1, 2. Ne a mea e mafai o mafau‵fau tatou ki ei i nisi taimi, kae ne a fakaakoakoga i te Tusi Tapu e mafai o mafau‵fau tatou ki ei?

KAI mafaufau aka eiloa koe penei: ‘E mata, e mafai nei o ‵toe ‵lei toku masaki?’ Io me mafaufau koe me e mafai o toe lei mai a se tino pele i tou kāiga io me se taugasoa o koe mai i tena masaki. Se mea masani ke manava‵se tatou māfai e masaki malosi se tino. Konā foki eiloa a mea ne fakaasi mai ne āva tupu e tokolua kolā ne ola i taimi o pelofeta ko Elia mo Elisaia. A te tupu ko Asaia telā ko te tama tagata a Aapo mo Iesepela, ne tō mai luga i te fakaosoga o te tuafale, telā ne fesili atu ei a ia penei, me “ko ia e fano o ‵lei io me ikai?” Mai tua ifo, ne masaki malosi ‵ki a te tupu o Sulia ko Peniata, kae ne fai atu a ia penei: “Au e gasolo o ‵lei me ikai?”—2 Tupu 1:2; 8:7, 8.

² E tonu, e fakamoe‵moe eiloa tatou me ka maua se ikuga fakafiafia ki a tatou e pelā foki mo tino kolā e atafai tatou ki ei. Kae koi mafau‵fau eiloa a tino e tokouke me ka fesoasoani atu pefea te Atua ki a latou. I te taimi ne ola ei a tupu konā, ne fai ne te Atua i nisi taimi a vavega e aofia i ei a ola mo te ola ‵lei o tino. Ne fakaaoga foki ne Ieova ana pelofeta ke faka‵tu aka a tino ‵mate. (1 Tupu 17:17-24; 2 Tupu 4:17-20, 32-35) E mata, e isi se fakamaoniga me ka fai foki ne ia se mea penā i ‵tou taimi nei?

3-5. Se a te malosi telā e maua ne te Atua mo Iesu, kae ne a fesili ka mafau‵fau tatou ki ei?

³ E seai se fakalotolotolua me i te malosi o te Atua e mafai o faka‵lei  aka ei a ma‵saki o tino. E fakamaoni mai i te Tusi Tapu a te mea tenā. I nisi taimi, e fakasala ne ia a tino taki tokotasi i te tukuatuga o masaki ki a latou, e pelā mo Falao i taimi o Apelamo kae penā foki mo te tuagane o Mose ko Miliama. (Kene. 12:17; Nume. 12:9, 10; 2 Samu. 24:15) Ne fakamasaua atu te Atua ki tino Isalaelu me kafai latou ko se fakamaoni, e mafai eiloa o tuku atu ne ia ne “masaki mo famai.” (Teu. 28:58-61) I te suā feitu, e mafai foki ne ia o ave keatea a masaki io me puipui mai masaki valevale. (Eso. 23:25; Teu. 7:15) E mafai foki o faka‵lei ne ia a masaki. I te taimi ne masaki malosi ei a Iopu kae manako fua ke na mate a ia, ne faka‵lei ne te Atua tena masaki!—Iopu 2:7; 3:11-13; 42:10, 16.

⁴ E tonu, e isi se malosi o te Atua o fesoasoani kae faka‵lei a te tino masaki. E penā foki tena Tama. E faitau ne tatou i te tala me ne faka‵lei fakavavega ne Iesu a tino lepela, tino ‵pole, mo tino ‵kivi io me ‵mate feitu tasi. (Faitau te Mataio 4:23, 24; Ioa. 9:1-7) Ko oko eiloa i te fakamalosi loto ke mafau‵fau me i te faka‵leiga ne Iesu o masaki se ata foliki fua o mea e uke kolā ka fai ne ia i te lalolagi fou. Kae “ka seai eiloa se tino i luga i te ‵tou fenua e tagi i a ia e masaki.”—Isa. 33:24.

⁵ E mata, e ‵tau o ‵kilo atu tatou ki te Atua io me ko Iesu mō se faka‵leiga fakavavega i aso nei? E ‵kilo atu pefea tatou ki tino kolā e ma‵saki malosi io me ko tino ma‵tua kolā ko fakamasaki‵saki, kae ne a mea e ‵tau o fai ne tatou ki a latou?

6. Se a te mea e iloa ne tatou e uiga ki te “meaalofa ko te faka‵leiga” telā ne masani ki ei a nisi Kelisiano muamua?

⁶ E pelā mo te senitenali muamua, e fakamatala mai i te Tusi Tapu me e isi ne nāi Kelisiano fakaekegina ne filifili aka ke fai ne latou a galuega fakaofoofogia. (Galu. 3:2-7; 9:36-42) Mai tafa o “meaalofa kese‵kese” o te agaga tapu ko te “meaalofa ko te faka‵leiga o masaki.” (1 Koli. 12:4-11) Kae ko vaegā meaalofa penā mo nisi meaalofa aka pelā mo te faipati ki nisi ‵gana mo te faiga o valoaga, e seki leva mea loa ko fakagata atu. (1 Koli. 13:8) E seai nei ne vaegā mea penā i aso nei. Tela la, e seai foki se fakamoemoega ke faka‵lei fakavavega ne te Atua a tatou io me ko ‵tou tino pele.

7. Se a te fakamalosiga e tuku mai i te Salamo 41:3?

⁷ Kafai foki loa koi ma‵saki tatou, e mafai eiloa o ‵sala atu tatou ki te Atua mō se fakamafanafanaga, te poto mo tena fesoasoani, e pelā mo mea ne fai ne nisi tino tali‵tonu i aso mua. Ne tusi mai te tupu ko Tavita penei: “Amutia a latou kolā e ‵saga ki tino ma‵tiva; me ka fesoasoani ki a latou a te Aliki [Ieova] i taimi e maua ei latou ne puapuaga. Ka puipui kae tausi faka‵lei ne te Aliki [Ieova] olotou ola.” (Sala. 41:1, 2) E iloa ne tatou me i so se tino telā ne ola i taimi o Tavita kae ne fakaasi atu ne ia te alofa ki tino ma‵tiva ne seki tumau eiloa i te ola. Tela la, ne seki fakauiga a Tavita me e mafai o tumau a se tino penā i te ola i se auala fakavavega kae maua ne ia te ola se-gata mai. E fakauiga eiloa a pati konei me i te Atua e tumau faeloa te fesoasoani atu ki tino kolā e tumau te fakamaoni. I se auala fea? Ne fakamatala mai ne Tavita: “A te Aliki [Ieova] ka fesoasoani ki a latou manafai e ma‵saki a latou, kae toe fakafoki ne ia te malosi ki a latou.” (Sala. 41:3) E tonu, so se tino telā ne fakaasi atu ne ia te alofa ki tino ma‵tiva, e mautinoa eiloa me ka sē mafai o puli i te Atua a tena fakamaoni. Kae ko te malosi telā ne tuku mai ne te Atua ki te foitino o te tino, ka mafai o fesoasoani atu ke toe maua ne te tino a te malosi fou mai tena masaki.

8. E ‵tusa mo te Salamo 41:4, se a te fakamolemole a Tavita ki a Ieova?

⁸ Ne fakamatala mai ne Tavita se mea tonu telā ne tupu ki a ia, i ana muna: “Ne fai ake au penei, ‘toku Aliki [Ieova], au ko oti ne agasala atu ki a koe.’” (Sala. 41:4) A pati konei ne tusi ne ia, ne fakasino atu loa ki te taimi ne taumafai ei a Apisaloma ke puke ne ia tena tulaga fakatupu kae koi ko masaki malosi ei a Tavita kae se mafai o fakafesagai atu ki te tulaga tenā. Faitalia eiloa me ko oti ne maua ne ia te fakamagaloga a te Atua, ne seki mafai eiloa o fakapuli ne Tavita a te agasala ne fai ne ia mo  Patisepa pelā foki mo ikuga ne maua mai i ei. (2 Samu. 12:7-14) Kae tiga te feitu tenā, ne mautinoa eiloa i te tupu me i te Atua ka fesoasoani atu ki a ia i tena masaki. Kae e mata, ne fakamolemole atu a Tavita mō se faka‵leiga fakavavega ki tena masaki kae ke fakaloa atu tena ola?

9. (a) E ‵kese pefea te mea ne fai ne Ieova ki a Tavita mo te mea ne fai ne ia ki te tupu ko Hesekia? (e) Se a te mea ne manako a Tavita ke tuku atu ne Ieova ki a ia?

⁹ I tausaga fakamuli ifo, ne faka‵lei eiloa ne te Atua te masaki o te tupu ko Hesekia, telā ne masaki malosi kae “toeitiiti eiloa kae mate.” I te tulaga fakapoi tenei, ne fesoasoani atu ei te Atua. A Hesekia ne toe ‵lei mai i tena masaki kae ne ola mo se suā 15 tausaga. (2 Tupu 20:1-6) Kae ko Tavita ne seki ‵talo ki te Atua ke faka‵lei fakavavega a tena masaki. E fakaasi mai i te fakamatalaga me ne fakamolemole atu a Tavita ki a Ieova ke fesoasoani atu ki a ia, e pelā eiloa mo te auala e fesoasoani atu ei a Ia ki se tino telā ne saga atu ki se tino mativa. E aofia i ei a te fesoasoani atu “manafai e masaki” a ia. Ona ko te mea ko oti ne fakamagalogina te agasala a Tavita, ne fakamolemole atu eiloa tou tagata ki te Atua ke fakamafanafana kae ‵lago atu ki a ia kae ke mafai foki o toe maua ne ia te foitino malosi mai tena masaki. (Sala. 103:3) E mafai foki ne tatou o fai penā.

10. Se a te mea e mafai o fakaiku aka ne tatou mai i te tala o Tofimo mo Epafeloti?

¹⁰ E pelā eiloa mo Tavita telā ne seki maua ne ia se faka‵leiga fakavavega ki tena masaki io me tai fakaloa atu tena ola, e penā foki a Tofimo, se tokotasi ne ga‵lue tasi mo te apositolo ko Paulo. E isi se taimi ne faka‵lei ne Paulo se tino masaki i se auala fakavavega. (Faitau te Galuega 14:8-10.) Ne faka‵lei ne ia te “tamana o Popilio e masaki, e pokotia ne te fiva mo te sanatoto.” A Paulo ne “‵talo mo ona lima e fakaeke ki luga i a ia, malosi ei a ia.” (Galu. 28:8) Kae ko Paulo ne seki fai ne ia te mea tenā ki a Tofimo, telā ne faima‵laga fakatasi mo ia i tena malaga fakamisionale. (Galu. 20:3-5, 22; 21:29) I te taimi ne masaki ei a Tofimo ne seki mafai ne ia o faka‵soko a la malaga mo Paulo, kae ko te apositolo ne seki faka‵lei ne ia tou tagata; ne tuku ne ia i Mileto ke ‵lei tena masaki. (2 Timo. 4:20) E penā foki a Epafeloti, ne “masaki a ia kae toeitiiti ko mate,” kae e seai eiloa se fakamaoniga me ne fakaaoga ne Paulo a tena malosi i se auala fakavavega ke faka‵lei aka i ei te masaki o tena taugasoa pili.—Fili. 2:25-27, 30.

11, 12. Kaia ne fai a Luka e pelā me se tino fesoasoani tonu ki a Paulo, kae se a te mea e iloa ne tatou e uiga ki a Luka?

¹¹ A “Luka te tokita fagasele” telā ne tusi ne ia te tusi ko Galuega ne olo tasi sāle foki mo Paulo. (Ko. 4:14; Galu. 16:10-12; 20:5, 6) E tali‵tonu eiloa tatou me ne tuku atu ne Luka ki a Paulo a fesoasoani fakatokita, kae fesoasoani ki a ia e penā foki mo nisi tino ne olo tasi mo ia i ana malaga fakamisionale. Kaia ne ‵tau ei o fai ne Luka te mea tenā? Me ke oko foki loa ki a Paulo ne masaki foki i taimi ne fai ei ana malaga. (Kala. 4:13) Ne mafai o tuku atu ne Luka a te fesoasaoni fakatokita telā ne fetaui ‵lei mo pati konei a Iesu: “A tino kolā e malosi ‵lei e se ma‵nako ki se tokita, kae ko tino ma‵saki fua.”—Luka 5:31.

¹² Ne seki fakaasi mai i te Tusi Tapu a te koga io me ko te taimi ne akoga ei a Luka ki mea fakatokita. Ne fakaasi mai fua me ne fai atu ne Paulo ki Kelisiano i Kolose a te galuega a Luka e pelā me se tokita me ne iloa ne latou a tou tagata. E fetaui ‵lei te manatu tenā me e isi se akoga fakatokita e pili mai i Laotikaia. Ne seki fai fua a Luka e pelā me se tino e tuku atu ne ia a manatu fesoasoani i mea fakatokita; kae ne fai eiloa a ia pelā me se tokita. E fakamaoni ne tatou mai i pati fakatokita kolā ne fakaaoga ne Luka i tena tusi Evagelia mo te tusi foki ko Galuega, e pelā foki mo te auala ne fakamatala faka‵lei mai ei ne ia a tala ki te faka‵leiga ne Iesu a masaki o tino.

13. Se a te kilokiloga paleni e ‵tau o maua ne tatou ki manatu fesoasoani e uiga ki te ola ‵lei?

¹³ E se ola nei tatou i te taimi telā e fakaaoga ne ‵tou taina Kelisiano a “meaalofa ko te  faka‵leiga o masaki” ke faka‵lei aka ei ‵tou ma‵saki. Kae e tuku mai eiloa ne nisi taina kolā e fia fesoasoani a manatu e uiga ki te ola ‵lei. E tonu, e mafai o isi se tino e tuku mai ne ia se fesoasoani telā e mafai o aoga. Ne fai foki penā a Paulo i te taimi ne ‵mae ei te tinae o Timoteo ona ko te lai‵lai o vai. * (Faitau te 1 Timoteo 5:23.) Kae e tai ‵kese malie mai te taumafai ke faimalō se taina talitonu ke fakaaoga a vaiao, vailakau io me ko mea‵kai kolā e mafai o sē aoga io me mafai o fakamasei atu ki te tino masaki. I nisi taimi, e mafai eiloa o faimalō ne se tino a nisi tino mai te fai atu, penei: ‘E isi foki soku kāiga ne masaki foki penā kae ne fakaaoga ne ia a . . . Kae nei ko ‵lei a ia.’ Faitalia me e ‵lei eiloa a te fakamatalaga tenā, kae e ‵tau o masaua ne tatou me e mafai eiloa o isi ne pokotiaga sē ‵lei māfai e fakaaoga ne tatou a vailakau mo togafiti konā.—Faitau te Faataoto 27:12.

14, 15. (a) Se a te kilokiloga e maua ne tino kolā e fesoasoani atu ki ma‵saki o nisi tino? (e) E fesoasoani mai pefea a te Faataoto 14:15 māfai ko mafau‵fau ki manatu fesoasoani e uiga ki te ola ‵lei o se tino masaki?

¹⁴ A tatou Kelisiano e maua foki ne tatou a te manakoga ke malosi ‵lei a ‵tou foitino ko te mea mea ke fia‵fia tatou i te olaga kae ke ‵kau katoatoa atu i te faiga o te galuega a te Atua. Kae tiga eiloa te feitu tenā, e maua eiloa ne tatou te tulaga se ‵lei katoatoa telā e lavea faka‵lei atu i ma‵saki konei e maua ne tatou. Kafai ko ma‵saki tatou, e isi ne togafiti io me ne vailakau kese‵kese e mafai o fakaaoga ne tatou. Kae e maua eiloa ne tino taki tokotasi a te saolotoga ke filifili me e mata e talia io me fakaaoga ne tatou a togafiti konā io me ikai. Se mea fakafanoanoa me i te lalolagi kaimanako tenei e ola tatou i ei, e isi ne tino e fia‵fia o fesoasoani ki ma‵saki o tino e pelā me se auala ke maua ei olotou tupe. A nisi tino e ‵togi ne latou ki tua a “vailakau e faka‵lei ki ei a ma‵saki” fakatasi mo fakamatalaga sē ‵tonu mo tala mai tino kolā ne fakaaoga ne latou a vailakau konā. E fakamalosi ne nisi tino mo kamupane a tino ke fakaaoga a vailakau kolā e ‵togi ‵mafa ko te mea fua ke maua olotou tupe e uke. E mafai eiloa o foliga ‵gali atu a “vailakau” konei ki tino ma‵saki kolā e ma‵nako ke ‵lei olotou ma‵saki io me ke tai ola leva latou. Kae ke mo a ma puli i a tatou a pati polopoloki i te Muna a te Atua: “A tino va‵lea e tali‵tonu i so se mea; a tino ‵poto e onoono faka‵lei eiloa ki olotou mea e fai.”—Faata. 14:15.

¹⁵ A “tino ‵poto” e onoono faka‵lei ki “so se mea” telā e taku io me tuku mai ne se tino telā e seki akoga faka‵lei ki me penā. E mafai o fakasako‵sako atu a te “tino poto” penei: ‘Ne fai mai a ia me i te mea tenei se vitamin, se vaiao io me ko mea‵kai kolā e ‵tau o kai io me fakaaoga ne se tino masaki, kae e mata, ko lava fua i konei a fakamaoniga e uiga ki te mea tenei? E kese‵kese a tino. E mata, e isi ne fakamaoniga ‵tonu me ka aoga malosi a te fesoasoani tenei ki a au? E mata, e ‵tau o fai ne aku sukesukega e uiga ki ei io me fesili atu ki te suā tino telā e isi sena iloaga io me ne akoga faka‵lei ki te mea tenei?’—Teu. 17:6.

16. Ne a fesili e ‵tau o mafau‵fau ki ei ke mafai o fesoasoani mai ke fakaasi atu ne tatou te “mafaufau ‵lei” ki manatu fesoasoani e uiga ki te ola ‵lei?

¹⁶ E fakamalosi mai i te Muna a te Atua ke “ola tatou i te mafaufau ‵lei . . . i loto i te olaga tenei.” (Tito 2:12) A te fakagalue aka o te “mafaufau ‵lei” io me ko te faiga o faka‵tauga ‵lei, e tāua ‵ki eiloa māfai ko se mautinoa me se a te vaegā masaki tenā. E mata, e mafai o fakamatala faka‵lei mai ne se tokita a te auala e fai ei a te masaki tenā? E mata, ko oti ne fakamaoni aka ne tokita me e isi eiloa ne vailakau mo togafiti fakatokita ke faka‵lei aka i ei a te masaki tenā? (Faata. 22:29) Io me e mata, e fai fua ne latou a fakamatalaga konā ke fakafiafia atu fua ki te tino masaki? Kāti e mafai o fai mai me i te togafiti tenā ne fakaaoga sale i nisi koga, kae e se iloa ne tokita. E mata, e isi ne fakamaoniga me e tonu eiloa te fakamatalaga tenā? Kae e isi eiloa ne nisi togafiti e fakaaoga  i ei a ‘mea faivailakau.’ E ‵tau o fakaeteete malosi i vaegā mea penā me ne fakatonu mai te Atua ke “sa fai vailakau” kae ke sa fakamasani o kalaga atu ki agaga o tino ‵mate.—Levi. 19:26; Teu. 18:10-12.

17. Se a te manakoga tāua e ‵tau o maua ne tatou?

¹⁷ I te senitenali muamua, ne lafo atu ne te potukau pule a se tusi tāua ki fakapotopotoga. Mai tua o te fakalogologo atu ki mea kolā ‵tau o ‵kalo kea‵tea ei a Kelisiano, ne fakaoti penei a te tusi: ‘Kafai e fakaeteete koutou kae ‵kalo kea‵tea mai mea konei, ka ola ‵lei koutou. Ke manuia koutou!’ (Galu. 15:29) A pati fakaoti konei e mafai foki loa o ‵fuli ki te pati “ke malosi” koutou. E ma‵nako tonu eiloa tatou ke maua te ‘ola ‵lei’ kae ke ma‵losi i te ‵tou taviniga ki te Atua sili.

18, 19. Se a te mea e olioli malosi tatou ki ei i te lalolagi fou?

¹⁸ I te taimi tenei koi maua ne tatou a te tulaga sē ‵lei katoatoa, e fai eiloa a masaki pelā me se tasi o fakalavelave e ‵tau o fakafesagai atu tatou ki ei. E se ‵tau o fakamoemoe tatou ke faka‵lei fakavavega ‵tou masaki. Kae e fakaasi mai i te Fakaasiga 22:1, 2 a te taimi telā ka faka‵lei katoatoa aka ei a mea konei. E fai mai a te apositolo ko Ioane me ne lavea ne ia se fakaasiga e uiga ki te “vaitafe o te vai o te ola” mo te “lakau o te ola” mo lau o lakau mō “faka‵lei a ma‵saki o atufenua.” E se fakauiga eiloa a pati konei ki so se vaiao kolā e mafai o fakaaoga ne tatou i aso nei io me ko aso mai mua. Kae e fakasino atu loa ki te fakatokaga a Ieova e auala i a Iesu i te tukumaiga o te ola se-gata-mai ki tino faka‵logo katoa—se mea tonu eiloa telā e olioli malosi tatou ki ei.—Isa. 35:5, 6.

¹⁹ I te taimi koi fakatali‵tali ei tatou ki te taimi gali tenā i aso mai mua, e iloa ne tatou me i a Ieova e alofa ki a tatou taki tokotasi, ke oko foki loa ki taimi e ma‵saki ei tatou. E mafai o tali‵tonu tatou e pelā mo Tavita me i te ‵tou Atua ka fesoasoani mai i taimi e ma‵saki ei tatou. Kae e pelā mo Tavita e mafai foki o fai atu tatou penei: “Ke fesoasoani mai koe ki a au, me e fai ne au te mea tonu, tuku mai au ke nofo i ou mua ki te se-gata-mai.”—Sala. 41:12.