1. Kasi ntchivichi icho chikachitika kuti mungelo munyake wazgoke Satana?

YEHOVA wakalenga mungelo muwemi chomene. Pamasinda mungelo uyu wakamba kudokera kuti ŵanthu ŵamusopenge. M’malo mwakuti wakanizge maghanoghano ghaheni agha, khumbiro lake liheni likakura ndipo pamasinda wakananga. (Yak. 1:14, 15) Mungelo uyu ni Satana, uyo kwambira pakwamba ‘wakima mu unenesko chara.’ Wakagalukira Yehova na kuŵa “wiske wa utesi.”—Yoh. 8:44.

2, 3. Kasi mazina agha ghakung’anamurachi: “Satana,” “Dyabulosi,” “Chinjoka chikuru”? Kasi mazina agha ghakulongora wuli kuti Satana ni mulwani mukuru wa Yehova?

² Satana ni mulwani mukuru chomene wa Yehova na ŵanthu kufuma waka apo wakagalukira. Mazina ghake ghakulongora kuti iyo ni muheni chomene. Zina lakuti Satana likung’anamura kuti “Wakususka.” Zina ili likulongora kuti mungelo muheni uyu wakususka Ufumu wa Chiuta. Satana wakutinkha chomene Ufumu wa Chiuta ndipo wakukhumba nga wangawuparanya waka.

³ Lemba la Uvumbuzi 12:9 likuti Satana wakuchemekaso Dyabulosi. Zina ili likung’anamura “munthu uyo wakutetera  munyake utesi.” Satana wakuti Yehova ni mutesi. Mazgu ghakuti “njoka ya papo kale,” ghakutikumbuska ivyo vikachitika mu munda wa Edeni apo Satana wakapusika Eva kwizira mu njoka. Mazgu ghakuti ‘chinjoka chikuru,’ ghakung’anamura kuti munthu uyu ngwakofya chomene ndipo wakukhumba kutimbanizga khumbo la Yehova na kuparanya ŵanthu ŵake.

4. Kasi mu nkhani iyi tisambirenge vichi?

⁴ Satana wakutofya chomene, ndipo wakukhumba kuti tileke kugomezgeka. Lekani Baibolo likutichenjezga kuti: “Sungilirani maghanoghano ghinu, muŵe maso. Mulwani winu, Dyabulosi wakuyingayinga nga ni nkhalamu yakuwuluma, wakukhumba kumilimitizga yunji.” (1 Pet. 5:8) Satana ni mulwani wa Yehova kweniso ŵanthu. Chifukwa wuli tikwenera kuŵa nayo maso chomene? Mu nkhani iyi tisambirenge vifukwa vitatu ivyo tikwenera kuŵira maso.

5, 6. (a) Kasi pali ukaboni wuli wakuti ŵangelo ŵali na “nkhongono”? (b) Kasi Satana wakukoma wuli ŵanthu?

⁵ Baibolo likuti ŵangelo ŵali na ‘nkhongono.’ (Sal. 103:20) Ŵali na vinjeru kweniso nkhongono kuluska ŵanthu. Ŵangelo ŵakugomezgeka ŵakugwiliskira ntchito makora nkhongono zawo. Zuŵa linyake, mungelo wa Yehova wakakoma ŵasilikari Ŵaasiriya 185,000. Munthu yumoza panji gulu lose la ŵasilikari Ŵaisrayeli wakate ŵakwaniskenge yayi kukoma ŵanthu wose aŵa. (2 Mathe. 19:35) Mungelo munyake wakajura milyango ya gadi na kufumiska ŵapositole. Ŵapositole ŵati ŵafuma, wakajara milyango ya gadi nangauli ŵalinda ŵakaŵa pafupi.—Mil. 5:18-23.

⁶ Tawona kuti ŵangelo ŵakugomezgeka ŵakugwiliskira ntchito makora nkhongono zawo, kweni Satana wakugwiliskira ntchito nkhongono zake kuchitira vinthu viheni. Baibolo likuti Satana ni ‘muwusi wa charu ichi’ na ‘chiuta wa mgonezi uno.’ (Yoh. 12:31; 2 Kor. 4:4) Kweniso Satana Dyabulosi ndiyo ‘wakuchitiska nyifwa.’ (Heb. 2:14) Satana wakukoma ŵanthu mwakudunjika yayi. Kweni ndiyo wakupangiska kuti ŵanthu ŵakomanenge pa charu. Adamu na Eva ŵakagomezga utesi wa Satana na kuleka kupulikira Chiuta. Iwo ŵakananga ndipo nyifwa yikamba. Ntheura kwananga na nyifwa vikathandazgika ku ŵanthu wose. (Rom. 5:12) Lekani tikuti Satana ndiyo ‘wakuchitiska nyifwa.’ Yesu nayo wakati Satana “wakukoma ŵanthu.” (Yoh. 8:44) Satana wali na nkhongono ndipo ngwakofya.

7. Kasi viŵanda vyalongora wuli kuti vili na nkhongono?

⁷ Satana na ŵangelo ŵake ŵakususka muwuso wa Yehova. Ntheura para tikulimbana na Satana ndikuti tikwimikana na wose awo ŵali ku chigaŵa chake. Aŵa mbangelo awo ŵali kugaluka ndipo ŵakuchemekaso viŵanda. (Uvu. 12:3, 4) Viŵanda vili na nkhongono ndipo nyengo zose vikusuzga chomene ŵanthu. (Mat. 8:28-32; Mrk. 5:1-5) Tikwenera yayi kudelera nkhongono za viŵanda pamoza na ‘muwusi wawo.’ (Mat. 9:34) Yehova ndiyo wangatovwira kuti tilimbane na Satana na viŵanda vyake.

8. (a) Kasi Satana wakukhumba vichi? (Wonani chithuzithuzi chakwamba.) (b) Kasi pali ukaboni wuli wakuti Satana ni mukali chomene?

⁸ Mpositole Petrosi wakayelezgera Satana na “nkhalamu yakuwuluma.” (1 Pet. 5:8) Buku linyake likulongosora kuti lizgu  Lachigiriki ilo lili kung’anamulika kuti ‘kuwuluma,’ likuyowoya vya ‘nyama iyo yikubangura chifukwa cha njara.’ Ndimo waliri Satana. Pakuti charu chose chili mu nkhongono zake, iyo wakukhumba kupuluska ŵanthu wose. (1 Yoh. 5:19) Satana wakulimbana na ŵanthu bweka yayi, kweni Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ŵachali pa charu chapasi na “mberere zinyake.” (Yoh. 10:16; Uvu. 12:17) Iyo waŵikapo mtima kuti waparanye ŵanthu ŵa Yehova. Masuzgo agho wachitiska kwambira mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira m’paka sono, mbukaboni wakuti ni mukali nadi.

9, 10. (a) Mu nyengo ya Ŵaisrayeli, kasi Satana wakayezga wuli kutondeska khumbo la Chiuta? (b) Chifukwa wuli Satana wakalimbana chomene na Ŵaisrayeli? (c) Kasi Dyabulosi wakujipulika wuli usange muteŵeti wa Yehova wachita zakwananga?

⁹ Satana wakulongora kuti ni mukali mu nthowa yinyakeso. Iyo wakukhumba kutimbanizga khumbo la Chiuta. Nkhalamu iyo yili na njara yilije chitima na nyama. Mwakuyana waka, Satana wakuchitira chitima yayi ŵanthu awo wakukhumba kuŵaparanya. Kale, wakapuluska Ŵaisrayeli kuti ŵachite uzaghali. Ŵanyake wakaŵapuluska na uryezi. Ivi vikapangiska kuti ŵanthu nga ni Zimri na Gehazi ŵasangane na masuzgo ghakofya. Vyose ivi vikulongora waka kuti Satana wali nga ni nkhalamu yakuwuluma.—Maŵa. 25:6-8, 14, 15; 2 Mathe. 5:20-27.

¹⁰ Satana wakaŵa na chilato pakulimbana na mtundu wa Israyeli. Iyo wakamanyanga kuti Mesiya wazamubabikira mu mtundu uwu. Kweniso wakamanyanga kuti Mesiya ndiyo wazamubwanya mutu wake na kuchindika Ufumu wa Yehova. (Gen. 3:15) Ntheura Satana wakakhumbanga yayi kuti Ŵaisrayeli ŵaŵe ŵakugomezgeka kwa Yehova. Lekani wakayezga chomene kuŵapuluska kuti ŵachite zakwananga na kukwiyiska Yehova. Satana wakakondwa apo Davide wakachita uleŵi kweniso apo ntchimi Mozesi yikatondeka kunjira mu Charu cha Layizgano. Ntheura, para muteŵeti wa  Chiuta wachita zakwananga, Satana wakukondwa chomene. Para vyaŵa nthena, Dyabulosi wakusangirapo mwaŵi kuchenya Yehova.—Zinth. 27:11.

11. Chifukwa wuli Satana wakalimbana chomene na Sara?

¹¹ Satana wakakhumbanga kuparanya mbumba iyo muzamufuma Mesiya. Wonani ivyo vikachitika Yehova wati waphalira Abrahamu kuti wazamuŵa “mtundu ukuru.” (Gen. 12:1-3) Apo Abrahamu na Sara ŵakaŵa ku Eguputo, Faro wakachemeska Sara ku nyumba yake kuti waŵe muwoli wake. Kweni Yehova wakamuvikilira Sara kuti Faro waleke kugona nayo. (Ŵazgani Genesis 12:14-20.) Pambere Yisake wandababike, themba la ku Gerara, Abimeleki, likakhumbanga kuti Sara waŵe muwoli wake. (Gen. 20:1-7) Kasi Satana ndiyo wakachitiska kuti Sara wakumane na masuzgo agha? Baibolo lindayowoyepo. Sara wakaleka usambazi ku Uri na kwamba kukhala mu mathenti. Panji Satana wakaghanaghananga kuti Sara watolekenge mtima na usambazi wa Faro na Abimeleki, ndipo wenderenge mphiska mfumu wake Abrahamu na kumuleka Yehova. Kweni icho tikumanya ntchakuti Satana wakate wakondwenge chomene Sara walekenge kugomezgeka. Ivi vichitikenge, mphanyi Sara wakataya mwaŵi wakuti mwa iyo muzakafume mphapu yakulayizgika. Kweniso mphanyi nthengwa, mbiri, na ubwezi wake na Yehova vikanangika. Satana walije chitima ndipo ni mukali nadi.

12, 13.(a) Yesu wati wababika, kasi Satana wakalongora wuli ukali wake? (b) Kasi imwe mukughanaghana kuti Satana wakuŵawona wuli ŵawukirano awo ŵakuteŵetera Yehova mwakugomezgeka mazuŵa ghano?

¹² Yesu wakababika pati pajumpha vyaka vinandi kufuma apo Abrahamu wakafwira. Satana wakakondwa yayi Yesu wati wababika. Chikamuŵinya chifukwa wakamanya kuti mwana uyu ndiyo wazamuŵa Mesiya. Yesu ndiyo wakaŵa mphapu iyo Yehova wakalayizga Abrahamu, kweniso wazamuparanya “milimo ya Dyabulosi.” (1 Yoh. 3:8) Satana wakakhumbanga kukoma Yesu apo wakaŵa mwana. Kasi wakachita wuli?

¹³ Themba Herode likati lapulika kuti kwababika “themba la Ŵayuda,” likakwiya chomene ndipo likati limukomenge. (Mat. 2:1-3, 13) Themba Herode likati ŵana wose ŵanalume ŵa vyaka viŵiri kukhilira pasi mu Betelehemu na vigaŵa vyake vyose, ŵakomeke. (Ŵazgani Mateyu 2:13-18.) Yehova wakaponoska Yesu kuti waleke kukomeka. Kasi nkhani iyi yikutiphalira vichi vya mulwani withu Satana? Dyabulosi walije nawo ntchito umoyo wa ŵanthu. Walije kuti uyu ni mwana. Nadi, Satana ni “nkhalamu yakuwuluma.” Kudemwera yayi, ni mukali chomene.

14, 15. Kasi Satana wakubulumutizga wuli maghanoghano gha ŵanthu?

¹⁴ Satana wakupusika ŵanthu kuti ŵaleke kutemwa Yehova. (1 Yoh. 4:8) Pakuti Satana ni mupusikizgi, wakupangiska ŵanthu kuti ŵaleke kumanya “kusoŵerwa kwawo kwauzimu.” (Mat. 5:3) Satana ‘wabulumutizga maghanoghano gha ŵambura kugomezga, kuti kungweluka kwa makani ghawemi ghauchindami ghakuyowoya vya Khristu, uyo ntchikozgo cha Chiuta, kuleke kuŵala pa iwo.’—2 Kor. 4:4.

¹⁵ Satana wakupusika ŵanthu kwizira mu chisopa chautesi. Iyi ni nthowa yikuru  chomene iyo wakugwiliskira ntchito. Satana wakukondwa chomene para ŵanthu ŵakusopa ŵapapi, vinyama, ŵanthu na vinthu vinyake. Kweni Yehova wakukhumba kuti ŵanthu ŵasopenge iyo pera. (Ex. 20:5) Ŵanthu ŵanyake ŵakughanaghana kuti ŵakusopa Chiuta mu nthowa yakwenelera, kweni ivyo ŵakugomezga mu Baibolo mulije. Ŵali nga Mbaisrayeli mu nyengo ya Yesaya. Yesaya wakati: ‘Chifukwa uli mukusamphanya ndalama mu icho kuti ntchakurya chara? Na nkhongono zinu pa icho ntchambura kukhutiska? Pulikirani ine, murye icho ntchiwemi, ndipo mzimu winu usangwe na vyakununa.’—Yes. 55:2.

16, 17. (a) Chifukwa wuli Yesu wakaphalira Petrosi kuti “luta kumanyuma kwane Satana”? (b) Kasi Satana wangatipusika wuli kuti tileke kuŵa maso?

¹⁶ Satana wakupusikaso ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakugomezgeka. Wonani ivyo Yesu wakaphalira Petrosi apo wakaŵa pafupi kukomeka. Mpositole Petrosi wakatolera Yesu kumphepete na kumuphalira kuti: ‘Mujilengere lusungu Fumu, mungazomerezganga na pachoko chara kuti ichi chimuchitikirani.’ Yesu wakazgora Petrosi kuti: “Luta kumanyuma kwane Satana!” (Mat. 16:22, 23) Chifukwa wuli Yesu wakachema Petrosi kuti “Satana”? Yesu wakamanya kuti nyengo yakwana kuti wafwe na kupeleka umoyo wake sembe na kulongora kuti Satana ni mutesi. Iyi yikaŵa nyengo yakuti Yesu ‘wajilengere lusungu’ yayi. Yesu walekenge kuŵa maso, mphanyi wakakondweska Satana.

¹⁷ Pakuti tili mu mazuŵa ghaumaliro, Satana wakukhumba kuti tigone mwauzimu. Iyo wakukhumba kuti ‘tijichitirenge lusungu,’ panji kuchita vinthu vyakujikondweska na kuleka kuŵa maso. Tileke kupusikika, kweni ‘tiŵenge maso’ nyengo zose. (Mat. 24:42) Satana wakukhumba tigomezgenge kuti umaliro wizenge mwakuchedwa panji kuti wizenge yayi.

18, 19. (a) Kasi Satana wangatipangiska kuti tiŵe na maghanoghano wuli? (b) Kasi Yehova wakutovwira wuli kuti tilutilire kuŵa maso?

¹⁸ Satana wangatipusikaso mu nthowa yinyake. Iyo wangatipangiska kughanaghana kuti Chiuta wakutitemwa yayi kweniso wangatigowokera yayi. Uwu mbutesi. Yehova wakumutemwa yayi Satana kweniso wazamumugowokerapo yayi. Kweni ise Yehova wakutitemwa na kutigowokera. Baibolo likuti: ‘Chiuta ngwambura urunji chara kuti waluwe mulimo winu na chitemwa icho mukalongora ku zina lake.’ (Heb. 6:10) Yehova wakuwonga chomene vyose ivyo tikuchita pakumuteŵetera ndipo wakuwona kuti tikuphyoka pawaka yayi. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 15:58.) Ntheura kupusikika yayi na mautesi gha Satana.

¹⁹ Tawona kuti Satana wali na nkhongono, ni mukali kweniso ni mupusikizgi. Kasi tingachita wuli kuti tileke kuthera kwa mulwani muheni uyu? Yehova watileka tekha yayi. Yehova wakutovwira kwizira mu Baibolo, ndipo “tili ŵalemwa chara na njomba za [Satana].” (2 Kor. 2:11) Usange tamanya njomba za Satana tingagona yayi mwauzimu, m’malo mwake tiŵenge maso chomene. Pali vinandi ivyo tikwenera kuchita padera pa kumanya njomba za Satana. Baibolo likuti: ‘Mikanani na Dyabulosi, ndipo iyo wamuchimbiraninge.’ (Yak. 4:7) Kasi tingachita wuli kuti timikane na Satana? Nkhani yakulondezgapo yizamulongosora vinthu vitatu ivyo tingachita kuti timikane na Satana Dyabulosi.