Kasi Ŵana Ŵakwenera Kusambira vya Ciuta?

“Cisopa cikupangiska waka kuti titinkhanenge, m’malo mwa kutovwira kuti titemwanenge.”—JONATHAN SWIFT, MULEMBI WA KU ENGLAND.

SWIFT wakayowoya mazgu agha mu vilimika vya m’ma 1700, kweni ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakukolerana nayo. Nakuti ŵanji ŵakughanaghana kuti ŵapapi ŵakwenera yayi kusambizga ŵana ŵawo vya Ciuta. Ŵakuwona kuti ŵana awo ŵalelekera mu mbumba yakusopa ŵakukura makora yayi.

Kasi imwe mukuti wuli? Pa fundo zakulondezgapo izi, kasi ni nji iyo njamahara?

● Ŵapapi ŵaleke kuzomerezgeka kusambizga ŵana ŵawo vya Ciuta.

● Ŵapapi ŵakwenera kulindilira dankha mpaka ŵana ŵakure ndipo ŵadumbiskanenge nawo nkhani za kusopa.

● Para ŵana ŵacali ŵacoko, ŵapapi ŵakwenera kuŵasambizga ivyo ŵakugomezga vyakukhwaskana na Ciuta. Kweni para ŵakukura, ŵapapi ŵakwenera kuŵaciska kuti ŵasankhe ŵekha cakucita pa nkhani iyi.

● Ŵana ŵakwenera kulondezga ivyo ŵapapi ŵawo ŵakugomezga pa nkhani ya kusopa kwambura kususkako.

Kasi Cisopa Cikunanga Ŵana?

Palije mupapi wacitemwa uyo wangakhumba kunanga mwana wake. Kweni kasi maukaboni ghakulongora kuti ŵana ŵakukura makora para ŵapapi ŵakuleka kuŵasambizga vya Ciuta? Kwa vilimika vinandi, ŵanthu ŵanyake ŵasanda comene za umo ŵana ŵakukhwaskikira na ivyo ŵapapi ŵawo ŵakugomezga pa nkhani ya kusopa. Kasi ŵakusanda aŵa ŵasanga vici?

Ŵakusanda aŵa ŵasanga kuti cisopa cikunanga mwana yayi kweni cikumovwira comene kuti wakure makora. Lipoti la mu 2008 ilo likalembeka mu magazini yakuti Social Science Research * likuti: “Cisopa cikovwira kuti ŵapapi na ŵana ŵaŵenge ŵakukolerana.” Lipoti ili likutiso: “Kusopa nkhwakuzirwa comene pa umoyo wa ŵana, ndiposo kukovwira kuti mbumba zikoleranenge.” Wonani umo fundo iyi yikukolerana na fundo iyo wakayowoya Yesu Khristu yakuti: “Mbakukondwa awo ŵakumanya kusoŵerwa kwawo kwauzimu.”—Mateyu 5:3.

Wuli pakuyowoya za fundo yakuti ŵana ŵakwenera kukura dankha pambere ŵandambe kusambizgika vya Ciuta ndiposo kusopa? Kaghanaghaniro aka kakususkana na fundo yakuti: Mu mtima wa mwana mukuŵa nga ni ndowo yambura kanthu iyo yikwenera kuzuzgika. Ŵapapi ŵakwenera kusankha kuti ŵazuzgemo ŵekha fundo ndiposo vigomezgo ivyo iwo ŵakuwona kuti ni vyakwenelera ku mwana wawo, panji kuzomerezga kuti ŵanji ndiwo ŵazuzgemo fundo zawo.

Kasi Cisisi Cagona Mpha?

Mdauko ukulongora kuti ŵanthu ŵakugwiliskira nchito fundo za cisopa mwakuti ŵasankhanenge na kutinkha ŵanyawo. Ntheura, kasi ŵapapi ŵangacita wuli kuti ivyo Jonathan Swift wakayowoya vileke kucitikira ŵana ŵawo? Kasi ŵangasambizga wuli ŵana ŵawo vigomezgo ivyo vingaŵawovwira kuti ŵatemwenge ŵanji?

Cisisi cagona pa kusanga mazgoro gha mafumbo ghatatu agha: (1) Kasi ŵana ŵakwenera kusambira vici? (2) Ninjani wakwenera kuŵasambizga? (3) Kasi ni nthowa wuli zakasambizgiro izo zingawovwira comene?

[Mazgu ghamusi]