Valua va sima okuti, vana va lilongisila kolosikola via velapo kuenda olohuasi, va ka kuata ekalo lia kolapo kovaso yoloneke. Ovo va tava okuti, elongiso lio kosikola ya velapo, li kuatisa omunu oku kuata upange wa velapo, oku velapo vepata kuenda oku kala onungi ya velapo vofeka. Ovo va simavo okuti, elongiso lia velapo li kuatisa omunu oku kuata upange umue va feta ciwa kuenda vana va kuete olombongo vialua, va ka kuata esanju.

Kũlĩhĩsa olondaka ulume umue o tukuiwa Zhang Chen wo ko China a popia. Eye hati: “Nda tavele okuti, nda sukilile oku kuata ocicapa cuvangi wo kosikola ya velapo, oco si ka kale vali ohukũi kuenda oku kuata upange umue va feta ciwa okuti, ca laikele oku nyĩha ekalo lia velapo komuenyo kuenda oku kuata esanju.”

Oco va kuate ekalo liwa komuenyo, omanu valua va sakalala loku lilongisa kolosikola via velapo via kemãla okuti, pamue va enda kolofeka vikuavo. Esakalalo liaco lia livokiyile calua toke eci kueya o COVID-19 yina ya vetiya oku tumbika ovihandeleko vi tateka oku linga ovongende kolofeka vikuavo. Akonomuiso a lingiwa locisoko cimue kunyamo 2012, a lekisa okuti, “onepa yalua yolondonge ya tangela kolofeka vikuavo, vo ko Ásia.”

Olonjali via siata oku talavaya calua oco omãla vavo va tangele kolosikola via velapo kolofeka vikuavo. Qixiang, wo kofeka yo Taiwan, ivaluka okuti: “Olonjali viange ka via kaile olohuasi, pole, via tu tuma oku ka tangela kosikola ya velapo ko Estados Unidos okuti, tua kala omãla vakuãla.” Oco vi tẽle oku feta elongiso liaco, ndeci ca siata kapata akuavo, ovio via sukilile oku likapa volofuka.

Ocili okuti, elongiso liaco li pondola oku mioñolola ekalo liomuenyo kolonepa vimue, pole, olio, ka li eci onima yi lavokaiwa lolondonge. Ndeci, noke lianyamo alua oku likolisilako oku lilongisa kuenda oku kuata olofuka, valua ka va sangi upange va yonguile. Ulandu umue wo ko Singapura wa lekisa ndoco: “Ekambo liupange ku vana va tangela kolosikola via velapo, lia siata oku livokiya calua.” Jianjie, ondotolo yimue yi kasi ko Taiwan, wa popia hati: “Omanu valua ka va pondola oku nõla oku linga upange u likuata leci va lilongisa kolosikola, pole, va talavaya kuna kua molẽha upange.”

Vana va sanga upange u likuata leci va lilongisa kolosikola, va limbuka okuti, ekalo liomuenyo wavo, ka li kasi ndomo va lavokaile. Ulume umue o tukuiwa Niran wo ko Tailândia, noke yoku malusula oku tangela kosikola ya velapo yo Reino Unido, wa sanga upange umue u likuata leci a lilongisa. “Ndeci nda lavokaile, ocicapa cange cuvangi wo kosikola ya velapo, ca ndi kuatisa oku sanga upange umue va feta ciwa. Pole, oco ndi fetiwe ciwa, nda sukilile oku talavaya calua okuti, sia kuatele otembo yoku linga ovina viange muẽle. Noke valua va tundisiwa kupange waco oku kongelamo ame. Kuenje nda limbuka okuti, upange ka weci ekalo lia kolapo.”

Ndaño muẽle omanu vana olohuasi, ale va kuete cina ci tukuiwa okuti omuenyo uwa, va siata oku liyaka lovitangi vialua vepata, ekambo liuhayele kuenda handi va sakalala lolombongo. Katsutoshi, wo ko Japãu wa popia hati: “Nda kuatele ovipako vialua, pole, sia kuatele esanju omo okuti, omanu vakuavo va ndi kuatelele onya kuenda va enda oku ndi tata lãvi.” Ukãi umue o tukuiwa okuti Lam, wo ko Vietname wa popia hati: “Nda siata oku mola omanu valua va seteka oku nganyala olombongo vialua omo lioku sima okuti, vi pondola oku va kuatisa oku kuata ekalo lia kolapo, kuenje pamue va sakalala calua lovina viaco toke eci ci va kokela oku vela lesumuo lialua.”

Ndeci Franklin, valua va tava okuti, oku lilongisila kolosikola via velapo kuenda oku sanda ovokuasi, haicoko ocina ca velapo komuenyo. Pole, vamue ka va tiamisila omuenyo wavo kovokuasi, va sanda oku likolisilako oku kala omanu vawa loku lingila vakuavo ovina viwa. Oku sanda omuenyo waco, ci ka nena hẽ ekalo liwa kovaso yoloneke? Ocipama ci kuãimo, ci ka eca etambululo liaco.