Ko leva ne fakamatala mai a te Kilisimasi e pelā me se fakamanatuga faka-Kelisiano ke fakamanatu aka i ei te aso fanau o Iesu. E uke a faifaiga i te fakamanatuga tenei, e fai ne ia ko tatou ke mafau‵fau me se a te sokoga o faifaiga konā ki te aso fanau o Iesu.

E pelā mo te mea e tasi, ko te tala ‵kai e uiga ki a Santa Claus. A te tino fakafiafia fou tenei ko Santa, e ‵kena tena talafa, kula ana kalafou mo ana gatu, ko te ‵toe fakafiafiaga lauiloa eiloa o te Kilisimasi telā ne faite i te 1931 ne te kamupane fai meainu i Amelika ki Matū. I tausaga talu mai te 1950, ne taumafai a tino Pasili o sui a Santa Claus ki se tino takutakua mua—ko Grandpa Indian. Se a te ikuga? Ne fai mai a te Polofesa ko Carlos E. Fantinati, me ne seki manumalo fua a Santa Claus i a Grandpa Indian kae ne “fakatakavale foki ne ia te pepe ko Iesu, kae ne fai a ia mo fai te ‵toe tino tāua i te aso fakamanatu fakalotu i a Tesema 25.” Kae e mata, a tala ‵kai e pelā mo te Santa Claus ko te fakalavelave fua e tasi o te Kilisimasi? Ke maua te ‵tali, ke mafau‵fau tatou ki aso o te Lotu Kelisiano mua.

E fakamatala mai a te Encyclopedia Britannica: “I senitenali muamua e lua o te Lotu Kelisiano ne lasi ‵ki te ‵tekega ki te fakamanatuga o aso fanau o matulo kae maise eiloa te aso fanau o Iesu.” Kaia? Ne ‵kilo atu a Kelisiano ki te fakamanatuga o aso fanau e pelā me ne faifaiga fapaupau, ne faifaiga kolā e ‵tau o ‵kalo katoatoa mai i ei. A te ‵tonuga loa, e se maua i loto i te Tusi Tapu a te aso ne fanau i ei a Iesu.

I te fa senitenali T.A., faitalia eiloa a tulaga ‵mautakitaki o Kelisiano mua e uiga ki te fakamanatuga o aso fanau, ne kamata aka ne te Lotu Katolika a te Kilisimasi. Ne manako te lotu ke fakamalosi aka tena tulaga mai te ave kea‵tea o mea kolā e fakalavelave atu ki a ia—ko te lauiloa o talitonuga fapaupau fakalotu a te kau Loma mo te lotou fakamanatuga ki te ‵toe aso toetoe eiloa o te tausaga. I tausaga takitasi, mai i a Tesema 17 ki a Ianuali 1, ne fai mai te Christmas in America, telā ne tusi ne Penne L. Restad me e “tokouke a tino Loma ne fai ‵kaiga, ta‵fao, fai fakafiafiaga logoa, ‵kau fakatasi, kae fakamanatu a nisi fakamanatuga fakatasi mo te taimi e tuku atu ei olotou meaalofa ki olotou atua.” Kae i te po 25 o Tesema ne fakamanatu ne te kau Loma a te aso fanau o te La telā e seai sena nafa. A te kamataga o te Kilisimasi i te aso tenā, ne fakamalosi atu a te lotu ki te tokoukega o tino Loma ke fakamanatu te aso fanau o Iesu i lō te aso fanau o te la. Koi fia‵fia eiloa a tino Loma i “olotou fakamanatuga i te kogaloto o te tau ‵moko,” ko fakamatalaga a te Santa Claus, se tusi o fakasologa o mea ‵tupu i aso mua telā ne tusi ne Gerry Bowler. Kae ko te ‵tonuga loa, koi tumau eiloa latou i te “fakamanatu o aso nei ki faifaiga i aso mua.”

Tela la, a te fakalavelave ki te fakamanatuga o te Kilisimasi ko tena kamataga sē fakafiafia. I te tusi a Stephen Nissenbaum ko The Battle for Christmas ne fakasino atu a ia ki te Kilisimasi e pelā me “se fakamanatuga fapaupau telā e fakafoliga mai e pelā me se fakamanatuga faka-Kelisiano.” E se fakaaloalo eiloa a te Kilisimasi ki te Atua mo tena Tama, ko Iesu Keliso. E mata, a te mea tenei se mea sē tāua? E fesili mai te Tusi Tapu: “E fetaui pefea te amiotonu mo te solitulafono? Io me e mafai pefea o māfuta fakatasi te mainaga mo te pouliga?” (2 Kolinito 6:14) E pelā eiloa mo te tafito o te lakau telā e fano eiloa o piko, a te Kilisimasi ko oti eiloa ne fakapikopiko telā ko “se mafai ne se tino o faka‵tonu.”—Failauga 1:15.