Naa Vhana Vha Fanela U Guda Nga Ha Mudzimu?

“Ri na vhurereli vhunzhi vhune ha ita uri ri vhengane, fhedzi a si vhunzhi vhune ha ri ita uri ri funane.”—JONATHAN SWIFT, MUṄWALI WA MUISIMANE.

SWIFT o amba zwenezwo zwithu ḓanani ḽa vhu-18 ḽa miṅwaha, fhedzi ndi vhathu vhanzhi vhane vha nga tendelana nae ṋamusi. Ngoho ndi uri vhaṅwe vhathu a vha tendi uri vhabebi vha na ndugelo ya u gudisa vhana vhavho nga ha Mudzimu. Vha vhona u nga vhana vhane vha aluswa muṱani wa vhurereli a vha aluwi zwavhuḓi.

Inwi ni ri mini? Kha mafhungo a tevhelaho ndi afhio ane a pfala?

● Vhabebi a vho ngo fanela u tendelwa u funza vhana vhavho nga ha Mudzimu.

● Vhabebi vha fanela u lindela vhana vhavho vha tshi aluwa uri vha kone u haseledza navho mafhungo a zwa vhurereli.

● Vhabebi vha fanela u funza vhana vhavho zwine vha zwi tenda nga ha Mudzimu musi vha tshi kha ḓi vha vhaṱuku. Fhedzi musi vhana vha tshi khou aluwa, vhabebi vha fanela u ṱuṱuwedza vhana u ḓiitela phetho.

● Vhana vha fanela u tevhela vhurereli ha vhabebi vhavho vha sa vhudzisi uri ndi ha ngoho kana hai.

Naa Vhurereli Vhu A Huvhadza Vhana?

A hu na mubebi ane a funa ṅwana wawe ane a nga ṱoḓa u mu huvhadza. Naa hu na mafhungo ane a tikedza zwine zwa ambiwa nga vhathu vha sa ṱoḓi vhana vha tshi guda nga ha Mudzimu? Ho no fhela mahumi a miṅwaha vhaṱoḓisisi vha tshi khou guda nga ha nḓila ine vhurereli ha vhabebi ha kwama vhana vhavho ngayo. Ndi mini zwe vhenevho vhaṱoḓisisi vha zwi swikelela?

Vho guda uri nṱhani ha uri vhurereli ha vhabebi vhu huvhadze ṅwana, vhu nga vha na mvelelo dzavhuḓi kha nyaluwo yawe. Nga 2008 magazini une wa pfi Social Science Research * wo phaḓaladza muvhigo une wa ri: “Vhurereli vhu khwinisa vhushaka ha mubebi na ṅwana kha vhomme na vhokhotsi.” Wonoyo muvhigo wo dovha wa ri: “Vhurereli na zwithu zwa lwa muya zwi vhonala zwi zwa ndeme vhutshiloni ha vhana vhanzhi nahone ndi zwa ndeme kha vhushaka ha vhathu miṱani.” Ṱhogomelani nḓila ine zwenezwo zwa fana ngayo na zwe zwa ambiwa nga Yesu Kristo musi a tshi ri: “Mashudu, vhaheḓana muyani.”—Mateo 5:3.

Naa vhana vha fanela u thoma vha aluwa u itela uri vha kone u guda nga ha Mudzimu na vhurereli? Eneo mavhonele ha sumbedzi u dzhiela nṱha heyi mbuno: Muhumbulo wa ṅwana u tou nga bakete ḽi si na tshithu ḽo lindelaho u ḓadziwa. Vhukuma vhabebi vha fanela u khetha; uri vha ṱoḓa u ḓadza ḽeneḽo bakete ḽa pfanyisedzo hayani nga maitele avhuḓi a vhuḓilisi na pfunzo dzine vha vhona dzo tea, kana vha ṱoḓa mihumbulo na mbilu dza vhana vhavho zwi tshi ḓadzwa nga mahumbulele a sa bvi hayani.

Vha Nga Thuswa Nga Mini?

Ḓivhazwakale i sumbedza uri vhurereli vhu a kona u ṱuṱuwedza luvhengelambiluni na vengo. Nga zwenezwo, vhabebi vha nga ita mini u itela u iledza zwe zwa ambiwa nga Jonathan Swift? Vha nga funza hani vhana vhavho zwine vha zwi tenda u itela uri vha kone u funa vhaṅwe?

Vha nga thuswa nga u ḓivha phindulo dza mbudziso dzi tevhelaho: (1) Ndi mini zwine vhana vha fanela u zwi guda? (2) Ndi nnyi ane a fanela u vha funza? (3) Ndi maitele afhio a u funza ane a shumesa?

[Ṱhaluso i re magumoni a siaṱari]