1. Nye ci tu kuatisa oku sanjukila oku lilongisa ovitumasuku Viembimbiliya?

 MANJI umue umalẽhe o tukuiwa Ben wa popia hati: “Ndi sole oku lilongisa ovitumasuku Viembimbiliya.” Anga hẽ o tava kolondaka viaye? Ale o sima okuti ka ca lelukile oku kuata elomboloko liovitumasuku Viembimbiliya? Pamue o liyeva okuti oku lilongisa ovitumasuku ci kavisa. Pole, eci o lilongisa esunga lieci Yehova a vi kongelela Vondaka yaye, citava okuti o pongolola ovisimĩlo viove.

2. Nye tu konomuisa vocipama cilo?

² Vocipama cilo, tu konomuisa lika esunga lieci tu lilongisila ovitumasuku Viembimbiliya, pole, tu ka kuatisiwavo ndomo tu pondola oku vi lilongisa. Tu konomuisavo ovitumasuku vivali kelivulu lia Daniele, oco tu limbuke ndomo oku kuata elomboloko liavio, ci tu kuatisila cilo.

3. Nye tu sukila oku linga nda tu yongola oku kuata elomboloko liovitumasuku Viembimbiliya?

³ Tu sukila oku pinga ekuatiso nda tu yongola oku kuata elomboloko liovitumasuku Viembimbiliya. Kũlĩhĩsa ocindekaise eci. Sokolola okuti o kasi oku nyula ocitumãlo cimue kua kũlĩhĩle, pole, ekamba limue li kasi oku linga lave ungende, lia kũlĩha ciwa ocitumãlo caco. Eye wa kũlĩha ciwa apa ove o kasi kuenda wa kũlĩha oku kua loña onjila lonjila. Ocili okuti ove nda wa sanjuka omo ekamba liove lia tava oku enda love! Cimuamue haico okuti, Yehova wa kũlĩha ciwa otembo tu sangiwa kuenda eci ci ka pita letu kovaso yoloneke. Omo liaco, oco tu kuate elomboloko liovitumasuku Viembimbiliya, lumbombe tu sukila oku pinga ekuatiso ku Yehova.—Dan. 2:28; 2 Pet. 1:19, 20.

4. Momo lie Yehova a tumila oku soneha ovitumasuku Vondaka yaye? (Yeremiya 29:11) (Talavo ociluvialuvia.)

⁴ Ndeci ci kasi onjali yimue yiwa, Yehova o yongola okuti omãla  vaye va kuata ekalo liwa kovaso yoloneke. (Tanga Yeremiya 29:11.) Pole, ca litepa lonjali yomunu ceci okuti, Yehova o pondola oku tu sapuila eci ci ka pita letu kovaso yoloneke kuenda oco ci tẽlisiwa muẽle. Yehova wa nõla alume vamue oco va sonehe ovitumasuku Vondaka yaye, oco tu kũlĩhe eci catiamẽla kovolandu a kuete esilivilo osimbu ka a pitile handi. (Isa. 46:10) Tu pondola oku popia okuti, ovitumasuku Viembimbiliya ombanjaile yimue yocisola yi tunda ku Isietu wokilu. Pole, o kolela ndati okuti eci Embimbiliya li popia ci ka tẽlisiwa muẽle ocili?

5. Nye umalẽhe umue a pondola oku lilongisila kulandu wa manji Max?

⁵ Kolosikola, amalẽhe vetu olonjanja viosi va ñualiwa lomanu ka va kuete esumbilo lalimue Lembimbiliya. Olombangulo viavo kuenda ovilinga, vi pondola oku kokela kamalẽhe Olombangi Via Yehova atatahãi atiamẽla kovina ovo va tava. Kũlĩhĩsa ulandu wa manji umue o tukuiwa Max. Eye hati: “Eci nda kala umalẽhe nda fetika oku kuata atatahãi nda olonjali viange via kala muẽle oku ndi longisa etavo liocili kuenda nda Embimbiliya lia tunda muẽle ku Suku.” Nye olonjali viaye via linga? Eye hati: “Ovo va lekisa ocituwa ca sunguluka, ndaño okuti kutima va sakalalele.” Olonjali via manji Max via tambulula apulilo aye lekuatiso Liembimbiliya. Manji Max wa sukilavo oku linga cimue. Wamisako hati: “Nda lilongisa ame muẽle ovitumasuku Viembimbiliya, noke nda sapuilakovo amalẽhe vakuavo ovina nda lilongisa.” Onima yipi eye a kuata? Manji Max wa popia vali hati: “Noke ndeya oku tava okuti Embimbiliya lia tunda ku Suku!”

6. Nye o sukila oku linga nda okuti o kuete atatahãi kuenda momo lie?

⁶ Ndeci ca pita la manji Max, nda okuti wa fetika oku kuata atatahãi vokuti Embimbiliya li lombolola ocili, ku ka kuate osõi. Pole, lonjanga yalua o sukila oku linga cimue. Atatahãi a kasi ndonguyu. Nda wa talamẽla calua, kamue kamue ci pondola oku nyõla ocina cimue ci kuete esilivilo. Oco o fetike oku upa “atatahãi” a nyõla ekolelo liove, o sukila oku lipula ndoco: ‘Ame hẽ ndi tava kueci Embimbiliya li popia catiamẽla kovaso yoloneke?’ Nda okuti kua ci kolelele, o sukila oku lilongisa ovitumasuku Viembimbiliya vina okuti via tẽlisiwa ale. Kũlĩhĩsa ndomo o pondola oku ci linga.

7. Ongangu yipi Daniele ndomo tu lilongisa ovitumasuku? (Daniele 12:10) (Talavo ociluvialuvia.)

⁷ Daniele wa sia ongangu yiwa ndomo tu lilongisa ovitumasuku. Eye wa lilongisa ovitumasuku locimãho ca sunguluka oco a kũlĩhe ocili. Daniele wa lekisavo umbombe poku limbuka okuti, Yehova eca elomboloko ku vana vo kũlĩha haivo va kapako olonumbi viaye (Dan. 2:27, 28; tanga Daniele 12:10.) Daniele wa lekisa okuti wa kala embombe poku kolela kekuatiso lia Yehova. (Dan. 2:18) Daniele wa endavo oku lilongisa lutate. Eye wa konomuisavo lutate Ovisonehua via kala kotembo yaco. (Yer. 25:11, 12; Dan. 9:2) Tu setukula ndati Daniele?

8. Momo lie vamue ka va tavela okuti ovitumasuku Viembimbiliya viocili, pole, nye tu sukila oku linga?

⁸ Sokolola kesunga lieci o lilongisila ovitumasuku. O kasi hẽ oku lilongisa ovitumasuku  Viembimbiliya locimãho coku kũlĩha ocili? Nda oco, Yehova o ka ku kuatisa. (Yoa. 4:23, 24; 14:16, 17) Pole, vamue va lilongisa ovitumasuku Viembimbiliya locimãho cikuavo. Vamue va ci linga locimãho coku sanga ovovangi okuti Embimbiliya ka lia tundile ku Suku. Ovo va sima okuti nda Embimbiliya ka li tundi ku Suku, va pondola oku li tumbikila olonumbi viavo muẽle vieci ciwa leci cĩvi kuenda oku songuiwa lavio. Omo liaco, tu sukila oku lilongisa ovitumasuku Viembimbiliya locimãho ca sunguluka. Handi vali, ci sukila oku kuata ocituwa cimue ci kuete esilivilo oco tu kuate elomboloko liovitumasuku Viembimbiliya.

9. Ocituwa cipi ci sukiliwa, oco tu kuate elomboloko liovitumasuku Viembimbiliya? Ci lombolola.

⁹ Kala Embombe. Yehova wa likuminya oku kuatisa ambombe. (Tia. 4:6) Kuenje tu sukila oku likutilila oku pinga ekuatiso Liaye oco tu kuate elomboloko liovitumasuku Viembimbiliya. Tu sukilavo oku limbuka okuti tu sukila ekuatiso lia vana eye a nõla oco va tu ĩhe okulia kuespiritu votembo ya sokiyiwa. (Luka 12:42) Yehova hayeko Suku yombuanja, eli olio esunga lieci eye a nõlela lika ono yimosi, oco yi tu kuatise oku kuata elomboloko liocili ci sangiwa Vondaka yaye.—1 Va Kor. 14:33; Va Efe. 4:4-6.

10. Nye wa lilongisila kulandu wa Esther?

¹⁰ Linga akonomuiso. Nõla ocitumasuku cimue ove o sole kuenje linga ekonomuiso liayo. Eci oco manji umue o tukuiwa Esther a linga. Eye wa yonguile oku kũlĩha ovitumasuku vialua vi lombolola oku iya kua Mesiya. Eye wa popia hati eci nda kuata 15 kanyamo, nda fetika oku sandiliya ovovangi a lekisa okuti ovitumasuku evi via sonehiwa osimbu Yesu keyile. Eci eye a lilongisa poku tanga Ociña Cokalunga ka ka Kuete Akimba, co vetiya oku tava. Wa limbuka okuti, “vimue pokati koviña via sonehiwa osimbu Kristu keyile, kuenje eci ci lekisa okuti ovitumasuku via sangiwilemo, via tunda ku Suku.” Esther wa situlula utima waye poku popia hati: “Nda sukilile oku tanga olonjanja vialua oco ndi kuate elomboloko liayo.” Pole, eye o yevite esanju omo lioku linga alikolisilo aco. Noke lioku lilongisa lutate ovitumasuku vialua Viembimbiliya wa popia hati: “Ame muẽle nda limbuka okuti Embimbiliya liocili!”

11. Tu kuatisiwa ndati poku limbuka okuti Embimbiliya liocili?

¹¹ Eci tu mola ndomo ovitumasuku vimue Viembimbiliya vi kasi oku tẽlisiwa, tu kuatela ekolelo liocili Yehova kuenda konjila ndomo eye a kasi oku tu songuila. Handi vali, ovitumasuku Viembimbiliya vi tu kuatisa oku kakatela kelavoko lio kovaso yoloneke, ndaño tu liyaka lovitangi cilo. Tu konomuisi ovitumasuku vivali Viembimbiliya via sonehiwa la Daniele okuti, vi kasi oku tẽlisiwa cilo. Oku kuata elomboloko liavio ci tu kuatisa oku nõla lolondunge onjila tu kuama.

12. Olomãhi ‘viutale wa tengiwa lotuma ya leñela’ vi lomboloka nye? (Daniele 2:41-43)

¹² Tanga Daniele 2:41-43. Onjoi Daniele a situluila Soma Nevukandesa violomãhi soma a  mola, via kala “utale wa tengiwa lotuma ya leñela.” Poku sokisa ocitumasuku eci la vikuavo vi sangiwa kelivulu lia Daniele kuenda Liesituluilo, tu pondola oku limbuka okuti olomãhi vi lomboloka o Estadus Unidus kuenda o Grã-Bretanya, vana va talavayela kumosi haivo va kuete unene voluali koloneke vilo. Catiamẽla kovoviali aco oluali, Daniele wa popia hati, “usoma u ka kala nẽli u pama nẽli u leñela.” Momo lie wa laikelele oku leñela? Momo omanu va sokisiwa lotuma ya leñela, va siata oku lekisa oku pama kuavo ndutale. b

13. Ocili cipi ci kuete esilivilo tu lilongisa kocitumasuku eci?

¹³ Tu pondola oku lilongisa ocili cimue ci kuete esilivilo lialua kociñumañuma Daniele a soneha. Ca piãla enene, tu pondola oku lilongisila kolomãhi viociñumañuma caco. Catete, o Estadus Unidus lo Grã-Bretanya ya lekisa unene waye konepa yimue. Ndeci, o Estadus Unidus lo Grã-Bretanya via kala vimue pokati kolofeka via yula Uyaki Watete lowu Wavali. Pole, uviali waco wa fetika oku hongua kamue kamue kuenda u kamamako oku hongua, momo olonungi vialio via siata oku liyaka pokati. Cavali, uviali wo Estadus Unidus kuenda o Grã-Bretanya, owo wa sulako poku viala oluali osimbu Usoma wa Suku ka wa kunduile ovoviali osi omanu. Ndaño okuti olofeka vikuavo olonjanja vialua, vi katukila Uviali wa Velapo Voluali okuti Estadus Unidus kuenda o Grã-Bretanya, lalimue eteke u ka piñainyiwa. Etu tua ci kũlĩha, momo “ewe” okuti li situlula Usoma wa Suku, u ka nyanyõla olomãhi viociñumañuma ci lomboloka uviali wo Estadus Unidus lo Grã-Bretanya. —Dan. 2:34, 35, 44, 45.

14. Oku kuata elomboloko liocitumasuku catiamẽla kolomãhi viutale kuenda otuma ci tu kuatisa ndati oku nõla onjila yimue lolondunge?

¹⁴ O tava hẽ okuti ocitumasuku ca Daniele catiamẽla kolomãhi viutale kuenda otuma cocili? Nda oco, eci ci ka ku vetiya oku konomuisa lutate ekalo liomuenyo wove. Ove o ka yuvula oku tiamisila utima koku nganyala olombongo, ale oku kuata ovipako vialua, momo wa kũlĩha okuti ndopo oluali lulo lũvi lu ka kunduiwa. (Luka 12:16-21; 1 Yoa. 2:15-17) Oku kuata elomboloko liocitumasuku eci, ci ka ku kuatisavo oku limbuka esilivilo liupange woku kunda kuenda woku longisa. (Mat. 6:33; 28:18-20) Noke lioku lilongisa ocitumasuku eci momo lie ku lipulila ndoco: ‘Olonjila ndi nõla vi lekisa hẽ okuti nda kolela okuti Usoma wa Suku ndopo u ka malako olombiali viosi viomanu?’

15. Velie va lomboloka “osoma yo konano” kuenda “osoma yo kombuelo” koloneke vilo? (Daniele 11:40)

¹⁵ Tanga Daniele 11:40. Ocipama 11 ca Daniele ci lombolola olosoma vivali ale ovonene o pulitika, va kasi oku liyaka pokati oco va viale oluali. Poku sokisa ocitumasuku eci la vikuavo Vembimbiliya, tu pondola oku limbuka okuti, “osoma yo konano” o Russia kuenda vana va likongela kokuayo, “osoma yo kombuelo” o Estadus Unidus kuenda o Grã-Bretanya. c

16. Ndamupi “osoma yo konano” yi kasi oku tata afendeli va Suku?

¹⁶ Afendeli va Suku va kasi oku vialiwa ‘losoma yo konano’ va kasi oku liyaka lelambalalo li tunda kosoma yaco. Olombangi vialua Via Yehova via tipuiwa kuenda oku kapiwa vokayike omo liekolelo liavo. Vamanji ka va kasi oku yapuisiwa omo lioku saluisiwa ‘kuosoma yo konano,’ pole, ci kasi oku pamisa ekolelo liavo. Momo lie? Momo va manjetu va kũlĩha okuti  oku lambalaliwa kuafendeli va Suku ku tẽlisa ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Daniele. d (Dan. 11:41) Oku ci kũlĩha, ci tu kuatisa oku pamisa elavoko lietu kuenda oku amamako lekolelo ku Yehova.

17. Ovitangi vipi afendeli va Suku vana va kasi oku vialiwa losoma yo kombuelo, va siata oku liyaka lavio?

¹⁷ Kosimbu “osoma yo kombuelo” ya lambalalavo afendeli va Yehova. Ndeci, vokuenda kuonepa yatete yocita 20, vamanji valua va kapiwa vokayike omo lioku likala oku panga onepa ko pulitika kuenje omãla vamue Volombangi Via Yehova va tundisiwa kosikola omo liesunga limuamue. Kanyamo a sulako, ekolelo liafendeli va Yehova vana va kasi oku vialiwa losoma yo kombuelo, lia siata oku setekiwa volonjila vikuavo omo lioku lekisa ekolelo liavo Kusoma wa Suku. Ndeci, kapuluvi ana oku linga ocela, Ukristão umue o pondola oku setekiwa oco a kuatise kocitundo cimue co pulitika, ale oku nõla umue oco a viale. Ndaño okuti ka pangi onepa kocela, pamue o vetiyiwa vutima waye oku sima okuti ocitundo congandi oco ca velapo. Omo liaco, oco ka tu ka pangi  onepa ko pulitika, tu sukila oku kuata utate lovilinga vietu, leci tu sima kuenda ndomo tu liyevite.—Yoa. 15:18, 19; 18:36.

18. Ocituwa cipi tu sukila oku lekisa catiamẽla kuyaki u kasi pokati ‘kosoma yo konano’ ‘losoma yo kombuelo’? (Talavo ociluvialuvia.)

¹⁸ Vana okuti ka va kolelele kocitumasuku Cembimbiliya va pondola oku sakalala calua eci va mola “osoma yo kombuelo” oku ‘liyaka’ ‘losoma yo konano.’ (Dan. 11:40) Olosoma viaco Vivali vi kuete ovota anene oku kundula oviluvo viosi vi kasi lomuenyo palo posi. Pole, tua kũlĩha okuti Yehova ka ka ecelela okuti ku pita ovina viaco. (Isa. 45:18) Kuenje ka tu ka sakalasui lombuanja yi kasi pokati ‘kosoma yo konano,’ ‘losoma yo kombuelo,’ pole, tu pamisi ekolelo lietu. Momo ci situlula okuti esulilo lioluali lulo li kasi ocipepi.

19. Nye tu sukila oku limbuka catiamẽla kovitumasuku Viembimbiliya?

¹⁹ Ka tua kũlĩhĩle ndomo ovitumasuku vimue Viembimbiliya vi ka tẽlisiwa. Ndaño muẽle uprofeto Daniele ka kuatele elomboloko liosi lieci eye a soneha. (Dan. 12:8, 9) Pole, ndaño okuti ka tu kuete elomboloko lia suapo liocitumasuku cimue ndomo ci ka tẽlisiwa, ka ci lekisa okuti ka ci ka tẽlisiwa muẽle ocili. Tu sukila oku kolela okuti Yehova o ka tu kuatisa oku kuata elomboloko liaco vepuluvi lia sesamẽla, ndeci eye a linga kosimbu.—Amo. 3:7.

20. Ocitumasuku cipi ci komõhisa tu ka mola ndopo oku tẽlisiwa kuaco kuenda nye tu sukila oku amamako oku linga?

²⁰ Ku ka lingiwa esapulo liokuti “tu kuete ombembua kuenda tua kolapo!” (1 Va Tes. 5:3) Kuenje olombiali violuali vi ka katukila etavo liesanda loku li kundula elisi. (Esit. 17:16, 17) Noke va ka katukila afendeli va Suku. (Esek. 38:18, 19) Omo liaco, uyaki wa sulako voluali okuti o Harmagedo u ka fetika. (Esit. 16:14, 16) Tua kolela okuti ovolandu aco ndopo a ka pita muẽle ocili. Toke kotembo yaco, tu amamiko oku lekisa olopandu vietu ku Isietu wokilu, oku tiamisila utima kovitumasuku Viembimbiliya kuenda oku kuatisa vakuetu oku ci linga.