Муқәддәс китапта ибраний сөзи «нефеш» вә грек сөзи «психи» җан дәп тәрҗимә қилинған. Бу ибраний сөзиниң удул мәнаси «нәпәс алғучи мәвҗудат» дегәнни, грек сөзиниң мәнаси болса, «тирик мәвҗудат» дегәнни билдүриду. Шуниң билән җан дегән адәм өлгәндин кейин давамлиқ яшайдиған униң ички бир нәрсисини әмәс, бу адәмниң өзини яки һайванатни билдүриду. Муқәддәс китап инсанниң җени униң өзи екәнлигини қандақ чүшәндүрүп беридиғанлиғини көрүп чиқайли:

•   Муқәддәс китапта йезилғандәк, тунҗа инсан Адәм ата Тәңри Йәһва тәрипидин яритилғанда, «тирик җан болди» (Яритилиш 2:7). Адәм ата җанға еришмигән, әксинчә у тирик җан яки инсан болған.

•   Муқәддәс китапқа асасланғанда, җан иш қилиши, ач қелиши, йәп-ичиши, қанунларға бойсунуши вә җәсәтни тәккүзүши мүмкин (Лавийлар 5:2; 7:20; 23:30; Қанун шәрһи 12:20; Римлиқларға 13:1). Бу һәрикәтләрниң һәммисини инсанниң мәлум бир қисми әмәс, инсан өзи қилиду.

Җан өлмәсму?

 Яқ, җан өлүши мүмкин. Муқәддәс китаптики онлиған айәтләр җанниң өлидиғанлиғини тәстиқләйду. Шу айәтләрниң бир қанчә мисалини көрүп чиқайли.

•   «Гуна садир қилғучи җан егиси болса, у өлиду» (Әзәкиял 18:4, 20, КТ).

•   Қедимий Исраилда бирәр киши әң еғир гуна қилған болса, у «җан хәлқидин қирилиду» дегән өлүм җазасиға һөкүм қилиниши керәк еди (Чиқиш 12:15, 19; Лавийлар 7:20, 21, 27; 19:8). Шәнбә күнини бузған киши «өлүм җазасиға» мәһкүм қилиниши керәк еди.

•   Удул мәнадики «өлүк» сөзи Муқәддәс китаптики бәзи айәтләрдә адәмниң җәситини билдүриду (Чиқиш 12:15, 19; Лавийлар 7:20, 21, 27; 19:8). Гәрчә Муқәддәс китапниң көплигән тәрҗимилиридә «җәсәт» яки «өлүк» сөзи ишлитилгән болсиму, әсли нусхисидики текст мәзмунида «нефеш», йәни «җан» дегән сөз ишлитилгән.

«Җан» «һаят» дегәнни билдүрәләмду?

 Бәзидә Муқәддәс китапта «җан» сөзи «һаят» сөзиниң мәнадаш сөзи сүпитидә ишлитилиду. Мәсилән, Аюп 33:22-айәттә тилға елинған ибраний сөзи «җан» (нефеш) һаят мәнасида ишлитилгән. Униңдин башқа, Муқәддәс китап адәм өз җенини, йәни һаятини хәтәргә тәвәккәл қилиши яки униңдин айрилиши мүмкин дәйду (Чиқиш 4:19; Һакимлар 9:17; Филипиликләргә 2:30).

 «Җан» сөзиниң «һаят» мәнасида ишлитилиши Яритилиш 35:18-айәттики «җени чиқиватқанда» дегән сөз-ибарини чүшинишимизгә ярдәм бериду. Бу сөз-ибарә кишиниң һаяти үзүлүп қалидиғанлиғини көрситиду.

Өлмәс җан тәлиматиниң келип чиқиши

 Өлмәс җан тәлиматиға ишинидиған христианлар бу тәлиматни Муқәддәс китаптин әмәс, қедимий грек пәлсәписидин алған. Бир қамуста мундақ йезилған: «Муқәддәс китапта инсанниң роһий тени билән җисманий тени арисида пәриқ барлиғи һәққидә һеч нәрсә йезилмиған. Әксинчә, Язмиларда инсанниң җени униң нәпәс елиш қабилийити билән бағлиниш барлиғини тәкитләнгән. Инсан икки қисим, йәни тән вә өлмәс җан билән яритилған дегән тәлимат грек пәлсәпәсидин келип чиққан.

 Худа Өзиниң тәлимлирини инсан пәлсәписи, шу җүмлидин җан өлмәйду дегәндәк тәлиматлар билән арилаштурушни мақул көрмәйду. Әксинчә, Муқәддәс китап: «Пәхәс болуңларки... инсаний әнъәниләр вә бу дунияниң принциплири бойичә, пәлсәпә һәм ялған гәпләр арқилиқ силәргә олҗидәк егә болувалидиған кимду-бирси пәйда болмисун»,— дәп агаһландурған (Колосилиқларға 2:8).