LU ṰOḒAHO u vha miṅwaha miṱanu yo fhiraho, Choong Keon na Julie, vhavhingani vhane vha vha miṅwahani ya vhu-30, vho shuma sa vhavulanḓila vha tshifhinga tshoṱhe ngei Sydney kha ḽa Australia. Choong Keon o ri: “Ro vha ri na mushumo wa u ḓitshidza wa tshifhinganyana nahone ri tshi tshila vhutshilo havhuḓi. He ra vha ri tshi dzula hone, mutsho wo vha u wavhuḓi na vhutshilo vhu havhuḓi. Ro vha ri tshi takalela u vha tsini na muṱa na khonani dzashu.” Naho zwo ralo, Choong Keon na Julie vho vha vha tshi dinwa nga luvalo lwavho. Ndi ngani? Vho vha vha tshi zwi ḓivha uri zwiimo zwavho zwi a vha tendela u ita zwo engedzeaho tshumeloni ya Yehova, fhedzi vho vha vha tshi timatima u ita tshanduko i ṱoḓeaho.

Nga zwenezwo, buthanoni ḽa 2009, vho pfa nyambo ye ya vha kwama vhukuma. Tshiambi tsho livhisa nyambo yatsho kha vhane vha nga ṱanḓavhudza vhuḓinḓa havho. Tsho ri: “Humbulani nga hezwi: Mureili wa goloi a nga ita uri goloi yawe i ye kha tsha monde na tsha u ḽa arali i tshi khou tshimbila. Nga hu fanaho, Yesu a nga ri livhisa uri ri ṱanḓavhudze vhuḓinḓa hashu arali ri tshi dzhia vhukando—ri tshi ita vhuḓidini ha u swikelela tshipikwa tshashu.” * Vhenevho vhavhingani vho pfa u nga tshenetsho tshiambi tshi khou amba navho nga ho livhaho. Kha ḽeneḽo buthano, ho vha na nyambedzano na vhavhingani vha vharumiwa vhane vha shuma Taiwan. Vho amba nga ha dakalo ḽine vha vha naḽo vhuḓinḓani nahone vha ombedzela uri hu na ṱhoḓea yo engedzeaho. Zwiṅwe hafhu, Choong Keon na Julie vho pfa u nga yeneyo nyambedzano yo livhiswa khavho.

Julie o ri: “Nga murahu ha buthano, ro rabela Yehova uri a ri ṋee tshivhindi tsha u dzhia vhukando ha u pfulutshela Taiwan.” O dovha a ri: “Fhedzi ro vha ri tshi ofha. Ro vha ri tshi timatima u pfulutshela kha ḽinwe shango.” Luṅwalo lwe lwa vha thusa uri vha sa timatime ndi Muhuweleli 11:4 lune lwa ri: “Mu-sedza-muya ha zwali; mu-vhona-gole ha kani.” Choong Keon o ri: “Ro dzhia phetho ya u sa sedza na u lavhelesa ra thoma u ‘zwala na u kana.’” Vho rabela lunzhi—vha vhala nganeavhutshilo dza vharumiwa, vha rumelana dzi e-mail na vhaṅwe vho no pfulutshelaho Taiwan, vha rengisa goloi dzavho na thundu dza nḓuni nahone vha ya Taiwan nga murahu ha miṅwedzi miraru.

Vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vha fhiraho 100 vha bvaho mashangoni a sili vha khou shuma ngei Taiwan fhethu hune ha vha na ṱhoḓea khulwane ya vhahuweleli vha Muvhuso. Vha bva Australia, Britain, Canada, Fura, Dzhapani, Korea, Spain, na United States, nahone vha na miṅwaha ya 21 u ya kha 73. Vhukati havho hu na vhahashu vha tshisadzini vha siho mbinganoni vhane vha vha na miṅwaha i fhiraho 50. Ndi mini zwe zwa thusa vhenevho vhahashu vha tshinnani na vhatshisadzini vha fhiseaho uri vha bvele phanḓa kha vhuḓinḓa havho mashangoni a sili? Kha ri wane phindulo.

Laura, wahashu wa tshisadzini a songo vhingwaho wa ngei Canada, u shuma sa muvulanḓila ngei vhukovhela ha Taiwan. Fhedzi, o vha a sa takaleli mushumo wa u huwelela miṅwahani ya fumi yo fhiraho. Laura o ri: “Ndo vha ndi sa takaleli u ya vhuḓinḓani.” Dziṅwe khonani dza ngei Canada dzo mu humbela uri dzi ṱuwe nae Mexico u itela u huwelela ṅwedzi muthihi. “Ho vha hu lwa u thoma ndi tshi fhedza tshifhinga tshilapfu vhuḓinḓani, fhedzi zwo mmangadzaho ndi uri ho ntakadza!”

Yeneyo tshenzhelo i takadzaho yo ṱuṱuwedza Laura uri a humbule nga ha u pfulutshela kha tshiṅwe tshivhidzo tsha ngei Canada tshine tsha amba luambo lu sili. O guda luambo lwa Lutshaina, a shuma na tshigwada tshine tsha amba Lutshaina, nahone a ḓivhetshela tshipikwa tsha u pfulutshela Taiwan, tshipikwa tshe a thoma u vha natsho nga September 2008. Laura u ri: “Zwo ndzhiela ṅwaha uri ndi ḓipfe ndo vhofholowa he nda vha ndi tshi khou dzula hone, fhedzi zwino a thi ḓivhoni ndo humela Canada.” O ḓipfa hani nga ha mushumo wa u huwelela? O ri: “Ndi a zwi takalela vhukuma. A hu na zwithu zwi takadzaho u fhira u vhona vhagudi vha Bivhili vha tshi shandula vhutshilo havho samusi vha tshi vho ḓivha Yehova. U shuma Taiwan zwo nṋea tshibuli tsha u tshenzhela ḽeneḽo dakalo tshifhinga tshinzhi.”

Brian na Michelle, vhavhingani vhane vha vha miṅwahani ya vhu-30 vha bvaho United States, vho pfulutshela Taiwan miṅwahani ya malo yo fhiraho. Mathomoni, vho pfa u nga vhuḓinḓa havho a si ha ndeme. Fhedzi murumiwa ane a vha na tshenzhelo o vha vhudza uri:  “Arali na nga ṋea muthu muthihi tshibambiri, ni fanela u humbula uri hu nga vha hu lwa u thoma onoyo muthu a tshi khou wana mulaedza nga ha Yehova. Nga zwenezwo, ni na mukovhe wa ndeme vhuḓinḓani!” Eneo maipfi a ṱuṱuwedzaho o thusa Brian na Michelle uri vha si laṱele thaula. Muṅwe wahashu wa tshinnani o vha vhudza uri: “U itela uri ni si kulee nungo, sedzani nḓila ine na khou ita ngayo mvelaphanḓa kha u guda Lutshaina nga murahu ha buthano ḽiṅwe na ḽiṅwe, hu si ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe.” Vhukuma, vho ita mvelaphanḓa nahone ndi vhavulanḓila vho bvelelaho ṋamusi.

Ndi mini zwine zwa nga ni ṱuṱuwedza uri ni thome u guda luambo lusili? Lingedzani u dalela shango ḽine na takalela u shumela khaḽo. Iyani miṱanganoni, ivhani na vhukonani na vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vha henefho nahone ni tshimbile navho mushumoni wa u huwelela. Brian o ri: “Musi no no zwi ṱhogomela uri vhanzhi vha aravha zwavhuḓi kha mulaedza wa Muvhuso nahone ni tshenzhela lufuno lu bvaho mbiluni lwa vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini, ni ḓo ṱuṱuwedzea u dzhia vhukando ha u shuma shangoni ḽisili.”

Vhanzhi vhe vha pfuluwa u itela u shuma hune ha vha na ṱhoḓea ngei Taiwan sa vhavulanḓila vho kona u ḓitshidza nga u gudisa Luisimane. Kristin na Michelle vho vha vha tshi rengisa zwiḽiwa zwa lwanzheni. Kristin o ri: “A thi athu u vhuya nda ita wonoyo mushumo, fhedzi wo nthusa uri ndi dzule kha ḽeneḽo shango.” Nga u ya ha tshifhinga, Kristin o wana vhathu vhane vha renga tshifhinga tshoṱhe. Wonoyu mushumo wa tshifhinganyana u ita uri a kone u ṱunḓela ene na mufumakadzi wawe nga zwa masheleni, nahone zwi ita uri vha vhe na tshifhinga tsho eḓanaho tsha u ita mushumo wa ndeme—tshumelo ya vhuvulanḓila, u fasha vhathu.

William na Jennifer vhavhingani vha bvaho United States, vho pfulutshela Taiwan miṅwahani ya sumbe yo fhiraho. William o ri: “U guda luambo, u shuma sa muvulanḓila, u ṱhogomela tshivhidzo na u ṱhogomela zwithu zwi ṱoḓaho masheleni, nga zwiṅwe zwifhinga zwo vha zwi tshi nnetisa.” Ndi mini zwe zwa vha ita uri vha zwi kone na u dzula vho takala? Vho lingedza u ḓivhetshela zwipikwa zwi pfalaho. Sa tsumbo, nga u sa ḓivhetshela zwilavhelelwa zwa nṱha ngeno vha tshi khou guda Lutshaina, a vho ngo kulea nungo musi mvelaphanḓa i ṱhukhu.

William u humbula zwe a vhuya a vhudzwa zwone nga muṅwe mulavhelesi a dalelaho we a amba uri nga murahu ha u vhea tshipikwa tsha muya, ri fanela u ḓiphina nga vhukando vhune ra vhu dzhia u itela u swikelela tshipikwa tshashu. William o amba uri u shumisa yeneyo nyeletshedzo zwo thusa ene na mufumakadzi wawe uri vha tendelane na zwiimo, u thetshelesa nyeletshedzo dza vhahashu vha henefho vhane vha vha na vhuḓifhinduleli, na u ita zwithu nga nḓila ine vha zwi ita ngayo uri vha kone u bvelela vhuḓinḓani havho kha shango ḽiswa. O dovha a ri, “Zwo dovha zwa ri thusa u ḓiṋea tshifhinga tsha u ḓiphina nga lunako lwa tsiko ya tshiṱangadzime tsha hune ra shuma hone.”

U fana na William na Jennifer, Megan, wahashu wa tshisadzini a songo vhingwaho wa muvulanḓila ane a bva United States, u khou ḓiphina nga tshumelo ngeno a tshi khou bvela phanḓa na u lingedza u swikelela tshipikwa tshawe tsha u amba Lutshaina nga u tou elela. Mafheloni a vhege iṅwe na iṅwe, u ṱanganela na tshigwada tsha vhahuweleli vhane vha huwelela tsimuni i takadzaho—vhuima zwikepe ha Kaohsiung, hune ha vha vhuima zwikepe hu hulwane vhukuma ngei Taiwan. Megan o vha a tshi vho kona u huwelela mafhungo maḓifha tshikepe nga tshikepe na kha vharei vha khovhe vhane vha bva Bangladesh, India, Indonesia, Philippines, Thailand na Vanuatu. “Samusi vharei vha khovhe vha tshi wanala henefho vhuima zwikepe lwa tshifhinganyana, ri thoma ngudo dza Bivhili nga tshenetsho tshifhinga. U itela u vha swikelela vhoṱhe, ndi anzela u guda na vhathu vhaṋa kana vhaṱanu nga tshifhinga tshithihi.” U khou ita hani mvelaphanḓa kha u guda hawe Lutshaina? O ri: “Ndi tama arali ndi tshi nga ṱavhanya nda guda, fhedzi ndi dzula ndi tshi humbula  zwe muṅwe wahashu a vhuya a mmbudza musi a tshi ri, ‘Itani zwoṱhe zwine na nga kona nahone Yehova u ḓo ni thusa uri ni khunyeledze vhuḓinḓa haṋu.’”

Musi Cathy ane a bva Britain a sa athu u pfulutshela kha ḽiṅwe shango, o ita ṱhoḓisiso ya uri ndi ufhio mushumo une wa ḓo vha wo tsireledzea une wa nga itwa nga muthu wa tshisadzini a songo vhingwaho. O vhudza Yehova mbilaelo dzawe nga thabelo nahone a ṅwalela ofisi dza davhi dzo fhamba-fhambanaho marifhi a tshi khou vhudzisa nga ha khombo dzine dza nga wela wahashu wa tshisadzini a songo vhingwaho. Nga murahu ha zwenezwo, o ṱhogomela nga vhuronwane phindulo dza marifhi awe nahone a phetha nga ḽa uri Taiwan hu ḓo vha fhethu ho mu teaho.

Nga 2004, e na miṅwaha ya 31, Cathy o pfulutshela Taiwan he a tshila vhutshilo ho leluwaho vhukuma. O ri: “Ndo vhudzisa vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini he nda vha ndi tshi nga renga hone mitshelo na miroho nga mitengo ya fhasi. Nyeletshedzo dzavho dzo nthusa uri ndi kone u vhulunga tshelede.” Ndi mini zwo mu thusaho uri a tshile vhutshilo ho leluwaho? Cathy o ri: “Ndo vha ndi tshi anzela u rabela Yehova uri a nthuse uri ndi fushee nga zwiḽiwa zwine nda zwi ḽa na zwiambaro zwine nda zwi ambara. Ndo kona u vhona uri Yehova u fhindula thabelo dzanga nga u mpfunza uri ndi kone u ḓivha ṱhoḓea dzanga na u nthusa uri ndi fushee nga zwine nda vha nazwo.” O dovha a ri: “Ndi takalela vhutshilo hanga ho leluwaho ngauri zwi nthusa uri ndi livhise ṱhogomelo kha ṱhoḓea dzanga dza muya.”

Vhutshilo ha Cathy a vhu sokou vha ho leluwaho, fhedzi vhu dovha ha takadza. O ṱalutshedza uri ndi ngani vhutshilo hawe vhu tshi takadza nga u amba u ri: “Ndi kona u huwelela fhethu hune vhathu vhanzhi vha aravha kha mafhungo maḓifha. Ḽeneḽo ndi dakalo ḽa vhukuma!” Musi a tshi swika Taiwan, ho vha hu na zwivhidzo zwivhili zwa luambo lwa Lutshaina ḓoroboni ye a thoma u shuma sa muvulanḓila, fhedzi ṋamusi hu na zwivhidzo zwa sumbe. Cathy o ri: “U vhona nga maṱo anga yeneyi nyengedzeo i mangadzaho na u shela mulenzhe kha khaṋo zwi ita uri vhutshilo hanga ha ḓuvha na ḓuvha vhu takadze!”

Choong Keon na Julie vha khou bvela hani phanḓa kha mushumo wavho zwino? Choong Keon mathomoni o ḓipfa u nga u sa kona hawe Lutshaina zwo ita uri a si kone u shumisea tshivhidzoni. Fhedzi vhahawe vha henefho a vho ngo zwi dzhia nga yeneyo nḓila. Choong Keon o ri: “Musi tshivhidzo tshashu tshi tshi kha ḓi vha tsho fhandekanywa tsha vha zwivhidzo zwivhili, ndo vha ndi tshi ṋewa vhuḓifhinduleli ho engedzeaho sa mushumeli. Nga tshenetsho tshifhinga, ndo ḓipfa u nga he nda vha ndi tshi khou shuma hone ho vha hu na ṱhoḓea khulwane”. O amba a tshi khou ṅwethuwa a ri: “Zwo vha zwi tshi takadza vhukuma uri na nṋe vho vha vha tshi nṱoḓa!” Ṋamusi, u khou shuma sa muhulwane. Julie o dovha a ri: “Ro ḓipfa ro bvelela, ro fushea, na u wana dakalo ḽe ra vha ri sa athu u vhuya ra ḽi tshenzhela. Ro vha ro ya u thusa, fhedzi ro pfa u nga ndi riṋe ro thusaleaho nga yeneyo tshenzhelo i takadzaho. Ri livhuha uri Yehova o ri tendela uri ri shume henefho!”

Mashangoni manzhi, hu kha ḓi vha na ṱhoḓea ya vhashumi vho engedzeaho kha khaṋo ya muya. Naa ni tsini na u fhedza tshikolo nahone a ni ḓivhi uri ni ḓo ita mini nga vhutshilo haṋu? Naa a ni ho mbinganoni nahone ni na dzangalelo ḽa u shumiswa nga ho engedzeaho ndanguloni ya Yehova? Naa ni ṱoḓa uri muṱa waṋu u humbule zwithu zwavhuḓi tshumeloni ya Yehova? Naa a ni tsha shuma mushumo wa u ḓitshidza, nahone ni na tshenzhelo ya ndeme ine na nga i kovhela vhaṅwe? Ni nga vha na vhungoho ha uri no lindelwa nga phaṱhutshedzo khulwane arali na dzhia phetho ya u ṱanḓavhudza vhuḓinḓa haṋu nga u shuma hune ha vha na ṱhoḓea khulwane ya vhahuweleli vha Muvhuso.