Mafumbo Ghakukhwaskana na Yesu Khristu Ghazgoleka

“Kasi mizinda yikuti ndine njani?”—LUKA 9:18.

YESU wakafumba ŵasambiri ŵake fumbo ili cifukwa ŵanthu ŵakamumanyiranga panandi. Kweni pakaŵavya cifukwa cakuti ŵanthu ŵatondekere kumumanya makora. Yesu wakajibisanga yayi. Iyo wakaŵanga pamoza na ŵanthu mu mizi kweniso mu misumba. Wakapharazganga na kusambizga pakweru cifukwa wakakhumbanga kuti ŵanthu ŵamumanye makora.—Luka 8:1.

Ivyo Yesu wakayowoya na kucita vingatovwira kuti timumanye makora. Vinthu ivi vili kulembeka mu mabuku gha Mateyu, Mariko, Luka na Yohane. Mabuku agha ghatovwirenge kuzgora mafumbo ghithu ghakukhwaskana na Yesu. *—Yohane 17:17.

 FUMBO: Kasi Yesu wakaŵako nadi?

ZGORO: Enya. Nanga mbanthu ŵakulemba mdauko ŵakuzomerezga kuti Yesu wakaŵako. Ŵanji mwa ŵanthu aŵa ni Josephus na Tacitus. Kweni ukaboni ukuru ukusangika mu mabuku gha Mateyu mpaka Yohane. Mabuku agha ghakulongora kuti Yesu wakaŵa munthu wanadi; wali nga ni munthu uyo wakuzunulika waka mu vidokoni yayi. Nkhani izi zikulongosora malo na nyengo iyo vinthu vikacitikira. Luka wakazunura ŵalongozgi 7 mwakuti walongore cilimika ico Yesu wakambira uteŵeti wake. Nanga ni awo ŵakulemba mdauko ŵakuzomera kuti ŵanthu aŵa ŵakaŵako.—Luka 3:1, 2, 23.

Pali ukaboni wakukwana wakuti Yesu wakaŵako. Buku la mutu wakuti Evidence for the Historical Jesus likuti: “Ŵanthu ŵanandi awo ŵakujima nkhani zamtundu uwu ŵakuzomerezga kuti munthu wakucemeka Yesu Munazarete wakaŵako.”

FUMBO: Kasi mbunenesko kuti Yesu ni Ciuta?

ZGORO: Yayi. Yesu wandaghanaghanepo kuti ngwakuyana na Ciuta. Kanandi, wakayowoyanga kuti iyo ni mucoko kwa Yehova. * Nyengo yinyake, pakuzunura Yehova, Yesu wakati “Ciuta wane” na “Ciuta waunenesko yekha.” (Mateyu 27:46; Yohane 17:3) Munthu uyo ngwapasi kwa munyake ndiyo wangayowoya mazgu agha. Pa nchito, uyo wakucema munyake kuti “bwana,” ndikuti iyo ni mucoko.

Kweniso ivyo Yesu wakayowoya vikulongora kuti iyo na Ciuta ni munthu yumoza yayi. Nyengo yinyake wakaphalira awo ŵakamususkanga kuti: “Mu Dango linu muli kulembeka kuti, ‘Ukaboni wa ŵanthu ŵaŵiri ngwaunenesko.’ Ine nkhujicitira ukaboni namwene, ndipo Ŵadada awo ŵali kunituma ŵakunicitira ukaboni.” (Yohane 8:17, 18) Fundo iyi yikulongora kuti Yesu na Yehova mbanthu ŵaŵiri. Ŵaŵenge munthu yumoza, mphanyi wakayowoya za ŵakaboni ŵaŵiri ca! *

FUMBO: Kasi Yesu wakaŵa waka munthu muwemi?

ZGORO: Yesu wakamanya kuti wali na milimo yinandi yakuti wacite kuti khumbo la Ciuta lifiskike. Yinyake ni iyi:

● “Mwana wapadera yekha wa Ciuta.” (Yohane 3:18) Yesu wakamanyanga uko wakafuma. Wakaŵako kale comene pambere wandababike pano pa caru capasi. Lekani wakati, “Nili kukhira kufuma kucanya.” (Yohane 6:38) Yesu ndiyo wakaŵa wakwamba kulengeka na Ciuta ndipo wakawovwira kulenga vinthu vyose. Pakuti Ciuta wakamulenga yekha, mphake kuti wacemeke “Mwana wapadera yekha wa Ciuta.”—Yohane 1:3, 14; Ŵakolose 1:15, 16.

● “Mwana wa munthu”(Mateyu 8:20) Kanandi Yesu wakatenge iyo ni “mwana wa munthu.” Mazgu agha ghalimo 80 mu mabuku gha Mateyu mpaka Yohane. Ici cikung’anamura kuti Yesu wakaŵa Ciuta mu thupi la wunthu yayi, kweni ŵakaŵa munthu wanadi. Kasi vikenda wuli kuti Mwana wapadera yekha wa Ciuta wababike munthu? Na nkhongono ya mzimu utuŵa, Yehova wakasamuskira umoyo wa Mwana wake mu nthumbo ya Mariya. Mariya wakaŵa kuti wandagonanepo na mwanalume. Ntheura  Yesu wakababika wambura zakwananga.—Mateyu 1:18; Luka 1:35; Yohane 8:46.

● “Msambizgi.”(Yohane 13:13) Yesu wakalongosora makora kuti Ciuta wakamutuma “kusambizga . . . na kupharazga makani ghawemi” gha Ufumu wa Ciuta. (Mateyu 4:23; Luka 4:43) Iyo wakalongosora mwakupulikikwa makora comene ivyo Ufumu wa Ciuta ukung’anamura na ivyo uzamucita kuti khumbo la Yehova lifiskike.—Mateyu 6:9, 10.

● “Mazgu.”(Yohane 1:1) Yesu wakayowoyeranga Ciuta. Para Ciuta wali na mazgu ghakuti ŵanji ŵamanye, wakatumanga Yesu. Yehova wakatuma Yesu pa caru capasi kuti wazakasambizge ŵanthu khumbo la Ciuta.—Yohane 7:16, 17.

FUMBO: Kasi Yesu wakaŵa Mesiya uyo wakalayizgika?

ZGORO: Enya. Mu Baibolo muli maucimi ghanandi agho ghakati kwizenge Mesiya, panji kuti Khristu, kung’anamura “Wakuphakazgika” na mzimu utuŵa. Iyo wakeneranga kuzakacita nchito yikuru comene kuti khumbo la Yehova lifiskike. Nyengo yinyake, mwanakazi Musamariya wakaphalira Yesu kuti: “Nkhumanya kuti Mesiya wakwiza, uyo wakucemeka Khristu.” Ndipo Yesu wakati kwa iyo: “Namweneine nkhuyowoya nawe ndine iyo.”—Yohane 4:25, 26.

Kasi pali ukaboni wakuti Yesu wakaŵa Mesiya? Pali maukaboni ghatatu ghakuti Yesu wakaŵa Mesiya. Maukaboni agha ghakuyowoya vya Yesu pera, nga umo vikuŵira kuti cidindo ca munwe wa munthu cingayana yayi na cidindo ca munwe wa munthu munyake. Kasi ivyo vikacitikira Yesu vikukolerana na ivyo Baibolo likayowoya? Tiyeni tiwone:

● Mbumba. Baibolo likayowoya kuti Mesiya wazamufuma mu mphapu ya Abrahamu kwizira mwa Davide. (Genesis 22:18; Salmo 132:11, 12) Yesu wakafuma nadi mu ŵanthu ŵaŵiri aŵa.—Mateyu 1:1-16; Luka 3:23-38.

● Maucimi agho ghali kufiskika. Mu Baibolo muli maucimi ghanandi agho ghakayowoya ivyo vizamucitikira Yesu pa caru capasi. Ghanyake ghakayowoya za kubabika na nyifwa yake. Vyose ivyo nchimi zikayowoya vikacitika nadi kwa Yesu. Vinyake ni ivi: Wakababikira mu Betelehemu (Mika 5:2; Luka 2:4-11), wakacemeka kufuma ku Eguputo (Hoseya 11:1; Mateyu 2:15), kweniso pakumukoma ŵakaphyora yayi viwangwa vyake. (Salmo 34:20; Yohane 19:33, 36). Yesu wakaŵavya nkhongono yakuti wasinthe ivyo vikacitikanga pa umoyo wake mwakuti vikolerane na ivyo ucimi ukayowoya. *

● Ukaboni uwo Ciuta wakayowoya. Yesu wati wababika, Ciuta wakatuma ŵangelo kuti ŵakaphalire ŵaliska vya kubabika kwa Mesiya. (Luka 2:10-14) Apo Yesu wakaŵa pa caru capasi, Ciuta wakayowoyanga kufuma kucanya kuti wakukondwa nayo Yesu. (Mateyu 3:16, 17; 17:1-5) Yehova wakawovwira Yesu kucita vinthu vyakuzizika, ndipo uwu ukaŵa ukaboni unyake wakuti ŵakaŵa Mesiya.—Milimo 10:38.

 FUMBO: Cifukwa wuli Yesu wakatambuzgika na kufwa?

ZGORO: Pakuti Yesu wakaŵa wambura kwananga, cikaŵa cakwenelera yayi kuti watambuzgike. Kweniso cikaŵa cakwenelera yayi kuti wakhomeke pa khuni nga nchigeŵenga na kufwa nyifwa yakulengeska. Ndipouli, Yesu wakamanya kuti ivi vimucitikirenge, ndipo wakazomerezga kuti vicitike.—Mateyu 20:17-19; 1 Petrosi 2:21-23.

Maucimi ghakuyowoya vya Mesiya ghakati iyo wazamutambuzgika na kufwa mwakuti zakwananga za ŵanthu zigowokereke. (Yesaya 53:5; Daniel 9:24, 26) Yesu wakati wakizira “kupeleka umoyo wake kuŵa ciwombolero ca ŵanandi.” (Mateyu 20:28) Awo ŵakugomezga kuti nyifwa ya Yesu yingawombora ŵanthu, ŵazamufwatuka ku kwananga na nyifwa na kukhala pa caru capasi kwamuyirayira. *—Yohane 3:16; 1 Yohane 4:9, 10.

FUMBO: Kasi Yesu wakawuskika nadi ku ŵakufwa?

ZGORO: Enya. Yesu wakamanyanga kuti wazamuwuskika. (Mateyu 16:21) Kweni iyo na awo ŵakalemba Baibolo ŵakayowoyapo yayi kuti wazamuwuka yekha. Nakuti fundo yakuti munthu wawuke yekha njakusuzga kuyigomezga. Baibolo likuti: “Ciuta wakamuwuska mwa kumusutura ku goliwoli la nyifwa.” (Milimo 2:24) Usange tikugomezga kuti kuli Ciuta, kweniso kuti ndiyo wakalenga vinthu vyose, ipo tikweneraso kugomezga kuti wakawuska Mwana wake ku ŵakufwa.—Ŵahebere 3:4.

Kasi pali ukaboni wakuti Yesu wakawuskika ku ŵakufwa? Tiyeni tiwone.

● Ukaboni wa awo ŵakawona na maso. Pakati pajumpha vilimika 22 kufuma apo Yesu wakafwira, mpositole Paulosi wakalemba kuti ŵanthu ŵakujumpha 500 ŵakamuwona Yesu wati wawuka, ndipo ŵanandi ŵakaŵa ŵandafwe apo Paulosi wakalembanga fundo iyi. (1 Ŵakorinte 15:6) Ukaboni uwo wangayowoya munthu yumoza panji ŵaŵiri, tingawukayikira. Kweni kasi tingakayikira ukaboni wa ŵanthu 500?

● Ŵasambiri ŵake. Ŵasambiri ŵakapharazganga mwacikanga kuti Yesu wali kuwuskika ku ŵakufwa. Tikugomezga kuti iwo ŵakamanya makora comene ico cikacitika, cifukwa ŵakendanga nayo. (Milimo 2:29-32; 3:13-15) Nakuti ŵakagomezganga kuti usange Mkhristu wakukayika kuti Yesu wakawuskika ku ŵakufwa, mbwenu cipulikano cake nchawaka. (1 Ŵakorinte 15:12-19) Iwo ŵakawonanga kuti cikaŵa ciwemi kufwa m’malo mwa kukana Yesu. (Milimo 7:51-60; 12:1, 2) Kasi muli kumuwonapo munthu uyo wakuzomera kufwira cinthu ico wakumanya kuti nchautesi?

Apa tawona umo Baibolo likuzgolera mafumbo 6 pa nkhani ya Yesu. Tawovwirika kumumanya makora Yesu. Kweni kasi mazgoro agha ngacandulo wuli? Panji tifumbe kuti, kasi ivyo tikugomezga pa nkhani ya Yesu vili na nchito wuli?

[Mazgu ghamusi]