KUCHEZGA NA | FAN YU
Kaswiri Wakupanga Mapulogiramu Ghapakompyuta Wakulongosora Chipulikano Chake
DR. FAN YU wakamba ntchito yake pa Yunivesite ya China Institute of Atomic Energy, kufupi na Beijing. Pa nyengo iyo wakagomezganga kuti vinthu vikachita kusintha kufuma ku vinyake, ndipo wakagomezganga yayi kuli Chiuta. Kweni sono Dr. Yu wakugomezga kuti kuli Chiuta ndipo ndiyo wali kulenga chilichose. Mutolamakani wa Wukani! wakamufumba vya chigomezgo chake.
Tiphalirani mbiri ya umoyo winu.
Nkhababika mu 1959 mu Msumba wa Fuzhou, ku Jiangxi, China. Apo nkhaŵa na vyaka 8, mu charu chithu mukaŵa masuzgo chifukwa cha kusintha mitheto na vinthu vinyake (Cultural Revolution.) Adada ŵakaŵa injiniya ndipo ŵakaŵapempha kuti ŵakapange msewu wa njanji kutali na uko tikakhalanga. Pakajumphanga vyaka vinandi kuti ŵize kuzakatiwona. Pa nyengo iyo nkhakhalanga na amama ndipo ŵakasambizganga pa sukulu yinyake. Mu 1970, tikasamira ku muzi wa Liufang mu boma la Linchuan. Ku malo agha chakurya chikasoŵanga chomene.
Kasi banja linu likagomezganga vichi?
Adada ŵakatemwanga yayi kusopa panji kuchita vyandyali, kweni amama ŵakaŵa Ŵabuda. Ku sukulu ŵakasambizganga kuti vinthu vikachita kusintha kufuma ku vinyake ndipo nkhamba kugomezga ivyo nkhasambizgika.
Chifukwa wuli mukamba kutemwa chomene masamu?
Chifukwa ntchakuti masamu ghakukhumba kugomezgeramo bweka yayi, kweni munthu mutu wendenge. Mu 1976, Mao Tse-tung uyo wakadangilira kuti vinthu visinthe wakati wafwa, nkhaluta ku Yunivesite. Nkhasankha kuti masamu ndigho nisambire chomene. Nkhati napika digiri yapachanya chomene (master’s degree) pa masamu, ntchito yane yakwamba yikakaŵa yakufufuza umo tingapangira nkhongono yanyukiliya.
Kasi mukaliwona wuli Baibolo mukati mwaliŵazga kakwamba?
Mu 1987, nkhaluta ku United States kuti nkhalutizge masambiro pa Yunivesite ya Texas A&M. Nkhamanya kuti ŵanthu ŵanandi ku America ŵakugomezga chomene Chiuta na kuŵazga Baibolo. Kweniso nkhapulika kuti mu Baibolo muli vinjeru vyakovwira, ntheura nkhaghanaghana kuti niliŵazge.
Nkhawona kuti fundo za mu Baibolo zinganovwira nadi. Kweni nkhaleka kuliŵazga chifukwa nkhasanga fundo zinyake zakusuzga kupulikiska.
Kasi vikenda wuli kuti mwambe kutemwa Baibolo?
Fundo yakuti kuli Mlengi yikaŵa yachilendo kwa ine, ntheura nkhaghanaghana vyakuchita kafukufuku pa nkhani iyi.
Mu 1990, mama munyake uyo wakaŵa Kaboni wa Yehova wakiza ku nyumba na kunilongora mu Baibolo ivyo vichitikirenge ŵanthu. Pamasinda, muwoli wane Liping uyo nayo wakagomezganga kuti Chiuta kulije, wakamba kusambira Baibolo. Tikasambira mu Baibolo na kumanya uyo wakalenga vinthu. Fundo yakuti kuli Mlengi yikaŵa yachilendo kwa ine, ntheura nkhaghanaghana vyakuchita kafukufuku.
Kasi mukachita wuli ivi?
Pakuŵa kaswiri wa masamu, nkhasambizgika kupendesera umo vinthu vinyake vikwenera kuti vikachitikira. Nkhasambiraso kuti vingachitika yayi kuti umoyo uŵeko wekha kwambura mapulotini. Ntheura nkhapendesera kuti nimanye usange vingachitika kuti mapulotini ghaŵeko kwambura kuti munyake waghapanga. Mapulotini ntchimoza mwa vinthu vyakusuzga chomene kuvipulikiska. Maselo ghamoyo ghangaŵa na mapulotini ghakupambanapambana agho ghakuchita vinthu mwakuzizika. Nane nkhamanya kuti mapulotini ghangaŵako yayi mwangozi. Pakaŵavya buku lililose ilo nkhaŵazgapo ilo likanikhorweska kuti mapulotini agha ghangaŵako mwangozi na kuchita milimo yake yakuzizika. Ntheura nkhamanya kuti pakwenera kuŵa Mlengi.
Ntchivichi chikamukhorweskani kuti Baibolo ndakufuma kwa Chiuta?
Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakanovwira chomene kupulikiska Baibolo, ndipo nkhasambira kuti mu Baibolo muli mauchimi ghanandi agho ghali kufiskika. Nkhambaso kuwona uwemi wakulondezga ivyo nkhasambiranga mu Baibolo. Nkhajifumbanga kuti, ‘Kasi vikenda wuli kuti ŵanthu ŵalembe fundo zakuzirwa izo zichali zakovwira m’paka sono? Pachoko na pachoko, nkhamanya kuti Baibolo ni Mazgu ghakufuma kwa Chiuta.
Ntchivichi chichali kumukhorweskani kuti kuli Mlengi?
Para naghanaghanira waka vinthu ivyo viliko, nkhugota. Lekani nkhukhorwa kuti kuli Mlengi. Pasono nkhupanga mapulogiramu ghapakompyuta, ndipo nyengo zinyake nkhuzizikika na umo wongo withu ukugwilira makora ntchito kuluska kompyuta. Mwachiyelezgero, ntchakuzizika chomene kuwona umo wongo wa munthu ukupambaniskira vinthu. Taŵanandi tingamanya usange munthu wakuseka, wakukhosomora, wali na chikwikwi, mazgu ghake ghakupulikikwa mwachilendo, kweniso ng’anamuro la ivyo munthu wakuyowoya nanga ni para wangadumulizga mazgu. Panji mungawona nga nkhanthu kachoko. Kweni awo ŵakupanga mapulogiramu ghapakompyuta ŵakuwona nthena yayi. Palije uyo wangapanga pulogiramu yapakompyuta yakumanyira mazgu gha munthu iyo yingaluska umo wongo wa munthu ukugwilira ntchito.
Mwakupambana na makompyuta, wongo wa munthu ungamanya para munthu wakwiya, umo wakuyowoyera na uyo wakuyowoya. Awo ŵakupanga mapulogiramu ghapakompyuta ŵakuchita kafukufuku kuti ŵawone usange ŵangakwaniska kupanga makompyuta agho ghangachita ivyo wongo wa munthu ukuchita. Para ŵasayansi aŵa ŵakuchita ivi, ine nkhukhorwa kuti ŵakusambira ku vithu ivyo Chiuta wali kulenga.