi, mulayo u langa mashumisele a zwiṅwe zwidzidzivhadzi. Arali ri tshi ṱoḓa u takadza Mudzimu, ri fanela u thetshelesa vhavhusi vha shango.—Vharoma 13:1.

Fola Na Mutakalo Waṋu

Dzangano ḽa Mutakalo ḽa Shango ḽo anganyela uri ṅwaha muṅwe na muṅwe, vhathu vha ṱoḓaho u vha milioni dza rathi vha fa nga nṱhani ha malwadze a u shumiswa ha fola, u katela na vhathu vha sa dahi vha fhiraho 600 000 nga nṱhani ha uri vha dzula vhe fhethu hune ha vha na vhathu vho no daha. Ṱhogomelani nḓila ine ḽa kwama ngayo mutakalo wa vhane vha ḽi shumisa na vhane vha ṱwa navho.

Khentsara. Vhutsi ha fola vhu na khemikhala dzi fhiraho 50 dza carcinogenic. Encyclopædia Britannica i amba uri vhutsi ha fola“hu vhanga khentsara ya mafhafhu kha phesenthe dza 90 dza vhathu.” Vhutsi ha fola vhu nga vhanga khentsara na kha zwiṅwe zwipiḓa zwa muvhili, zwi ngaho mulomo, phaiphi ya u fhirisa ipfi, phaiphi ya u fhirisa zwḽiwa, tshidikadika tsha mukuloni, gulukulo, tshivhindi, pancreas, na dundelo.

Vhulwadze ha u fema. Vhutsi ha fola vhu ita uri hu vhe na khonadzeo khulwane ya vhulwadze ha u fema vhu ngaho sa pneumonia na influenza. Vhana vhane vha dzula vha tshi fema vhutsi ha muthu ane a khou daha vha anzela u vha na vhulwadze ha mafhafhu, tshihoṱola tshi sa fholi na u sa shuma zwavhuḓi ha mafhafhu.

Vhulwadze ha mbilu. Vhathu vhane vha daha vha khomboni khulu ya u farwa nga vhulwadze ha u oma lurumbu kana vhavha na vhulwadze ha mbilu. Khaboni monokisaidi ine ya wanala kha vhutsi ha fola i fhira kha mafhafhu nga ho leluwaho ya ya kha tsinga dza malofha, hune ya dzhiela vhudzulo okisidzheni. Musi huna okisidzheni ṱhuku malofhani, mbilu i fanela u shumesa u itela uri i ṋee muvhili okisidzheni.

Masiandoitwa kha muimana. Vhafumakadzi vhane vha daha musi vho ḓihwala vha ita uri vhana vhavho vha bebiwe tshifhinga tshi sa athu swika, vhe na tshileme tshiṱuku kana vha bebiwa vhe na vhuholefhali vhu ngaho sa cleft lip. Vhana vho raloho vha nga dovha vha vha na thaidzo ya u fema kana vha lwala vhulwadze vhune ha nga ita uri vha fe vha tshee lutshetshe.

a Kha enea mafhungo, u daha zwi ambela u hoba vhutsi ha fola kha sigarete, siga, phaiphi kana phaiphi ya maḓi. Naho zwo ralo, maitele o ambiwaho a dovha a ambela kha u shenga fola, u i hoba, u daha fola ḽine ḽa vha na nicotine, na miṅwe mifuda i fanaho na yeneyo.

Zwine Zwa Tshimbidzana

Lutendo Na Vhurabeli Matshilele Na Vhuḓifari Mbudziso Dza Bivhili Dzo Fhindulwa

Ṱhanzi dza Yehova

Naa U Daha Ndi Tshivhi?

Bivhili i a fhindula

Naa Bivhili i amba nga ha u ḓimvumvusa u tshi shumisa mbanzhe kana zwiṅwe zwidzidzivhadzi?

Zwine Zwa Tshimbidzana

You May Also Like

Ndi Afhio Mavhonele A Mudzimu Nga Ha U Daha?

Tshivhi Ndi Mini?

Humbelani U Dalelwa