1, 2. Ndi dzikhaedu na madakalo afhio zwine miṅwaha ya vhufumi ya nga zwi ḓisa?

 U VHA na muswa a re miṅwahani ya vhufumi muḓini zwo fhambana vhukuma na u vha na ṅwana wa miṅwaha miṱanu kana wa miṅwaha ya fumi. Miṅwaha ya vhufumi i ḓisa khaedu dzayo na vhuleme hayo, fhedzi i nga ita na u ḓisa madakalo na malamba. Tsumbo dzi ngaho Yosefa, Davida, Yosia, na Timotheo dzi sumbedza uri vhathu vhaswa vha nga vha na vhuḓifhinduleli nahone vha vha na vhushaka havhuḓi na Yehova. (Genesi 37:2-11; 1 Samuele 16:11-13; 2 Dzikhosi 22:3-7; Mishumo 16:1, 2) Vhaswa vhanzhi vha re miṅwahani ya vhufumi ṋamusi vha sumbedza yeneyo mbuno. Khamusi ni ḓivha vhaṅwe vhavho.

² Naho zwo ralo, kha vhaṅwe miṅwaha ya vhufumi ndi nndwa. Vhaswa vha tshenzhela u shandu-shanduka ha maḓipfele. Vhaswa vha vhatukana na vha vhasidzana vha nga ṱoḓa u vha vho vhofholowaho nga maanḓa, nahone vha nga hana dzithivhelo dzine vha vhetshelwa dzone nga vhabebi vhavho. Naho zwo ralo, vhenevho vhaswa a vha athu vha na tshenzhelo nahone vha ṱoḓa thuso ya lufuno, ya u sa fhela mbilu i bvaho ha vhabebi vhavho. Ee, miṅwaha ya vhufumi i nga vha i takadzaho, fhedzi i nga dovha ya vha i ḓaḓisaho—kha vhabebi khathihi na kha vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi. Vhaswa vha nga thuswa hani kha yeneyi miṅwaha?

3. Vhabebi vha nga ṋea vhaswa vhavho tshibuli tshavhuḓi vhutshiloni nga nḓila-ḓe?

³ Vhabebi vhane vha tevhela nyeletshedzo ya Bivhili  vha ṋea vhana vhavho vhane vha vha vhaswa tshibuli tsha khwine-khwine u itela uri vha vhe vha bvelelaho zwavhuḓi kha yeneyo milingo uri vha vhe vhaaluwa vha re na vhuḓifhinduleli. Mashangoni oṱhe nahone zwifhinga zwoṱhe, vhabebi na vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vhane vha shumisa maitele a Bivhili vho fhaṱutshedzwa nga u vha vha bvelelaho.—Psalme ya 119:1.

4. Ndi ngani u langana zwi zwihulwane vhukuma tshifhingani tsha miṅwaha ya vhufumi?

⁴ Bivhili i ri: “Maano o kunda nga u litsha u langana.” (Mirero 15:22) Arali u langana zwo tea musi vhana vha tshee vhaṱuku, ndi zwa ndeme zwihuluhulu miṅwahani ya vhufumi—musi zwi tshi vhonala uri vhaswa vha fhedza tshifhinga tshiṱuku hayani nahone tshifhinga tshinzhi vha tshi fhedza na khonani dza tshikoloni kana na dziṅwe khonani. Arali hu si na u langana—a hu na nyambedzano i fulufhedzeaho na yo livhaho vhukati ha vhana na vhabebi—vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vha nga vha vhatsinda hayani. Ngauralo vhudavhidzano vhu nga dzula ho vulea nga nḓila-ḓe?

5. Vhaswa vha miṅwahani ya vhufumi vha ṱuṱuwedzwa hani u dzhia mafhungo a u davhidzana na vhabebi vhavho?

⁵ Vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi khathihi na vhabebi vha fanela u ita mushumo wavho kha zwenezwi. I ngoho, vhaswa vha nga wana zwi tshi konḓa vhukuma u amba na vhabebi vhavho u fhira zwe vha vha vha tshi zwi ita musi vha tshee vhaṱuku. Naho zwo ralo, humbulani uri “u shaya phangami hu lozwa lushaka; lukuna lu ḓa nga vhaeletshedzi vhanzhi.” (Mirero 11:14) Haya maipfi a shuma kha vhoṱhe, vhaṱuku na vhahulwane nga hu fanaho. Vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vhane vha ṱhogomela zwenezwi vha ḓo pfesesa uri vha kha ḓi ṱoḓa vhulivhisi ha vhutsila, samusi vha tshi khou sedzana na khaedu dzo serekanaho vhukuma u fhira nga phanḓa. Vha fanela u ṱhogomela uri vhabebi vhavho vhane vha vha vhatendi vha a fanelea vhukuma sa vhaeletshedzi  ngauri vha na tshenzhelo nga maanḓa vhutshiloni nahone vho sumbedza u vha vhilaelela nga lufuno miṅwaha minzhi. Nga zwenezwo, kha hovhu vhuimo vhutshiloni havho, vhaswa vho ṱalifhaho vha re miṅwahani ya vhufumi a vha nga ḓo shandukela vhabebi vhavho.

6. Ndi mavhonele afhio ane vhabebi vho ṱalifhaho vha re na lufuno vha ḓo vha nao malugana na u davhidzana na vhaswa vhavho vha re miṅwahani ya vhufumi?

⁶ U vha na vhudavhidzano havhuḓi zwi amba uri mubebi u ḓo lingedza nga maanḓa uri a vhe hone musi muswa a re miṅwahani ya vhufumi a tshi pfa zwi tshi ṱoḓea uri a ambe. Arali ni mubebi, itani uri vhudavhidzano vhu vhe ho vuleaho. Hezwi zwi nga si leluwe. Bivhili i ri “u fhumula hu na tshifhinga tshaho, na u amba hu na tshifhinga tshaho.” (Muhuweleli 3:7) Musi muswa waṋu a re miṅwahani ya vhufumi a tshi pfa uri ndi tshifhinga tsha u amba, tshi nga vha tshi tshifhinga tshaṋu tsha u fhumula. Khamusi no vhetshela tshenetsho tshifhinga pfunzo ya muthu nga eṱhe, u awela, kana u shuma-shuma nḓuni. Naho zwo ralo, arali ṅwana waṋu a tshi ṱoḓa u amba na inwi, lingedzani u lugisa nzudzanyo dzaṋu nahone ni thetshelese. Zwa sa ralo, a nga si tsha dovha a lingedza. Humbulani tsumbo ya Yesu. Nga tshiṅwe tshifhinga, o vha o dzudzanya tshifhinga tsha u awela. Fhedzi musi vhathu vha tshi mu tanga u itela u mu thetshelesa, ho ngo awela nahone a thoma u vha funza. (Marko 6:30-34) Vhaswa vhanzhi vha re miṅwahani ya vhufumi vha ṱhogomela uri vhabebi vhavho vha dzula vho farakanea, fhedzi vha ṱoḓa khwaṱhisedzo ya uri vhabebi vhavho vha dzula vhe hone arali vha tshi ṱoḓea. Nga zwenezwo, ivhani hone nahone ni vhe a pfesesaho.

7. Vhabebi vha fanela u iledza mini?

⁷ Lingedzani u humbula nḓila ye zwa vha zwi ngayo musi ni tshee muswa a re miṅwahani ya vhufumi, nahone ni songo litsha miswaswo yaṋu! Vhabebi vha fanela u ḓiphina nga u vha na vhana vhavho. Musi hu na tshifhinga tsha u ḓitakadza, vhabebi vha tshi shumisa hani? Arali misi yoṱhe vha tshi ṱoḓa u shumisa tshifhinga tshavho  tsha u ḓitakadza vha tshi khou ita zwithu zwi sa kateli na muṱa wavho, vhana vhavho vha re miṅwahani ya vhufumi vha ḓo ṱavhanya u zwi ṱhogomela. Arali vhaswa vha phetha uri khonani dza tshikoloni dzi vha dzhiela nṱha u fhira vhabebi vhavho, vha ḓo vha na vhuleme.

8. U dzhiela nṱha u fulufhedzea, u shumesa, na u ḓifara ho fanelaho zwi nga sumbedzwa hani kha vhana?

⁸ Arali vhabebi vha sa athu kokomedza kha vhana vhavho u dzhiela nṱha u fulufhedzea na u shuma nga maanḓa, vha fanela u zwi ita zwa vhukuma tshifhingani tsha miṅwaha ya vhufumi. (1 Vha-Thesalonika 4:11; 2 Vha-Thesalonika 3:10) Vha fanela na u vha na vhungoho ha uri vhana vhavho vha tenda nga mbilu yoṱhe kha vhuhulwane ha u tshila vhutshilo ha vhuḓilisi ho kunaho. (Mirero 20:11) Mubebi u davhidzana nga maanḓa kha haya masia nga u vhea tsumbo. Samusi vhanna vhane vha si vhe vhatendi vha tshi nga ‘wanala nga kutshilele kwa vhasadzi, vha songo vhuya vha ambiwa navho,’ ngauralo vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vha nga guda maitele o lugaho nga u ḓifara ha vhabebi vhavho. (1 Petro 3:1) Naho zwo ralo, tsumbo i yoṱhe a yo ngo eḓana, ngauri vhana vha vhona tsumbo nnzhi mmbi na zwithu zwinzhi zwi kungaho nnḓa. Nga zwenezwo, vhabebi vha ṱhogomelaho  vha fanela u ḓivha mavhonele a vhaswa vhavho vha re miṅwahani ya vhufumi nga ha zwine vha zwi vhona na u zwi pfa, nahone hezwi zwi ṱoḓa nyambedzano i pfalaho.—Mirero 20:5.

9, 10. Ndi ngani vhabebi vha tshi fanela u ita vhungoho ha u funza vhana vhavho nga ha mafhungo a zwa u ṱangana nga dzimbeu, nahone vha nga zwi itisa hani?

⁹ Hezwi ndi ngoho zwihuluhulu musi zwi tshi ḓa kha mafhungo a zwa u ṱangana nga dzimbeu. Vhabebi, naa ni a shona u haseledza u ṱangana nga dzimbeu na vhana vha vhoiwe? Naho arali ni tshi shona, itani vhuḓidini ha u haseledza navho, ngauri vhana vhaṋu zwa vhukuma vha ḓo guda nga ha yeneyo thero kha muṅwe muthu. Arali vha sa guda kha inwi, ndi nnyi ane a ḓivha uri ndi mafhungo afhio o shandwaho ane vha ḓo a wana? Bivhilini, Yehova ha iledzi mafhungo a zwa u ṱangana nga dzimbeu, na vhabebi a vho ngo fanela u a iledza.—Mirero 4:1-4; 5:1-21.

¹⁰ Zwi takadzaho ndi uri Bivhili i na vhulivhisi vhu pfalaho kha sia ḽa u ḓifara ha u ṱangana nga dzimbeu, nahone Watchtower Society yo gandisa mafhungo a shumaho vhukuma a sumbedzaho uri hovhu vhulivhisi vhu kha ḓi shuma na shangoni ḽa musalauno. Ndi ngani ni sa shumisi yeneyi thuso? Sa tsumbo, ndi ngani ni sa vusulusi na murwa waṋu kana ṅwananyana waṋu ndima dzo teaho kha Volumu 1 na 2 dza bugu Mbudziso Dzine Vhaswa Vha Dzi Vhudzisa​—⁠Phindulo Dzi Shumaho? Ni nga mangadzwa vhukuma nga mvelelo.

11. Ndi ifhio nḓila i shumaho vhukuma kha vhabebi u itela u funza vhana vhavho nḓila ya u shumela Yehova?

¹¹ Ndi thero ifhio ya ndeme vhukuma ine vhabebi na vhana vha fanela u i haseledza? Muapostola Paulo o ambela khayo musi a tshi ṅwala uri: “[Vhana vha vhoiwe] vha aluseni nga u vha laya na u vha kwengweledzela zwa Murena.” (Vha-Efesa 6:4) Vhana vha fanela u dzula vha tshi khou guda nga ha Yehova. Zwihuluhulu, vha fanela u guda u mu funa, nahone vha fanela u ṱoḓa u mu shumela. Na henefha hu nga gudiwa zwinzhi nga tsumbo.  Musi vhaswa vha tshi vhona uri vhabebi vhavho vha funa Mudzimu ‘nga mbilu yavho yoṱhe na nga muya wavho woṱhe na nga u ṱalukanya havho hoṱhe,’ na uri zwenezwi zwi na mvelelo dzavhuḓi vhutshiloni ha vhabebi vhavho, na vhone vha nga ṱuṱuwedzea u ita nga nḓila i fanaho. (Mateo 22:37) Zwi fanaho na zwenezwo, arali vhaswa vha tshi vhona uri vhabebi vhavho vha na mavhonele o linganelaho nga zwithu zwi vhonalaho, vha tshi vhea Muvhuso wa Mudzimu u thoma, vha ḓo thusiwa u bveledza mavhonele a fanaho.—Muhuweleli 7:12; Mateo 6:31-33.

12, 13. Ndi mbuno dzifhio dzine dza fanela u humbulwa uri pfunzo ya muṱa i bvelele?

¹² Pfunzo ya Bivhili ya muṱa ya vhege iṅwe na iṅwe ndi thuso khulwane kha u vhudza vhaswa nga ndeme dza zwithu zwa muya. (Psalme ya 119:33, 34; Mirero 4:20-23) U vha na pfunzo yeneyo misi yoṱhe ndi zwa ndeme. (Psalme ya 1:1-3) Vhabebi na vhana vhavho vha fanela u ṱhogomela uri pfunzo ya muṱa i rangela zwiṅwe zwithu. Zwiṅwe hafhu, mavhonele o lugaho ndi a ndeme uri pfunzo ya muṱa i vhe i shumaho. Muṅwe khotsi o ri: “Khoṋololo ndi uri mufari wa pfunzo a ṱuṱuwedze mavhonele a u vhofholowa, fhedzi a ṱhonifho  kha pfunzo ya muṱa—a songo dzudzanywaho, fhedzi o fanelaho. Zwi nga si leluwe uri zwifhinga zwoṱhe hu vhe na u linganyisela ho fanelaho, nahone vhaswa vha ḓo ṱoḓa uri hu shandulwe mavhonele lunzhi-lunzhi. Arali zwithu zwa sa tshimbila zwavhuḓi luthihi kana luvhili, konḓelelani nahone ni sedze phanḓa kha tshifhinga tshi ḓaho.” Onoyo khotsi o ri thabeloni yawe ya nga phanḓa ha pfunzo iṅwe na iṅwe, u humbela thuso i bvaho ha Yehova nga ho livhaho uri vhoṱhe vha re hone vha vhe na mavhonele o lugaho.—Psalme ya 119:66.

¹³ U fara pfunzo ya muṱa ndi vhuḓifhinduleli ha vhabebi vha vhatendi. I ngoho, vhaṅwe vhabebi vha nga vha vha si na mpho ya u vha vhafunzi, nahone zwi nga vha konḓela u wana nḓila dza u ita uri pfunzo ya muṱa i vhe i takadzaho. Naho zwo ralo, arali ni tshi funa vhaswa vhaṋu vha re miṅwahani ya vhufumi “nga mushumo na nga mafhungo-ngoho,” ni ḓo tama u vha thusa nga u ḓiṱukufhadza na u fulufhedzea uri vha bvele phanḓa muyani. (1 Yohane 3:18) Zwiṅwe zwifhinga vha nga gungula, fhedzi zwi vhonala uri vha ḓo ṱhogomela dzangalelo ḽaṋu ḽo dzikaho kha mutakalo wavho.

14. Doiteronomio 11:18, 19 i shuma hani musi hu tshi khou davhidzaniwa na vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi nga zwithu zwa muya?

¹⁴ Pfunzo ya muṱa a si tshone tshifhinga tshi tshoṱhe tsha u amba zwithu zwine zwa vha zwa ndeme nga lwa  muya. Naa ni a i humbula ndaela ya Yehova kha vhabebi? O ri: “Haya mafhungo anga ni a vhulunge dzimbiluni dzaṋu na mimuyani yaṋu; ni vhofhe zwanḓa zwaṋu ngao’, a vhe tshigá a vhe tshiala tshe na ḓi-pfuṋela kha phanḓa. Na vhana vhaṋu ni vha funze ino milayo, ni tshi i amba misi nó dzula miṱani yaṋu, na misi nó fara lwendo, misi ni tshi yo’ lala na misi ni tshi vuwa.” (Doiteronomio 11:18, 19; sedzani na Doiteronomio 6:6, 7.) Hezwi a zwi ambi uri vhabebi vha fanela u huwelela kha vhana vhavho misi yoṱhe. Fhedzi ṱhoho ya muṱa i re na lufuno tshifhinga tshoṱhe i fanela u dzula yo fhaṱutshela zwibuli zwa u fhaṱa mavhonele a lwa muya a muṱa wayo.

15, 16. (a) Ndayo ndi mini? (b) Ndi nnyi a re na vhuḓifhinduleli ha u laya, nahone ndi nnyi a re na vhuḓifhinduleli ha u khwaṱhisedza uri i ḓo thetsheleswa?

¹⁵ Ndayo ndi u gudisa hune ha khakhulula, nahone i katela na vhudavhidzano. Ndayo i a khakhulula vhukuma u fhira u ṱarafa—naho u ṱarafa zwi tshi nga vha zwo fanela. Vhana vhaṋu vho vha vha tshi ṱoḓa ndayo musi vha tshee vhaṱuku, nahone samusi zwino vhe miṅwahani ya vhufumi, vha kha ḓi i ṱoḓa nga iṅwe nḓila, khamusi u fhira nga nḓila ye zwa vha zwi ngayo. Vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vho ṱalifhaho vha a zwi ḓivha uri ndi ngoho.

¹⁶ Bivhili i ri: “Tsilu ḽi nyadza khotsi aḽo a tshi laya; hu thanya mu-tenda-thovhedzo.” (Mirero 15:5) Ri guda zwinzhi kha holu luṅwalo. Lu sumbedza uri hu ḓo ṋewa ndayo. Muswa a re miṅwahani ya vhufumi a nga si ‘tende thovhedzo’ arali i songo ṋewa. Yehova u ṋea vhabebi vhuḓifhinduleli ha u laya, zwihuluhulu khotsi. Naho zwo ralo, muswa ndi ene a re na vhuḓifhinduleli ha u thetshelesa ndayo. U ḓo guda zwinzhi nahone a ita khakho dzi si gathi arali a tshi thetshelesa ndayo ya vhuṱali ya khotsi awe na mme awe. (Mirero 1:8) Bivhili i ri: “Tsiku na ṱhoni dzi wela khunda-vhalai; mu-tenda-tsolo u ḓo pfuma.”—Mirero 13:18.

17. Ndi u linganyisela hufhio hune vhabebi vha fanela u hu ita musi vha tshi khou ṋea ndayo?

 ¹⁷ Musi vha tshi laya vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi, vhabebi vha fanela u linganyisela. Vha fanela u iledza u vha na vhutevheleli nga maanḓa lune vha dina vhana vhavho, khamusi vha ita na uri vhana vhavho vha si tsha ḓifulufhela. (Vha-Kolosa 3:21) Naho zwo ralo vhabebi a vha ṱoḓi u sokou lema vhana vhavho lune vha si kone u wana ngudo ya ndeme. U lema ho raloho hu nga vha na khombo. Mirero 29:17 i ri: “Layá ṅwana wau, ndi hone a tshi ḓo U rudza mbilu, a takadza muya wau.” Naho zwo ralo, ndimana ya 21 i ri: “Mulanda we wa mu tonda u bva hanani hawe, u ḓo fhedza nga u ri: Ifa ndi a ḽa-vho!” Naho yeneyi ndimana i tshi khou amba nga mulanda, i shuma nga nḓila i fanaho na kha muswa naho e ufhio a re henefho muṱani.

18. Ndayo ndi vhuṱanzi ha mini, nahone hu iledzwa mini musi vhabebi vha tshi ṋekedza ndayo yo linganyiselwaho?

¹⁸ Ngoho ndi ya uri ndayo yo teaho ndi vhuṱanzi ha lufuno lwa mubebi kha ṅwana wawe. (Vha-Heberu 12:6, 11) Arali ni mubebi, ni a zwi ḓivha uri zwi a konḓa u vha na ndayo i sa shandukiho, i pfalaho. U itela mulalo, zwi nga vhonala zwi tshi leluwa u tendela muswa a re miṅwahani ya vhufumi a re na tshikhuna uri a ite zwine a zwi funa. Naho zwo ralo, nga u ya ha tshifhinga, mubebi ane a tevhela buḓo ḽa onoyo muswa u ḓo vha na muṱa u sa langei.—Mirero 29:15; Vha-Galata 6:9.

19, 20. Vhabebi vha nga sedzana hani nga vhuṱali na mafhungo a u ḓimvumvusa ha vhaswa vhavho vha re miṅwahani ya vhufumi?

¹⁹ Zwifhingani zwa kale kanzhi vhana vho vha vha tshi lavhelelwa u thusa hayani kana tsimuni. Ṋamusi vhaswa vhanzhi vha re miṅwahani ya vhufumi vha na tshifhinga tshinzhi tsha u ḓimvumvusa vha sa langiwi. U itela u thivha tshenetsho tshifhinga, shango ḽa zwa vhuvhambadzi ḽi ṋekedza zwithu zwinzhi-zwinzhi zwa tshifhinga tsha u ḓimvumvusa. Engedzani kha zwenezwi  mbuno ya uri shango ḽi vhea ndeme ṱhukhu-ṱhukhu kha zwilinganyo zwa Bivhili zwa vhuḓilisi, nahone ni a ḓivha nga ha zwine zwa nga ḓisa khombo.

²⁰ Nga zwenezwo, mubebi o ṱalifhaho u vhulunga ndugelo ya u ita phetho nga ha u ḓimvumvusa. Naho zwo ralo, ni songo hangwa uri onoyo muswa a re miṅwahani ya vhufumi u khou aluwa. Ṅwaha muṅwe na muṅwe, zwi vhonala uri u ḓo ṱoḓa u farwa sa mualuwa. Nga zwenezwo, ndi vhuṱali uri mubebi a tendele u ḓikhethela kha u ḓimvumvusa musi muswa a re miṅwahani ya vhufumi a tshi aluwa—tenda dzenedzo khetho dza sumbedza mvelaphanḓa kha u vhibva muyani. Nga zwiṅwe zwifhinga, muswa a re miṅwahani ya vhufumi a nga ita khetho dza vhutsilu malugana na muzika, dzikhonani, na zwiṅwe. Musi zwenezwi zwi tshi bvelela, zwi fanela u haseledzwa na onoyo muswa a re miṅwahani ya vhufumi uri hu itwe khetho dza khwine tshifhingani tshi ḓaho.

21. U linganyisela kha tshifhinga tshine tsha fhedzelwa kha u ḓimvumvusa hu nga tsireledza hani muswa a re miṅwahani ya vhufumi?

²¹ Ndi tshifhinga tshingafhani tshine tsha fanela u vhetshelwa thungo u itela u ḓimvumvusa? Kha maṅwe mashango vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vha itwa uri vha tende uri vha fanela u ḓimvumvusa nga hu sa fheli. Nga zwenezwo, muswa a nga dzudzanya mbekanyo yawe u itela uri a “ḓiphine” nga u ḓimvumvusa hu bvelaho phanḓa. Zwi kha mubebi u ṋekedza ngudo ya uri tshifhinga tshi fanela u shumiselwa na kha zwiṅwe zwithu, zwi ngaho muṱa, u ḓigudisa, u konana na vhathu vho vhibvaho muyani, miṱangano ya Vhukriste, na mishumo ya hayani. Hezwi zwi ḓo ita uri “madakalo a vhutshilo” a si pwanyeledze Ipfi ḽa Mudzimu.—Luka 8:11-15.

22. U ḓimvumvusa hu fanela u linganyiselwa na mini kha vhutshilo ha muswa a re miṅwahani ya vhufumi?

²² Khosi Salomo o ri: “Zwine nṋe nda zwi ḓivha ndi uri, a hu na tshi fhirisaho u takala ha muthu, na u ita zwivhuya misi a tshee hone; hone, ndi tshifhiwa tsha Mudzimu  muthu a tshi ḽa a tshi nwa, a tshi vhona zwivhuya nga mishumo yawe yoṱhe.” (Muhuweleli 3:12, 13) Ee, u ḓiphina ndi tshipiḓa tsha vhutshilo ho linganyiselwaho. Fhedzi ndi mushumo muhulwane. Vhaswa vhanzhi vha re miṅwahani ya vhufumi ṋamusi a vha gudi u fushea hune ha bva kha u shumesa kana u ḓiṱhonifha hune ha ḓiswa nga u sedzana na vhuleme na u vhu piringulula. Vhaṅwe a vho ngo ṋewa tshibuli tsha u bveledza vhutsila kana mushumogudwa une vha nga ḓitshidza ngawo tshifhingani tshi ḓaho. Ndi khaedu vhukuma kha mubebi. Naa ni ḓo vha na vhungoho ha uri muswa waṋu u na zwenezwo zwibuli? Arali ni tshi nga bvelela kha u funza muswa waṋu a re miṅwahani ya vhufumi u dzhiela nṱha na u ḓiphina nga u shumesa, u ḓo vha na mavhonele avhuḓi ane a ḓo ḓisa mbuyelo dza vhutshilo hoṱhe.

23. Vhabebi vha nga ṱuṱuwedza hani vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi?

²³ Na musi ni na vhuleme na muswa waṋu a re miṅwahani ya vhufumi, luṅwalo lu tevhelaho lu kha ḓi vha lwa ngoho: “Lufuno na lini na lini a lu lovhi.” (1 Vha-Korinta 13:8) Ni songo litsha u sumbedza lufuno lune nga hu sa timatimisi na lu pfa. Ḓivhudziseni, ‘Naa ndi a khoḓa ṅwana muṅwe na muṅwe musi o kona u piringulula vhuleme kana u kunda zwikhukhulisi? Naa ndi a wana zwibuli zwa u sumbedza lufuno lwanga na u livhuha vhana vhanga, zwenezwo zwibuli zwi sa athu fhira?’ Naho nga zwiṅwe zwifhinga hu tshi nga ḓi vha na u sa pfesesana, arali vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vha tshi pfa vha tshi khwaṱhisedzwa nga lufuno lwaṋu, zwi vhonala uri na vhone vha ḓo sumbedza lwonolwo lufuno.

24. Ndi maitele afhio a Maṅwalo ane a vha ngoho nga u tou angaredza kha u alusa vhana, fhedzi ndi mini zwine zwa fanela u humbulwa?

²⁴ Vhukuma, musi vhana vha tshi vha vhaaluwa, mafheleloni vha ḓo ḓiitela phetho khulwane vhukuma. Kha  zwiṅwe zwiitea vhabebi vha nga si takalele dzenedzo phetho. Hu pfi mini arali ṅwana a humbula u litsha u shumela Yehova Mudzimu? Hezwi zwi nga bvelela. Na vhaṅwe vha vharwa vha Yehova vha muya vho hana nyeletshedzo yawe nahone vha sumbedza u vha mashandukwa. (Genesi 6:2; Yuda 6) Vhana a vha fani na khomphuyutha, ine ya nga dzudzanyelwa u ita zwithu nga nḓila ine ra funa ngayo. Vha zwivhumbiwa zwine zwa kona u ḓikhethela, zwi re na vhuḓifhinduleli kha Yehova kha phetho dzine vha dzi ita. Naho zwo ralo, Mirero 22:6 ndi ya ngoho nga u tou angaredza: “Ṅwana mu dededzele nḓila yawe; ndi hone a tshi ḓo kalaha á songó i laṱa.”

25. Ndi ifhio nḓila ya khwinesa kha vhabebi ya u livhuha Yehova ndugelo ya vhubebi?

²⁵ Nga zwenezwo-ha, funani vhana vhaṋu nga maanḓa. Itani vhuḓidini haṋu u itela u tevhela maitele a Bivhili a u vha alusa. Vheani tsumbo yavhuḓi ya u ḓifara ha u ofha Mudzimu. Nga zwenezwo ni ḓo ṋea vhana vhaṋu tshibuli tsha khwine tsha u vha vhaaluwa vha re na vhuḓifhinduleli, vhane vha ofha Mudzimu. Heyi ndi nḓila ya khwinesa kha vhabebi u sumbedza u livhuha Yehova ndugelo ya vhubebi.