Skip to content

Skip to table of contents

Apulilo Ekũi Atambuluiwa Atiamẽla Koku Lipekela

Apulilo Ekũi Atambuluiwa Atiamẽla Koku Lipekela

Apulilo Ekũi Atambuluiwa Atiamẽla Koku Lipekela

1 Anga hẽ oku lipekela okuo ekandu Adama la Heva va linga vocumbo Cedene?

▪ Etambululo: Omanu valua va siata oku popia hati, epako lia handelekiwile vocumbo Cedene okuti ka citava oku liako, li lomboloka oku lipekela. Pole eci hacoko Embimbiliya li longisa.

Kũlĩhĩsa: Osimbu Heva ka lulikiwile, Suku wa sapuilile ale Adama hati, ka citava okulia kepako ‘liuti woku kulĩhĩsa eci ciwa leci cĩvi.’ (Efetikilo 2:15-18) Omo okuti Adama wa kala lika liaye, ocihandeleko eci ka ci lomboloka oku lipekela. Handi vali, Suku wa ecele ku Adama la Heva ocihandeleko cokuti “liciti, siati, yukisi oluali.” (Efetikilo 1:28) Hanga hẽ, Suku umue ukuacisola nda wa sapuila olohueli viatete oco vi ‘yukise oluali’ muna mua kongela oku lipekela kuenje noke o va yambuila kolofa omo lioku pokola kocihandeleko caco?—1 Yoano 4:8.

Eci Heva a kala lika liaye oco a “yunga epako [va handelekiwile okuti ka ci tava oku liako], kuenje wa lia; [noke] wa ecavo limue ku veyaye kuenje wa liavo.”—Efetikilo 3:6.

Adama la Heva ka va pisiwile omo lioku lipekela kuenda oku cita omãla. (Efetikilo 4:1, 2) Ocili okuti, epako Adama la Heva va lia ka li lomboloka oku lipekela, pole lia kala epako limue lia kulila kuti.

2 Anga hẽ Embimbiliya li pisa esanju li tunda koku lipekela?

▪ Etambululo: Elivulu liatete Liembimbiliya li lombolola okuti Suku eye wa lulika omanu okuti “ulume lukãi.” Suku wa popia hati, ovina viosi a lulika “via posoka.” (Efetikilo 1:27, 31) Noke Suku wa tuma usonehi umue Wembimbiliya oku eca olonumbi evi kalume olohueli hati: “Sanjukila ukãi wove wombutulua. . . . Elembeleko liaye li ku sanjuise olonjanja viosi.” (Olosapo 5:18, 19) Anga hẽ, onumbi eyi yi lekisa okuti Embimbiliya li pisa esanju li tunda koku lipekela?

Ocili okuti, Suku ka lulikile lika ovimatamata viuyali oco vi ecelele omanu oku licita. Pole, wa vi lulikavo locimãho coku ecelela okuti ulume lukãi waye va lilekisila ocisola cavo loku lisanjuisa pokati. Elinga liaco li tẽlisa olonjongole viulume kuenda viukãi vana va kasi velitokeko liocisola.

3 Anga hẽ Embimbiliya li ecelela ulume lukãi va kala pamosi ndolohueli ndaño ka va tokekisile olohuela kombiali?

▪ Etambululo: Embimbiliya li popia hati, “Suku o tetuluila vakahonga la vakahokolo.” (Va Heveru 13:4) Ondaka yo Helasi yoku popia hati, ukahonga, porneia, yi lomboloka oku lipekela lonjila yimue ka ya sungulukile pokati komanu vana ka va kuelele. * Omo liaco, Suku o pisa ulume lukãi oku kala pamosi ndolohueli, ndaño okuti va kuete ocisimĩlo cokuti noke va tokekisa olohuela viavo.

Ndaño okuti ulume lukãi va lisole calua, ocihandeleko ca Suku ci kisika okuti te va tokekisa olohuela viavo osimbu handi ka va lipekelele. Suku eye wa tu lulika lonjongole yoku sola vakuetu. Ocisola oco ocituwa ca velapo ca Suku. Omo liaco, eye o kuete esunga lioku kisika okuti oku lipekela ku lingiwa lika lomanu va likuele, ndomo ca lomboluiwa vocipama ci kuãimo.

4 Anga hẽ oluvale lua sunguluka?

▪ Etambululo: Vokuenda kuotembo yimue kosimbu, Suku wa ecelele okuti ulume o kuata akãi valua. (Efetikilo 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24) Pole Suku haeyeko wa sovola oluvale. Eye wa ecele ño ukãi umosi ku Adama.

Suku wa eca omoko ku Yesu Kristu yoku tumbulula ocihandeleko caye catete catiamẽla koku kuata lika ukãi umosi. (Yoano 8:28) Eci Yesu vo pula catiamẽla kolohuela, wa popia hati: “Ka wa tangeli okuti kefetikilo usovoli wa va lulika ulume lukãi? Kuenda wamisako vali hati, Oco ulume o sia isiaye la inaye, o likakatela lukãi waye, kuenje kavali kavo va linga etimba limuamue.”—Mateo 19:4, 5.

Noke umue pokati kolondonge via Yesu wa vetiyiwa la Suku oku soneha hati: “Ulume a kale lukãi waye muele, kuenda ukãi a kale la veyaye muele.” (1 Va Korindo 7:2) Embimbiliya li lombololavo okuti, ulume wosi ohueli okuti wa tambula ovikele vekongelo Liakristão, o sukila oku kala “ulume wukãi umuamue.”—1 Timoteo 3:2, 12.

5 Ca sunguluka hẽ ava vakuele oku nyua ovihemba vioku yuvula oku mina?

▪ Etambululo: Yesu ka handelekele olondonge viaye oco vi cite omãla. Kuenda lomue pokati kolondonge viaye wa eca ocihandeleko caco. Embimbiliya ka li pisavo oku yuvula oku cita omãla.

Olohueli ovio vi nõla nda va yongola oku cita omãla ale sio. Ovo va kuetevo elianjo lioku nõla etendelo liomãla va yongola oku kuata kuenda otembo va fetika oku cita. Nda ulume lukãi waye va nõlapo okuti ka va kuata omãla pole ovihemba viaco ka vi koki oku pulumũla, ocikele caco cavo. * Lomue o kuete omoko yoku va pisa.—Va Roma 14:4, 10-13.

6 Anga hẽ oku pulumũla ocipango ekandu?

▪ Etambululo: Omuenyo u kola kovaso a Suku, kuenda eye o tenda oñaña yi kasi vimo ndocendalomuenyo. (Osamo 139:16) Suku wa lombololuile okuti omunu wosi o ponda oñaña ka ya citiwile o sombisiwa. Omo liaco, kovaso a Suku oku ponda oñaña ka ya citiwile, ekandu.—Etundilo 20:13; 21:22, 23.

Nye ci popiwa nda kueya ocitangi cimue cuhayele ci kisika oku nõla pokati konjali loñaña u va ecelela oku kala lomuenyo? Kocitangi eci, olohueli ovio vi sukila oku nõla u o popeliwa. *

7 Anga hẽ Embimbiliya li pisa oku linyala?

▪ Etambululo: Embimbiliya li ecelela oku linyala. Pole, Yesu wa lekisa lika esunga limosi li ecelela oku linyala, poku popia hati: “Wosi o nyala ukãi waye, nda halondaka yoku pekelisako, [oku lipekela lomunu ukuavo] kuenje o kuela ukãi ukuavo, o linga ukahonga.”—Mateo 19:9.

Suku wa suvuka uhembi, kuenda oku linyala lusuanji. Eye o ka sombisa omanu vana va litepa lolohueli viavo omo liusuanji, ca piãla enene vana va ci linga lonjongole yoku kuela omunu ukuavo.—Malakiya 2:13-16; Marko 10:9.

8 Suku o tava hẽ oku lipekela kuomanu vakuavimatamata vimuamue viuyali?

▪ Etambululo: Embimbiliya li pisa ukahonga, muna mua kongela oku lipekela kuomanu vakuavimatamata vimuamue viuyali. (Va Roma 1:26, 27; Va Galatia 5:19-21) Ndaño okuti Embimbiliya li pisa ocituwa caco, pole, tua kũlĩha okuti, “omo Suku a sola ndoco oluali, oco a ecela Omõlaye wongunga okuti wosi u kolela ka fi, puãi o mola omuenyo ko pui.”—Yoano 3:16.

Akristão vocili ndaño okuti va nyale ocituwa coku lipekela kuomanu vakuavimatamata vimuamue viuyali, pole va lekisa ocisola komanu vosi. (Mateo 7:12) Suku o yongola okuti tu ‘sumbila omanu vosi.’ Omo liaco Akristão vocili, ka va lekisa olonepele.—1 Petulu 2:17.

9 Anga hẽ ca sunguluka oku litumisa alitalatu vepõlola vo telefone ale vo Internet?

▪ Etambululo: Voku litumisa alitalatu vepõlola vo telefone ale vo Internet, mua kongela oku sapela catiamẽla koku lipekela ale oku yevelela asapulo vumbondo wukahonga vo telefone kuenda oku va tumisa komanu. Mua kongelavo oku ci lingila vo Internet.

Embimbiliya ka li lombolola loku teta onimbu ovituwa evi. Pole, olio li popia hati: “Puãi, ene, ndaño oku vangula evi vi tiama kukahonga levĩho lovilivelo vĩvi, ko ka vi vanguli, momo havioko olosandu vi vangola. Pokati kene ka pa ka kale akutisasõi, pamue olombangulo viesanda, pamue unjawe, omo ovina viaco ka vi kuatisa.” (Va Efeso 5:3, 4) Ocituwa coku litumisa alitalatu vepõlola vo telefone ale vo Internet, ci vetiya omunu oku kuata ovisimĩlo vĩvi viatiamẽla koku lipekela kuenda ci vetiya omanu oku linga uvasi. Ovituwa viaco ka vi kuatisa omanu oku kuata esuluviko, pole, vi vetiya oku tẽlisa lika olonjongole viavo.

10 Embimbiliya li tenda ndati ocituwa coku litukusa kovimatamata viuyali oco omunu a tẽlise oloñeyi vioku lipekela?

▪ Etambululo: Embimbiliya ka li lombolola loku teta onimbu catiamẽla kocituwa caco. Pole, ondaka ya Suku yi vetiya Akristão hati: “Ipayi ovituwa vĩvi vi tiama koluali, viokuti ukahonga, levĩho, lokanyaima, kuenda oñeyi yĩvi [yoku lipekela].”—Va Kolosai 3:5.

Ocituwa coku litukusa kovimatamata viuyali oco omunu a tẽlise oloñeyi vioku lipekela, ci vetiya omunu oku kuata ovisimĩlo vĩvi viatiamẽla koku lipekela kuenda oku lisanjuisa lika eye muẽle. Embimbiliya li tu sapuila okuti, Suku o pondola oku eca “unene wa piãla” komanu vosi va likolisilako oku yula ocituwa caco.—2 Va Korindo 4:7; Va Filipoi 4:13.

[Atosi Pombuelo Yemẽla]

^ Ovinimbu 11 Ondaka porneia yi tiamisiwila kovilinga vikuavo vĩvi vioku lipekela ndeci: ukahokolo, oku lipekela kuomanu vakuavimatamata vimuamue viuyali, kuenda oku lipekela lovinyama. Ovituwa viaco ka vi litava locipango ca Suku catiamẽla kovimatamata viuyali eci a lulika omanu.

^ Ovinimbu 19 For more information about the Scriptural view of sterilization, please see “Questions From Readers” in The Watchtower of June 15, 1999, pages 27-28.

^ Ovinimbu 22 Oco o sange alomboluilo akuavo atiamẽla komunu wa putuiwa okuti wemina nda citava okuti o pulumũla oñaña yaco ale sio, tanga o Despertai! 22 ya Kupemba wo 1993 kemẽla 10-11.