1. Ri zwi ḓivha hani uri vhathu vha Mudzimu vho vha vhe na fulufhelo ḽa uri vha ḓo vhofhololwa vhuthubwani ha Babele, nahone ri ḓo fhindula mbudziso dzifhio?

KHA thero yo fhiraho, ro guda nḓila ye Vhakriste vha fulufhedzeaho vha vha ngayo vhuthubwani ha Babele. Naho zwo ralo, mafhungo maḓifha ndi a uri vho vha vha sa ḓo vha kha honoho vhuimo lwa tshoṱhe. Zwenezwi ri zwi ḓivha ngauri ndaela ya Mudzimu ine ya ri, “Ibvani khaḽo vhathu vhanga” yo vha i tshi ḓo vha i mahandana arali ho vha hu si na muthu we a vha a tshi ḓo ponyoka ṱhuṱhuwedzo ya vhurereli ha mazwifhi. (Vhalani Nzumbululo 18:4.) Ri fhisetshela u guda uri vhathu vha Mudzimu vho vhofhololwa lini lwa tshoṱhe vhuthubwani ha Babele. Fhedzi ri fanela u thoma ra wana phindulo dza mbudziso dzi tevhelaho: Vhagudi vha Bivhili vho vha vho ḓiimisela u ita mini malugana na Babele Ḽihulu musi hu sa athu u swika ṅwaha wa 1914? Vhahashu vho fhisetshela lungafhani mushumo wa u huwelela tshifhingani tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma? Naa vhathu vha Mudzimu vho iswa vhuthubwani ha Babele nga tshenetsho tshifhinga ngauri vho vha vha tshi fanela u khakhululwa na u kaidzwa?

2. Ndi vhukando vhufhio he Vhagudi vha Bivhili vha tshifhingani tsha kale vha vhu dzhia malugana na vhurereli ha mazwifhi?

² Miṅwahani minzhi hu sa athu u vha na Nndwa ya Shango ya u  Thoma, Charles Taze Russell na khonani dzawe, vho ṱhogomela uri vhafunzi vha ḽa Vhudzhagane vho vha vha sa khou funza ngoho i re Bivhilini. Vho vha vho ḓiimisela u sa ḓibaḓekanya na vhurereli ha mazwifhi. Mathomoni a November 1879, Zion’s Watch Tower yo bvisela khagala zwine vha zwi tenda zwi tshimbidzanaho na Maṅwalo, musi i tshi ri, Kereke iṅwe na iṅwe ine ya amba uri i a fulufhedzea kha Kristo ngeno i tshi ḓibaḓekanya na u tikedzwa nga mivhuso, ndi tshipiḓa tsha Babele Ḽihulu ḽine Bivhili ya ḽi vhidza phombwe.—Vhalani Nzumbululo 17:1, 2.

3. Vhagudi vha Bivhili vho dzhia vhukando vhufhio vhu sumbedzaho uri vha a pfesesa uri a vho ngo fanela u ḓibaḓekanya na vhurereli ha mazwifhi? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

³ Vhathu vhe vha vha vha tshi ofha Mudzimu vho vha vha tshi ḓivha zwine vha fanela u zwi ita. Vho vha vha nga si lavhelele u fhaṱutshedzwa nga Mudzimu arali vha bvele phanḓa vha tshi tikedza vhurereli ha mazwifhi. Nga zwenezwo, Vhagudi vhanzhi vha Bivhili vho ṅwala marifhi a uri vha khou litsha kereke dzavho. Kha vhuṅwe vhuimo, vho vha vha tshi vhala marifhi khagala kerekeni. He vha si tendelwe u vhala eneo marifhi khagala, vhaṅwe vho rumela muraḓo muṅwe na muṅwe wa kereke vhurifhi. Vho vha vha si tsha ṱoḓa u ḓibaḓekanya na vhurereli ha mazwifhi. Miṅwahani yo fhiraho, u dzhia honoho vhukando zwo vha zwi tshi ḓo ita uri vha vhulahwe. Fhedzi mafheloni a vho-1800, kereke dzo vha dzi si tsha tikedzwa nga Mivhuso mashangoni manzhi. Kha eneo mashango, vhadzulapo vho vha vhe na mbofholowo ya u amba nga ha vhurereli na u hanedza khagala zwine kereke dza zwi amba vha sa ofhi.

4. Tshifhingani tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma, Vhagudi vha Bivhili vho dzhia hani Babele Ḽihulu? Ṱalutshedzani.

⁴ Vhagudi vha Bivhili vho vha vha tshi pfesesa uri zwo vha zwi songo eḓana u vhudza fhedzi mashaka, khonani dza tsini na miraḓo ya kereke uri a vha tsha tikedza vhurereli ha mazwifhi. Shango ḽoṱhe ḽo vha ḽi tshi fanela u vhona zwine Babele Ḽihulu ḽa vha zwone—phombwe ya vhurereli! Nga zwenezwo, vhukati ha December 1917 na mathomoni a 1918, Vhagudi vha Bivhili vha si gathi vho phaḓaladza nga u fhisea zwibammbiri zwa 10 000 000 zwine zwa vha na thero ine ya ri “The Fall of Babylon,” tshenetsho tshibammbiri tsho dzumbulula ngoho nga ha vhurereli ha ḽa Vhudzhagane. Samusi ni tshi nga zwi vhona nga maṱo a muhumbulo, vhafunzi vho vha vho halifha vhukuma; fhedzi Vhagudi vha Bivhili a vho ngo laṱela thaula, vho bvela phanḓa na u ita wonoyu mushumo wa ndeme. Vho vha vho ḓiimisela u thetshelesa “Mudzimu ane a vha muvhusi nṱhani ha vhathu.” (Mishumo 5:29) Ri nga phetha nga u ri mini? Nga tshifhinga tsha nndwa, vhenevho Vhakriste vho vha vha vha sa khou iswa vhuthubwani ha Babele Ḽihulu, fhedzi vho vha vha tshi khou bva kha ṱhuṱhuwedzo yaḽo nahone vho vha vha tshi khou thusa vhaṅwe u ita zwi fanaho.

5. Ndi vhufhio vhuṱanzi vhune ha sumbedza uri vhahashu vho vha vha tshi fhisea tshifhingani tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma?

⁵ Miṅwahani yo fhiraho, ro vha ri tshi tenda uri Yehova o vha a si tsha takalela vhathu vhawe ngauri vho vha vha si tsha fhisetshela mushumo wa u huwelela nga tshifhinga tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma. Zwenezwo zwo ita uri ri phethe nga ḽa uri Yehova o tendela Babele Ḽihulu ḽi tshi vha thuba lwa tshifhinganyana. Naho zwo ralo, vhahashu vha fulufhedzeaho vhe vha vha vha tshi shumela Mudzimu u bva nga 1914 u swika nga 1918, vho amba uri vhathu vha Murena vho ita zwoṱhe zwine vha nga kona uri mushumo wa u huwelela u bvele phanḓa. Hu na vhuṱanzi ho khwaṱhaho vhu tikedzaho enea mafhungo. U ḓivha zwe zwa itea kha Vhagudi vha Bivhili nga tshenetsho tshifhinga, zwi ri thusa u pfesesa khwine zwiṅwe zwiitea zwo ṅwalwaho Bivhilini.

6, 7. (a) Ndi khaedu dzifhio dze Vhagudi vha Bivhili vha vha vha tshi fanela u dzi kunda tshifhingani tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma? (b) Ṋeani tsumbo dzine dza sumbedza uri Vhagudi vha Bivhili vho vha vha tshi fhisea.

 ⁶ Zwi re zwone ndi uri Vhagudi vha Bivhili vhe vha vha vhe hone nga tshifhinga tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma (1914-1918) vho vha vho farakanea kha mushumo wa u huwelela nga tshenetsho tshifhinga. Zwo vha zwi songo vha lelutshela u ita nga u ralo nga nṱhani ha zwiitisi zwi si gathi. Ri ḓo ṱolisisa zwiitisi zwivhili. Tsha u thoma, mushumo muhulwane we wa vha u tshi khou itwa nga tshenetsho tshifhinga wo vha u tshi katela u phaḓaladza khandiso dza Bivhili. Musi bugu The Finished Mystery i tshi thivhelwa nga vhavhusi mathomoni a vho-1918, mushumo wa u huwelela wo vha u tshi vho konḓela vhahashu vhanzhi. Vho vha vha songo ḓowela u huwelela vha tshi shumisa Bivhili fhedzi, vho vha vha tshi ḓitika nga bugu The Finished Mystery uri hu vhe yone ine ya vha “ambela.” Tsha vhuvhili, nga wonoyo ṅwaha wa 1918 ho vha na mukhushwane une wa pfi Spanish flu. Wonoyo mukhushwane wo vha u tshi pfukela nahone wo ita uri zwi konḓele vhahashu u huwelela vho vhofholowa. Hu sa londwi zwenezwi na dziṅwe khaedu, Vhagudi vha Bivhili vho ita zwoṱhe zwine vha nga kona uri mushumo wa u huwelela u bvele phanḓa.

⁷ Nga 1914, tshigwada tshiṱuku tsha Vhagudi vha Bivhili tsho sumbedza vhathu vha fhiraho 9 000 000 “Photo-Drama of Creation.” Yeneyo Drama samusi yo vha i tshi vhidzwa nga u ralo, yo vha i na zwifanyiso na dzi-slide zwi tshimbidzanaho na muzika nahone yo vha i tshi sumbedza ḓivhazwakale ya vhathu u bva mathomoni a tsiko u swika magumoni a vhuvhusi ha Kristo. Ho vha hu zwithu zwi sa athu u vhonwa nga tshenetsho tshifhinga. Edzani u humbula nga hazwo. Tshivhalo tsha vhathu vhe vha vhona yeneyo Drama nga 1914, tshi fhira tshivhalo tsha vhahuweleli vha Muvhuso shangoni ḽoṱhe ṋamusi. Muvhigo u sumbedza uri nga ṅwaha wa 1916, vhathu vha 809 393 vho ya muṱanganoni wa ngei Amerika nahone nga ṅwaha wa 1918 tshivhalo tsho engedzea tsha vha 949 444. Vhenevho Vhagudi vha Bivhili vho vha vha tshi fhisea.

8. Vhahashu vhe vha vha vha tshi khou ranga phanḓa vho khwaṱhisa hani Vhagudi vha Bivhili tshifhingani tsha nndwa ya shango ya u thoma?

⁸ Nga tshifhinga tsha nndwa ya shango ya u thoma, vhahashu vhe vha vha vha tshi khou ranga phanḓa vho ita vhuḓidini ha uri Vhagudi vha Bivhili vha wane zwiḽiwa zwa muya na u vha ṱuṱuwedza. Yeneyo ndugiselelo yo ita uri vhahashu vha vhe na nungo dza u bvela phanḓa kha mushumo wa u huwelela. Richard H. Barber, we a vha a tshi fhisea nga  tshenetsho tshifhinga, o ri: “Ro ita vhungoho ha uri vhalavhelesi vha si gathi vha dalelaho vha bvele phanḓa na mushumo wavho wa u ita uri hu vhe na The Watch Tower na u i rumela ngei Canada he ya vha yo thivhelwa. Ndo vha na ndugelo ya u rumela kopi dza The Finished Mystery dzine dza fhelela tshikwamani kha khonani dze dza vha dzo dzhielwa dzenedzo kopi. Wahashu Rutherford o humbela uri ri dzudzanye mabuthano ḓoroboni dzo fhamba-fhambanaho ngei vhukovhela ha Amerika na u rumela zwiambi uri zwi ṱuṱuwedze vhahashu nga hune zwa nga konadzea ngaho.”

9. (a) Ndi ngani vhathu vha Mudzimu vho vha vha tshi fanela u khakhululwa na u kaidzwa miṅwahani ya 1914 u swika 1919? (b) Naho vho vha vha tshi fanela u khakhululwa, zwi ḓo vha zwo khakhea u humbulela mini?

⁹ Vhagudi vha Bivhili a vho ngo ita zwithu zwoṱhe zwi tshimbidzanaho na zwo ṅwalwaho Bivhilini miṅwahani ya 1914 u swika 1919. Naho vho vha vha tshi fulufhedzea, vhahashu vho vha vha sa pfesesi nga ho fhelelaho zwine u thetshelesa vhavhusi zwa amba zwone. (Vharoma 13:1) Nga zwiṅwe zwifhinga vho vha vha tshi dzhia sia kha dzinndwa. Sa tsumbo, musi muphuresidennde wa ngei Amerika a tshi amba uri nga dzi 30 May 1918 hu fanela u vha ḓuvha ḽa u rabelela mulalo, The Watch Tower yo ṱuṱuwedza Vhagudi vha Bivhili uri na vhone vha rabele. Vhaṅwe vhahashu vho tikedza nndwa nga zwa masheleni, vhaṅwe vhavho vho vha maswole nahone vha ya nndwani. Naho zwo ralo, zwi ḓo vha zwo khakhea u phetha nga ḽa uri Vhagudi vha Bivhili vho iswa vhuthubwani ha Babele Ḽihulu uri vha khakhululwe na u kaidzwa. U fhambana na zwenezwo, vho vha vha tshi pfesesa uri a vho ngo fanela u ḓibaḓekanya na vhurereli ha mazwifhi nahone nga tshifhinga tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma, vho vha vha tshi khou bva lwa tshoṱhe kha mivhuso ya shango.—Vhalani Luka 12:47, 48.

10. Vhagudi vha Bivhili vho sumbedza hani uri vha ṱhonifha vhutshilo?

¹⁰ Naho Vhagudi vha Bivhili vho vha vha sa pfesesi nga vhuḓalo zwine u sa dzhia sia ha Vhukriste zwa amba zwone, vho vha vha tshi ḓivha tshithu tshithihi: Uri Bivhili a i tendeli u vhulaha. Nga zwenezwo, vhenevho vhahashu vha si gathi vhe vha dzhenela vhuswole nahone vhe na zwihali nga tshifhinga tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma, vho hana u shumisa zwenezwo zwihali u itela u vhulaha vhathu. Vhaṅwe vhe vha hana u vhulaha, vho rangiswa phanḓa nndwani uri vha vhulahwe.

11. Vhavhusi vho aravha hani musi Vhagudi vha Bivhili vha tshi hana u lwa nndwani?

¹¹ Zwi tou vha khagala uri Diabolo o sinyutshela vhenevho vhahashu nge vha dzula vho khwaṱha kha u sa dzhia sia kha dzinndwa naho vho vha vha sa zwi pfesesi nga vhuḓalo. Nga zwenezwo, o ita ‘vhutshinyi mulayoni.’ (Ps. 94:20) Mudzhenerala James Franklin Bell wa mmbi ya ngei Amerika o fara nyambedzano na Vhahashu J. F. Rutherford na W. E. Van Amburgh uri Muhasho wa zwa Vhulamukanyi wa ngei Amerika wo lingedza u ita mulayo muswa wa uri vhoṱhe vhane vha hana u lwa nndwani vha haṱulelwe lufu. O vha o zwi livhisela kha Vhagudi vha Bivhili. Mudzhenerala Bell o vha o ḽa nyala vhukuma nahone a ri kha Wahashu Rutherford: “Wonoyo mulayo a wo ngo kona u vha hone ngauri muphuresidennde Wilson wa Amerika o zwi thivhela; fhedzi ri a ḓivha uri ri ḓo ni wana hani, nahone ri ḓo zwi ita!”

12, 13. (a) Ndi ngani vhahashu vha malo vho gwevhelwa u dzula dzhele lwa tshifhinga tshilapfu? (b) Naa u valelwa dzhele zwo ita uri vhahashu vha si tsha thetshelesa Yehova? Ṱalutshedzani.

¹² Vhavhusi vho shumisa yeneyo nḓila u itela u vha shushedza. Wahashu Rutherford, Van Amburgh u katela na vhaṅwe vha rathi vhe vha vha vhe vhaimeleli vha Watch Tower Society vho farwa. Muhaṱuli we a vha o fara wonoyo mulandu o ri: “Nḓila ine havha vhanna vha ita ngayo mafhungo avho a  vhurereli, i khombo vhukuma u fhira maswole a Dzheremane. . . A vho ngo nyadza vhashumi vha muvhuso na maswole fhedzi, fhedzi vho nyadza na vhafunzi vha kereke dzoṱhe. Tshigwevho tshavho tshi fanela u vha tshi vhavhaho vhukuma.” (Faith on the March, nga A. H. Macmillan, siaṱ. 99) Tsho vha tshi tshi vhavha vhukuma. Vhagudi vha Bivhili vha malo, vho gwevhelwa u dzula dzhele lwa tshifhinga tshilapfu ngei Atlanta, Georgia. Naho zwo ralo, musi nndwa yo no fhela, vho vhofhololwa dzhele nahone milandu ye vha hweswa yone ya fheliswa.

¹³ Naho vho vha vhe dzhele, vhenevho vhanna vha malo vho bvela phanḓa vha tshi ṱhonifha Maṅwalo. Vho ṅwalela muphuresidennde wa ngei Amerika vhurifhi ha u humbela u vhofhololwa dzhele vha ri: “Zwine Murena a zwi funza zwo ṅwalwa Maṅwaloni, ‘U songo vhulaha,’ nahone muraḓo muṅwe na muṅwe wa Dzangano ḽa Vhagudi vha Bivhili vha Tshaka Dzoṱhe [International Bible Students Association] wo ḓiṋekedzela kha Mudzimu nahone arali u sa mu thetshelesi u nga si tsha takalelwa nga Mudzimu nahone u ḓo fheliswa. Nga zwenezwo, mvalo dzavho a dzi vha tendeli u vhulaha vhathu.” Zwenezwo zwo sumbedza u vha na tshivhindi vhukuma! Vhenevho vhahashu vho vha vho ḓiimisela u thetshelesa Yehova!

14. Ṱalutshedzani zwi tshi bva Maṅwaloni zwe zwa itea u bva nga 1914 u swika nga 1919.

¹⁴ Maleaxi 3:1-3 i ṱalutshedza tshifhinga tsha musi ‘vharwa vha Vhalevi’ vho ḓodzwaho vha tshi kunakiswa u bva nga 1914 u swika mathomoni a 1919. (Vhalani.) Nga tshenetsho tshifhinga, Yehova Mudzimu ane a vha Murena wa ngoho e na Yesu Kristo “muruṅwa wa mulanga,” vho ḓa thembeleni ya muya u itela u kunakisa vhashumeli vhavho. Musi o no vha kaidza na u vha kunakisa, vho vha vho no lugela u ṱanganedza mushumo muswa. Nga 1919, “mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali” o nangiwa uri a ṋee vha nnḓu yawe zwiḽiwa zwa muya. (Mat. 24:45) Vhathu vha Mudzimu vho vha vho no vhofhololwa kha ṱhuṱhuwedzo ya Babele Ḽihulu. U bva nga tshenetsho tshifhinga, vhuthu vhuhulu ha Yehova ho ita uri vhathu vhawe vha gude zwo engedzeaho nga ha zwine a zwi funa nahone vho mu funa nga ho engedzeaho. Vha livhuha vhukuma nge vha wana dzenedzi phaṱhutshedzo! ^[1]

15. U vhofhololwa hashu kha Babele Ḽihulu zwi fanela u ri kwama hani?

¹⁵ Zwo vha zwithu zwi takadzaho vhukuma u vhofhololwa vhuthubwani ha Babele Ḽihulu! Vhukwila ha Sathane ha u fhelisa Vhakriste vha ngoho kha ḽifhasi ho kundelwa. Naho zwo ralo, ri fanela u dzula ri tshi humbula uri ndi ngani Yehova o ri vhofholola. Ndivho yawe ndi ya uri vhathu vhoṱhe vha tshidzwe. (2 Vhakor. 6:1) Vhathu vhanzhi vha kha ḓi langwa nga vhurereli ha mazwifhi. Vha fanela u sumbedzwa nḓila. Ri nga vha thusa. U nga ri ri nga ita zwoṱhe zwine ra nga kona u thusa vhathu uri vha bve kha vhurereli ha mazwifhi, nga u edzisa vhahashu vha tshifhingani tsho fhiraho!