NGA 1970, vhagudi vha zwo fukulwaho mavuni (dzi-archaeologist) vho wana mupombo ngei Ein Gedi kha ḽa Isiraele, tsini na khunzikhunzi i re vhukovhela ha Lwanzhe Lwo Faho. Vho wana wonoyo mupombo musi vha tshi gwa he ha vha hu na sinagogo ye ya fhiswa musi hu tshi fheliswa henefho fhethu, khamusi nga ḓana ḽa vhu 6 C.E. Wonoyo mupombo wo vha u kha vhuimo vhu si havhuḓi, nga nṱhani ha zwenezwo, wo vha u sa vhalei nahone zwo vha zwi sa konadzei uri u sa kheruwe musi u tshi pombololwa. Fhedzi wo kona u “pombololwa” hu tshi shumiswa mutshini wa u sikena wa 3-D. Nahone nga thuso ya software ntswa ine ya kona u vhala zwifanyiso, zwo ṅwalwaho kha mupombo zwo kona u vhalea.

Sikene tsho sumbedza mini? Tsho sumbedza uri mupombo u na mafhungo a re Bivhilini. Kha zwipiḓa zwawo zwo salaho, ho wanala ndimana dza u thoma dza bugu ya Levitiko. Kha dzenedzi ndimana ho ṅwalwa dzina ḽa Mudzimu nga Tshiheberu hu tshi shumiswa maḽeḓere maṋa ane a imela dzina ḽawe. Zwi vhonala u nga wo ṅwalwa vhukati ha 50 C.E. na 400 C.E. nahone zwenezwi zwi amba uri ndi wone mupombo wa Bivhili ya Tshiheberu wa kalesa u bva tshee ha waniwa maṅwalwa a Qumran. Musi hu sa athu wanwa mupombo u re na zwipiḓa zwa bugu ya Levitiko wa Ein Gedi, vhukati ha maṅwalwa a Bivhili a kalesa ane a vha mipombo ya Lwanzhe Lwo Faho (u bva nga vho 100 B.C.E.) na maṅwalwa a kale a Aleppo Codex (u bva nga vho 930 C.E.) ho vha na tshikhala tsha miṅwaha i ṱoḓaho u vha 1 000. Vhaḓivhi vha amba uri wonoyo mupombo we wa pombololwa u sumbedza uri mafhungo a re kha Thestamennde ya Kale a Tshiheberu a re kha Torah ha athu shanduka naho ho no fhela miṅwaha minzhi nahone vhukhakhi ha vhagandisi a ho ngo shandula zwo ṅwalwaho.