1, 2. (a) Kasi Yehova watiphalira vichi? (b) Kasi pa Yesaya 46:10, 11 na 55:11, pali fundo wuli yakukhozga?

BAIBOLO likwamba na mazgu ghakuti: “Pakwamba, Chiuta wakalenga kuchanya na charu chapasi.” Mazgu agha, ngapusu kweni ngakuzirwa. (Gen. 1:1) Tikumanya vichoko waka ivyo Chiuta wali kulenga, nga charu, ungweru, na nkhongono yakuguza. Tikuwona waka kachibenthu kachoko ka vinthu ivyo Yehova wali kulenga. (Muph. 3:11) Kweni Yehova watiphalira chifukwa icho wakalengera charu chapasi na ŵanthu. Iyo wakalenga charu chapasi kuti mukhalenge ŵanthu awo wakaŵalenga mu chikozgo chake. (Gen. 1:26) Yehova wakate waŵenge Dada wa ŵanthu wose.

² Genizesi chaputara 3 chikulongosora kuti khumbo la Yehova likatimbanizgika. (Gen. 3:1-7) Kweni litondekenge yayi. Palije uyo wangatondeska Yehova kufiska khumbo lake. (Yes. 46:10, 11; 55:11) Lekani tikugomezga kuti khumbo ilo Yehova wakaŵa nalo pakwamba, wafiskenge pa nyengo yake.

3. (a) Kasi Baibolo likutiphalira fundo wuli zakuzirwa? (b) Chifukwa wuli tikusambira fundo izi? (c) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

³ Baibolo likutiphalira chifukwa icho Chiuta wakalengera  charu chapasi na ŵanthu. Kweniso likutiphalira ivyo Yesu Khristu wakachita kuti khumbo la Chiuta lifiskike. Izi ni fundo zinyake zakuzirwa izo tikamba kusambira mu Mazgu gha Chiuta. Nase tikwenera kuphalirako ŵanthu kuti nawo ŵazimanye. Apo tikudumbiskana, tikwenera kutorapo fundo izo zingatovwira kuti ticheme ŵanthu ŵanandi ku Chikumbusko. (Luka 22:19, 20) Awo ŵizenge ku Chikumbusko ŵazamusambira vinandi vya khumbo la Chiuta. Pakuti kwakhala mazuŵa ghachoko kuti tipange Chikumbusko, tikwenera kughanaghanira mafumbo agho ŵanthu awo tikusambira nawo Baibolo ŵangatemwa kuti ŵamanye vinandi vya Nyifwa ya Yesu. Mu nkhani iyi tidumbiskanenge mafumbo ghatatu. Chifukwa wuli Chiuta wakalenga charu chapasi na ŵanthu? Kasi chikabudika ntchivichi? Chifukwa wuli sembe yakuwombora ya Yesu yikaŵa yakukhumbikwa kuti khumbo la Chiuta lifiskike?

4. Kasi ivyo Yehova wali kulenga vikulongorachi?

⁴ Yehova ni Mlengi wapadera chomene. Vyose ivyo wali kulenga ni viwemi chomene. (Gen. 1:31; Yer. 10:12) Kasi tingasambirako vichi ku ivyo wali kulenga kweniso umo wali kuviŵikira mu ndondomeko? Para tikuwona ivyo Yehova wali kulenga, vikuru panji vichoko, na umo vikugwilira ntchito, tikuzizwa chomene ndipo tikusoŵa na chakuyowoya wuwo. Tose tikuzizwa na umo maselo gha munthu ghakupangikira, umo mwana wakupangikira munthumbo, kweniso umo zuŵa likutowera para likunjira. Tikukondwa para tikuwona vilengiwa ivi na umo Chiuta wali kuvipangira.—Ŵerengani Salimo 19:1; 104:24.

5. Kasi Yehova wali kuŵika vichi ivyo vikovwira vyose ivyo wali kulenga kuti vichitenge vinthu mu ndondomeko?

⁵ Yehova wali kuŵikira mphaka vyose ivyo wali kulenga. Wali kuŵika malango agho ghakovwira kuti chilichose chigwirenge ntchito makora. (Sal. 19:7-9) Kweni chilichose chili na malo ghake ndipo chikugwira ntchito kuyana na umo Chiuta wakukhumbira. Yehova wali kupanga vinthu ivi munthowa yakuti vigwirenge ntchito mwakukolerana. Nkhongono yakuguza yikovwira kuti mtambo ukhazikike pa malo ghake, nyanja yigwirenge makora ntchito, kweniso kuti vinthu viŵe vyamoyo pa charu. Vilengiwa vyose vikugwira ntchito kuyana na mphaka iyo Yehova wali kuviŵikira. Umo vikuchitira vinthu mu ndondomeko, vikulongora kuti pali chifukwa icho Chiuta wakalengera charu chapasi na ŵanthu. Tingaphalirako ŵanthu mu uteŵeti kuti ŵamanye uyo wakalenga vinthu vyose ivi mu ndondomeko.—Chivu. 4:11.

6, 7. Kasi Yehova wakapa Adamu na Eva vyawanangwa wuli?

⁶ Khumbo la Yehova likaŵa lakuti ŵanthu ŵakhalenge pa charu chapasi kwamuyirayira. (Gen. 1:28; Sal. 37:29) Yehova wakapa Adamu na Eva vinthu vinandi viwemi kuti ŵakondwenge. (Ŵerengani Yakobe 1:17.) Wakaŵapaso wanangwa wakusankha, kughanaghana, kweniso kuti ŵatemwanenge. Yehova wakaphalira Adamu ivyo wakenera kuchita kuti wamupulikirenge. Adamu wakasambiraso umo wangajipwelelera, umo wangapwelelera vinyama, kweniso munda wa Edeni. (Gen. 2:15-17, 19, 20) Yehova wakalenga Adamu na Eva munthowa yakuti ŵapambaniskenge vinthu mu mulomo, mu mawoko, ŵawonenge, kupulika,  kweniso ŵapulikenge sungu la vinthu. Wakaŵalenga nthena kuti ŵakondwenge na kutowa kwa Paradiso na vyose ivyo vikaŵamo. Adamu na Eva ŵakate ŵakhorwenge na ntchito yawo na kulutilira kumanya vinthu ivyo Yehova wali kulenga.

⁷ Kasi khumbo linyake la Chiuta likaŵa lakuti wuli? Yehova wakalenga Adamu na Eva kuti ŵababe ŵana ŵarunji. Chiuta wakakhumbanga kuti ŵanthu ŵababane na kuzuzga charu. Iyo wakakhumbanga kuti Adamu na Eva kweniso ŵana ŵake wose ŵatemwanenge nga umo Yehova wakaŵatemweranga. Ŵakate ŵakhalenge pa charu chapasi kwamuyirayira.—Sal. 115:16.

8. Chifukwa wuli Chiuta wakapa Adamu dango la pa Genizesi 2:16, 17?

⁸ Khumbo la Chiuta likafiskika yayi. Chifukwa wuli? Yehova wakapa Adamu na Eva dango lipusu chomene kuti ŵalongore wanangwa wawo kuti uli na mphaka. Iyo wakaphalira Adamu kuti: “Vipambi vya mu makuni ghose gha mu munda uryenge umo wakhumbira. Kweni vya mu khuni la kumanyiska uwemi na uheni ungaryanga yayi, chifukwa pa zuŵa ilo uzamulyera uzamufwa nadi.” (Gen. 2:16, 17) Dango ili likaŵa linonono yayi kuti Adamu na Eva ŵatondeke kupulikiska panji kupulikira. Ŵakaŵa na vyakurya vinandi chomene.

9, 10. (a) Kasi Satana wakamususka wuli Yehova? (b) Kasi Adamu na Eva ŵakasankha vichi? (Wonani chithuzi chakwamba.)

⁹ Satana Dyabulosi wakatuma njoka kuti yikapusike Eva kuti waleke kupulikira Adada ŵake, Yehova. (Ŵerengani Genizesi 3:1-5; Chivu. 12:9) Satana wakateta kuti Chiuta wakakanizga Adamu na Eva kurya “vipambi vya makuni ghose gha mu munda.” Vikaŵa nga Satana wakafumbanga Eva kuti: ‘Ukung’anamura kuti ulije wanangwa wakuchita chilichose icho wakhumba?’ Kweniso Satana wakamupusika kuti: “Kufwa mufwenge yayi.” Pamanyuma wakaphalira Eva kuti wakwenera yayi kupulikira Chiuta. Wakati: “Chiuta wakumanya kuti pa zuŵa ilo muzamulyera vya mu khuni ili, maso ghinu ghazamujulika.” Satana wakamuphaliraso kuti Yehova wakukhumba yayi kuti ŵarye vipambi chifukwa ŵangajulika kumaso. Iyo wakaphalira Eva kuti: “Muzamuŵa nga ni Chiuta, kumanya uwemi na uheni.”

¹⁰ Adamu na Eva ŵakeneranga kusankha chakuchita. Kasi ŵakapulikira Yehova panji Satana? Ŵakasankha kugalukira Chiuta na kukolerana na Satana. Ŵakakana kuti Yehova waŵe Dada wawo kweniso kuti waŵavikilirenge.—Gen. 3:6-13.

11. Chifukwa wuli Yehova wakulekelera viheni yayi?

¹¹ Adamu na Eva ŵakaŵaso ŵarunji yayi ŵati ŵagalukira Yehova. Kweniso ubwezi wawo na Yehova ukamara chifukwa ‘maso ghake ngatuŵa chomene, ghangadodoliska chiheni chara.’ Nakuti Chiuta ‘wangalekelera uheni chara.’ (Hab. 1:13) Ŵangelo na ŵanthu vikate viŵakhwaskenge chomene Yehova walekelerenge uheni. Kweniso walekenge kuchitapo kanthu, ŵangelo na ŵanthu ŵakate ŵamugomezgenge yayi Chiuta. Kweni Yehova ngwakugomezgeka ku malango ghake ndipo wakuwoneseska kuti ivyo wayowoya vyafiskika nadi. (Sal. 119:142) Kasi wanangwa uwo Chiuta wakaŵapa ndiwo ukapangiska kuti ŵanange? Yayi. Iwo ŵakafwa na kuwelera ku fuvu uko ŵakafuma chifukwa ŵakagalukira Yehova.—Gen. 3:19.

12. Ntchivichi chikachitikira ŵana ŵa Adamu?

 ¹² Adamu na Eva ŵakarya chipambi icho Chiuta wakaŵakanizga, ndipo ŵakasankha ŵekha kuleka kuŵa ŵana ŵa Chiuta. Chiuta wakaŵachimbizga mu munda wa Edeni, ndipo ŵakaweleramoso yayi. (Gen. 3:23, 24) Yehova wakachita waka ivyo iwo ŵakasankha kale. (Ŵerengani Dotoronome 32:4, 5.) Pakuti ŵakaŵaso ŵarunji yayi, lekani palije munthu uyo wangaŵa na mikhaliro yakuyana ndendende na Chiuta. Chifukwa cha ivyo Adamu wakachita, ŵana ŵake ŵakusuzgika na kwananga ndiposo ŵakufwa. (Rom. 5:12) Adamu wakapangiska ŵana ŵake kuti ŵaleke kukhala na umoyo wamuyirayira. Adamu na Eva ŵakaŵavya mwaŵi wakubaba ŵana ŵarunji. Ŵana ŵawo nawo ŵakababa ŵana ŵarunji yayi. Satana Dyabulosi wakagaluska Adamu na Eva kuti ŵaleke kupulikira Chiuta ndipo wachali kupusika ŵanthu m’paka sono.—Yoh. 8:44.

13. Kasi Yehova wakuŵakhumbira vichi ŵanthu?

¹³ Chiuta wachali kutemwa ŵanthu. Nangauli Adamu na Eva ŵakamugalukira Yehova, kweni wakukhumba kuti ŵanthu ŵaŵe nayo paubwezi. Iyo wakukhumba yayi kuti munthu wafwe. (2 Pet. 3:9) Adamu na Eva ŵati ŵamugalukira, nyengo yeneyiyo Chiuta wakanozga nthowa yakuti ŵanthu ŵaŵeso nayo paubwezi. Wakachita nthena kwambura kuswa fundo zake zaurunji. Kasi Yehova wakachita wuli?

14. (a) Kuyana na Yohane 3:16, kasi Chiuta wakachita vichi kuti wawombore ŵanthu? (b) Kasi ni fumbo wuli ilo tingafumba ŵanthu?

¹⁴ Ŵerengani Yohane 3:16. Ŵanthu ŵanandi awo ŵizenge ku Chikumbusko ŵazamusunga pa mtima vesi ili. Kweni fumbo ndakuti, chifukwa wuli tizamusanga umoyo wamuyirayira chifukwa cha sembe ya Yesu? Pa nyengo yakuchemera ŵanthu ku Chikumbusko, kweniso kuwelerako kwa awo ŵiza ku Chikumbusko, tizamovwira ŵanthu awo ŵakukhumba nadi kumanya unenesko kuti ŵamanye zgoro la fumbo ili. Sembe yakuwombora yikulongora kuti Yehova wakutitemwa kweniso wali na vinjeru. Ntheura ŵanthu aŵa ŵangakhumba kumanya vinandi para ŵangamanya makora fundo iyi. Kasi tingayowoya fundo wuli zakuzirwa pa nkhani ya sembe?

15. Kasi Yesu wakapambana wuli na Adamu?

¹⁵ Yehova wakapeleka munthu murunji kuti waŵe sembe. Munthu uyu wakeneranga kugomezgeka kwa Yehova na kupeleka umoyo wake kuti wawombore ŵanthu. (Rom. 5:17-19) Yehova wakasamuska umoyo wa mwana wake kufuma kuchanya kwiza pa charu chapasi. (Yoh. 1:14) Yesu wakaŵa munthu murunji nga umo wakaŵira Adamu. Kweni wakagomezgeka kwa Yehova m’paka paumaliro. Apo wakayezgekanga, iyo wakanangapo yayi panji kuswa dango la Chiuta.

16. Chifukwa wuli sembe yakuwombora ntchawanangwa chakuzirwa?

¹⁶ Pakuŵa munthu murunji, Yesu wakafwa kuti wawombore ŵanthu ku kwananga na nyifwa. Iyo wakachita vyose ivyo Adamu wakeneranga kuchita pakuŵa munthu murunji. Wakagomezgeka na kupulikira Chiuta. (1 Tim. 2:6) Sembe iyo Yesu wakapeleka yikajura nthowa yakuti ŵanthu “ŵanandi” ŵazakasange umoyo wamuyirayira. (Mat. 20:28) Chiuta wazamufiska khumbo lake chifukwa cha sembe yakuwombora. (2 Kor. 1:19, 20) Sembe yakuwombora  yapeleka mwaŵi kuti ŵanthu wose ŵakugomezgeka ŵazakasange umoyo wamuyirayira.

17. Kasi sembe yakuwombora yikutovwira wuli?

¹⁷ Yehova wakajikomora chomene pakupeleka Mwana wake kuŵa sembe. (1 Pet. 1:19) Iyo wakutitemwa chomene lekani wakapeleka Mwana wake wapadera kuti watifwire. (1 Yoh. 4:9, 10) Yesu wakanjira m’malo gha adada ŵithu, Adamu. (1 Kor. 15:45) Chifukwa cha ivyo Yesu wakachita, tizamusanga umoyo uwo Adamu wakataya kweniso tili na mwaŵi wakuŵa ŵana ŵa Chiuta. Ndipo Yehova wakutipokelera kuŵa ŵana ŵake kwambura kuswa fundo zake zaurunji. Tikukondwa chomene para tikughanaghanira kuti ŵanthu ŵakugomezgeka ŵazamuŵa ŵarunji. Chigaŵa chakuchanya cha gulu lake chizamukolerana chomene na cha pa charu chapasi. Ndipo tose tizamuŵa ŵana ŵa Chiuta.—Rom. 8:21.

18. Mphawuli apo Yehova wazamuŵa “vinthu vyose kwa waliyose”?

¹⁸ Yehova wakulutilira kutemwa ŵanthu nangauli Satana wakamugalukira. Satana wangatondeska yayi ŵanthu ŵambura kufikapo kuti ŵagomezgeke kwa Yehova. Chifukwa cha sembe yakuwombora, Yehova wazamovwira ŵana ŵake wose kuti ŵazakaŵe ŵarunji. Tizamukondwa chomene para waliyose “uyo wakuwona Mwana na kupulikana mwa iyo” wazakaŵa na umoyo wamuyirayira. (Yoh. 6:40) Pakuti Yehova wakutitemwa kweniso wali na vinjeru, wazamutovwira tose kuti tizakaŵe ŵakufikapo nga umo wakakhumbiranga pakwamba. Ndipo paumaliro, Yehova, Adada ŵithu, ŵazamuŵa “vinthu vyose kwa waliyose.”—1 Kor. 15:28.

19. (a) Kasi tichitenge vichi kuti tilongore kuwonga sembe yakuwombora? (Wonani bokosi lakuti “ Tiyeni Tilutilire Kupenja Awo Mbakwenelera.”) (b) Kasi nkhani yakulondezgapo yizamulongosora vichi?

¹⁹ Kuti tilongore kuwonga sembe iyo Chiuta wali kutipa, tikwenera kulimbikira kovwira ŵanyithu kuti nawo ŵapindure na chawanangwa ichi. Ŵanthu ŵakwenera kumanya kuti Yehova wakapeleka sembe ku ŵanthu wose kuti ŵazakasange umoyo wamuyirayira. Sembe yakuwombora yikutovwiraso pa vinandi. Nkhani yakulondezgapo, yizamulongosora umo sembe ya Yesu yikawovwilira pa nkhani iyo Satana wakayowoya mu munda wa Edeni.