1. Ovituwa tu lekisa poku sapela lomanu kupange woku kunda vi pondola hẽ oku va kuatisa? Tukula ulandu umue. (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo.)

 VANYAMO a pita, manji umue lukãi waye kofeka yo Fiji, va kala kupange woku laleka omanu oco va ende Kocipito Conjivaluko yolofa via Kristu. Osimbu va kala oku sapela lukãi umue posamua yonjo yaye, ombela ya fetika oku loka. Noke, manji wa eca osapilinyu yaye kukãi waco, kuenje, ukãi wa manji yaco, wa yulula osapilinyu yikuavo, muna a salama lulume waye. Manji kumue lukãi waye veya oku kuata esanju lialua eci va limbuka okuti, ukãi una va lalekele weya Kocipito Conjivaluko. Noke, ukãi wa lalekiwa wa popia hati, ka ivaluka ovina vialua Olombangi Via Yehova via popia eci vieyile konjo yaye. Pole, wa komõha calua ovituwa vamanji va lekisa poku sapela laye, kuenje, co vetiya oku enda Kocipito Conjivaluko. Nye ca kuatisa ukãi waco oku lekisa onjongole? Manji lukãi waye, va kuama Ocihandeleko Coku Sola Omanu.

2. Ocihandeleko Coku Sola Omanu ci lomboloka nye? Tu pondola oku kapako ndati ocihandeleko caco?

² Ocihandeleko Coku Sola Omanu ci lomboloka nye? Ci lomboloka elungulo Yesu a eca poku popia hati: ‘Ovina viosi vu yongoli okuti omanu vo vi lingili, haivio u va lingilavo.’ (Mat. 7:12) Tu pondola oku kapako ndati ocihandeleko caco? Tu ci linga poku kuama olonjila vivali. Yatete, tu sukila oku lipula ndoco: ‘Nda nda kalele omunu ukuavo, nda ndi yongola okuti omanu va ndi tata ndati?’ Cavali, tu sukila oku likolisilako oku lekisa ovituwa viwa komanu.—1 Va Kor. 10:24.

3, 4. (a)Lombolola esunga lieci Ocihandeleko Coku Sola Omanu ka ci tiamisiwilila lika ku vamanji. (b) Nye tu konomuisa vocipama cilo?

³ Tu pondola oku kapako Ocihandeleko Coku Sola Omanu, poku kala la vamanji. Pole, Yesu ka popele hati, tu sukila lika oku kapako vamanjetu. Eye, wa tukula Ocihandeleko Coku Sola Omanu, poku popia eci catiamẽla koku lekisa ovituwa viwa komanu vosi, oku kongelamo ovanyãli vetu. (Tanga Luka 6:27, 28, 31, 35.) Omo liaco, oku kapako Ocihandeleko Coku Sola Omanu vosi, ci kuete esilivilo. Momo, kupange woku kunda tua siata oku sanga ‘omanu valua va nõliwila oku kuata omuenyo ko pui’!—Ovil. 13:48.

⁴ Cilo, tu konomuisa apulilo akuãla tu sukila oku ivaluka kupange woku kunda ndeci: Omanu vapi ndi sukila oku kundila? Pi ndi pondola oku va sanga? Vepuluvi lipi ca sunguluka oku va sanga? Ndi pondola oku va sanga ndati? Ndomo tu ka konomuisa ulandu waco, apulilo a lingiwa ndeti, a tu kuatisa oku limbuka ovituwa tu sukila oku lekisa komanu. Noke, tu konomuisavo ndomo tu kuama onjila ya sunguluka poku sapela lavo.—1 Va Kor. 9:19-23.

5. Apulilo api tu sukila oku linga?

⁵ Kupange woku kunda, tua siata oku sapela lomanu valua. Omunu lomunu tu sapela laye, o liyaka lovitangi via litepa. (2 Asa. 6:29) Nda tu kasi oku kundila omunu umue, tu sukila oku lipula ndoco: ‘Nda nda kalele omunu ndi kundila olondaka viwa, nda ndi yongola okuti va sapela lame ndati?’ Ndi sanjuka hẽ nda ka va ndi kundila omo lioku sima okuti, pamue si lekisa onjongole ndaño ka va ndi kũlĩhĩle? Ale ndi yongola okuti, ukundi o lekisa onjongole kokuange?’ Apulilo a lingiwa ndeti, a tu kuatisa oku limbuka ndomo tu kapako omunu lomunu poku sapela laye.

6, 7. Nye tu sukila oku linga, nda kupange woku kunda tua sanga omunu umue o molẽha ndu okuti wa tema letu?

⁶ Lomue o sanjukila oku tukuiwa hati, “ka kuete ovituwa viwa.” Ocili okuti, etu Tuakristão tu sukila oku pokola kelungulo Liembimbiliya li tu vetiya oku ‘popia olondaka viwa.’ (Va Kol. 4:6) Omo okuti ka tua lipuile, pamue tu popia ovina vimue okuti, noke tu livetela evelo. (Tia. 3:2) Citava okuti, tu popia lãvi omunu umue, omo liovitangi tua liyaka lavio vokuenda kueteke. Pole, ka tu yongola okuti, omanu va popia vati, “ka tu kuete ovituwa viwa.” Tu lavoka okuti, omanu va kuata elomboloko lieci tua popela ovina ka via sungulukile. Anga hẽ ka tu sukilavo oku lekisa komanu ovituwa via sunguluka?

⁷ Nda kupange woku kunda tua sanga omunu umue o molẽha ndu okuti wa tema letu, ka tu sukila hẽ oku kũlĩhĩsa esunga lieci a lekisila ocituwa caco? Anga hẽ o lekisa ovituwa viaco omo liovitangi a kuete kosikola, ale kupange woku sanda eteku? O kuete hẽ uvei umue u vetiya oku ci linga? Ovolandu a lekisa okuti, ndaño omanu vamue poku sapela lavo onjanja yatete ka va lekisa onjongole, pole, eci va nyuliwa lafendeli va Yehova onjanja yikuavo okuti va sapela lavo lumbombe kuenda lesumbilo, va tava kesapulo tu va kundila.—Olosap. 15:1; 1 Pet. 3:15.

8. Momo lie ka ca sungulukilile oku yuvula oku kundila esapulo Liusoma ‘komanu vosi’?

⁸ Ocili okuti, tua siata oku kundila omanu vosi. Vanyamo a pita, Vutala Wondavululi mua sandekiwa eci ci pitahãla 60 kovolandu losapi hati: “Embimbiliya li Pongolola Omuenyo Womanu.” Ovipama viaco vi lombolola ovolandu omanu okuti, osimbu ka va fetikile oku lilongisa Embimbiliya va kala ovimunu, oloholua, olongangala, kuenda vakuakusipa eliamba. Vakuavo va kala vakuapulitika, asongui vatavo esanda, kuenda va velisilepo lika ovopange avo. Vamue pokati kavo, va kuatele omuenyo wa vĩha. Pole, noke yoku yevelela olondaka viwa, va tava oku lilongisa Embimbiliya, noke va linga apongoloko komuenyo wavo, kuenje, cilo va kasi vocisoko ca Yehova. Omo liaco, tu yuvuli ovisimĩlo viokuti, omanu vamue ka va pondola oku tava kesapulo Liusoma tu va kundila. (Tanga 1 Va Korindo 6:9-11.) Pole, tu sukila oku ivaluka okuti, ‘omanu vosi’ va pondola oku tava kolondaka viwa.—1 Va Kor. 9:22.

9. Momo lie tu sukilila oku lekisa esumbilo eci tu enda kolonjo viomanu?

⁹ Pi ndi pondola oku sanga omanu kupange woku kunda? Citava okuti tu va sanga kolonjo viavo. (Mat. 10:11-13) Tu sanjuka calua, nda omanu va lekisa esumbilo vonjo yetu, kuenda ovina vi kasimo. Momo onjo yaco yi kuete esilivilo kokuetu. Tu yongola okuti, tu lianja vonjo yetu, kuenda tu kolapo. Omo liaco, tu sukila oku lekisa esumbilo komanu va kasi posongo yetu. Eci tu enda kupange woku kundila konjo lanjo, tu sukila oku lekisa esumbilo poku iñila volonjo viavo.—Ovil. 5:42.

10. Tu pondola ndati oku yuvula ovina vi vetiya omanu oku tu kuatela ohele kupange woku kunda?

¹⁰ Omo okuti oluali lue yuka ungangala, omanu valua va siata oku kuatela ohele vana ka va kũlĩhĩle. (2 Tim. 3:1-5) Omo liaco, tu sukila oku yuvula oku linga ovina vi vetiya omanu oku tu kuatela ohele. Sokolola ndeci okuti, eci tu pitĩla konjo yimue, tu totola kepito. Nda tua limbuka okuti lomue o yulula epito, pamue tu vetiyiwa oku lengelela ponjanela, ale oku sandiliya omanu konyima yonjo yaco. Anga hẽ vimbo o kasi nda wa lekisa ocituwa caco omanu va ci sanjukila? Nda wa ci linga, nye omanu va kasi posongo yaco va pondola oku sima? Pamue o linga ovina viaco, momo o yongola oku sanga omanu valua, oco o va kundile. (Ovil. 10:42) Onjongole yetu, oku kuatisa omanu oku lilongisa ovina viatiamẽla ku Suku. (Va Rom. 1:14, 15) Pole, tu sukila oku lavulula oco ka tu ka linge ovina vi vetiya omanu oku tu kuatela ohele poku kundila vocikanjo cetu. Upostolo Paulu wa popia hati: “Ka tu ka kokeli ocilondokua vakuetu, oco upange wetu ka u ka vetiwe evelo.” (2 Va Kor. 6:3, NW) Nda tua lekisa esumbilo eci tu enda kolonjo viomanu kuenda ovina vi kasimo, ovituwa vietu viwa vi pondola oku vetiya omanu va kasi vocikanjo cetu oku tava kocili.—Tanga 1 Petulu 2:12.

11. Momo lie tu kuatela esanju, nda omanu va lekisa esumbilo kotembo tua sokiya yoku sapela lavo?

¹¹ Valua pokati ketu Tuakristão, tu kuete ovina vialua tu sukila oku linga. Pole, oco tu tẽlise ovikele vietu, tete tu sukila oku linga esokiyo liwa, oco tu limbuke ovina vi kuete esilivilo lia velapo. (Va Efe. 5:16; Va Fil. 1:10) Nda tua limbuka okuti kuli cimue ci tateka esokiyo tua linga, tu sumua. Ocili okuti tu sanjuka calua nda omanu va sumbila otembo tua sokiya yoku sapela lavo, kuenda va limbuka okuti ka tu yongola oku kala lavo otembo yalua. Ocihandeleko Coku Sola Omanu, ci tu kuatisa ndati oku sumbila vana tu kundila olondaka viwa?

12. Tu pondola oku limbuka ndati epuluvi liwa lioku kundila omanu vocikanjo cetu?

¹² Tu sukila oku sokiya otembo ya sunguluka yoku sapela lomanu. Eci tu enda kupange woku kunda, vepuluvi lipi ca sunguluka oku sanga omanu kolonjo? Vepuluvi lipi okuti va lekisa onjongole? Tu sukila oku linga esokiyo liwa, oco tu kundile vocikanjo cetu vepuluvi lina okuti, ca leluka oku sapela lomanu kolonjo viavo. Kolonepa vimue violuali, ca sunguluka oku kundila konjo lanjo kekumbi, ale koñolosi. Nda vimbo o kasi ca leluka oku ci linga, momo lie ku lingila esokiyo lioku kundila konjo lanjo vapuluvi aco? (Tanga 1 Va Korindo 10:24.) Tu sukila oku ivaluka okuti, Yehova o pondola oku sumũlũisa alikolisilo etu oku kundila omanu vocikanjo cetu vepuluvi lina okuti, va kuete otembo yoku tu yevelela.

13. Tu lekisa ndati esumbilo komanu tu kundila?

¹³ Tu lekisa ndati esumbilo komunu lomunu? Kupange woku kunda nda tua sanga omunu umue o yevelela lutate esapulo Liusoma, tu sukila oku yuvula oku kala laye otembo yalua. Momo, pamue omunu waco wa sokiya oku linga ovina vikuavo vi kuete esilivilo kokuaye. Nda wa popia hati ka kuete otembo, tu sukila oku u sapuila okuti, ka tu kala otembo yalua laye. Kuenje, tu u kundila lonjanga vepuluvi liaco, oco tu tẽlise ohuminyo yetu. (Mat. 5:37) Kesulilo liombangulo yetu, tu sukila oku pula komunu waco eteke a yongola okuti tu tiuka vali, oco tu amiseko lombangulo yaco. Akundi vamue va siata oku popia ndoco: “Ndi sanjuka calua oku iya vali onjanja yikuavo. Ku yongola hẽ okuti osimbu sieyile handi ndu ku telefonalela, ale ndu ku tumisa esapulo limue?” Nda tua linga esokiyo lia sunguluka poku enda kocikanjo cetu, ci lekisa okuti, tu kasi oku kuama ongangu ya Paulu wa popia hati: ‘Si pitisa kovaso ovina ndi yongola, pole, ndi velisapo olonjongole viomanu vosi, oco va popeliwe.’—1 Va Kor. 10:33.

14-16. (a)Momo lie tu sukilila oku lombolola esunga lieci tu eyilila konjo yomunu umue? Tukula ulandu umue. (b) Onjila yipi manji umue ukuakunyula akongelo a limbuka okuti, yeca onima kupange woku kunda?

¹⁴ Sokolola ndeci okuti, omunu umue wa ku telefonalela, pole, kua limbukile ondaka yaye. Ndaño kua kũlĩhĩle omunu waco, pole, oku pulisa okulia o sole. Vepuluvi liaco o sakalala, momo o yongola oku kũlĩha omunu waco, leci a yongola. Yuvula oku vangula laye lonjila yimue ka ya sungulukile, noke u sapuila lutate hoti, omo okuti ku kuete otembo yalua, ombangulo yaco yi sulila palo. Sokolola ndeci okuti, omunu wa ku vilikiya votelefone o tukula onduko yaye, kuenda oku ­sapuila hati upange waye oku kũlĩhĩsa ovikulia. Citava okuti vepuluvi liaco o kuata onjongole yoku u yevelela lutate. Omo liaco, tu yongola okuti, omanu poku sapela letu, va tu sapuila onduko yavo. Tu lekisa ndati esumbilo liaco komanu tu sanga kupange woku kunda?

¹⁵ Kovikanjo vimue, tu sukila oku situlula esunga lieci tu eyilila konjo yomunu umue. Ocili okuti, tu kuete ovina vialua vioku sapuila komanu tu sanga. Sokolola ndeci okuti, eci tu pitĩla konjo yimue, ka tu tukula onduko yetu, kuenda esunga lieci tu eyilila konjo yaco. Pole, tu fetika oku kundila omunu waco loku u pulisa ndoco: “Nda wa kuatele epondolo lioku tetulula ovitangi viomanu vosi, oluali nda lu kasi ndati?” Tua linga epulilo eli, locimãho coku limbuka nda omunu o tambulula, oco noke tu tiamisile ombangulo yaco Kembimbiliya. Citava okuti omunu waco o pula ndoco: “Omunu u helie, kuenda momo lie a ndi lingila epulilo eli? Nye a yongola?’ Tu yongola okuti, omunu tu sapela laye, o sanjukila ombangulo yetu. (Va Fil. 2:3, 4) Tu pondola oku ci linga ndati?

¹⁶ Manji umue ukuakunyula akongelo poku kundila omanu, o kuama onjila yimue ya sunguluka ndeci: Noke yoku lama omunu a sanga, eca kokuaye okokanda losapi hati: O Yongola Oku Kũlĩha Ocili? Kuenje, u sapuila hati: “Etaili tu kasi oku eca okokanda aka komanu vosi va kasi vimbo lilo. Okokanda kaco, ka kuete apulilo epandu omanu va siata oku linga. Okokanda aka kove.” Manji yaco wa popia hati, omanu va lianja lika letu, nda tua va sapuila esunga lieci tu eyilila oku va nyula. Nda tua ci linga, ci tu kuatisa oku amamako lombangulo yetu. Noke, manji ukuakunyula akongelo o linga epulilo likuavo ndoco: “Anga hẽ onjanja yimue wa lingile ale limue pokati kapulilo a lingiwa ndeti?” Nda omunu wa nõla epulilo limue, manji o yulula okokanda kaco, kuenje, o lombolola eci Embimbiliya li popia catiamẽla kepulilo liaco. Nda omunu waco ka ci lingile, manji o pondola oku nõla epulilo limue, pole, ka ci lingi lonjila yimue yi sumuisa omunu waco. Ocili okuti, kuli olonjila vialua vioku fetika ombangulo. Kovikanjo vimue, kuli ocituwa cokuti, omanu va kevelela okuti, tete tu sapela ovina vikuavo, osimbu ka tua lekisile esunga lieci tu eyilila. Omo liaco, tu sukila oku limbuka esilivilo lioku linga apongoloko kovina tua sokiya oku sapela lomanu, oco va lekise onjongole yoku yevelela esapulo Liusoma.

17. Ndomo tua lilongisa vocipama cilo, nye ci tu kuatisa oku kapako Ocihandeleko Coku Sola Omanu kupange woku kunda?

¹⁷ Nye tua lilongisa vocipama cilo okuti, ci tu kuatisa oku kapako Ocihandeleko Coku Sola Omanu kupange woku kunda? Tu sukila oku kapako omunu lomunu kupange woku kunda, oku lekisa esumbilo onjo yomunu tu kundila, kuenda ovina vi kasi vonjo yaye. Handi vali, tu sukila oku enda kupange woku kunda, vepuluvi lina okuti, omanu va kuete otembo yoku tu yevelela. Tu sukilavo oku kundila omanu vocikanjo cetu lonjila yimue okuti, yi va vetiya oku lekisa onjongole.

18. Oku lekisa ovituwa viwa komanu vocikanjo cetu, ndeci tu yongola okuti va tu ci lingilavo, ci nena asumũlũho api?

¹⁸ Oku lekisa ovituwa viwa komanu vocikanjo cetu, ndeci tu yongola okuti va tu ci lingilavo, ci nena asumũlũho. Nda tua ci linga, tu lekisa okuti tu kasi oku kapako olonumbi Viembimbiliya okuti, vi eca ulamba ku Isietu wo Kilu. (Mat. 5:16) Omanu valua va pondola oku lilongisa Embimbiliya, eci tu lekisa esumbilo kokuavo. (1 Tim. 4:16) Cikale okuti omanu va tava oku va kundila esapulo Liusoma ale sio, tu kuete esanju poku kũlĩha okuti, tu kasi oku tẽlisa ocikele cetu coku kunda. (2 Tim. 4:5) Omo liaco, omunu lomunu pokati ketu, o sukila oku kuama ongangu yupostolo Paulu wa popia hati: ‘Cosi ndi ci lingila omo liolondaka viwa, oco ndi vi sapuilevo komanu vakuavo.’ (1 Va Kor. 9:23) Nda tua ci linga, ci lekisa okuti, tu kasi oku Kuama Ocihandeleko Coku Sola Omanu kupange woku kunda.