Vho Wana Messia!
Vho Wana Messia!
“Ro wana Messia.”—YOH. 1:41.
1. Ndi mini zwe zwa ita uri hu ambiwe maipfi ane a ri: “Ro wana Messia”?
YOHANE MULOVHEDZI o vha o ima na vhafunziwa vhawe vhavhili. Musi Yesu a tshi swika, Yohane o ri: “Vhonani Ngwana ya Mudzimu!” Andrea na muṅwe mufunziwa vho mbo ḓi tevhela Yesu na zwenezwo nahone vha ṱwa nae ḓuvha ḽoṱhe. Nga murahu, Andrea o mbo ḓi wana mukomana wawe Simoni Petro nahone musi o no ḓivhadza uri: “Ro wana Messia,” o mbo ḓi ya nae kha Yesu.—Yoh. 1:35-41.
2. Ri ḓo vhuyelwa hani nga u ṱolisisa vhuṅwe vhuporofita vhu ambaho nga ha Messia?
2 Musi tshifhinga tshi tshi khou ḓi ya, Andrea, Petro, na vhaṅwe vho vha vha tshi ḓo vha na tshibuli tshavhuḓi vhukuma tsha u ṱolisisa Maṅwalo, na u amba vha sa timatimi uri Yesu wa Nazareta ndi ene Messia o fulufhedziswaho. Lutendo lwashu nga ha Ipfi ḽa Mudzimu na Muḓodzwa wawe lu ḓo khwaṱhiswa vhukuma zwino samusi ri tshi khou bvela phanḓa na u ṱolisisa vhuporofita vhu ambaho nga ha Messia.
“U Ḓivhe Zwauri Khosi Yau I Khou Ḓa”
3. Ndi vhuporofita vhufhio he ha ḓadzea musi Yesu a tshi dzhena Yerusalema sa khosi?
3 Messia o vha a tshi ḓo dzhena Yerusalema sa khosi. Vhuporofita ha Sakaria ho amba uri: “Hee ṅwananyana wa Tsioni, mifhululu nga i ṱahe! Hee ṅwananyana wa Yerusalema, itou khana! U ḓivhe zwauri Khosi yau i khou ḓa ha iwe, Muvhuya, Mutshidzi, Ndi Ene Mulenda; o namela mbongola, ṋamana yayo, voḓa ḽa mbongola.” (Sak. 9:9) Mupsalme o ṅwala uri: “Nga hu shudufhale a dzhenaho nga dzina ḽa Yehova.” (Ps. 118:26) Yesu o vha a nga si kone u ita uri vha si fhululedze. Naho zwo ralo, musi hu tshi ḓadzea vhuporofita, ḽeneḽo gogo ḽo fhululedza nga dakalo ḽi songo vhudzwa nga muthu. Musi ni tshi vhala mafhungo enea, edzani u vhona nga iṱo ḽa muhumbulo tshiitea tshenetsho, ni pfe na maipfi a vhathu vho takalaho vhukuma.—Vhalani Mateo 21:4-9.
4. Ṱalutshedzani zwe zwa itea musi hu tshi ḓadzea Psalme ya 118:22, 23.
4 Naho vhanzhi vha songo tenda uri Yesu ndi ene Messia, ndi wa ndeme vhukuma kha Mudzimu. Vhathu vha sa ṱanganedziho vhuṱanzi vho ‘nyadza Yesu na u sa ri tshithu ngae’ samusi zwo vha zwo dzula zwo ambiwa. (Yes. 53:3; Marko 9:12) Naho zwo ralo, Mudzimu o hevhedza mupsalme u ṅwala uri: “Tombo ḽi-nyadzwa-nga-vhafhaṱi ḽo vha thikho ya mutsheṱo. Hezwo zwo itwa nga Yehova.” (Ps. 118:22, 23) Yesu o humbudza vhapikisi vhawe vha vhurereli nga ha ndimana yeneyi, nahone Petro o amba uri yo ḓadzea kha Kristo. (Marko 12:10, 11; Mish. 4:8-11) Yesu o vha “thikho ya mutsheṱo” wa tshivhidzo tsha Vhukriste. Naho o landulwa nga vhathu vha sa ofhi Mudzimu, ‘phanḓa ha Mudzimu o vha o nangwaho, wa thengo khulu.’—1 Pet. 2:4-6.
O Ambululwa Na U Ṱutshelwa!
5, 6. Ndi mini zwe zwa ambiwa hu tshee nga phanḓa na zwe zwa ḓadzea malugana na u ambululwa ha Messia?
5 Ho vha ho ambiwa hu tshee nga phanḓa uri Messia o vha a tshi ḓo ambululwa nga khonani yawe. Davida o porofita a ri: “Na uḽa, we nda vha ndi tshi konana nae’, we nda vha ndi tshi mu fulufhedza, zwino u vhó nṱanutshela a ḓi-hudza.” (Ps. 41:9) Muthu we a vha a tshi konana nae ndi we a vha a tshi ḽa nae vhuswa a tshi mu dzhia sa khonani. (Gen. 31:54) Nga zwenezwo, u itelwa tshimbevha ha Yesu nga Yudasi Iskariote ho vha hu vhumbulu vhuhulwanesa. Yesu o amba nga ha u ḓadzea ha maipfi a Davida a vhuporofita musi A tshi vhudza vhaapostola vhawe nga murengisi wawe a ri: “A si uri ndi ni amba noṱhe ndi tshi ri: Vhe nda vha nanga ndi a vha ḓivha; ngauri hu kha ḓi ḓo khunyelela zwe maṅwalo a zwi amba a ri: A ḽaho vhuswa hanga u nkanda nga milenzhe.”—Yoh. 13:18.
6 Muthu ane a ḓo itela Messia tshimbevha u ḓo wana maseṱha a mahumi mararu—tshelede ye phuli ya vha i tshi rengwa ngayo! Musi a tshi redza Sakaria 11:12, 13, Mateo o sumbedza uri Yesu o rengiswa nga tshelede yeneyo ṱhukhu-ṱhukhu. Fhedzi ndi ngani Mateo o amba uri maipfi eneo ndi o ambiwaho “nga muporofita Yeremia”? Tshifhingani tsha Mateo, zwi nga kha ḓi itea uri bugu ya Yeremia yo vha i ya u thoma buguni dza Bivhili dze dza vha dzi tshi katela na bugu ya Sakaria. (Vhambedzani Luka 24:44.) Yudasi ho ngo shumisa tshelede yawe ye a i wana nga u ambulula Yesu, ngauri o posa tshelede yeneyo yoṱhe thembeleni, nahone a ṱuwa a yo ḓivhulaha.—Mat. 26:14-16; 27:3-10.
7. Sakaria 13:7 yo ḓadzea hani?
7 Vhafunziwa vha Messia na vhone vho vha vha tshi ḓo mu ṱutshela. Sakaria o ṅwala uri: “Irwá mulisa, dzinngu dzi balangane.” (Sak. 13:7) Nga ḽa 14 Nisan, 33 C.E., Yesu o vhudza vhafunziwa vhawe a ri: “Vhusiku ha ṋamusi noṱhe ni ḓo khakhiswa ni tshi vhona zwiné nda itwa. Ngauri ho ṅwalwa ha pfi: Ndi ḓo rwa mulisa, nngu dza sambi dza ḓo fhaḓiwa!” Vhukuma, ndi zwenezwo zwe zwa itea ngauri Mateo o ṅwala uri “vhafunziwa vhoṱhe vha mu ṱutshela vha shavha.”—Mat. 26:31, 56.
O Pomokwa Na U Rwiwa
8. Yesaya 53:8 yo ḓadzea nga fhasi ha zwiimo zwifhio?
8 Messia o vha a tshi ḓo iswa khothe nahone a vhulahwa. (Vhalani Yesaya 53:8.) Nga matsheloni a ḽa 14 Nisan, magota oṱhe o ṱangana, a vhofha Yesu, nahone a mu ṋekedzela kha Pontio Pilato, Muvhusi wa Vharoma. O vhudzisekanya Yesu, nahone a wana uri ha na mulandu. Naho zwo ralo, musi Pilato a tshi ṱoḓa u vhofholola Yesu, gogo ḽo zhamba ḽa ri: “Mu vhambe” nahone vha ri hu vhofhololwe Baraba wa mutshinyi! Nga nṱhani ha u ṱoḓa u fusha gogo ḽeneḽo, Pilato o vhofholola Baraba, a ri Yesu a rwiwe, nahone a vha ṋea ene uri vha mu ombele.—Marko 15:1-15.
9. Ndi mini zwe zwa itea tshifhingani tsha Yesu samusi zwo dzula zwo ambiwa kha Psalme ya 35:11?
9 Ṱhanzi dza u zwifha dzo ṱanziela zwi si zwone nga ha Messia. Mupsalme Davida o ri: “Ndo vutshelwa nga dziṱhanzi dza u zwifha; vha mbudzisa zwithu zwiné ndi si ḓivhe.” (Ps. 35:11) Ho ḓadzea vhuporofita honoho musi “vho-tshifhé vhahulu na magota oṱhe vha [tshi] ṱoḓa vhuṱanzi ha u zwifha ha u hwelela Yesu uri vha mu vhulahe.” (Mat. 26:59) Zwi re zwone ndi uri ‘vhanzhi vho amba vhuṱanzi vha tshi mu zwifhela; hone vha si wane vhuṱanzi hu fanaho.’ (Marko 14:56) Maswina a Yesu o vha e si na ndavha na uri ṱhanzi dzenedzo dzo vha dzi tshi khou zwifha, o vha a tshi ṱoḓa fhedzi u mu vhona o fa.
10. Ṱalutshedzani nḓila ye Yesaya 53:7 ya ḓadzea ngayo.
10 Messia ha nga ḓo amba tshithu musi e phanḓa ha vhapomoki vhawe. Yesaya o porofita a ri: “O shengedzwa, ene a kotama, a si vule mulomo wawe sa tshikono tshi iswaho u ṱhavhiwani, sa nngu ine ya fhumulela vhavheuli vhayo; o ralo a si aṱame mulomo wawe.” (Yes. 53:7) Musi “vho-tshifhé vhahulu na vhahulwane vha tshi mu hwelela a si fhindule tshithu.” Pilato o vhudzisa a ri: “Naa a U pfi zwiné vha amba vha tshi U hwelela?” Naho zwo ralo, Yesu “a si fhindule na fhungo ḽithihi; na ene muvhusi a vhuya a kanuka zwinzhi.” (Mat. 27:12-14) Yesu ho ngo sema vhapomoki vhawe.—Vha-Roma 12:17-21; 1 Pet. 2:23.
11. Ho itea mini musi hu tshi ḓadzea Yesaya 50:6 na Mixa 4:13?
11 Yesaya o amba hu tshee nga phanḓa uri Messia u ḓo rwiwa. Muporofita onoyo o ṅwala uri: “Muṱana wanga ndo ṋekedza vha nthwa; ṱhahá dzanga ndo ṋekedza vha ntupula dzindebvu; tshifhaṱuwo tshanga a tho ngo tshi pileledza samba na mare.” (Yes. 50:6) Mixa o amba hu tshee nga phanḓa a ri: “Muvhusi wa Isiraele vho mu rwa khofheni nga ṱhamu.” (Mixa 4:13) Musi a tshi khwaṱhisedza u ḓadzea ha vhuporofita honoho, muṅwali wa Evangeli Marko o ri: “Vhaṅwe vha tshi thoma u mu pfela mare [Yesu], vha mu fukedza tshifhaṱuwo vha mu rwa nga mavili vha ri: Bvumba! Na vhaṱhannga vha mu vhanda khofheni.” Marko o amba uri maswole o vha a tshi ḓo “mu rwa ṱhóho nga luṱanga, vha mu pfela mare, vha gwadama [lwa u mu hoya] vha mu losha.” (Marko 14:65; 15:19) Naho zwo ralo, Yesu o vha a songo ita tshithu tshi itaho uri a tambudzwe nga yeneyo nḓila.
O Fulufhedzea U Swika A Tshi Fa
12. Psalme ya 22:16 na Yesaya 53:12 dzo ḓadzea hani kha Yesu?
12 Nḓila ye Messia a vha a tshi ḓo fa ngayo yo vha yo dzula yo ambiwa. Mupsalme Davida o ri: “Ndi pwanyeledzwa nga gogo ḽa vhavhi; vho mphula zwanḓa na milenzhe.” (Ps. 22:16) Musi a tshi amba nga ha tshiitea tshi ḓivhiwaho vhukuma nga vhavhali vha Bivhili, muṅwali wa Evangeli Marko o ri: “Huno tsho vha tshi tshikhathi tsha vhuraru [hu ṱoḓaho u vha nga iri ya vhuṱahe nga matsheloni musi] vha tshi mu vhamba.” (Marko 15:25) Vhuṅwe vhuporofita ho dovha ha amba uri Messia o vha a tshi ḓo vhaliwa na vhaitazwivhi. Yesaya o ṅwala uri: “A tevhutshela lufuni muya wawe, a tenda u vhaliwa na vha-ita-zwivhi.” (Yes. 53:12) Nga zwenezwo, o ombelwa na “phondi mbili . . . muṅwe vha mu vhea thungo ya tshanḓa [tsha Yesu] tsha u ḽa, muṅwe vha mu vhea thungo ya tsha monde.”—Mat. 27:38.
13. Psalme ya 22:7, 8 yo ḓadzea hani malugana na Yesu?
13 Davida o vha o porofita uri vhathu vha ḓo sema Messia. (Vhalani Psalme ya 22:7, 8.) Musi e kha danda ḽa tshengedzo a tshi khou pfa vhuṱungu, Yesu o semiwa ngauri Mateo u ri vhudza uri: “Vha fhiraho vha mu sema, vha dzungudza dziṱhóho dzavho vha ri: Iwe mudzia-u-ri: ndi ḓo thutha nnḓu khethwa, nda i fhaṱa nga maḓuvha mararu! Ḓi-tshidze, arali U Murwa wa Mudzimu! Itsá afho [dandani ḽa tshengedzo, NW]!” Nga hu fanaho, na vhaṅwe vhotshifhe vhahulu, vhamaṅwalo, na vhahulwane vha mu shonedza vha ri: “Vhaṅwe o vha a tshi vha tshidza, u ḓi-tshidza u a kundwa. Arali e ene khosi ya Isiraele, nga a tse zwino [dandani ḽa tshengedzo, NW] ndi hone ri tshi ḓo mu tenda. O vha a tshi fulufhela Mudzimu; nga a mu tshidze-ha zwino arali a tshi mu funa; ngauri o amba a ri: Ndi̗ Murwa wa Mudzimu!” (Mat. 27:39-43) Naho zwo ralo, Yesu o konḓelela zwenezwi zwoṱhe nga tshirunzi. O ri vhetshela tsumbo yavhuḓi lungafhani!
14, 15. Sumbedzani nḓila ye vhuporofita ho tou livhaho nga ha Messia ha ḓadzea ngayo malugana na zwiambaro zwawe na u ṋewa hawe mukumbi.
14 Vho vha vha tshi ḓo itela zwiambaro zwawe madeṅwa. Mupsalme o ṅwala uri: “Vha kovhekana nguvho dzanga; khanzu yanga vha i itela madeṅwa.” (Ps. 22:18) Vhuporofita honoho ho ḓadzea ngauri musi maswole a Vharoma a tshi ‘fhedza u mu vhamba, vha kovha nguvho dzawe nga u tou ita madeṅwa.’—Mat. 27:35; vhalani Yohane 19:23, 24.
15 Messia o vha a tshi ḓo ṋewa mukumbi na ndulu. Mupsalme o ri: “Vha ri: Iḽá vhuṱungu, ndi zwiḽiwa; inwa zwi vhavhaho arali U na ḓora.” (Ps. 69:21) Mateo u ri vhudza uri: “Vha mu ṋea mukumbi wo ṱanganywaho na ndulu; a thetshela, a hana u nwa.” Nga murahu, “muṅwe wavho a tshimbila a yo dzhia dzadza, a ḽi lovhea mukumbini a ḽi ṱoma kha luṱanga a mu nwisa.”—Mat. 27:34, 48.
16. Ṱalutshedzani nḓila ye maipfi a vhuporofita a re kha Psalme ya 22:1 a ḓadzea ngayo.
16 Zwo vha zwi tshi ḓo vhonala u nga Mudzimu o ṱutshela Messia. (Vhalani Psalme ya 22:1.) U tendelana na vhuporofita honoho, “Nga tshikhathi tsha vhuṱanu-na-vhuṋa [hu ṱoḓaho u vha nga iri ya vhuraru nga mathabama] Yesu a vhidzelela nga ipfi ḽihulu a ri: Eli, Eli, lama sabaxthani? ndi u ri: Mudzimu wanga, Mudzimu wanga, wo nṱutshelela’ni?” (Marko 15:34) Na henefho Yesu o vha a tshi kha ḓi fulufhela Khotsi awe wa ṱaḓulu. Mudzimu ho ngo tsireledza Yesu kha maswina awe hu u itela u ṋea Kristo tshibuli tsha u sumbedza uri o vha a tshi ḓo dzula a tshi fulufhedzea tshoṱhe kha Mudzimu. Musi a tshi vhidzelela nga ipfi ḽihulu, Yesu o ḓadzisa vhuporofita vhu re kha Psalme ya 22:1.
17. Sakaria 12:10 na Psalme ya 34:20 dzo ḓadzea hani?
17 Messia o vha a tshi ḓo rungwa, fhedzi marambo awe o vha a sa ḓo vunḓiwa. Vhadzulapo vha Yerusalema vho vha vha tshi ḓo “lavhelesa Nṋe we vha mu runga.” (Sak. 12:10) Nahone Psalme ya 34:20 i ri: “[Mudzimu] u ḓo linda miraḓo yawe yoṱhe uri hu si vunḓiwe na muthihi wayo.” Musi a tshi khwaṱhisedza dzenedzi mbuno, muapostola Yohane o ṅwala uri: “Muṅwe wa vhadzia-mmbi a mu phula lurumbu nga pfumo, ha bva malofha na maḓi. Huno [Yohane] uyo o zwi vhonaho ndi ene ṱhanzi yazwo; huno vhuṱanzi hawe ndi ha ngoho . . . ngauri zwi tshi ralo ndi uri hu khunyelele ḽe ḽa ṅwalwa ḽa pfi: Ni songo mu vunḓa shambo. Na ḽiṅwe ḽe ḽa ṅwalwa ḽi ri: Vha ḓo vhona we vha mu runga.”—Yoh. 19:33-37.
18. Zwo ḓa hani uri Yesu a vhulungwe na vhapfumi?
18 Messia o vha a tshi ḓo vhulungwa na vhapfumi. (Vhalani Yesaya 53:5, 8, 9.) Nga tshikovhelelo nga ḽa 14 Nisan, ho “ḓa muṅwe munna wa mupfumi a bvaho muḓini wa Arimathia, ane a pfi Yosefa” a humbela tshitumbu tsha Yesu kha Pilato, nahone a ṋewa tshone. Mafhungo a re kha Mateo a dovha a ri: “Yosefa a dzhia mutumbu a u putela nga ṅwenda mutshena, A u vhea tshaloni tshawe tshiswa, tshe tsha vha tsho korwa kha tombo, a phigulusela tombo ḽihulu muṋangoni wa tshalo, a ṱuwa.”—Mat. 27:57-60.
Rendani Messia Khosi Yashu!
19. Ho itea mini u tendelana na maipfi a vhuporofita a re kha Psalme ya 16:10?
19 Messia o vha a tshi ḓo vuswa. Davida o ṅwala uri: “Ngauri [iwe Yehova] muya wanga a U nga u litshi wa sala vhu-dzula-vhafu.” (Ps. 16:10) Edzani u humbula nḓila ye vhafumakadzi vhe vha ḓa vhiḓani ḽa Yesu vha mangala ngayo. Henefho vho ṱangana na muruṅwa we a vha o ḓishandula a vha muthu nahone a vha vhudza a ri: “Ni songo tshenuwa. Ni ṱoḓa Yesu wa Nazareta we a vha o vhambwa. O dzamuluwa! Haho’ fhano. Vhonani fhethu he a vha o ladzwa hone.” (Marko 16:6) Musi muapostola Petro a tshi amba na gogo ḽa vhathu vhe vha kuvhangana Yerusalema nga Pentekoste ya 33 C.E., o ri: “[Davida] o zwi vhona zwí kha ḓi ḓa, a zwi amba, zwauri Kristo u ḓo vuwa vhafuni, muya wawe a wo ngo litshiwa ú ngei vhu-dzula-vhafu, ṋama yawe a yo ngo vhona u sina.” (Mish. 2:29-31) Mudzimu ho ngo tendela muvhili wa Murwa wawe a funwaho u tshi sina. Zwiṅwe hafhu, Yesu o vuswa nga lwa vhuṱolo uri a tshile sa tshivhumbiwa tsha muya!—1 Pet. 3:18.
20. Vhuvhusi ha Messia he ha dzula ho ambiwa ho ḓadzea nga nḓila-ḓe?
20 Samusi zwo ambiwa hu tshee nga phanḓa, Mudzimu o amba uri Yesu ndi Murwa wawe. (Vhalani Psalme ya 2:7; Mateo 3:17.) Na magogo o renda Yesu na Muvhuso wawe u ḓaho, nahone ri takalela u amba nga hae na vhuvhusi hawe vhune ha ḓo ri ḓisela phaṱhutshedzo. (Marko 11:7-10) Hu si kale Kristo u ḓo fhelisa maswina awe musi a tshi “phalalela vhafulufhedzei na vho vuḓaho na vho lugaho.” (Ps. 2:8, 9; 45:1-6) Vhuvhusi hawe vhu ḓo ita uri hu vhe na mulalo na u bvelela ḽifhasini ḽoṱhe. (Ps. 72:1, 3, 12, 16; Yes. 9:5, 6) Ri na ndugelo yavhuḓi vhukuma ya u ḓivhadza mafhungo-ngoho enea sa Ṱhanzi dza Yehova, ane Murwa wawe a funwaho a khou vhusa zwino ngei ṱaḓulu sa Messia ane a vha Khosi!
Ni Ḓo Aravha Hani?
• Yesu o ambululwa na u ṱutshelwa hani?
• Ndi mini zwe zwa ambiwa hu tshee nga phanḓa nga ha u ombelwa ha Yesu Kristo?
• Ndi ngani ni na vhungoho ha uri Yesu ndi Messia o fulufhedziswaho?
[Mbudziso dza Pfunzo]
[Tshifanyiso kha siaṱari 13]
U dzhena ha Yesu Yerusalema sa khosi zwo ḓadzisa vhuporofita vhufhio?
[Zwifanyiso kha siaṱari 15]
Yesu o fela zwivhi zwashu, fhedzi zwino u khou vhusa sa Messia a re Khosi
