Мен 1935 чылда Дарластонга, Англияның бүдүрүлгелерлиг Кара чурт деп черинге, төрүттүнген мен. Хөй санныг заводтарның болгаш фабрикаларның кара ыжы хоорайны бүргептер боорга, ону ынчаар адаан. Дөрт хире харлыг турумда, ада-ием Иегованың Херечилери-биле Библияны өөренип эгелээн. 14, 15 харлыг тургаш, ол ёзулуг алыс шын-дыр деп билип каан мен. Оон 1952 чылда 16 харлыымда сугга суктуруп алган мен.

Ол-ла үеде хол херекселдерин болгаш машинаның херек кезектерин бүдүрүп үндүрүп турар улуг заводка стажёрлап кирип алган мен. Соонда барып удуртукчу албан-дужаал ээлээр дээш, өөренип эгелээн мен. Шак ындыг ажылды кижи чүгле сагыштаалап болур турган!

Ынчалзажок черлер кезиир хайгааракчы меңээ Уилленхоллда төрээн чыыжымга Библияны өөренирин эрттирер кылдыр сүмелээн. Ийи чыышче барып турган болгаш, меңээ шилилге кылыры белен эвес болган. Ажыл хүннеринде бажыңымдан 30 хире километр ыракта, ажылым чанында, Бромсгровта чыышче барып турган мен. А дыштаныр хүннерде Уилленхоллда ада-ием сугнуң чанында чыышче баар турган мен.

Иегованың организациязын деткиир күзелдиг болгаш, черлер кезиир хайгааракчының саналын хүлээп алган мен. Чеже-даа ынак ажылымдан үне берген болзумза, Иеговага мээң оруумну углаарын ол өйде чөпшээрээнимге аажок өөрүүр мен! Ол шиитпиримниң ачызында солун, долу уткалыг кажанда-даа хараадап көрбээним чуртталга эгелээн.

Бромсгровта чыышче барып тургаш, бараалгалга чүткүлдүг Энн дээр чаптанчыг уруг-биле найыралдажып алган мен. 1957 чылда өгленип алган бис. Оон доктаамал болгаш тускай эгелекчилер кылдыр, ол ышкаш черлер кезип база Вефилге бараалгаан бис. Энн — мээң ёзулуг аас-кежиим-дир!

1966 чылда Галаад школазының 42 дугаар клазынга өөренир аас-кежиктиг болган бис. Ооң соонда бисти Малавиже томуйлап каан. Тус черниң чурттакчылары эвилең-ээлдек болгаш аалчыларга хүндүткелдиг боорга, ону Африканың Изиг чүрээ деп адаар. Ынчалза-даа ол эки хамаарылга үр болбаан.

1967 чылдың февраль 1-де Малавиже чедип келген бис. Бир ай ишти дыл өөренир курс соонда, черлер кезиир ажылывысче шымнып кирипкен бис. Ыңай-бээр джип-биле чоруп турган бис. Чамдык улус ону багай орук-чирикти-даа, безин хемнерни-даа тогбас деп бодаар. Херек кырында ол чүгле сыык сугну кежип шыдаар машина-дыр ийин. Бис чамдыкта кырын сиген-биле шып каан дойдан кылган казанак бажыңнарга хонуп турган бис. Чаъстаар үелерде ону брезенти-биле шыппас болза, шуут хей. Чаа эгелээн миссионер ажылывыска ол ёзулуг шенелде-даа болза, биске солун турган.

Апрель айда биске айыыл диргелип келгенин билип каан мен. Хастингс Банда дээр Малавиниң президентизиниң илеткелин радиога дамчыткан. Ол Иегованың Херечилерин үндүрүг төлевейн турар база чазактың ажыл-херээнче киржип турар деп буруудаткан. Ол көңгүс меге болбайн канчаар! Бис политикага киришпейн, ылаңгыя партияның билеттерин садып албас боорувуска, олар ынчаар өжээннежип турар деп билир турган бис.

Сентябрьда президент чурттуң шупту бергелеринге Херечилерни буруудатканын солундан номчаан бис. Ол бодунуң партиязы-биле чыылгаш, Иегованың Херечилерин хоруурун чазак бичии-даа саадатпас деп чарлаан. 1967 чылдың октябрь 20-де бисти хоруп каапкан. Удатпаанда Вефилге шагдаалар болгаш миграция албан чериниң ажылдакчылары салбырны хаггаш, миссионерлерни чурттан үндүр шөлүүр дээш чедип келгеннер.

Бисти кара-бажыңга үш хүн туткаш, Великобританияның хайгааралының адаанга турган Маврикийже шөлүпкен. Ынчалза-даа Маврикийниң эрге-чагыргазы бисти миссионерлер кылдыр чуртунче киирбээн. Ынчангаш бисти Родезияже  (ам болза Зимбабве) томуйлап каан. Ынаар чеде бээривиске, бак сагыштыг дарга бисти хүлээп алгаш: «Малавиге-даа, Маврикийге-даа сыңмайн баргаш, маңаа кээриңерге, силерни өөрүшкүлүг уткуп аар деп бодадыңар бе?» — дээш, бисти база хүлээп албаан. Энн мөөредир ыглап бадырыпкан. Кымга-даа херек чок улус ышкаш апарган бис. Шупту чүвени октапкаш, дедир төрээн черим Англияже чоруксай берген мен. Ынчалза-даа эрге-чагырга улузу салбырга хонуп аарывысты чөпшээрээн. Чүгле эртенинде оларның төп офизинче баар ужурлуг турган бис. Шуут могап-турупкан-даа болзувусса, Иеговага ынанырын черле соксатпайн, Ооң канчаар углап башкарарын манап турган бис. Хенертен дараазында хүнде бисти Зимбабвеге аян-чорукчулар кылдыр артарын чөпшээрээн. Ол өйде чүнү миннингенимни кажанда-даа утпас мен! Иегова бисти шын орук-биле углап баштап чоруур дээрзинге бичии-даа чигзинмээн мен.

Зимбабвениң салбырынга мени бараалгал килдизинге томуйлап каан. Малави биле Мозамбикте Херечилерге дузалаарын меңээ дааскан. Малавиде акыларны каржы-дошкуну-биле истеп сүрүп турган. Мен Малавиден кожуун хайгааракчыларының отчёттарын очулдуруп турган мен. Бир катап акы-угбаларымны кайы хире коргунчуг каржы кылдыр аажылап турарын номчааш, офиске кежээ дургу ыглап келген мен a. Ындыг-даа бол, оларның Бурганга бердингенин, бүзүрелин болгаш быжыг туруштуун магадап ханмаан мен (2 Кор. 6:4—5).

Малавиде арткан база истеп сүрүүшкүннерден Мозамбикче дезипкен ха-дуңманың дептерлери бар боор кылдыр, шыдаар-ла чүүлүвүстү кылып турган бис. Малавиде эң-не нептереңгей чичева дээр дылче очулдурар очулдурукчулар Зимбабведе бир Херечиниң улуг фермазынга турумчуп алган. Ол хүндүлээчел акый оларга чурттаар бажыңны база ажылдаар офисти кылып берген. Ынчалдыр библейжи дептерлер очулдурар чугула ажыл уламчылаан.

Малавиден кожуун хайгааракчылары чыл санында Зимбабвеге чичева дылга болуп эртер область шуулганынче баар кылдыр сагыш човаан бис. Шуулган соонда бис оларга шупту илеткелдерниң планнарын берип каар турган бис. Малавиже дедир чана бергеш, олар акы-угбалары-биле ол бодалдарын үлежип турган. Бир катап ол эрес-дидим кожуун хайгааракчыларын деткиир дээш, Зимбабвеге Ыдыктыг бараалгал школазын организастаан бис.

1975 чылдың февральда Мозамбикте дескен улус лагеринге чурттап турган Малавиден Херечилерге четкен мен. Ол акылар Иегованың организациязы-биле бир деңге чоруп олурган, безин удуртукчулар чөвүлели бар болган. Ол чаа томуйлаттырган удуртукчулар чыыштың ажыл-херээн дыка эки организастап алганнар. Олар илеткелдер чугаалап, хүннүң шүлүүн база «Таңныыл суургазын» акы-угбалар-биле сайгарып, безин кожуун шуулганнарын эрттирип турган. Дескен улус лагерьлери улуг шуулганнар эрттирер черлерни сагындырар турган. Арыг-силиг тудар, аъш-чем үлээр база айыыл чок чорукту хандырар килдистер тургустунган болган. Иегованың деткимчезиниң ачызында ол акыларның ынча хөйнү кылып алганы шуут кайгамчык! Ол бүгүнү көргеш, хей-аъдым көдүрүлген.

1970 чылдарның төнчүзүнде Малави дээш Замбияда салбыр сагыш човап эгелээн. Ынчалза-даа Малавиде акыларны бодап, олар дээш мөргүүрүн соксатпаан мен. Дыка хөй улус база мөргүп турган деп билир мен. Зимбабведе салбырның комитединге бараалгап турган болгаш, элээн каш катап делегей чергелиг кол башкарылга черинден төлээлекчилерниң Малавиден, Мурнуу Африкадан болгаш Замбиядан харыысалгалыг акылар-биле ужуражылгаларынга турган мен. Ужурашкан санында-ла оларның сайгарар айтырыы мындыг турган: «Малавиде акыларывыска оон ыңай чүнү кылып болур бис?»

Үе эртерге, истеп сүрүүшкүннерниң чалгыы чавырлып эгелээн. Дескеннер чоорту Малавиже дедир чанып, а чуртка турган акылар хөй чылдар дургузунда каржы-хажагай хамаарылганың соонда, ам-на сагыжы ажый бергеннер. Кожа чурттар Иегованың чонунуң ажыл-херээн чөпшээреп, кезек  кызыгаарларны ап каапкан. Мозамбикке ол чүүл 1991 чылда болган. Ынчангаш бис: «Кажан-на Малавиде Иегованың Херечилери Бурганга хостуг бараалгап эгелээр ирги?» деп манап турган бис.

Малавиге политиктиг байдал чоорту өскерлип эгелээн болгаш, 1993 чылда чазак Иегованың Херечилериниң ажыл-херээн чөпшээрепкен. Ооң соонда үр болбаанда бир миссионер-биле чугаалажып турумда, ол: «Ам дедир Малавиже чоруптар силер бе?» — деп айтырган. Мен ынчан 59 харлыг турган мен, ынчангаш: «Чок, мен ам кыраан» — деп харыылаан мен. Оон, солун чүүл, ол-ла хүн Удуртукчу чөвүлелден бисти катап Малавиже чоруурун дилээн чагаа алган бис.

Зимбабвеге бараалгаары биске солун турган. Ынчангаш шиитпир хүлээри ындыг амыр эвес болган. Бис аңаа турумчуй берген бис, дыка чоок кайгамчык эш-өөрүвүс база турган. Удуртукчу чөвүлелден чагаа дыка чылыг-чымчак болган. Бир эвес Зимбабвеге артыксаар болзувусса, аңаа артып болурун акылар бижээн болган. Күзээн болзувусса, бис аңаа артып каар турган бис. Ынчалза-даа назылай берген үезинде эптиг, аянныг бажыңын каапкаш, Иегованың айтыышкынын күүсеткен Авраам биле Сарраны сактып келген мен (Э. д. 12:1—5).

Бис Иегованың организациязын дыңнап, Малавиже дедир чорупкан бис. Бир дугаар барып турганывыстан мугур 28 чыл эрткенде, 1995 чылдың февраль 1-де, ынаар катап чедип келген бис. Малавиге салбыр комитедин томуйлаан, аңаа ийи акый болгаш мен бараалгаар болган бис. Ынчангаш чеңнеривис даапкаш, Иегованың Херечилериниң ажыл-херээн катап тургузуп кирипкен бис.

Ажыл-херээвисти Иегованың йөрээп турарын көөрү дыка-ла өөрүнчүг-дүр! Суртаалчыларның саны дыка дүрген өзе берген: 1993 чылда 30 000 турган болза, 1998 чылда 42 000 ашкан b. Дүргени-биле өзүп орар девискээрниң хереглелдерин хандырар салбырны тударын Удуртукчу чөвүлел чүүлзүнүп көрген. Лилонгвеге 12 гектар чер садып алган бис. Оон мени тудуг комитединге томуйлап каан.

2001 чылдың майда салбырны тудуп дооскан. Салбырны Бурганга бараалгаткан илеткелди Удуртукчу чөвүлелден Гай Пирс акывыс чугаалаан. Ол өөрүнчүг болуушкунче 2 000 ажыг тус черниң Херечилери келген. Оларның хөй кезии Иеговага 40 ажыг чыл бараалгаан. Ол эргим акы-угбалар хоругдал чылдарында каржы-дошкун  истеп сүрүүшкүннерге-даа торулбайн, Бурганга шынчы арткан. Оларның өнчү-хөреңгизи чок-даа болза, Иегованың караанга олар аажок бай турган. Ам олар чаа Вефилинде селгүүстеп турганнар! Салбырның шупту булуңнарынга тускай африкан аян-биле ырлаан Чагырганың ырылары дыңналып турган. Ол бүгү программаны катаптаттынмас онза кылып, шенелделерни шынчы эрткен улусту Иегова элбекшилдии-биле шаңнаар деп көргүскен.

Кажан салбыр туттуна бээрге, Иеговага Хурал залдарын бараалгаткан илеткелдер чугаалаар аргалыг апарган мен. Аргалары кызыгаарлыг чурттарга көрдүнген тудуг программазынга Малавиде чыыштар киржип турган. Ооң мурнунда чамдык чыыштар эвкалипт будуктары-биле шып каан серилер адаанга чыглып турган. Сериниң кыры кулузундан өрүп каан шывыгларлыг, а акы-угбалар дойдан кылган узун сандайларга олурар турганнар. Ам акылар сорук кирип, холу-биле кылган суугузунга тууйбуларны өрттеткеш, чаа чараш залдарны тудуп турарлар. Ынчалза-даа олар чаңгыс кижи олурар сандайларга эвес, а узун сандайларга олурар хевээр. Чүге дээрге олар «узун сандайга хөй кижи сыңа бээр» дижир.

Иегова Бодунуң чонун канчаар йөрээп турарын көөрге, дыка-ла сорук көдүрлүр-дүр! Ылаңгыя мени аныяк африкан эр дуңмаларым кайгаткан. Оларны Иеговага бараалгалга хөйнү кылырын кижи кажанда-даа албадавас, боттары-ла кылып турар. Ынчангаш олар Иегованың организациязындан өөредилгени ап, билиглерин дораан ажыглааш, дуржулгалыг апарып турганнар. Түңнелинде олар Вефилге-даа, чыышка-даа хөй хүлээлгелерни ап турган. Чаа томуйлаттырган тус черниң кожуун хайгааракчыларының ачызында акы-угбаларның бүзүрели база быжыгып орган. Ол акылар өг-бүле тудуп алган-даа болза, Бурганга долу бараалгаар дээш, амдыызында ажы-төлденмес деп шиитпирлеп алганнар. Чамдык таварылгаларда ниитилел болгаш чоок улузу оларның ол шиитпирин деткивейн турар. Ынчалза-даа олар шиитпиринге быжыг артып турар.

Африкага 52 чыл бараалгаан бис, ынчалза-даа кадыым арай баксырап эгелээн. Бисти Великобританияже эде томуйлаарын тус черниң салбыр комитеди Удуртукчу чөвүлелге дамчыдарга, олар аңаа чүүлзүнген. Ынак бараалгалывысты каары биске дыка муңгаранчыг болган. Ынчалза-даа Вефилде өг-бүле бисти чылыг-чымчак уткуп алгаш, улгады берген назынывыста бис дээш дыка эки сагыш човап турар.

Чуртталгамны углап баштаар кылдыр Иеговага чөпшээрээним эң-не эки шиитпирим деп ыяк бүзүрээр мен! Бодумга идегээн болзумза, бо делегейниң ажылынга депшилге мени та кайнаар чедире бээр турган. Иегова меңээ чүү херегин кезээде билир болгаш, оруумну дорттап берген (У. ч. 3:5, 6). Аныяамда улуг компанияга ажылымны дыка сонуургап, шиңгээдип ап турган мен. Ынчалза-даа Иегованың делегей чергелиг организациязының дагзып турган даалгаларынга деңнээрге, ол чүү-даа эвес-тир. Иеговага бараалгалым чуртталгамның эң-не үнелиг оруу бооп артпышаан хевээр!