1, 2. (a) Ndi ngani Vhaisiraele vha 24 000 vho xelelwa nga phaṱhutshedzo dzavhuḓi? (b) Ndi ngani tshenetshi tshiitea tsha tshifhingani tsho fhiraho tshi tsha ndeme kha riṋe?

NGA murahunyana musi lushaka lwa Isiraele lu sa athu u dzhena Shangoni ḽo Fulufhedziswaho, vhanna vha mahumi a zwigidi vho “ita vhupombwe na vhasadzi vha Vha-Moaba.” Zwenezwo zwo ita uri vha 24 000 vha fheliswe nga Yehova. Edzani u humbula—Vhaisiraele vho vha vhe tsini vhukuma na u wana ifa ḽavho ḽe vha vha vho ḽi lindela u bva kale, naho zwo ralo, vho xelelwa nga phaṱhutshedzo dzavhuḓi ngauri vho tenda u lingwa.—Num. 25:1-5, 9.

² Yeneyo tsumbo ye ya vha na mvelelo dzi si dzavhuḓi yo ṅwalwa uri i “sevhe riṋe vhane ra khou tshila vhufheloni ha maitele a zwithu.” (1 Vhakor. 10:6-11) Kha ano ‘maḓuvha a vhufhelo,’ vhashumeli vha Mudzimu vha tsini na shango ḽiswa ḽo fulufhedziswaho. (2 Tim. 3:1; 2 Pet. 3:13) Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhaṅwe vhagwadameli vha Yehova a vho ngo tsha ḓilinda. Vho lingwa nga vhuḓifari vhu si havhuḓi nahone ha vha na masiandoitwa a si avhuḓi. Vhenevho vhathu vha khomboni ya u xelelwa nga phaṱhutshedzo dzi sa fheli.

3. Ndi ngani vhavhingani vha tshi fanela u livhiswa na u tsireledzwa nga Yehova? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

³ Nga nṱhani ha u ḓifara luvhi ho ḓalaho ṋamusi, vhanna na  vhafumakadzi vha fanela u livhiswa na u tsireledzwa nga Yehova u itela uri vhuḓidini havho ha u tsireledza mbingano yavho vhu si vhe ha fhedzi. (Vhalani Psalme ya 127:1.) Ri ḓo haseledza nḓila ine vhavhingani vha nga khwaṱhisa ngayo mbingano yavho nga u tsireledza mbilu dzavho, u sendela tsini na Mudzimu, u ambara vhumuthu vhuswa, u davhidzana zwavhuḓi na u sa dzimana ṱhoḓea dza mbingano.

4. Ndi mini zwe zwa ita uri vhaṅwe Vhakriste vha ite vhukhakhi?

⁴ Zwi konadzea hani uri Mukriste a lingee kha u ḓifara luvhi? Nḓila i re na khombo ya u ḓifara luvhi kanzhi i thoma nga zwine ra zwi lavhelesa. Yesu o ṱalutshedza, a ri: “Muṅwe na muṅwe ane a dzulela u lavhelesa mufumakadzi nga u mu emula, o no ita vhuṱonḓolo nae mbiluni yawe.” (Mat. 5:27, 28; 2 Pet. 2:14) Vhakriste vhanzhi vhe vha vhuya vha ita vhukhakhi vho tshinya luvalo lwavho nga u vhona zwifanyiso zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani, u vhala khandiso dzi songo kunaho, kana u vhona zwithu zwa vhuyaḓa kha Inthanethe. Vhaṅwe vha ḓimvumvusa nga mimuvi i karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani, mitambo ya tshiteidzhini kana mbekanyamushumo dza thelevishini. Vhaṅwe vho ya kilabani dza vhusiku na u ya u ṱalela mitambo ya u bvula zwiambaro kana u ya u masadzhiwa nga nḓila i karusaho maḓipfele.

5. Ndi ngani ri tshi fanela u tsireledza mbilu dzashu?

⁵ Vhaṅwe vha lingea u ita vhukhakhi ngauri vha ṱoḓa u fhedza tshifhinga na vhathu vha songo vhinganaho navho. Kha shango ḽi sa koni u ḓilanga na ḽine ḽa takadzwa nga vhuyaḓa ha mifuda yoṱhe, zwo leluwa nga maanḓa uri mbilu i sa fulufhedzei na ya mudzia-tshimbevha i thome u ṱahulela maḓipfele a lufuno a songo teaho na muṅwe muthu ane a si vhe mufarisi wa mbingano. (Vhalani Yeremia 17:9, 10.) Yesu o ri: “Mbiluni ndi hone hune ha bva mihumbulo mivhi, u vhulaha, vhuṱonḓolo, vhupombwe.”—Mat. 15:19.

6, 7. (a) Mbilu ine ya vha mudzia-tshimbevha i nga livhisa hani muthu uri a ite tshivhi? (b) U ḓifara luvhi zwi nga iledzwa hani?

⁶ Arali lutamo lu songo lugaho lwa thoma u hulela mbiluni dzavho dzine dza vha na tshimbevha, vhathu vhavhili vhane vha vha na maḓipfele a lufuno vha nga ḓiwana vha tshi khou haseledza nga ha mafhungo ane vha fanela u a amba na vhafarisi vhavho fhedzi. Nga u ṱavhanya, vha ita uri hu vhe na zwibuli zwinzhi zwa u vha vhoṱhe, zwenezwo zwa vhonala u nga vho ṱangana vha songo zwi lavhelela nahone vha thoma u zwi ita lunzhi. Musi maḓipfele avho a tshi hulela vha a konḓelwa u ḓilanga. Musi vhushaka havho vhu tshi khou ḓi aluwa, zwi ita uri vha konḓelwe u zwi litsha naho vha tshi zwi ḓivha uri zwine vha khou ita zwo khakhea.—Mir. 7:21, 22.

⁷ Zwilinganyo zwa lwa muya zwa vhuḓifari zwi a fhela samusi lutamo lu si lwavhuḓi na u davhidzana zwi tshi ita uri vha thome u farana nga zwanḓa, u khisana, u kuvhatedzana, u fara-farana nga nḓila i karusaho maḓipfele, na dziṅwe nḓila dza u sumbedzana lufuno, zwithu zwine vha fanela u zwi ita na vhafarisi vhavho vha mbingano fhedzi. Mafheleloni, vha ‘lingwa vha tshi kokodzwa na u kungwa nga nyemulo dzavho.’ Musi nyemulo yo no hulela, “i bveledza tshivhi”—nga murahu zwa ita uri vha ḓifare luvhi nga zwa vhudzekani. (Yak. 1:14, 15) Zwenezwo zwi ṱungufhadza lungafhani! Zwenezwo zwo vha zwi sa ḓo itea arali vhenevho vhathu vhavhili vho tendela Yehova a tshi vha ita uri vha ṱhonifhe nga ho dzikaho vhukhethwa ha mbingano. Fhedzi nga nḓila-ḓe?

8. U konana na Yehova zwi tsireledza hani kha vhuḓifari?

⁸ Vhalani Psalme ya 97:10. U konana na Yehova zwi nga ri tsireledza kha vhuḓifari vhu si havhuḓi. Samusi ri tshi khou ḓi guda nga ha pfaneleo dzavhuḓi dza Mudzimu, na  u lwela u vha ‘vha edzisaho Mudzimu, sa vhana vha funwaho, na u bvela phanḓa ri tshi tshimbila nga lufuno’ zwi ḓo ita uri ri iledze ro khwaṱha “vhupombwe na vhuyaḓa ha mifuda yoṱhe.” (Vhaef. 5:1-4) Samusi vha tshi ḓivha uri “Mudzimu u ḓo haṱula dziphombwe na vhadzia-vhuṱonḓolo,” vhavhingani vha ita zwoṱhe zwine vha nga kona u itela uri mbingano yavho i vhe i huliseaho na i si na tshika.—Vhaheb. 13:4.

9. (a) Yosefa o lwisana hani na mulingo wa u ḓifara luvhi? (b) Ri guda mini kha tsumbo ya Yosefa?

⁹ Vhaṅwe vhashumeli vha Mudzimu vha fulufhedzeaho vho tshinya vhuḓifari havho havhuḓi nga u ṱwa na vhashumisani navho vhane vha si vhe Dziṱhanzi musi vho no tshaisa mushumoni. Vhaṅwe vha nga lingea na nga tshifhinga tsha mushumo. Muṅwe muṱhannga wa nzhinga ane a pfi Yosefa, o ṱhogomela uri mufumakadzi wa mutholi wawe u ṱoḓa u ḓisusumedzela khae musi e mushumoni. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe o vha a tshi ṱoḓa u eḓela nae. Mafheleloni, “a mu fara nga nguvho a ri: Lala na nṋe.” Fhedzi Yosefa o kona u shavha. Ndi mini zwe zwa thusa Yosefa uri a dzule o khwaṱha nga lwa muya musi o sedzana na zwenezwo zwiimo zwi konḓaho? O vha o ḓiimisela u sa tshinya vhushaka hawe na Mudzimu, zwenezwo zwa ita uri a dzule o kuna nahone a tshi fulufhedzea. Nga nṱhani ha u ima hawe o khwaṱha, o xelelwa nga mushumo wawe nahone a valelwa dzhele zwi songo tea, fhedzi Yehova a mu fhaṱutshedza. (Gen. 39:1-12; 41:38-43) Hu sa londwi uri vha mushumoni kana vha huṅwe fhethu ho dzumbamaho, Vhakriste vha fanela u iledza u ḓiwana vhe kha vhuimo vhu lingaho na muthu vha songo vhinganaho nae.

10. Vhumuthu vhuswa vhu ita uri ri ḓifare nga nḓila-ḓe?

¹⁰ Vhumuthu vhuswa ndi ha ndeme u itela uri vhavhingani vha khwaṱhise zwilinganyo zwavho zwa lwa muya ngauri ho “sikwa u ya nga zwine Mudzimu a zwi funa, zwi tshi bva kha u luga ha ngoho na u fulufhedzea.” (Vhaef. 4:24) Vhane vha ambara honovhu vhumuthu vhuswa vha ‘vhulaha’ miraḓo ya mivhili yavho “malugana na vhupombwe, vhuyaḓa, lutamo lwa zwa vhudzekani, lutamo lwa u dzulela u ita vhuvhi [na] vhupangwa.” (Vhalani Vhakolosa 3:5, 6.) Ipfi ‘vhulaha’ ḽi sumbedza uri ri fanela u dzhia vhukando vhuhulwane ha u lwisana na nyemulo dza ṋama dzi songo kunaho. Ri fanela u iledza zwoṱhe zwine zwa nga karusa lutamo lwa zwa vhudzekani kha muthu ane a si vhe mufarisi washu wa mbingano. (Yobo 31:1) Samusi ri tshi tshila u tendelana na zwine Mudzimu a zwi funa, ri guda u ‘nengwa vhuvhi’ nahone ra “nambatela zwivhuya.”—Vharoma 12:2, 9.

11. Vhumuthu vhuswa vhu nga khwaṱhisa hani mbingano?

¹¹ Vhumuthu vhuswa vhu sumbedza “tshifanyiso tsha We a vhu sika,” Yehova nga dzawe. (Vhakol. 3:10) Ndi phaṱhutshedzo dzavhuḓi lungafhani dzine munna na mufumakadzi vha dzi wana musi vha tshi ḓifara zwavhuḓi nga u ambara “u pfela vhuṱungu, vhuthu, u ḓiṱukufhadza, u vuḓa, na u sa fhela mbilu”! (Vhakol. 3:12) Vha dovha vha takala vhukuma mbinganoni musi vha tshi ‘tendela mulalo wa Kristo u tshi vhusa mbiluni dzavho.’ (Vhakol. 3:15) Zwi a vhuyedza vhukuma musi vhavhingani vha tshi ‘funana zwi tshi bva mbiluni’! Zwi a vha takadza musi vha tshi vha vha “u thoma” kha u ‘hulisana.’—Vharoma 12:10.

12. Ndi pfaneleo dzifhio dzine dza vha dza ndeme u itela u vha na dakalo mbinganoni?

¹² Musi a tshi vhudziswa uri ndi pfaneleo dzifhio dzine dza shela mulenzhe kha u vha na dakalo mbinganoni yavho, Sid o ri: “Lufuno ndi pfaneleo ya ndeme ine ra dzula ri tshi i ṱahulela. Nahone ro dovha ra wana u vuḓa i pfaneleo ya ndeme vhukuma.” Mufumakadzi  wawe Sonja u tendelana nae nahone a ri: “Vhuthu ndi pfaneleo ya ndeme. Nahone ro lingedza u sumbedza u ḓiṱukufhadza, naho zwi songo leluwa tshifhinga tshoṱhe.”

13. Ndi mini zwine zwa ita uri mbingano i khwaṱhe, nahone ndi ngani?

¹³ A zwi timatimisi uri u amba nga nḓila yavhuḓi ndi zwiṅwe zwa zwithu zwa ndeme zwa u khwaṱhisa mbingano. Zwi ḓo ṱungufhadza lungafhani arali vhafarisi vha mbingano vha tshi amba nga lunyadzo u fhira na nḓila ine vha amba ngayo na vhathu vhane vha si vha ḓivhe! Musi vhavhingani vha tshi amba nga “vhuhali, tsinyuwo, mbiti, u zhamba, na maṱamba,” vha vha vha tshi khou tshinya vhushaka havhuḓi ha lwa muya ha mbingano yavho. (Vhaef. 4:31) Nṱhani ha u tshinya mbingano yavho nga u dzula vha tshi sasaladzana kana u goḓana, vhavhingani vha fanela u khwaṱhisa vhushaka havho nga u amba maipfi ane a vha a vhuthu, lufuno na u pfela vhuṱungu.—Vhaef. 4:32.

14. Ri ḓo sumbedza vhuṱali nga u iledza mini?

¹⁴ Bivhili i amba uri “u fhumula hu na tshifhinga tshaho.” (Muh. 3:7) Zwenezwo a zwi ambi uri ri fanela u dzula ro ita tshilomo-ndundundu, zwine zwa thivhela u davhidzana ho teaho. Muṅwe mufumakadzi wa ngei Dzheremane o ri: “Kha vhuimo ho raloho, u fhumula zwi nga vhaisa mufarisi waṋu.” Naho zwo ralo, o dovha a ri: “Naho zwi songo leluwa u dzula wo dzika musi wo tsikeledzea, fhedzi a si zwavhuḓi u halifha u itela u bvisa dikitela. Nga zwenezwo, zwi ita uri ni ambe kana u ita zwithu zwine zwa ḓo vhaisa mufarisi waṋu wa mbingano, nahone zwenezwo zwi ṋaṋisa mafhungo.” Munna na mufumakadzi a vha tandululi thaidzo dzavho nga u halifhelana kana u ṅalelana. Nṱhani hazwo, vha khwaṱhisa mbingano yavho nga u sa ita uri u sa tendelana zwi vhe mukhuvha kana vha fhedzisele vha tshi vho dzhombana sa khuhu.

15. U davhidzana zwavhuḓi zwi nga khwaṱhisa hani mbingano?

¹⁵ Mbofho dza mbingano dzi a khwaṱha musi vhavhingani vha tshi ḓiṋea tshifhinga tsha u amba nga ha nḓila ine vha ḓipfa ngayo na zwine vha zwi humbula. Nḓila ine ra amba ngayo zwithu ndi ya ndeme, i ḓi fana  na zwine ra zwi amba. Ngauralo, naho no sedzana na vhuimo vhu konḓaho, lwelani u amba maipfi nga nḓila ya vhuthu, nḓila ine na amba ngayo na kuvhekanyele kwaṋu kwa maipfi. Nga zwenezwo, ni ḓo ita uri zwi lelutshele mufarisi waṋu u ni thetshelesa. (Vhalani Vhakolosa 4:6.) Munna na mufumakadzi vha nga khwaṱhisa mbingano yavho musi vha tshi davhidzana zwavhuḓi nga u amba “zwivhuya zwine zwa fhaṱa nga hune zwa ṱoḓea ngaho, uri zwi vhuyedze” mufarisi wavho.—Vhaef. 4:29.

16, 17. Ndi ngani zwi zwa ndeme uri vhavhingani vha humbulelane kha maḓipfele na ṱhoḓea dza mbingano?

¹⁶ Vhavhingani vha nga dovha vha khwaṱhisa mbofho ya mbingano yavho musi vha tshi rangisa dzangalelo ḽa mufarisi wavho. (Vhafil. 2:3, 4) Vhanna u katela na vhafumakadzi, vha fanela u humbulela nḓila ine muṅwe mufarisi a ḓipfa ngayo na ṱhoḓea dzawe dza vhudzekani.—Vhalani 1 Vhakorinta 7:3, 4.

¹⁷ Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhaṅwe vhafarisi vha mbingano a vha ṱoḓi u sumbedzana lufuno kana u fushana nga ṱhoḓea dza vhudzekani, nahone vhaṅwe vhanna vha vhona u nga arali vha tshi sumbedza vhafumakadzi vhavho lufuno, zwi vha ita uri vha si vhe vhanna vhukuma. Bivhili i ri: “Inwi vhanna, bvelani phanḓa ni tshi dzula navho nga nḓila i fanaho nga u vha na nḓivho.” (1 Pet. 3:7) Munna u fanela u pfesesa uri u fushana nga ṱhoḓea dza mbingano zwi fhira u sokou ṱangana nga dzimbeu. Kanzhi mufumakadzi u takalela vhudzekani arali munna wawe e na lufuno na u mu pfela vhuṱungu tshifhinga tshoṱhe, hu si musi vha tshi ita zwa vhudzekani fhedzi. Musi vhuvhili havho vha tshi humbulelana nga lufuno, vha kona u fushana kha maḓipfele na ṱhoḓea dzavho dza ṋama.

18. Vhanna na vhafumakadzi vha nga khwaṱhisa hani mbofho yavho ya mbingano?

¹⁸ A hu na tshiitisi tsha u vhuyafhedza u sa fulufhedzea mbinganoni, u sa vha hone ha lufuno mbinganoni zwi nga shela mulenzhe kha uri mufarisi a ṱoḓe u funiwa na u fusha ṱhoḓea dza mbingano kha muṅwe muthu. (Mir. 5:18; Muh. 9:9) Nga zwenezwo, Bivhili i ṱuṱuwedza vhavhingani uri: “Ni songo dzimana, nga nnḓa ha musi vhuvhili haṋu no tendelana u litsha lwa tshifhinganyana.” Ndi ngani? “Uri Sathane a si dzule a tshi ni linga nga u sa kona haṋu u ḓifara.” (1 Vhakor. 7:5) Zwenezwo zwi ḓo ṱungufhadza vhukuma arali vhavhingani vha tshi tendela Sathane a tshi ita uri vha si ‘kone u ḓifara’ na u ita uri muṅwe wavho a wele mulingoni na u ita vhuṱonḓolo! Kha ḽiṅwe sia, musi mufarisi wa mbingano a tshi ṱoḓa “zwine zwa vhuyedza muṅwe, hu si zwine zwa vhuyedza ene muṋe fhedzi” na u fusha ṱhoḓea dza mbingano sa musumbedzo wa lufuno hu si u sokou u ḓadzisa mulayo, u fusha ṱhoḓea dza mbingano zwi nga khwaṱhisa mbofho ya mbingano.—1 Vhakor. 10:24.

19. Ri fanela u ḓiimisela u ita mini, nahone ndi ngani?

¹⁹ Ri tsini na u dzhena shangoni ḽiswa ḽo lugaho. Ndi ngazwo u tenda u lingwa nga ṱhoḓea dza ṋama zwi tshi nga vha khombo kha riṋe u fana na Vhaisiraele vha 24 000 ngei Midavhini ya Moaba. Nga murahu ha u ṱalusa tshenetsho tshiitea tshi shonisaho na tshi ofhisaho, Ipfi ḽa Mudzimu ḽo sevha uri: “Ane a humbula uri o ima a ṱhogomele a sa ḓo wa.” (1 Vhakor. 10:12) Nga zwenezwo, ndi zwa ndeme lungafhani uri ri khwaṱhise mbingano yashu nga u dzula ri tshi fulufhedzea kha Khotsi ashu wa ṱaḓulu na mufarisi washu. (Mat. 19:5, 6) Zwino u fhira naho hu lini, ri fanela u ‘ita zwine ra nga kona uri mafheleloni ri wanwe ri si na madondo ri sa solei nahone ri na mulalo.’—2 Pet. 3:13, 14.