Lufu ndi tshithu tshi vhavhaho vhukuma. Vhathu vhanzhi a vha ṱoḓi u amba nga halwo. Fhedzi nga u ya ha tshifhinga, na riṋe lu ḓo ri kwama. Luvholela lwa lufu lu a ṱhavha nahone lu a vhavha.

A hu na tshine tsha nga ita uri ri dzule ro lugisela u felwa nga mubebi, mufarisi kana ṅwana. Makhaulambilu a nga kha ḓi itea ri songo zwi lavhelela kana a itea nga murahu ha tshifhinga tshilapfu. Hu sa londwi zwine ra sedzana nazwo, vhuṱungu ha u felwa a vhu iledzei nahone vhu nga ri sia ro tsikeledzea.

Antonio we a felwa nga khotsi awe vhe vha thulwa nga goloi o amba uri: “Zwi tou nga muthu o khia nnḓu yaṋu nahone a ṱuwa na khii. Ni nga si kone u humela hayani na luthihi. No salelwa nga zwine zwa ni humbudza. Zwenezwi ri fanela u zwi ṱanganedza. Naho na nga lingedza u sa zwi ṱanganedza—nga nṱhani ha vhuṱungu—a hu na zwine na nga zwi ita.”

Musi Dorothy we a vha tshilikadzi e na miṅwaha ya 47, a tshi sedzana na vhuṱungu vhu fanaho, o lingedza u wana phindulo. Sa mudededzi tshikoloni tsha Swondaha, ho ngo pfa u nga lufu ndi ambadzifhele. Fhedzi o vha a sa ḓivhi uri hu itea mini nga murahu ha lufu. O vhudzisa mufunzi wa Anglican uri: “Hu itea mini kha riṋe musi ri tshi fa?” A fhindula a ri: “A hu na ane a ḓivha. Ri fanela u sokou lindela, ra vhona uri hu ḓo itea mini.”

Naa ri fanela u sokou “lindela, ra vhona uri hu ḓo itea mini”? Naa hu na nḓila ine ra nga ḓivha ngayo arali lufu lu ambadzifhele?