Kasi Mukufumba Kuti, “Walinku Yehova?”
Kasi Mukufumba Kuti, “Walinku Yehova?”
‘Ŵafumako kwa ine . . . Ŵalije kunena kuti, Walinku Yehova?’—YEREMIYA 2:5, 6.
1. Para ŵantu ŵakufumba kuti, “Ciuta walinku,” kasi ŵakukhumba kumanya vici?
“CIUTA walinku?” Ŵanandi ŵafumba fumbo ili. Ŵanyake ŵakufumba kuti ŵamanye waka uko Mlengi wakukhala. Ŵanyake ŵafumba fumbo ili cifukwa cakuti masoka ghandana comene, panji usange iwo ŵeneko ŵali mu suzgo ya mtima bii kwakuti ŵakumanya yayi cifukwa ico Ciuta wakulekera kuŵawovwira. Kweniso pali ŵanyake awo ŵakufumba-na-kufumba wuwo yayi cifukwa ŵakukayika kuti Ciuta waliko.—Salmo 10:4.
2. Mbanjani awo ŵakusanga Ciuta para ŵakumupenja?
2 Pali ŵanandi awo ŵakuwona ukaboni unandi uwo ukurongora kuti Ciuta waliko nadi. (Salmo 19:1; 104:24) Ŵanyake mwa ŵantu aŵa ŵakukhorwa na cifukwa cekha cakuti ŵali na cisopo. Kweni kutemwa comene unenesko kwapangiska ŵanandi mu vyaru vyose kupenja Ciuta waunenesko. Kupenja uku nkhwawaka yayi cifukwa Ciuta “wali kutali na muntu yose wa ise cara.”—Milimo 17:26-28.
3. (a) Kasi malo agho Ciuta wakukhala ghali nku? (b) Kasi Malemba ghakung’anamuraci para ghakuti, “Walinku Yehova?”
3 Para muntu wamusanga nadi Yehova, wakumanya kuti “Ciuta ndi Mzimu,” ndipo wakuwoneka na maso yayi. (Yohane 4:24) Yesu wakayowoya za Ciuta waunenesko kuti “Ŵadada ŵa kucanya.’ Kasi ici cikung’anamuraci? Mwauzimu, ici cikung’anamura kuti uko Dada withu wakukhala nkucanya comene, nga ni umo paliri kufuma pa caru capasi kukafika ku mlengalenga. (Mateyu 12:49; Yesaya 63:15) Nangauli tikumuwona yayi Ciuta na maso ghithu, kweni wakutipangiska kuti timumanye na kusambira vinandi vyakukolerana na khumbo lake. (Exodus 33:20; 34:6, 7) Wakuzgora mafumbo gha ŵantu awo ŵakukhumba nadi kumanya za umoyo weneco. Kuyana na vintu ivyo vikukhwaska umoyo withu, Ciuta wakupereka cifukwa cakukwana cakuti timanyire apo pali maghanoghano ghake, ndiko kuti, umo wakuwonera vintu, nakuti usange ivyo tikucita vikuyana na khumbo lake. Wakukhumba kuti timanye vintu ivi na kuŵikapo mtima kuti tisange mazgoro. Kwizira mwa mprofeti Yeremiya, Yehova wakacenya Ŵaisrayeli ŵakale cifukwa ca kuleka kucita ici. Ŵakalimanya zina la Ciuta, kweni ŵakafumbanga yayi kuti, “Walinku Yehova?” (Yeremiya 2:6) Ŵakapwererangako yayi za khumbo la Yehova. Ŵakapenjanga yayi urongozgi wake. Para pali cakusanka cakuti mupange, cikuru panji cicoko, kasi mukufumba kuti, “Walinku Yehova?”
Awo Ŵakapenja Ciuta
4. Kasi tingapindula wuli na ciyerezgero ca Davide pa nkani ya kufumba Yehova?
4 Apo wakaŵa wacali munyamata, Davide, mwana wa Jese, wakaŵa na cipulikano cakukhora mwa Yehova. Wakamanya kuti Yehova ni “Ciuta wamoyo.” Davide wakajiwonera yekha umo Yehova wakuvikilirira. Cifukwa ca cipulikano cake, kweniso kutemwa “zina la Yehova,” Davide wakakoma Goliyati, cinkhara ca Ŵafilisiti ico cikaŵa na vitakataka bweka-bweka vya nkondo. (1 Samuel 17:26, 34-51) Nangauli Davide wakathereska cinkhara cira, kweni kukamupangiska kugomezga mahara ghake yayi. Wakaghanaghana yayi kuti cilicose ico wacitenge sono, Yehova wamutumbikenge. Virimika vya kuntazi, Davide kaŵiri-kaŵiri wakafumbanga Yehova para wawona kuti vintu vyamuzingizga. (1 Samuel 23:2; 30:8; 2 Samuel 2:1; 5:19) Wakarutilira kuromba kuti: “Mundisambizge mendero ghinu, A Yehova; ndirongorani ntowa zinu. Mundirongozge mu unenesko winu na kundisambizga, cifukwa ndimwe Ciuta wa ciponosko cane; nkumulindizgani mhanya wose.” (Salmo 25:4, 5) Davide nciyerezgero ciweme kwa ise kuti tirondezge.
5, 6. Kasi Yehoshafati wakapenja wuli Yehova pa nyengo zakupambana-pambana mu umoyo wake?
5 Mu mazuŵa gha Yehoshafati, themba lacinkondi mu fuko la Davide, ŵasilikari ŵa vyaru vitatu ŵakiza kuzakarwa nkondo na caru ca Yuda. Wati wawona cakumara-mahara ici, Yehoshafati ‘wakapenja Yehova.’ (2 Midauko 20:1-3) Aka kakaŵa kakwamba yayi kuti Yehoshafati wapenje Yehova. Yehoshafati wakawuskapo ciuta Bala uyo cigaŵa ca kumpoto ca Israyeli cikasopanga ndipo wakasanka kwenda mu ntowa za Yehova. (2 Midauko 17:3, 4) Kasi Yehoshafati ‘wakapenja wuli Yehova’ apo wakawona cakumara-mahara ici?
6 Apo wakarombanga pa wumba mu Yerusalemu pa nyengo yakusuzga iyi, Yehoshafati wakarongora kuti wakakumbuka nkongono zikuru za Yehova. Wakaghanaghanirapo comeneko za khumbo la Yehova apo likawoneka pa nyengo iyo Ciuta wakacimbizga mitundu yinyake na kupereka caru kwa Ŵaisrayeli kuti ŵakhalemo. Yehoshafati wakamanya kuti wakwenera kovwirika na Yehova. (2 Midauko 20:6-12) Kasi Yehova wakasangika pa nyengo yira? Nkanira. Kwizira mwa Yehaziyeli, Mulevi, Yehova wakapereka urongozgi, ndipo namacero ghake Ciuta wakawovwira ŵantu Ŵake kuti ŵatonde nkondo. (2 Midauko 20:14-28) Kasi mungagomezga wuli kuti Yehova mungamusanga usange mukupenja urongozgi wake?
7. Kasi Ciuta wakupulika kuromba kwa ŵanjani?
7 Yehova wakurumba cisko yayi. Wakucema ŵantu ŵa mitundu yose kuti ŵamupenje mu pempero. (Salmo 65:2; Milimo 10:34, 35) Wakumanya makora ivyo vili mu mtima wa awo ŵakumuŵeyelera. Wakutipanikizgira kuti wakupulika kuromba kwa ŵarunji. (Zintharika 15:29) Wakujirongora kwa muntu uyo pakwamba wakasurangako za Iyo kweni sono na mtima wakujipepura, wakupenja urongozgi Wake. (Yesaya 65:1) Wakupulikaso nanga ni kuromba kwa awo ŵatondeka kusunga dango lake kweni sono ŵarapa mwaunenesko. (Salmo 32:5, 6; Milimo 3:19) Kweni para muntu wakuleka kujilambika kwa Ciuta, mapempero ghake ghamovwirenge yayi napacoko-pose. (Marko 7:6, 7) Tiyeni tiwone viyerezgero vinyake pa nkani iyi.
Ŵakapempa Kweni Ŵakapokera Yayi
8. Ncivici cikapangiska kuti Yehova waleke kuzgora mapempero gha Themba Sauli?
8 Samuel wati waphalira Themba Sauli kuti Ciuta wamupata cifukwa ca mphuvya zake, Sauli wakagwada na kuromba kwa Yehova. (1 Samuel 15:30, 31) Kuromba kwake kukaŵa kwakujiwoneska waka. Khumbo la Sauli likaŵa lakuti wapulikire Ciuta yayi, kweni kuti ŵantu ŵamucindike. Pamanyuma pake, Ŵafilisiti ŵati ŵiza kuzakarwa nkondo na Ŵaisrayeli, Sauli, mwadango waka wakaruta kukafumba Yehova. Ndipouli, wakati wawona kuti wandazgoreke, wakaruta kwa ng’anga, nangauli wakamanya kuti Yehova wakunyanyara na kacitiro aka. (Duteronome 18:10-12; 1 Samuel 28:6, 7) Lemba la 1 Midauko 10:13 likumarizga nkani yose ya Sauli, likuti: “[Sauli] wakareka kufumba kwa Yehova.” Cifukwa? Cifukwa mapempero gha Sauli ghakajinta pa cipulikano yayi. Pa cifukwa ici, wakaŵa nga kuti wandarombe-na-kuromba.
9. Kasi cakunangika cikaŵa civici na kuŵeya kwa Zedekiya kuti Yehova wamupe urongozgi?
9 Ndimo vikaŵiraso na apo caru ca Yuda cikaŵa pafupi kuparanyika, mapempero ghanandi ghakayowoyeka nakuti ŵantu ŵakaruta kukawonana na ncimi za Yehova. Ndipouli, ŵantu ŵakasopanga vikozgo nangauli ŵeneko ŵakatenge ŵakusopa Yehova. (Zefaniya 1:4-6) Ŵakafumbanga Yehova mwadango waka, kweni ŵakanozga yayi mitima yawo kuti ŵajilambike ku khumbo Lake. Themba Zedekiya wakaŵeya Yeremiya kuti wamufumbireko kwa Yehova. Yehova wakamuphalira kale ivyo Zedekiya wakenera kucita. Kweni cifukwa ca kuŵavya cipulikano na kopa ŵantu, themba likapulikira yayi mazgu gha Yehova, lekani Yehova wakazgora yayi ivyo themba likapempa.—Yeremiya 21:1-12; 38:14-19.
10. Ni ubudi wuli uwo Johanani wakacita apo wakaromba Yehova kuti wamurongozge, ndipo tikusambirapo vici pa ubudi wake?
10 Yerusalemu wati wabwanganduka ndiposo ŵasilikari ŵa ku Babulone ŵati ŵakusa Ŵayuda kuruta nawo ku wuzga, Johanani wakaghanaghana za kutora Ŵayuda ŵacoko awo ŵakakhalapo mu Yuda kuti warute nawo ku Egupto. Pambere ŵandanyamuke, ŵakafumba danka Yeremiya kuti waŵarombere na kupempa Yehova kuti waŵarongozge. Ŵati ŵawona kuti ŵakupokera yayi zgoro ilo ŵakakhumbanga, ŵakarutilira kucita ivyo ŵakapangana. (Yeremiya 41:16–43:7) Mu vyakucitika ivi, kasi tikuwona ivyo tikusambirapo ivyo vingatovwira para tikupenja Yehova, kuti wasangikenge?
‘Sandaninge’
11. Cifukwa wuli tikwenera kugwiriskira ncito lemba la Ŵaefeso 5:10?
11 Kusopa kwaunenesko kukusazgapo vinandi kuruska kurongora waka kujipatulira na ubapatizo wa mu maji, kufika pa maungano gha mpingo, na kucita uteŵeti wa m’munda. Kusopa kwaunenesko kukusazgapo umoyo withu wose. Zuŵa na zuŵa, viyezgo vikutifyenyera umu na umu ivyo vingatipatuska mu ntowa iyo yikukolerana na kusopa Ciuta. Kasi ticitenge wuli na viyezgo ivi? Apo wakalembera Ŵakristu ŵakugomezgeka ku Efeso, mpostole Paulos wakati kwa iwo: ‘Sandaninge ico cikukondweska Fumu.’ (Ŵaefeso 5:10) Uweme wa kucita ici ukuwoneka mu vyakucitika vinandi ivyo vili mu Malemba.
12. Cifukwa wuli Yehova wakakwiya apo Davide wakasamuska Likasa la pangano kuruta nalo ku Yerusalemu?
12 Pamanyuma pakuti Likasa la pangano lawelera ku Israyeli na kusungika virimika vinandi pa Kirijati-Jerim, Davide wakaghanaghana za kulisamuska na kuruta nalo ku Yerusalemu. Wakadumbirana nawo ŵarara-ŵarara na kuŵaphalira kuti Likasa liwukengepo ‘usange caŵatowera, ndiposo usange ni khumbo la Yehova.’ Kweni wakaleka kusanda makora kuti wamanye ilo ni khumbo la Yehova pa nkani iyi. Wacitenge ici, mphanyi Likasa likanyamurika pa gireta yayi. Mphanyi likayegheka pa viŵeya vya Ŵalevi, mbumba ya Kohati, nga umo Ciuta wakaŵaphalirira kale. Nangauli Davide kaŵiri-kaŵiri wakafumbanga Yehova, kweni pa nyengo iyi wakatondeka kucita ici mwakwenelera. Ico cikacitika pamanyuma pake cikaŵa cakofya. Nyengo yakati yarutapo, Davide wakati: ‘Yehova Ciuta withu wakagolera mu ukali pa ise, pakuti tikareka [“kumupenja nga umo tikucitira,” NW].’—1 Midauko 13:1-3; 15:11-13; Maŵazgo 4:4-6, 15; 7:1-9.
13. Kasi sumu iyo yikimbika Likasa likati lanyamurika makora yikasazgapo mazgu wuli?
13 Likasa likati lanyamurika na Ŵalevi kufuma ku nyumba ya Obed-edom kuya ku Yerusalemu, ŵantu ŵakimba sumu iyo Davide wakata. Sumu iyi yikasazgapo mazgu ghaweme ghakuŵakumbuska kuti: “Penjani Yehova na nkongono zake, penjani cisko cake ruta-ruta! Kumbukani milimo yakuzizwiska iyo wayicita, vya mintondwe vyake, na maweruzgo gha mlomo wake.”—1 Midauko 16:11, 12.
14. Kasi tingapindula wuli na ciyerezgero ciweme ca Solomon, na ubudi uwo wakacita virimika vyati vyarutapo?
14 Pambere wandafwe, Davide wakaphalira mwana wake Solomon kuti: “Usange ukumupenja [Yehova] iye tiwasangike na iwe.” (1 Midauko 28:9) Wati wahara ufumu, Solomon wakaruta ku Gibeon kwenekuko kukaŵa hema lakusoperamo kuti wakapereke sembe kwa Yehova. Wali kwenekura, Yehova wakayowoya na Solomon kuti: “Romba ico ine tindikupe.” Pa ivyo Solomon wakaromba, Yehova wakamupa vinjeru na mahara gha kweruzgira Ŵaisrayeli, ndipo padera pa ivi, wakamupaso usambazi na ncindi. (2 Midauko 1:3-12) Malinga na pulani ya kazengero iyo Yehova wakapereka kwa Davide, Solomon wakazenga tempele likuru na lakutowa comene. Kweni cifukwa ca kutora-tora ŵanakazi, Solomon wakaleka kupenja Yehova. Ŵanakazi awo Solomon wakatora ŵakasopanga Yehova yayi. Virimika vikati vyajumpapo, ŵanakazi ŵakamba kupatuska mtima wa Solomon kufumako kwa Yehova. (1 Mathemba 11:1-10) Kwali tiri ŵakumanyikwa wuli, ŵamahara, panji ŵavinjeru wuli, ncakuzirwa kuti ‘tisandenge ico cikukondweska Fumu.’
15. Apo Zera wa ku Etiyopiya wakiza kuzakarwa nkondo na caru ca Yuda, cifukwa wuli Asa wakaromba na cigomezgo cose kuti Yehova wathaskenge caru ca Yuda?
15 Uweme wa kupenja Yehova ukuwonekaso mu nkani ya themba Asa, muzukuru civu wa Solomon. Virimika 11 kufumira apo Asa wakambira kuwusa, Zera wa ku Etiyopiya wakiza na gulu la ŵasilikari 1 miliyoni kuzakarwa na caru ca Yuda. Kasi Yehova wathaskenge caru ca Yuda? Virimika vyakuruska pa 500 pambere ŵasilikari aŵa ŵandize, Yehova wakayowoyerathu mwakupulikikwa makora ivyo vicitikirenge ŵantu ŵake usange ŵapulikirenge na kusunga marango ghake, kweniso na ivyo viŵawirenge usange ŵalekenge. (Duteronome 28:1, 7, 15, 25) Kukwambilira kwa ufumu wake, Asa wakawuskamo mu malo ghose majotchero na mizati ya ŵangoza. Wakaphalira ŵantu kuti “ŵamupenje Yehova.” Asa wakacita ici mupaka apo wakazakakumana na soka. Cifukwa ca cipulikano mwa Yehova, lekani Asa wakaromba kwa iyo kuti wamovwire. Cakufumapo cake? Caru ca Yuda cikathereska ŵarwani ŵake.—2 Midauko 14:2-12.
16, 17. (a) Nangauli Asa wakathereska ŵarwani, kweni kasi Yehova wakamukumbuska vici? (b) Apo Asa wakacita ucindere, ni wovwiri wuli uwo wakapokera, kweni wakacita nawo wuli? (c) Kasi tingasambirapo vici pa mukhaliro wa Asa?
16 Ndipouli, Asa wati wawerako ku nkondo pamanyuma pa kuthereska ŵarwani, Yehova wakatuma Azariya kukayowoya nayo kuti: ‘Mundipulike, Asa; na Yuda yose na Benjamin: Yehova wali namwe papo imwe mucali na iye. Usange mukumupenja timumusange, kweni usange mukumusida naye tiwamusidani.’ (2 Midauko 15:2) Nkongono zati zakwera, Asa wakacitiska kuti mu caru cira muŵe kusopa kwaunenesko. Kweni virimika 24 vikati vyajumpapo, wati wakumanaso na nkondo, Asa wakaleka kupenja Yehova. Wakaleka kuwona mu Mazgu gha Ciuta, ndiposo wakakumbuka yayi ivyo Yehova wakacita apo ŵasilikari ŵa ku Etiyopiya ŵakiza mu caru ca Yuda. Ucindere uwo wakacita ngwakuti wakapulikana na caru ca Syria kuti ndico cimuvikilire.—2 Midauko 16:1-6.
17 Pa cifukwa ici, Yehova wakatuma Hanani, uyo wakawonanga mboniwoni, kukamucenya Asa. Nanga mpa nyengo yira, apo Yehova wakamuwoneska maghanoghano Ghake, Asa mphanyi wakatorapo kantu. M’malo mwake wakakaripa na kumukora Hanani na kumuŵika mu jere. (2 Midauko 16:7-10) Ncacitima nadi. Nanga iseke? Kasi tikupenja Ciuta kweni kukana urongozgi wake? Para mbali murara, wacitemwa, wakutipa urongozgi wa mu Baibolo cifukwa cakuti tanjira mu vyacaru, kasi tikuwonga wovwiri uwo wakutipa mwakuti timanye ‘ico cikukondweska Fumu’?
Mungaruwanga Yayi Kufumba
18. Kasi tingapindula wuli na mazgu gha Elihu kwa Yobu?
18 Para muntu wafyenyeka na suzgo, nanga ni uyo waŵa na mbiri yiweme mu uteŵeti wa Yehova, nyengo zinyake wangamba kujighanaghanira yekha. Apo vironda vikataka uheni Yobu, ŵana ŵake kufwa, cuma cake kumara, kweniso kuneneka na ŵabwezi ŵake, wakamba kujighanaghanira yekha. Elihu wakamukumbuska kuti: “Palije yunji wakunena kuti, Ciuta Mlengi wane walinku?” (Job 35:10) Yobu wakenera kovwirika kuti maghanoghano ghake ghaŵe pa Yehova na kuwona umo Iyo wakuwonera suzgo yake. Cifukwa ca kujicepeska, Yobu wakapokera urongozgi ndipo ciyerezgero cake cingatovwira kuti nase ndimo ticitirenge.
19. Kasi Ŵaisrayeli kanandi ŵakatondekanga kucitaci?
19 Ŵaisrayeli ŵakamanyanga umo Ciuta wakacitiranga na mtundu wawo. Kweni kanandi ŵakakumbukanga yayi pakucita vintu vinyake mu umoyo wawo. (Yeremiya 2:5, 6, 8) Para mu umoyo wawo ŵakumana na cakumara-mahara, iwo ŵakasankanga kujikondweska ŵekha m’malo mwa kufumba kuti, “Walinku Yehova?”—Yesaya 5:11, 12.
Rutilirani Kufumba Kuti, “Walinku Yehova?”
20, 21. (a) Mbanjani awo lero ŵarongora mzimu wa Elisha pakufumba urongozgi wa Yehova? (b) Kasi tingarondezga wuli na kupindula na ciyerezgero ca cipulikano cawo?
20 Uteŵeti wa Eliya ukati wamara, muteŵeti wake Elisha wakatora munjilira uwo ukawa kufuma kwa Eliya, wakaruta ku dambo la Yordani, wakatimba maji na kufumba kuti: “Walinku Yehova, Ciuta wa Eliya?” (2 Mathemba 2:14) Yehova wakamuzgora na kumurongora kuti mzimu wake sono wuli pa Elisha. Kasi tingasambirapo vici pa nkani iyi?
21 Cintu cinyake cakuyana na ici cikacitika mu nyengo yithu. Ŵakristu ŵanyake ŵakuphakazgika awo ŵakarongozganga ncito ya kupharazga ŵakalekana nawo umoyo wa pano pasi. Awo panyengo iyo ŵakapika ncito ya ulaŵiliri ŵakasanda Malemba na kuromba Yehova kuti waŵarongozge. Ŵandalekepo kufumba kuti, “Walinku Yehova?” Pa cifukwa ici, Yehova warutilira kurongozga ŵantu ŵake na kutumbika ncito yawo. Kasi tikurondezga cipulikano cawo? (Ŵahebere 13:7) Usange ndimo tikucitira, mbwenu tiŵenge pafupi na gulu la Yehova, tipulikirenge urongozgi wake, na kucita mwakukwana ncito iyo gulu likucita mwakurongozgeka na Yesu Kristu.—Zekariya 8:23.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi tikwenera kufumbanga kuti, “Walinku Yehova” na fundo yakuti wuli?
• Kasi lero tingasanga wuli zgoro la fumbo lakuti, “Walinku Yehova?”
• Cifukwa wuli mapempero ghanyake gha kuromba wovwiri ghakuzgoreka yayi?
• Ni viyerezgero wuli vya mu Baibolo ivyo vikurongora kuzirwa kwa ‘kusanda ico cikukondweska Fumu’?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 18]
Cifukwa wuli Sauli wakaruta ku ng’anga?
[Vithuzithuzi pa peji 20]
Sambirani, rombani, na kughanaghanirapo mwakuti mumanye umo Yehova wakuwonera vintu