Ico Ciuta Wacita Kuwutaska Mtundu wa Ŵantu
Cipaturo 7
Ico Ciuta Wacita Kuwutaska Mtundu wa Ŵantu
1, 2. (a) Kasi ndi mwauli mweneumo kenturione Waciroma wakizakamanyira Mwana wa Ciuta? (b) Kasi cifukwa ncici Yehova wakazomerezga Yesu kufwa?
ZUŴA linyake mucihanya kunamise pafupifupi vilimika 2,000 ivo vyajumpa, kenturione Waciroma wakawonerera ŵantu ŵatatu ŵakufwa nyifwa yavyakuŵinya, ya pacokopacoko. Msirikari uyo wakamanyapo yumoza wa iwo—Yesu Kristu. Yesu wakakhomeka na mizumari ku cikuni. Mhanya pakati zuŵa likafipa apo nyengo ya kufwa kwake yikaneng’enera. Apo wakati wafwa, caru cikandindima comene, ndipo msirikari wakacemerezga wakati: “Nadidi muntu mweneuyu wakaŵa Mwana wa Ciuta.”—Marko 15:39.
2 Mwana wa Ciuta! Msirikari uyo wakaneneska. Wakaŵa wacitira waka ukaboni cakucitika cakuzirwa comene ico cindacitikepo pacaru capasi. Muvyakucitika vyakutendekera, Ciuta iyemwene wakacema Yesu kuŵa Mwana wake wakutemweka. (Mateyu 3:17; 17:5) Cifukwa ncici Yehova wakazomerezga Mwana wake kufwa? Cifukwa cikaŵa cakuti iyi ndiyo yikaŵa ntowa ya Ciuta yakuwuthaskira mtundu wa ŵantu kufuma ku kwananga na nyifwa.
WAKUSOREKA CIFUKWA CA KHUMBO LAPADERA
3. Kasi cikaŵa cakwenerera uli kuti Kananda wa Ciuta wasoreke kufiska khumbo lapadera pakunena za mtundu wa ŵantu?
3 Nga ndi umo tasambirira kuwuyambiro kwa buku ili, Yesu wakaŵako kale pambere wandaŵe muntu. Iye wakucemeka “Kananda” wa Ciuta cifukwa wakalengeka na Yehova iye mweneco mwakudunjika. Ciuta pamanyuma pake wakamugwiriskira ncito Yesu kulenga vintu vyose. (Yohane 3:18; Ŵakolose 1:16) Yesu wakawutemweseska mtundu wa ŵantu. (Zintharika 8:30, 31) Ncambura kuziziswa kuti Yehova wakasora Kananda wake kuteŵetera khumbo lapadera apo mtundu wa ŵantu ukeruzgikira ku nyifwa!
4, 5. Pambere Yesu wandize pacaru capasi, kasi Baibolo likavumburaci pakunena za Mpapu ya Umesiya?
4 Pakuŵeruzga Adamu, Heva, na Satana pa munda wa Edeni, Ciuta wakayowoya za Muthaski wamuntazi nga ndi “mpapu.” Mpapu iyi, panji mwana, yikenera kwizakafumyapo mauheni ghose agho Satana Diabolosi, “njoka yaciyamwaka,” yikiziska. Nakuŵa nako, Mpapu yalayizgano yikenera kubwanya Satana na ŵakumurondezga ŵake wose.—Genesis 3:15; 1 Yohane 3:8; Civumbuzi 12:9.
5 Kwa vilimika mahandredi ghanandi, Ciuta mwapacokopacoko wakavumbura vinandi pakunena za Mpapu, yakucemekaso Mesiya. Nga ndi umo kwalongorekera pa cati ca pa peji 37, maucimi ghanandi ghakarongosora vigaŵa vinandi pakunena za umoyo wake wa pacaru capasi. Mwaciyerezgero, wakenera kuzizipizga ntambuzgo zakuŵinya mwakuti wakwaniriske mulimo wake mu khumbo la Ciuta.—Yesaya 53:3-5.
CIFUKWA CENEICO MESIYA WAKENERA KUFWA
6. Kwakuyana na Daniel 9:24-26, kasi Mesiya wakenera kwizakafiska vici, ndipo mwauli?
6 Ucimi wakulembeka pa Daniel 9:24-26 ukaphalirathu kuti Mesiya—Wakuphakazgika wa Ciuta—wamkukwaniriska khumbo likuru. Iye wamkwiza ku caru “kumarizga majuvyo, na kucita umaliro wa zakwananga, na kuphepeska ubendezi, kwizakanjizga urunji” kwamuyirayira. Mesiya wakenera kufumizgapo ceruzgo ca nyifwa kufuma ku mtundu wa ŵantu ŵakugomezgeka. Kweni kasi ndi mwauli umo wakenera kucitira ici? Ucimi ukurongosora kuti “wamkulikhika,” panji kukomeka.
7. Kasi cifukwa ncici Ŵayuda ŵakaperekanga sembe za vinyama, ndipo kasi ivi vikacitira cizgezge vici?
7 Ŵaisrayeli ŵakale ŵakaŵa ŵakumanya kale pakunena za ghanaghano la mpepeska ya zakwananga. Mu kusopa kwawo pasi pa Dango ilo Ciuta wakaŵapa kwizira mwa Moses, iwo kanandi ŵakaperekanga sembe za vinyama. Ivi vikakumbuskanga ŵantu ŵa Israyeli kuti ŵantu ŵakukhumbikwira cintu cinyake ca kuphepiskira, panji kubenekerera, zakwananga zaŵo. Mpostole Paulos wakalongosora pulinsipolo ili mwakudumula mu ntowa iyi: “Kwambura kuthika ndopa cigowokero palive.” (Ŵahebere 9:22) Ŵakristu kuti ŵali pasi pa Dango la Moses na vyakukhumba vyake cara, nga ndi kupereka sembe. (Ŵaroma 10:4; Ŵakolose 2:16, 17) Naŵoso ŵakumanya kuti sembe za vinyama kuti zingacitiska cigowokero cakukhalirira na cakukwanira ca zakwananga cara. Mumalo mwake, sembe izi zikacitiranga cizgezge sembe yakuzirwa comene—yira ya Mesiya, panji Kristu. (Ŵahebere 10:4, 10; yerezgerani na Ŵagalatiya 3:24.) Kweni, mungafumba kuti, ‘Kasi cikaŵa nadi cakwenerera kuti Mesiya wafwe?’
8, 9. Kasi ndi vintu vyakuzirwa mvi ivyo Adamu na Heva ŵakataya, ndipo kasi ndi mwauli umo kacitiro kawo kakakhwaskira mpapu zawo?
8 Enya, Mesiya wakenera kufwa usange kukaŵa kwakuti mtundu wa ŵantu uthaskike. Kuti tipulikiske cifukwa ncici, tiyeni tikumbukire vyakucitika vya pamunda wa Edeni nakuyezga kughanaghanapo za unandi wa ivyo Adamu na Heva ŵakataya apo ŵakagarukira Ciuta. Umoyo wamuyirayira ukaŵaŵikikira iŵo! Nga mbana ŵa Ciuta, ŵakeneraso kuzaya na ubwezi weneco na iye. Kweni ŵakati ŵakana muwuso wa Yehova, iŵo ŵakataya vyose ivyo nakwiziska kwananga na nyifwa pa fuko la muntu.—Ŵaroma 5:12.
9 Vikaŵa ngati kuti ŵapapi ŵithu ŵakudanga aŵa ŵakasampanya usambazi unandi, nakujinjizga mu mateu ghakuru comene. Adamu na Heva ŵakambuzgira mateu ghawo ku mpapu zawo. Cifukwa cakuti kuti tikababika ŵarunji nesi ŵambura kwananga cara, waliyose wa ise ngwakwananga ndipo wakufwa. Usange tarwara panji tayowoya cintu cinyake cakukhuŵazga ico takhumbanga kuti mpanyi kwali tanguleka kuyowoya, ndiko kuti ise tikukumana na vyakufumapo vya mateu ghakuhalira gha—kwananga kwa muntu. (Ŵaroma 7:21-25) Cigomezgo cithu cekha cikupangika na kusangaso ico Adamu wakataya. Ndipouli, ise kuti tingasangaso umoyo wa wuntu urunji cara. Pakuti ŵantu ŵose ŵambura urunji ŵakwananga, tose tikuvuna nyifwa, kuti umoyo cara.—Ŵaroma 6:23.
10. Kasi cikakhumbikwiranga ncici kusangaso ico Adamu wakataya?
10 Kweni, kasi cinyake cikenera kuperekeka mwakusintana na umoyo uwo Adamu wakataya? Vipimo vya Ciuta vya urunji vikukhumba kuyaniska, “umoyo kwa umoyo.” (Exodus 21:23) Mwanteura umoyo ukenera kuperekeka kulipirira umoyo uwo ukatayika. Kuti umoyo wa muntu bweka waka ntena ukaŵa wakukwanira cara. Salmo 49:7, 8 likuyowoya za ŵantu ŵambura urunji kuti: “Nadi, palije yumo wangajiwombora, panji kumupa Ciuta ciwombolero ca umoyo wake, cifukwa ciwombolero nca mtengo wapatali ndipo ico cingamanya kukwanapo palije.” Kasi mukhaliro wanteura ukurongora kuti palije cirindizga? Cara, nadi.
11. (a) Kasi lizgu lakuti “ciwombolero” likuyimira vici mu Cihebere? (b) Ndi njani yekha uyo ndiye wakenera kuthaska mtundu wa ŵantu, ndipo ncifukwa uli?
11 Mu lulimi lwa Cihebere, lizgu lakuti “ciwombolero” likuyimira cuma cakuperekeka kuwombora muzga nakuteso cikung’anamura kuyaniska. Njekha muntu murunji ndiyo wakenera kupereka cakuyaniskira na ico Adamu wakataya. Pamanyuma pa Adamu, muntu murunji uyo wakababika pa caru capasi wakaŵa yekha Yesu Kristu. Mwanteura, Baibolo likumucema Yesu “Adamu waumaliro” ndipo likutisimikizgira ise kuti Kristu “wakajipereka mwakuti waŵe thumba cifukwa ca wose.” (1 Ŵakorinte 15:45; 1 Timote 2:5, 6) Uku lwande Adamu wakambuskira nyifwa ku ŵana ŵake, Yesu wakapereka cawanangwa ca umoyo wamuyirayira. 1 Ŵakorinte 15:22 likurongosora kuti: “Cifukwa nga ndi umo wose ŵakufwira mwa Adamu, nteuraso mwa Kristu ŵose ŵati ŵazgoke ŵamoyo.” Ncakwenerera, pera, kuti Yesu wakucemeka “Dada Wamuyirayira.”—Yesaya 9:6, 7.
UMO CAKUWOMBOLERA CIKAPEREKEKERA
12. Kasi mpauli apo Yesu wakizakaŵira Mesiya, ndipo kasi wakatora umoyo uli kwambira apo?
12 Mu nyengo yakulakatira makuni ya 29 C.E., Yesu wakaruta kwa mubali wake Yohane kukababatizika mwakuti wajipereke kucita khumbo la Ciuta. Pa cakucitika ico Yehova wakamuphakazga Yesu na mzimu mutuŵa. Yesu mwanteura wakazgoka Mesiya, panji Kristu, wakuphakazgika wa Ciuta. (Mateyu 3:16, 17) Penepapo Yesu wakawuyamba uteŵeti wake wa vilimika vitatu na nusu. Wakendendeka mu caru cakwake cose, kupharazga za Ufumu wa Ciuta na kuwunganya ŵakumurondezga ŵakugomezgeka. Ndipouli, nga ndi umo vikaphalirikirathu, kwimikana naye mwaluŵiro kukakura.—Salmo 118:22; Milimo 4:8-11.
13. Kasi nvyakucitika uli ivyo vikalongozgera ku nyifwa ya Yesu ngati ngwakusunga umusuma?
13 Yesu mwacikanga wakavumbura upusikizgi wa ŵadangiliri ŵa visopo, ndipo ŵakapenjanga kumukoma. Pamanyuma pake ŵakamupangira ciŵembu ciheni cakusazgamo kuperekeka kwake, kukoreka kwambura wenelero, kuyezgeka kwambura mlandu, nakumupa mlandu wacigaruska. Yesu wakatimbika, kumufunyira mata, kumunyoza, nakutimbika na cikoti cakupangikira kutwazura thupi lake. Mwimiliri wa boma Laciroma Pontiyo Pilato penepapo wakamweruzgira ku nyifwa pa khuni lakutambuzgikirapo. Iye ŵakamukhoma na mizumari pa khuni lakunyoroka ndipo ŵakamupayika. Kuthuta kulikose kukizanga na vyakuŵinya comene, ndipo cikatolera nyengo yitali kuti wafwe. Mu vyakuŵinya vyose ivi, Yesu wakasunga umusuma wake wakufikapo kwa Ciuta.
14. Kasi cifukwa ncici Ciuta wakazomerezga Mwana wake kusuzgika na kufwa?
14 Mwanteura pakaŵa pa Nisan 14, mu cirimika ca 33 C.E., apo Yesu wakapereka umoyo wake nga ndi “thumba lakuwombola ŵanandi.” (Marko 10:45; 1 Timote 2:5, 6) Kufuma kucanya, Yehova wakawonanga Mwana wake wakutemweka wakutambuzgika nakufwa. Kasi cifukwa ncici Ciuta wakazomerezga cintu cakofya ca nga ndi ici kucitika? Wakacita nteura cifukwa wakawutemwa mtundu wa ŵantu. Yesu wakati: “Ciuta wakamanca kucitemwa caru, rekani wakapereka Kananda wake, mwakuti yose uyo wakupulikana nayo wareke kutayika, kweni waŵenge na Umoyo wamuyirayira.” (Yohane 3:16) Nyifwa ya Yesu yikutisambizgaso kuti Yehova ndi Ciuta wa urunji wakufikapo. (Duteronome 32:4) Ŵanji ŵangazizwa kuti Ciuta wakalekeraci kuleka waka mapulinsipolo ghake gha urunji agho ghakukhumba umoyo kulipa umoyo nakuzerezga malipo ghakukhumbikwa cifukwa ca kwananga kwa Adamu. Cifukwa ncakuti Yehova nyengo zose wakusungirira marango ghake nakughafiska, nanga mute kwali pakukhumbikwa kuti wapereke malipo ghakuru.
15. Pakuti kukate kuŵe kuwura urunji kuzomerezga kuŵako kwa Yesu kumalirathu, kasi ncici ico Yehova wakacita?
15 Urunji wa Yehova ukakhumbangaso kuti nyifwa ya Yesu yiŵe na cakufumapo cakukondweska. Nakwene nako, kasi pakate paŵe urunji kuleka Yesu wakugomezgeka kugona kwa muyirayira mu nyifwa? Cara nadi! Malemba gha Cihebere ghakacima kuti wakugomezgeka wa Ciuta kuti wamkukhalirira mu dindi cara. (Salmo 16:10; Milimo 13:35) Wakagona mudindi mu vigaŵa vya mazuŵa ghatatu, ndipo penepapo Yehova Ciuta wakamuwuskira ku umoyo nga ndi muntu wa muzimu wankongono.—1 Petros 3:18.
16. Kasi Yesu wakacitaci wati wawerera kucanya?
16 Pa nyifwa yake, Yesu wakaupereka umoyo wa wuntu kwamuyirayira. Wakati wawuskikira mu umoyo wakucanya, iye wakizakaŵa mzimu wakupa umoyo. Kweniso, apo Yesu wakakwelera ku malo ghatuŵa comene mu macanya, iye wakakhaliraso pamoza na Ŵawiske ŵakutemweka ndipo wakapereka kwa Iwo kuzirwa kwa umoyo wake wa wuntu urunji. (Ŵahebere 9:23-28) Kuzirwa kwa umoyo uwo kukenera kuperekeka m’malo mwa mtundu wa ŵantu ŵakupulikira. Kasi ico cikung’anamuraci kwa imwe?
CAKUWOMBOLERA CA KRISTU NA IMWE
17. Kasi ndi mwauli umo tingasangira cigowokero mu marufura gha sembe yakuwombora ya Yesu?
17 Ghanaghananipo ntowa zitatu mwa izo sembe yakuwombora ya Yesu yikumwandulirani imwe nanga ndi sono. Yakudanga, iyo yikwiziska kugowokereka kwa zakwananga. Kufumira mu kupulikana mu ndopa zakuthiskika za Yesu, ise tiri “na uwombozi mu ndopa zake,” enya, “kugowokereka kwa majuvyo ghithu.” (Ŵaefeso 1:7) Nteura nangauli tingaŵa kuti tacita kwananga kukuru comene, tingapempa kwa Ciuta cifukwa ca kugowokereka mu zina la Yesu. Usange tazomera nadi zakwananga, Yehova wakugwiriskira ncito kuzirwa kwa sembe yakuwombora ya Mwana wake. Ciuta wakutigowokera ise, kutipa ise thumbiko la njuŵi yiwemi, mumalo mwakutipa cirango ca nyifwa ico tikujiguzira mwakwananga.—Milimo 3:19; 1 Petros 3:21.
18. Kasi ndi mwantowa uli umo ise tikusangira cirindizga mu sembe ya Yesu?
18 Caciŵiri, sembe yakuwombora ya Kristu yikutipa marufura gha cirindizga cithu ca muntazi. Mu mboniwoni, mpostole Yohane wakawona kuti “mzinda ukuru, uwo pakaŵavye muntu wakamanya kupenda” ukenera kupona umaliro waphasulo lakofya wakaŵiro aka kavintu. Kasi iŵo ŵamkuponeraci apo Ciuta wamkuparanya ŵanyake ŵanandi? Mungelo wakamuphalira Yohane kuti ŵamzinda ukuru “ŵakasukutura minjirira yaŵo, ndipo ŵakayituŵiska mu ndopa za Mwana-mberere,” Yesu Kristu. (Civumbuzi 7:9, 14) Kwautari uwo tiŵikenge cipulikano mu ndopa zakuthiskika za Yesu Kristu nakukhala na maumoyo mwakukorereranako na makhumbiro gha uciuta, tiŵenge ŵatuŵa pamaso pa Ciuta ndipo tiŵenge naco cilindizga ca umoyo wamuyirayira.
19. Kasi ndi mwauli umo sembe ya Kristu yikusimikizgira kuti iye na Ŵawiske ŵakumutemwani imwe?
19 Cacitatu, sembe yakuwombora ya Yesu mbukaboni wakuruska wa citemwa ca Yehova. Nyifwa ya Kristu yikalongora milimo yakuruska yiŵiri ya kutemwa mu mdauko wa cakwatika cose: (1) Kutemwa kwa Ciuta pakutitumira Mwana wake kwizakatifwira; (2) Kutemwa kwa Yesu mwakujipereka iyemwene na mtima wose nga ncakuwombolera. (Yohane 15:13; Ŵaroma 5:8) Usange nadi tinacipulikano, citemwa ici cikukhwaska waliyose wa ise. Mpostole Paulos wakayowoya kuti: “Mwana wa Ciuta . . .wakanditemwa ndipo wakajipereka cifukwa ca ine.”—Ŵagalatiya 2:20; Ŵahebere 2:9; 1 Yohane 4:9, 10.
20. Kasi cifukwa ncici tikwenera kuŵa na cigomezgo mu sembe yakuwombora ya Yesu?
20 Mwanteura, tiyeni tilongore kuwonga kwithu cifukwa ca citemwa cakurongoleka na Ciuta na Kristu mwa kuŵa na cipulikano mu sembe yakuwombora ya Yesu. Kucita nteura kukurongozgera ku umoyo wamuyirayira. (Yohane 3:36) Kweni, kuthaskika kwithu kuti ndiko ncifukwa cikuru ca umoyo na nyifwa ya Yesu pano pacaru capasi cara. Cara, ico iye wakafipira naco mtima comene cikaŵa makani ghakuzirwa kwakuruska ghakukhwaska cilengiwa cose. Nga ndi umo tiwonerenge mu cipaturo cakurondezgapo, makani agho ghakukhwaska waliyose wa ise cifukwa ghakurongora cifukwa ico Ciuta wazomerezgera uheni na kusuzgika kulutilira kwanyengo yitali nteura mu caru ici.
YEZGANI CIMANYISKO CINU
Cifukwa ncici Yesu wakenera kufwa kuti wawuthaske mtundu wa ŵantu?
Kasi cakuwombolera cikaperekeka uli?
Kasi ndi muntowa nzi izo imwe mukwandulira kufuma ku cakuwombolera?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 67]
