1. Tukula ulandu u lekisa esilivilo lieci tu sukilila oku yevelela lutate ovina vi kasi oku lingiwa. (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo.)

SOKOLOLA ndeci okuti o kasi kohongele yimue yofeka. Manji usongui enda kembumbua, kuenje, o yolela omanu vosi veya kohongele. Noke, o popia hati, cilo tu yevelela ovisikilo vimue. Omanu vosi va kũlĩha okuti, lia pitĩlapo elivala lioku tumãla polomangu. Momo, ovipama viohongele ndopo vi fetika. Ovo va yongola oku yevelela ovisikilo via fina, kuenda va kevelela lesanju olohundo vi ka lingiwa la vamanji. Pole, citava okuti, omanu vamue ka va kasi oku yevelela ovina manji usongui a popia, ale ka va limbukile okuti, ovisikilo via fetika. Vamue pokati kavo va kasi oku ñuala ñuala volokololo viohongele, kuenda vakuavo va kasi oku sapela lakamba vavo. Momo, ka va limbukile okuti, ovipama vio hongele via fetika. Ulandu wa tukuiwa ndeti u lekisa ovina vi pondola oku pita letu, nda ka tua lavuluile otembo ohongele yi fetika, ale pamue ka tu limbuka ovina vi kasi oku pita. Ulandu wa tukuiwa ndeti u kuete esilivilo kokuetu, momo, ndopo kuiya esulilo lioluali lulo. Omo liaco, tu sukila oku lipongiya  osimbu eteke liaco ka lieyile. Oku yevelela lutate ku kuete esilivilo, momo ndopo esulilo liya, kuenda tu sukila oku lipongiya ciwa. Eteke liesulilo li lomboloka nye?

2. Momo lie Yesu a sapuilila kolondonge viaye oco viamameko ‘loku lavulula’?

² Yesu Kristu wa vetiya olondonge viaye hati, vi sukila oku amamako loku lavulula, kuenda oku lipongiyila ‘esulilo lioluali lulo.’ Eye wa sapuila olondonge viaye hati: “Lunguki, lavululi, momo ka wa kũlĩhĩli eteke lia sokiyiwa.” Noke Yesu wa sapuila vali olondonge viaye hati: “Lavululi.” (Mateo 24:3; tanga Marko 13:32-37.) Ulandu welivulu lia Mateo u lekisavo okuti, Yesu wa vetiya olondonge viaye catiamẽla koku lavulula. Eye wa vi sapuila hati: “Lavululi, momo ka wa kũlĩhĩli eteke Ñala yene eya.” Noke wamisako hati: “Lenevo lavululi, momo owola vu sima okuti Mõlomunu keya, eye iya.” Kuenje, Yesu wa sapuila vala kolondonge viaye hati: “Lavululi, momo ka wa kũlĩhĩli eteke ndaño owola.”—Mateo 24:42-44; 25:13.

3. Momo lie tu sukilila oku kapako elungulo lia Yesu?

³ Olombangi Via Yehova via siata oku pokola kelungulo Yesu a eca kokuavo. Tua kũlĩha ulandu waco, momo, tu kasi “kotembo yesulilo” lioluali lulo, kuenje, ndopo “ohali ya piãla” yi fetika! (Daniele 12:4; Mateo 24:21) Afendeli va Yehova va kasi oku kundila Voluali luosi catiamẽla Kusoma wa Suku, ndomo Yesu a ci popele. Kolonepa viosi violuali tua siata oku mola ovoyaki, ovoveyi, ovilemawe, kuenda onjala. Koloneke vilo, voluali mue yuka atavo alua a siata oku kemba omanu, kuenda ungangala wa livokiya calua okuti kosimbu ci sule. (Mateo 24:7, 11, 12, 14; Luka 21:11) Tu lavoka eteke Yesu a ka tẽlisa ocipango ca Isiaye.—Marko 13:26, 27.

4. (a) Momo lie tu tavela okuti, pamue Yesu wa kũlĩha eteke uyaki wo Harmagedo u ka fetika? (b) Ndaño ka tua kũlĩhĩle eteke ohali ya piãla yi fetika, momo lie tu tavela okuti, ndopo yi fetika?

⁴ Eci tu enda kohogele yofeka tua kũlĩha owola onepa yomẽle kuenda yo kekumbi yi fetika. Pole, ka tua kũlĩhĩle owola ohali ya piãla yi ka fetika. Eci Yesu a kala palo posi wa popia hati: “Catiamẽla keteke lowola yaco, lomue wa yi kũlĩha, ndaño ovangelo kilu, ndaño Omõla, te lika Isia.” (Mateo 24:36) Omo okuti Yesu eye o ka songuila uyaki wo Harmagedo, citava okuti, cilo wa kũlĩha eteke u ka fetika. (Esituluilo 19:11-16) Pole, etu toke cilo ka tua kũlĩhe eteke ndaño owola uyaki waco u ka fetika. Eli olio esunga lieci oku amamako loku lavulula ci kuetele esilivilo kokuetu. Tua kũlĩha okuti, Yehova wa nõla ale eteke ohali ya piãla yi ka fetika, kuenda eteke liaco li kasi ocipepi. Momo, ‘ka li cilua.’ (Tanga Havakuki 2:1-3.) Momo lie tu tavela kolondaka evi?

5. Tukula ulandu umue u lekisa ndomo Yehova a siata oku tẽlisa ovitumasuku viaye votembo a sokiya.

⁵ Tua kolela okuti, olohuminyo via Yehova via siata oku tẽlisiwa votembo a sokiya! Ivaluka ndomo Yehova a yovola afendeli vaye Kegito, keteke 14 kosãi ya Nisana, kunyamo wo 1513, osimbu Kristu keyile palo posi. Noke, Mose wa soneha ovina viatiamẽla keteke liaco ndoco: “[Kesulilo] liovita vikuãla kanyamo kanyamo akũi atatu okuti, eteke  liaco muẽle hailio, oco olohoka viosi via Yehova via tunda vofeka ye Egito.” (Etundilo 12:40-42). Ca kala kekete 14 kosãi ya Nisana, kunyamo wo 1943 okuti, pa kambele 430 kanyamo oco va Isareli va yovuiwe kupika. Kuenje, ohuminyo Yehova a popele yokuti, wa laikele oku sumũlũisa epata lia Avirahama, ya fetika oku tẽlisiwa kotembo yaco. (Va Galatia 3:17, 18) Eci pa pita otembo yimue, Yehova wa sapuila Avirahama hati: “Kũlĩha ... okuti omãla vove va linga akombe vofeka yamãle, haimo va lingila apika, kuenje va talisuilamo ohali ovita vikuãla kanyamo.” (Efetikilo 15:13; Ovilinga 7:6) Ci soka 400 kanyamo a tukuiwa ndeti, a fetika kunyamo wo 1913, osimbu Kristu keyile palo posi, eci Isameli a fetika oku talisa ohali Isake. Otembo yaco ya sulila eci Yehova a yovola va Isareli Kegito. (Efetikilo 21:8-10; Va Galatia 4:22-29) Pa pitile anyamo alua tunde eci Yehova a sokiyile eteke lioku yovola afendeli vaye!

6. Olondaka via Yehosua vi lekisa nye catiamẽla ku Yehova?

⁶ Yehosua, wa kala umue pokati ka va Isareli va yovuiwa kofeka Yegito. Noke lianyamo alua Yehova weya oku ivaluisa afendeli vaye poku va sapuila hati: “Ene vosi wa kũlĩhi vovitima viene lovolonulo viene, okuti polondaka viosi viwa Yehova Suku yene o popeleli, layimue ya kambapo. Viosi muẽle vio suisiluipo. Layimue ya kambapo.” (Yehosua 23:2, 14) Yehova wa likuminya oku popela afendeli vaye kohali ya piãla, kuenje, va ka iñila voluali luokaliye, muna va ka kala otembo ka yi pui. Tua kolela okuti, Yehova o ka tẽlisa olohuminyo viaye. Omo liaco, nda tu yongola oku kala voluali luokaliye, tu sukila oku amamako loku lavulula.

7, 8. (a) Ocikele cipi olondavululi via kuatele kosimbu, kuenda ovina viaco vi tu longisa nye? (b) Tukula ulandu umue u lekisa ovitangi vi pondola oku iya, nda olondavululi via pekela?

⁷ Tu pondola oku lilongisa ovolandu alua atiamẽla kolondavululi via kuatele ocikele coku teyuila alupale kosimbu. Momo, alua pokati kalupale aco oku kongelamo o Yerusalãi, a ñualiwile lovimbaka via lepa oco ovanyãli ka va ka iñile valupale aco. Olondavululi vimue via enda oku talama volonele viovimbaka viaco, oco vi lavulula kolonele viosi violupale. Pole, olondavululi vikuavo via enda oku kala polombundi viaco. Ovio via sukilile oku lavulula vokuenda kuteke, kuenda kutanya. Nda via limbuka okuti ovanyãli va kasi oku pitĩla, via sukilile oku lungula omanu va kasi volupale. (Isaya 62:6) Olondavululi viaco via kũlĩhĩle okuti, via sukilile oku amamako loku lavulula okuti, ka vi pekela, kuenda vi tala ovina via enda oku pita kolonele viosi violupale. Nda via pekelele, nda omanu vosi va pondiwa.—Esekiele 33:6.

⁸ Ulume umue o tukuiwa hati Josefo, una wa soneha ulandu watiamẽla ku va Yudea, wa lombolola ndomo asualali vo ko Roma va tẽla oku iñila volupale luo Yerusalãi kunyamo wo 70. Eye wa lombolola hati, olondavululi via kala oku lavulula olupale, via pekela. Omo liaco, asualali a va Roma va tẽla oku iñila volupale. Kuenje, va timĩha onembele yaco, kuenda va nyõla olupale luosi luo Yerusalãi. Ovitangi viaco, via panga onepa kohali ya piãla va Yudea va pita layo.

9. Ovina vipi omanu ka va siatele oku limbuka?

⁹ Koloneke vilo, olombiali violuali via siatavo oku kapa olondavululi kuenda olomakina vi lavulula oco ovanyali ka va ka iñila vofeka  yavo. Olombiali viaco vi kuete ocikele coku kũlĩhĩsa ovina vi kapa kohele ekalo liofeka. Pole, olombiali viaco ka via limbukile okuti, kuli uviali ukuavo wa velapo u kasi kilu okuti, Soma yaco Yesu Kristu. Uviali waco ndopo u ka nena uyaki oco u kundule olombiali viosi vio kilu lieve. (Isaya 9:6, 7; Daniele 2:44) Tu kasi oku lavoka lesanju oku iya kueteke liaco, kuenda tu yongola oku lipongiya ciwa, oco tu puluke. Omo liaco, tu sukila oku kapako ovitumasuku Viembimbililya, kuenda oku amamako oku fendela Yehova lekolelo.—Osamo 130:6.

10, 11. (a) Kovina vipi tu sukila oku lavulula? Momo lie? (b) Nye ci ku vetiya oku tava okuti Satana wa siata oku vetiya omanu oco ka va ka tave kovitumasuku Viembimbiliya?

¹⁰ Sokolola ondavululi yimue okuti, yi lavulula uteke wosi. Pole, eci ku kamba olowola vimue oco kuce, ka ci leluka kokuaye oku amamako loku lavulula omo liekavo. Cimuamue haico ca siata oku pita letu, momo, tu kasi koloneke via sulako violuali lulo. Omo okuti esulilo li kasi ocipepi, ka ca lelukile kokuetu oku amamako loku lavulula. Nda ka tua lavuluile tu kuata ovitangi! Omo liaco, vocipama cilo tu lilongisa ovina vitatu vi tu kuatisa oku amamako loku lavulula.

¹¹ Satana wa siata oku kemba omanu. Satana eye “ombiali yoluali lulo.” Osimbu Yesu ka file, wa sapuila olondonge viaye olonjanja vitatu catiamẽla kondaka yaco. (Yoano 12:31; 14:30; 16:11) Satana wa siata oku yapuisa omanu lekuatiso liatavo esanda. Eli olio esunga lieci omanu ka va siatelele oku kapako ovitumasuku Viembimbiliya vi lekisa okuti, esulilo lioluali lulo li kasi ocipepi. (Sofoniya 1:14) Satana wa siata oku ‘tekãvisa ovitima viomanu.’ (2 Va Korindo 4:3-6) Omo liaco, eci tu sapuila komanu okuti, esulilo lioluali lulo li kasi ocipepi, kuenda Kristu o kasi oku viala, valua pokati kavo ka va yongola oku tu yevelela. Omanu vakuavo pamue va tu tambulula vati: “Si kuete otembo.”

12. Momo lie ka tu yonguila oku kembiwa Leliapu?

¹² Ndaño okuti omanu valua ka va tava kovitumasuku Viembimbiliya, pole, ka tu ka eceleli okuti, ovituwa viavo vi tepulula ombili yetu. Momo, tua kũlĩha esunga lieci oku amamako loku lavulula ci kuetele esilivilo.  Paulu wa popia hati: “Ene muẽle wa kũlĩhi ciwa okuti eteke lia Yehova liya ndocimunu kuteke.” (Tanga 1 Va Tesalonike 5:1-6.) Yesu wa tu lungula hati: “Lipongiyi, momo owola ka wa simili, oyo Mõlomunu eya.” (Luka 12:39, 40) Ndopo Satana o ka kemba omanu hati: ‘Va kuete ombembua kuenda va kolapo!’ Pole, eteke lia Yehova li keya ocipikipiki, kuenda omanu va ka komõha calua. Nye ci popiwa catiamẽla kokuetu? Nda tu yongola okuti eci eteke liesulilo liya li tu sanga okuti tua lipongiya, tu sukila oku ‘amamako loku lavulula, kuenda oku kuata uloño woku sokolola.’ Eli olio esunga lieci tu sukilila oku tanga Embimbiliya oloneke viosi, kuenda oku sokolola ovina Yehova a kasi oku tu sapuila.

13. Ovituwa violuali via siata oku yapuisa ndati omanu. Tu pondola oku yuvula ndati ovituwa viaco?

¹³ Ovituwa violuali, via siata oku vetiya omanu oku kuata ovisimĩlo ka via sungulukile. Omanu valua va kuete ovisimĩlo viokuti, ka va sukila oku kũlĩha Yehova Suku. (Mateo 5:3) Kuenje, va pesila lika otembo yavo kovina violuali lulo. (1 Yoano 2:16) Koloneke vilo, kuli ovitalukilo vialua via siata oku vetiya omanu oku pitisa kovaso ovina vi va nenela esanju, kuenda oku tẽlisa olonjongole viavo okuti kosimbu ci sule. (2 Timoteo 3:4) Ovina viaco via siata oku yapuisa omanu valua okuti, ka va kapiko ovina vi kuete esilivilo, kuenda ka va sokolola okuti, va sukila oku kuata ukamba la Yehova Suku. Eli olio esunga lieci Paulu a sapuilila Akristão vocili hati, va sukila ‘oku pasuka kotulo,’ kuenda oku yuvula oku tiamisila lika utima kovina va yongola oku linga.—Va Roma 13:11-14.

14. Elungulo lipi tu sanga kelivulu lia Luka 21:34, 35?

¹⁴ Ka tu yongola oku yapuisiwa lovituwa violuali. Pole, tu yongola okuti, espiritu lia Yehova li tu kuatisa oku kuata ovisimĩlo via sunguluka. Espiritu liaye, lia siata oku tu kuatisa oco tu kuate elomboloko liovina vi laika oku pita voluali. (1 Va Korindo 2:12)  ^[1] (Tala etosi kesulilo liocipama.) Pole, tu sukila oku lavulula. Momo, ovopange etu a pondola oku tu yapula koku vumba Yehova. (Tanga Luka 21:34, 35.) Omanu vamue va siata oku tu popia vati, ka tu kuete olondunge, momo tu tava okuti, tu kasi koloneke via sulako violuali lulo. (2 Petulu 3:3-7) Omo liaco, ka tu ka eceleli okuti, va tepulula ombili yetu. Momo tua kũlĩha okuti, esulilo li kasi ocipepi. Nda tu yongola oku kuatisiwa lespiritu lia Yehova, tu sukila oku endaenda kolohongele kuna tua siata oku lisanga la vamanji.

15. Nye ca pita lovapostolo ndeci: Petulu, la Tiago, kuenda Yoano? (b) Ocitangi va pita laco ci pondola ndati oku pitavo letu koloneke vilo?

¹⁵ Ovisimĩlo vietu ka via sungulukile via siata oku tu yapula, kuenje tu liwekapo oku lavulula. Yesu wa kuatele elomboloko liokuti, omanu ka va lipuile, kuenda va kuete ovisimĩlo ka via sungulukile. Sokolola ovina via pita kuteke wa sulako osimbu Yesu ka file. Ndaño okuti Yesu omunu umue wa li  pua, pole, wa kũlĩhĩle okuti, oco amameko loku pandikisa, wa sukilile oku likutilila ku Isiaye oco o kuatise. Yesu wa pinga kupostolo Petulu, la Tiago, kuenda ku Yoano, oco vamameko oku lavulula osimbu a kala oku likutilila. Pole, ovapostolo ka va limbukile esilivilo lioku amamako loku lavulula. Omo okuti va kavele calua, va pekela. Ndaño okuti Yesu wa kavele calua, pole, wamamako loku lavulula, kuenda oku likutilila ku Isiaye. Ovapostolo va sukililevo oku likutilila vepuluvi liaco.—Marko 14:32-41.

16. Ndomo ca lekisiwa kelivulu lia Luka 21:36, Yesu wa siata oku tu longisa ndati oco tuamameko loku ‘lavulula’?

¹⁶ Nye ci pondola oku tu kuatisa oku amamko loku ‘lavulula,’ kuenda oku lipongiyila okuiya kueteke lia Yehova? Tu sukila oku likolisilako oco tuamameko oku linga ovina via sunguluka. Pole, hacoko lika tu sukila oku linga. Eci kua kambele oloneke vimue osimbu Yesu ka file, wa sapuila kolondonge viaye hati, via sukilile oku amamako oku likutilila ku Yehova, oco a vi kuatise. (Tanga Luka 21:36.) Oco tuamameko loku lavulula koloneke vilo via sulako, tu sukila oku likutilila ku Yehova olonjanja viosi.—1 Petulu 4:7.

17. Nye tu sukila oku linga oco tu lipongiye ciwa, eci ohali ya piãla yi fetika?

¹⁷ Yesu wa popia hati, esulilo lioluali lulo li keya ‘vowola vu sima okuti, ka liya.’ (Mateo 24:44) Omo liaco, tu sukila oku lipongiya oloneke viosi. Yilo hayoko otembo yoku seteka oku ambata omuenyo una omanu voluali lulo lua Satana va siata oku popia vati, owo u nena esanju. Momo, ovisimĩlo viaco viuhembi. Pole, lekuatiso Liembimbiliya, Yehova kumue la Yesu, va siata oku tu sapuila ndomo tu pondola oku amamako loku lavulula. Omo liaco, tuamamiko oku kapako ovitumasuku Viembimbiliya, kuenda oku limbuka ndomo vi kasi oku tẽlisiwa. Tu sukila oku pamisa ukamba wetu la Yehova, kuenda oku pitisa kovaso Usoma waye komuenyo wetu. Nda tua ci linga, eci esulilo liya, tu ka popeliwa. (Esituluilo 22:20) Pole, tu ka kuata lika omuenyo ko pui, nda tuamamako loku lavulula!